## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc thành thạo tiếng Anh và kỹ năng dịch thuật trở thành yêu cầu thiết yếu đối với sinh viên ngành tiếng Anh, đặc biệt là sinh viên chuyên ngành Business English tại Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU). Theo khảo sát với 120 sinh viên năm cuối chuyên ngành Business English, 100% sinh viên đã từng sử dụng Google Translate (GT) trong quá trình dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt, trong đó 63% sử dụng hàng ngày. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích ưu điểm và hạn chế của việc sử dụng Google Translate trong quá trình dịch thuật, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng công cụ này. Nghiên cứu được thực hiện tại NEU trong khoảng thời gian từ tháng 9 đến tháng 10 năm 2022, tập trung vào sinh viên năm cuối chuyên ngành Business English. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ sinh viên nâng cao kỹ năng dịch thuật, đồng thời cung cấp cơ sở cho các nhà nghiên cứu và giảng viên trong lĩnh vực ngôn ngữ và dịch thuật.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Lý thuyết kiến tạo (Constructivism) và Lý thuyết môi trường học tập cá nhân (Personal Learning Environment). Lý thuyết kiến tạo nhấn mạnh việc xây dựng kiến thức mới dựa trên kiến thức đã có, phù hợp với việc sử dụng công cụ dịch thuật trực tuyến như Google Translate để hỗ trợ học tập. Lý thuyết môi trường học tập cá nhân đề cập đến việc học tập suốt đời và linh hoạt, giúp sinh viên với các phong cách học khác nhau có thể tận dụng công nghệ để dịch thuật hiệu quả. Các khái niệm chính bao gồm: dịch thuật, dịch máy (Machine Translation), Google Translate, kỹ năng dịch thuật, và phương pháp dịch thuật.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp phân tích định tính. Dữ liệu được thu thập thông qua bảng câu hỏi gồm 10 câu, khảo sát 120 sinh viên năm cuối chuyên ngành Business English tại NEU, độ tuổi chủ yếu từ 21-22. Mẫu được chọn ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính khách quan và đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả để đánh giá mức độ sử dụng, ưu nhược điểm của Google Translate. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9 đến tháng 10 năm 2022. Việc sử dụng Google Forms giúp thu thập dữ liệu nhanh chóng, đa dạng và đảm bảo sự thoải mái cho người tham gia khảo sát.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- 100% sinh viên tham gia khảo sát đã sử dụng Google Translate, trong đó 63% sử dụng hàng ngày, 25% sử dụng 3 lần/tuần.
- 52% sinh viên đánh giá Google Translate rất tiện lợi, 22% cho rằng công cụ dịch nhanh, hỗ trợ dịch hơn 100 ngôn ngữ.
- Về loại văn bản dịch, 40% sinh viên thường dịch đoạn văn, 29% dịch từ đơn, 28% dịch bài luận dài.
- 64% sinh viên sử dụng Google Translate để so sánh bản dịch của mình với bản dịch máy nhằm nâng cao chất lượng.
- Tuy nhiên, 37% gặp khó khăn khi dịch từ đa nghĩa, 25% phản ánh bản dịch không mạch lạc, 23% cho rằng ý nghĩa bản dịch chưa đầy đủ.
- 57% sinh viên phải chỉnh sửa bản dịch máy thường xuyên hoặc thỉnh thoảng do lỗi ngữ pháp và ngữ cảnh.
- Tỷ lệ lỗi dịch của Google Translate dao động từ 20-40%, đặc biệt khi dịch câu dài hoặc thành ngữ, với 45% sinh viên e ngại sử dụng công cụ để dịch thành ngữ.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế là do Google Translate hoạt động dựa trên mẫu từ và thuật toán dịch tự động, chưa thể xử lý linh hoạt ngữ cảnh và sắc thái ngôn ngữ như con người. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy dịch máy chưa thể thay thế hoàn toàn dịch giả chuyên nghiệp. Tuy nhiên, ưu điểm về tốc độ và tiện lợi giúp Google Translate trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho sinh viên trong học tập và dịch thuật sơ bộ. Việc sinh viên thường xuyên chỉnh sửa bản dịch máy cho thấy sự kết hợp giữa con người và công nghệ là cần thiết để đạt hiệu quả cao nhất. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất sử dụng, biểu đồ phân bố loại văn bản dịch và biểu đồ tỷ lệ lỗi dịch để minh họa rõ nét hơn.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo kỹ năng dịch thuật kết hợp công nghệ**: Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên cách sử dụng Google Translate hiệu quả, bao gồm kỹ thuật tiền xử lý và hậu kiểm bản dịch, nhằm giảm thiểu sai sót, trong vòng 1 học kỳ, do khoa Ngoại ngữ thực hiện.
- **Phát triển tài liệu hướng dẫn sử dụng Google Translate**: Xây dựng tài liệu chi tiết về ưu nhược điểm và cách khắc phục lỗi thường gặp khi dùng Google Translate, cập nhật hàng năm, do bộ phận nghiên cứu khoa học của trường đảm nhiệm.
- **Khuyến khích sinh viên sử dụng đa dạng công cụ dịch thuật**: Ngoài Google Translate, sinh viên nên được giới thiệu các phần mềm dịch thuật khác như Kool Dictionary, Wordfast để nâng cao hiệu quả dịch, áp dụng trong các khóa học ngoại ngữ.
- **Tổ chức các buổi workshop thực hành dịch thuật**: Tạo điều kiện cho sinh viên thực hành dịch thuật kết hợp công nghệ và phản biện bản dịch, nhằm nâng cao kỹ năng thực tế, tổ chức định kỳ mỗi học kỳ, do khoa Ngoại ngữ phối hợp với các chuyên gia dịch thuật.
- **Nâng cấp hạ tầng công nghệ hỗ trợ học tập**: Đảm bảo sinh viên có thiết bị và kết nối internet ổn định để sử dụng Google Translate mọi lúc mọi nơi, cải thiện trong vòng 6 tháng, do phòng công nghệ thông tin nhà trường thực hiện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Sinh viên ngành tiếng Anh và các chuyên ngành liên quan**: Nắm bắt được ưu nhược điểm của Google Translate để sử dụng hiệu quả trong học tập và nghiên cứu.
- **Giảng viên và nhà nghiên cứu ngôn ngữ, dịch thuật**: Có cơ sở khoa học để phát triển phương pháp giảng dạy và nghiên cứu về dịch máy và dịch thuật hỗ trợ công nghệ.
- **Nhà phát triển phần mềm dịch thuật**: Tham khảo các vấn đề thực tiễn người dùng gặp phải để cải tiến thuật toán và giao diện người dùng.
- **Doanh nghiệp và tổ chức đào tạo ngoại ngữ**: Áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp, nâng cao chất lượng dịch thuật và kỹ năng ngoại ngữ cho nhân viên.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Google Translate có thể thay thế hoàn toàn dịch giả không?**  
Không, Google Translate hỗ trợ dịch nhanh nhưng chưa thể xử lý ngữ cảnh và sắc thái ngôn ngữ như con người, cần sự chỉnh sửa của dịch giả.

2. **Sinh viên nên sử dụng Google Translate như thế nào để hiệu quả?**  
Sinh viên nên kết hợp tiền xử lý văn bản, kiểm tra ngữ pháp và hậu kiểm bản dịch, đồng thời sử dụng các công cụ bổ trợ khác.

3. **Google Translate có phù hợp để dịch các văn bản chuyên ngành không?**  
Công cụ này hỗ trợ dịch nhanh nhưng có thể gặp khó khăn với thuật ngữ chuyên ngành phức tạp, cần kiểm tra kỹ lưỡng.

4. **Làm sao để giảm thiểu lỗi khi sử dụng Google Translate?**  
Thực hiện tiền xử lý văn bản, chọn đoạn văn ngắn, kiểm tra lại bản dịch và học cách nhận biết lỗi thường gặp.

5. **Google Translate có hỗ trợ dịch thành ngữ và câu nói đùa không?**  
Hiện tại, Google Translate còn hạn chế trong việc dịch thành ngữ và ngôn ngữ bóng bẩy, người dùng nên tham khảo thêm nguồn khác.

## Kết luận

- Google Translate là công cụ hỗ trợ dịch thuật phổ biến, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho sinh viên ngành tiếng Anh.  
- Nghiên cứu chỉ ra cả ưu điểm về tốc độ, tiện lợi và hạn chế về độ chính xác, đặc biệt với từ đa nghĩa và thành ngữ.  
- Việc kết hợp giữa kỹ năng dịch thuật của con người và công nghệ dịch máy là cần thiết để đạt hiệu quả cao.  
- Đề xuất các giải pháp đào tạo, hướng dẫn sử dụng và nâng cấp công nghệ nhằm tối ưu hóa việc sử dụng Google Translate.  
- Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về dịch thuật hỗ trợ công nghệ và phát triển phần mềm dịch thuật.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao kỹ năng dịch thuật và tận dụng tối đa lợi ích của công nghệ dịch máy trong học tập và công việc.