Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang chuyển đổi mạnh mẽ, khu vực Bắc Trung Bộ với 6 tỉnh ven biển từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, đặc biệt là ngành bất động sản. Khu vực này chiếm khoảng 15% dân số cả nước nhưng chỉ có 5,5% doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp bất động sản chiếm khoảng 1/12 tổng số doanh nghiệp bất động sản toàn quốc, song lại chiếm đến 42% tổng số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này tại khu vực. Tuy nhiên, các doanh nghiệp bất động sản tại đây đang đối mặt với nhiều thách thức như thiên tai, biến đổi khí hậu, chi phí mặt bằng, nguồn nhân lực hạn chế và cạnh tranh gay gắt trong cùng ngành.

Lợi thế cạnh tranh bền vững (Sustainable Competitive Advantage - SCA) được xem là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp duy trì vị thế trên thị trường dài hạn. Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích mối quan hệ giữa lợi thế cạnh tranh bền vững và kết quả hoạt động của các doanh nghiệp bất động sản tại Bắc Trung Bộ trong giai đoạn 2011-2021. Qua đó, đề xuất các giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh bền vững, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong khu vực. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý và hoạch định chính sách phát triển ngành bất động sản tại vùng kinh tế trọng điểm này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết nền tảng về quản trị chiến lược và nguồn lực doanh nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết nguồn lực (Resource-Based View - RBV): Nhấn mạnh vai trò của các nguồn lực quý hiếm, khó sao chép và không thể thay thế trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp.
  • Lý thuyết cạnh tranh của Porter: Tập trung vào cấu trúc ngành và các áp lực cạnh tranh để xác định vị thế chiến lược của doanh nghiệp.
  • Lý thuyết trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Corporate Social Responsibility - CSR): CSR được xem là một thành phần quan trọng trong lợi thế cạnh tranh bền vững, góp phần nâng cao uy tín và sự tin cậy của doanh nghiệp trên thị trường.
  • Lý thuyết khan hiếm nguồn cung (Scarcity Theory): Giải thích sự khác biệt trong lợi thế cạnh tranh dựa trên sự khan hiếm và độc quyền nguồn lực.

Các khái niệm chính được nghiên cứu gồm: lợi thế cạnh tranh bền vững, nguồn lực tài chính, năng lực đổi mới sáng tạo, tài sản trí tuệ, trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và quản trị quan hệ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập từ khảo sát trực tiếp các lãnh đạo doanh nghiệp bất động sản tại 6 tỉnh Bắc Trung Bộ trong giai đoạn 2011-2021, với cỡ mẫu khoảng 300 doanh nghiệp. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại hình và quy mô doanh nghiệp.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các kỹ thuật thống kê mô tả, kiểm định T-Test, ANOVA, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính SEM (Structural Equation Modeling) sử dụng phần mềm SPSS và AMOS. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ tháng 1/2022 đến tháng 12/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nguồn lực tài chính và năng lực đổi mới sáng tạo là nhân tố cấu thành quan trọng của lợi thế cạnh tranh bền vững. Kết quả phân tích cho thấy, năng lực tài chính có hệ số ảnh hưởng tích cực đến lợi thế cạnh tranh bền vững với mức ý nghĩa p < 0.01, đồng thời năng lực đổi mới sáng tạo cũng có tác động mạnh mẽ (β = 0.45, p < 0.01).

  2. Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) đóng vai trò trung gian trong mối quan hệ giữa lợi thế cạnh tranh bền vững và kết quả hoạt động doanh nghiệp. Doanh nghiệp thực hiện tốt CSR có kết quả hoạt động tài chính cao hơn 15% so với doanh nghiệp chưa chú trọng CSR.

  3. Quản trị quan hệ với các bên liên quan (khách hàng, nhà quản lý nhà nước) góp phần củng cố lợi thế cạnh tranh bền vững. Mức độ quản trị quan hệ tốt giúp doanh nghiệp tăng 12% hiệu quả hoạt động so với nhóm còn lại.

  4. Lợi thế cạnh tranh bền vững có ảnh hưởng tích cực và trực tiếp đến kết quả hoạt động doanh nghiệp. Mô hình SEM cho thấy lợi thế cạnh tranh bền vững giải thích được 58% biến thiên kết quả hoạt động (R² = 0.58), với hệ số ảnh hưởng β = 0.62 (p < 0.001).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các lý thuyết RBV và Porter khi khẳng định nguồn lực tài chính và năng lực đổi mới sáng tạo là nền tảng tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững. Việc doanh nghiệp chú trọng thực hiện trách nhiệm xã hội không chỉ nâng cao uy tín mà còn tạo ra giá trị gia tăng lâu dài, đồng thời quản trị quan hệ hiệu quả giúp doanh nghiệp thích ứng tốt hơn với môi trường kinh doanh biến động.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương đồng với báo cáo của Haseeb và cộng sự (2019) về vai trò của CSR và đổi mới sáng tạo trong việc nâng cao lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tại khu vực Bắc Trung Bộ, các doanh nghiệp còn hạn chế về quy mô và nguồn lực, do đó cần có chính sách hỗ trợ phù hợp để phát huy tiềm năng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mô tả mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố cấu thành lợi thế cạnh tranh bền vững và bảng phân tích SEM minh họa mối quan hệ giữa các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực tài chính cho doanh nghiệp bất động sản tại Bắc Trung Bộ thông qua các chính sách hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giảm thuế trong vòng 3 năm tới, do các ngân hàng và cơ quan quản lý tài chính thực hiện.

  2. Khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới trong quản lý và phát triển sản phẩm bất động sản, với mục tiêu nâng cao năng suất và chất lượng dịch vụ, triển khai trong 2 năm tới bởi các doanh nghiệp và trung tâm nghiên cứu.

  3. Xây dựng và thực thi chương trình trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) bài bản, nhằm nâng cao uy tín và sự tin cậy của doanh nghiệp, áp dụng trong 1-2 năm, do ban lãnh đạo doanh nghiệp phối hợp với các tổ chức xã hội.

  4. Phát triển hệ thống quản trị quan hệ khách hàng và quan hệ với cơ quan quản lý nhà nước, nhằm tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và tăng cường sự gắn kết, thực hiện liên tục, do phòng ban quản lý quan hệ khách hàng và pháp chế doanh nghiệp đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo doanh nghiệp bất động sản: Nắm bắt các nhân tố cấu thành lợi thế cạnh tranh bền vững để xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Hiểu rõ các thách thức và tiềm năng của doanh nghiệp bất động sản tại Bắc Trung Bộ để thiết kế chính sách hỗ trợ hiệu quả.

  3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành quản trị kinh doanh, bất động sản: Tham khảo mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Nhà đầu tư và các tổ chức tài chính: Đánh giá tiềm năng và rủi ro của các doanh nghiệp bất động sản trong khu vực, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

Câu hỏi thường gặp

1. Lợi thế cạnh tranh bền vững là gì?
Lợi thế cạnh tranh bền vững là khả năng của doanh nghiệp duy trì vị thế vượt trội so với đối thủ trong thời gian dài nhờ sở hữu các nguồn lực quý hiếm, khó sao chép và không thể thay thế.

2. Tại sao trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) lại quan trọng?
CSR giúp doanh nghiệp xây dựng uy tín, tạo niềm tin với khách hàng và cộng đồng, từ đó nâng cao giá trị thương hiệu và kết quả kinh doanh bền vững.

3. Năng lực đổi mới sáng tạo ảnh hưởng thế nào đến doanh nghiệp?
Năng lực đổi mới giúp doanh nghiệp cải tiến sản phẩm, dịch vụ và quy trình, đáp ứng nhanh với thay đổi thị trường, tạo ra lợi thế cạnh tranh và tăng trưởng.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp khảo sát định lượng với phân tích thống kê đa biến như EFA, CFA và SEM để đánh giá mối quan hệ giữa các biến.

5. Kết quả hoạt động doanh nghiệp được đo lường bằng chỉ số nào?
Chỉ số ROA (Return on Assets) được sử dụng phổ biến để đo lường hiệu quả sử dụng tài sản và khả năng sinh lời của doanh nghiệp.

Kết luận

  • Lợi thế cạnh tranh bền vững là nhân tố quyết định đến kết quả hoạt động của doanh nghiệp bất động sản tại Bắc Trung Bộ.
  • Nguồn lực tài chính, năng lực đổi mới sáng tạo, trách nhiệm xã hội và quản trị quan hệ là các nhân tố cấu thành quan trọng của lợi thế cạnh tranh bền vững.
  • Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp đóng vai trò trung gian thúc đẩy mối quan hệ giữa lợi thế cạnh tranh và kết quả hoạt động.
  • Các doanh nghiệp cần tập trung phát triển các nguồn lực nội tại và xây dựng chiến lược phù hợp để nâng cao hiệu quả kinh doanh.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý doanh nghiệp và cơ quan chức năng nên áp dụng các khuyến nghị nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững ngành bất động sản tại Bắc Trung Bộ.