Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là tại tỉnh An Giang, việc lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng như cốp pha, cốt thép và bê tông đóng vai trò then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, tiến độ và chi phí của các công trình. Theo số liệu giai đoạn 2013-2015, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng tại An Giang tăng mạnh, với sản lượng xi măng đạt khoảng 0,8-1,9 triệu tấn và các loại vật liệu khác như gạch đất nung, ngói nung cũng có mức tiêu thụ lớn. Tuy nhiên, nguồn cung cấp thép trong tỉnh còn hạn chế, chỉ có hai cơ sở luyện thép với sản lượng không đáng kể, dẫn đến việc các nhà thầu chủ yếu thuê khoán thiết bị xây dựng thay vì đầu tư mua mới.

Nghiên cứu tập trung vào việc xây dựng mô hình lựa chọn nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông cho các công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách trên địa bàn tỉnh An Giang, áp dụng quy trình phân cấp thứ bậc AHP (Analytical Hierarchy Process). Mục tiêu chính là xác định các tiêu chí lựa chọn phù hợp, từ đó giúp chủ đầu tư và nhà thầu thi công có quyết định chính xác, giảm thiểu chi phí phát sinh và đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong các công trình dân dụng và công nghiệp tại An Giang, với khảo sát thực hiện qua ba giai đoạn thu thập và phân tích dữ liệu.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp một công cụ hỗ trợ ra quyết định khoa học, giúp nâng cao hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng, đồng thời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thông qua các dự án hạ tầng trọng điểm như cầu Vàm Cống, cầu Châu Đốc và các nhà máy sản xuất công nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết và mô hình phân tích thứ bậc AHP do GS. Saaty phát triển, một phương pháp luận hỗ trợ ra quyết định đa tiêu chí phức tạp. AHP cho phép phân rã vấn đề lớn thành các cấp nhỏ hơn, xây dựng cây phân cấp gồm các tiêu chí chính và phụ, từ đó so sánh cặp đôi các yếu tố để tính trọng số ưu tiên.

Hai lý thuyết nền tảng được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết ra quyết định đa tiêu chí (MCDM): Giúp đánh giá và lựa chọn các phương án dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau, phù hợp với các bài toán phức tạp trong quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng.
  • Mô hình phân cấp thứ bậc AHP: Cung cấp quy trình cụ thể gồm phân rã vấn đề, xây dựng ma trận so sánh cặp đôi, tính toán trọng số, kiểm tra tính nhất quán và tổng hợp kết quả để xếp hạng các lựa chọn.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp: Vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật.
  • Nhân tố ảnh hưởng: Bao gồm các yếu tố phụ như cự ly vận chuyển, uy tín nhà cung cấp, công nghệ sản xuất, giá cả cạnh tranh, khả năng bảo dưỡng.
  • Chỉ số nhất quán (CR): Đánh giá tính hợp lý của ma trận so sánh trong AHP, với ngưỡng chấp nhận CR < 0.1.
  • Hệ số Cronbach’s Alpha: Kiểm định độ tin cậy của thang đo khảo sát, với giá trị tối thiểu chấp nhận là 0.7.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện qua ba giai đoạn khảo sát với tổng số mẫu là 20 chuyên gia, bao gồm chủ đầu tư, nhà thầu thi công và đơn vị tư vấn tại tỉnh An Giang. Phương pháp lấy mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo phương pháp thuận tiện và chuyên gia nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bên liên quan trong ngành xây dựng.

  • Giai đoạn 1: Khảo sát sơ bộ để xác định các nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông hiện có trên địa bàn, đồng thời nhận diện các tiêu chí và nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn nhà cung cấp.
  • Giai đoạn 2: Thu thập dữ liệu chi tiết về mức độ ảnh hưởng của các tiêu chí và nhân tố thông qua bảng câu hỏi dạng trắc nghiệm với thang điểm 5 mức độ ảnh hưởng.
  • Giai đoạn 3: Xác định mức độ ưu tiên và đánh giá các nhà cung cấp dựa trên quy trình AHP với thang điểm 9 mức độ ưu tiên, đồng thời thực hiện phân tích độ nhạy để kiểm tra tính ổn định của mô hình.

Phương pháp phân tích sử dụng các công cụ thống kê như kiểm định Cronbach’s Alpha để đảm bảo độ tin cậy, phân tích ANOVA để kiểm tra sự khác biệt giữa các nhóm khảo sát, và phần mềm hỗ trợ tính toán AHP để xác định trọng số và xếp hạng nhà cung cấp. Timeline nghiên cứu kéo dài khoảng 8 tháng, từ khảo sát sơ bộ đến hoàn thiện mô hình và báo cáo kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định nhà cung cấp tiềm năng: Qua khảo sát, có 3 nhà cung cấp bê tông thượng phẩm được đánh giá đáp ứng yêu cầu dự án với tỷ lệ đồng ý lần lượt là 75%, 50% và 50%. Đối với cốt thép và cốp pha, cũng xác định được 3 nhà cung cấp chính phù hợp dựa trên các tiêu chí đánh giá.

  2. Trọng số các tiêu chí lựa chọn: Kết quả phân tích AHP cho thấy năm tiêu chí chính ảnh hưởng đến lựa chọn nhà cung cấp gồm vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật. Trong đó, trọng số ưu tiên lần lượt là khoảng 0.25 cho chất lượng, 0.22 cho chi phí, 0.20 cho vận chuyển, 0.18 cho kỹ thuật và 0.15 cho thương hiệu.

  3. Phân tích độ nhạy: Mô hình AHP cho thấy sự biến thiên trọng số các tiêu chí không làm thay đổi đáng kể thứ tự ưu tiên các nhà cung cấp, chứng tỏ tính ổn định và tin cậy của mô hình. Ví dụ, khi trọng số chi phí tăng 10%, nhà cung cấp bê tông số 1 vẫn giữ vị trí dẫn đầu với tỷ lệ ưu tiên 66,20%.

  4. Ảnh hưởng của kinh nghiệm và trình độ chuyên môn: Phân tích ANOVA cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về mức độ đánh giá các tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp giữa các nhóm chuyên gia dựa trên số năm kinh nghiệm và trình độ chuyên môn, với mức ý nghĩa Sig < 0.05.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc lựa chọn nhà cung cấp phù hợp là do ảnh hưởng trực tiếp của các tiêu chí vận chuyển và chất lượng vật liệu đến tiến độ và độ bền công trình. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với các báo cáo cho thấy chi phí vận chuyển và uy tín thương hiệu là những yếu tố quyết định trong quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng.

Việc áp dụng mô hình AHP giúp chủ đầu tư và nhà thầu có cái nhìn hệ thống, khách quan hơn trong việc đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp, giảm thiểu rủi ro phát sinh chi phí và chậm tiến độ. Kết quả cũng cho thấy sự cần thiết của việc nâng cao trình độ chuyên môn và kinh nghiệm của đội ngũ quản lý dự án để đảm bảo các quyết định lựa chọn được thực hiện chính xác.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ trọng số tiêu chí, bảng xếp hạng nhà cung cấp và biểu đồ phân tích độ nhạy để minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng và sự ổn định của mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống đánh giá nhà cung cấp chuẩn hóa: Chủ đầu tư và nhà thầu nên áp dụng mô hình AHP làm công cụ chính thức trong quy trình lựa chọn nhà cung cấp, nhằm đảm bảo tính khách quan và khoa học trong đánh giá. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do phòng quản lý dự án chủ trì.

  2. Tăng cường đào tạo nâng cao năng lực quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chuỗi cung ứng và kỹ năng phân tích đa tiêu chí cho cán bộ quản lý dự án, nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, phối hợp với các trường đại học và viện nghiên cứu.

  3. Phát triển cơ sở dữ liệu nhà cung cấp vật liệu xây dựng: Thiết lập hệ thống thông tin tập trung về các nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông trên địa bàn tỉnh, cập nhật thường xuyên về năng lực, chất lượng và giá cả. Chủ thể thực hiện là Sở Xây dựng và các đơn vị liên quan, hoàn thành trong 9 tháng.

  4. Tăng cường kiểm soát chất lượng và giám sát tiến độ cung ứng: Áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát chặt chẽ quá trình cung cấp vật liệu, đặc biệt chú trọng đến các tiêu chí kỹ thuật và vận chuyển để giảm thiểu rủi ro chậm tiến độ và phát sinh chi phí. Thời gian áp dụng liên tục trong suốt quá trình thi công, do chủ đầu tư và nhà thầu phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư các dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ các tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp vật liệu, từ đó đưa ra quyết định chính xác, giảm thiểu rủi ro phát sinh chi phí và chậm tiến độ.

  2. Nhà thầu thi công: Cung cấp công cụ đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp phù hợp, đảm bảo chất lượng vật liệu và tiến độ thi công, nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

  3. Đơn vị tư vấn quản lý dự án: Hỗ trợ xây dựng quy trình lựa chọn nhà cung cấp khoa học, áp dụng mô hình AHP để tư vấn khách hàng trong việc tối ưu hóa chuỗi cung ứng vật liệu.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kỹ thuật xây dựng: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng phương pháp phân tích thứ bậc trong quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tiễn tại tỉnh An Giang.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp AHP là gì và tại sao được chọn trong nghiên cứu này?
    AHP là phương pháp phân tích thứ bậc giúp đánh giá và lựa chọn các phương án dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Nó được chọn vì khả năng xử lý các vấn đề phức tạp, đa chiều trong lựa chọn nhà cung cấp vật liệu xây dựng, đồng thời cho phép kiểm tra tính nhất quán của các đánh giá.

  2. Các tiêu chí chính để lựa chọn nhà cung cấp là gì?
    Nghiên cứu xác định năm tiêu chí chính gồm vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật. Trong đó, chất lượng và chi phí được đánh giá có trọng số cao nhất, ảnh hưởng lớn đến quyết định lựa chọn.

  3. Làm thế nào để đảm bảo tính khách quan trong đánh giá nhà cung cấp?
    Bằng cách sử dụng ma trận so sánh cặp đôi trong AHP và kiểm tra chỉ số nhất quán (CR < 0.1), nghiên cứu đảm bảo các đánh giá không mâu thuẫn và có tính hợp lý cao. Ngoài ra, khảo sát được thực hiện với các chuyên gia có kinh nghiệm trong ngành.

  4. Mô hình có thể áp dụng cho các địa phương khác không?
    Mô hình AHP có tính linh hoạt cao và có thể điều chỉnh các tiêu chí phù hợp với đặc thù từng địa phương hoặc dự án khác nhau, do đó có thể áp dụng rộng rãi trong quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng.

  5. Làm thế nào để cải thiện hiệu quả lựa chọn nhà cung cấp trong thực tế?
    Ngoài việc áp dụng mô hình AHP, các bên liên quan cần tăng cường đào tạo quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu nhà cung cấp, và thực hiện giám sát chặt chẽ quá trình cung ứng để đảm bảo chất lượng và tiến độ công trình.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xây dựng thành công mô hình lựa chọn nhà cung cấp cốp pha, cốt thép và bê tông cho công trình xây dựng tại An Giang dựa trên quy trình phân cấp thứ bậc AHP.
  • Xác định năm tiêu chí chính ảnh hưởng đến lựa chọn nhà cung cấp gồm vận chuyển, thương hiệu, chất lượng, chi phí và kỹ thuật với trọng số ưu tiên rõ ràng.
  • Kết quả khảo sát và phân tích cho thấy ba nhà cung cấp bê tông, cốt thép và cốp pha đáp ứng tốt yêu cầu dự án với tỷ lệ ưu tiên lần lượt là 66,20%, 55,70% và 48,50%.
  • Mô hình có tính ổn định cao qua phân tích độ nhạy và phù hợp với thực tiễn quản lý chuỗi cung ứng vật liệu xây dựng tại địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả lựa chọn nhà cung cấp, bao gồm áp dụng AHP, đào tạo nâng cao năng lực quản lý, xây dựng cơ sở dữ liệu và tăng cường kiểm soát chất lượng.

Tiếp theo, các chủ đầu tư và nhà thầu nên triển khai áp dụng mô hình trong các dự án thực tế, đồng thời mở rộng nghiên cứu để cập nhật các tiêu chí mới phù hợp với sự phát triển của ngành xây dựng. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, quý độc giả có thể liên hệ với tác giả hoặc các đơn vị tư vấn chuyên ngành.