Kiểm Tra Quản Lý, Thanh Toán Vốn Đầu Tư Công Tại Các Sở Tài Chính

• Tác giả: Nguyễn Khánh Hằng
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thị Hồng Minh
• Trường học: Đại học Kinh tế quốc dân
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Kiểm Tra Quản Lý Vốn Đầu Tư Công Tại Các Sở Tài Chính
• Loại tài liệu: đề án tốt nghiệp thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2025
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA CỦA CƠ QUAN TÀI CHÍNH TRUNG ƯƠNG ĐỐI VỚI QUẢN LÝ, THANH TOÁN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG TẠI CÁC SỞ TÀI CHÍNH
• 1.1. Quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.2. Khái niệm, mục tiêu quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.3. Nội dung quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.4. Kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.5. Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.6. Bộ máy kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.7. Nội dung kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.8. Công cụ kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.9. Hình thức và quy trình kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.10. Các nhân tố tác động đến kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các sở tài chính
• 1.10.1. Các nhân tố thuộc cơ quan tài chính trung ương
• 1.10.2. Các nhân tố thuộc sở tài chính
• 1.10.3. Các nhân tố thuộc về môi trường bên ngoài
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KIỂM TRA CỦA VỤ ĐẦU TƯ, BỘ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI QUẢN LÝ, THANH TOÁN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG TẠI CÁC SỞ TÀI CHÍNH GIAI ĐOẠN 2021-2023
• 2.1. Khái quát về Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính
• 2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính. Cơ cấu tổ chức và nhân sự
• 2.3. Kết quả hoạt động quản lý nhà nước của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính
• 2.4. Quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính giai đoạn 2021-2023
• 2.5. Thực trạng kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính giai đoạn 2021-2023
• 2.6. Thực trạng bộ máy kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính
• 2.7. Thực trạng nội dung kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính
• 2.8. Thực trạng công cụ kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính
• 2.9. Thực trạng hình thức và thực hiện quy trình kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính
• 2.10. Đánh giá về kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính giai đoạn 2021-2023
• 2.10.1. Đánh giá thực hiện mục tiêu kiểm tra
• 2.10.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM TRA CỦA VỤ ĐẦU TƯ, BỘ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI QUẢN LÝ, THANH TOÁN VỐN ĐẦU TƯ CÔNG TẠI CÁC SỞ TÀI CHÍNH ĐẾN 2030
• 3.1. Định hướng hoàn thiện kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính đến năm 2030
• 3.2. Mục tiêu kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính đến năm 2030
• 3.3. Phương hướng hoàn thiện kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính đến năm 2030
• 3.4. Giải pháp hoàn thiện kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính đến năm 2030
• 3.4.1. Giải pháp về bộ máy kiểm tra
• 3.4.2. Giải pháp về nội dung kiểm tra
• 3.4.3. Giải pháp về công cụ kiểm tra
• 3.4.4. Giải pháp về hình thức và thực hiện quy trình kiểm tra
• 3.4.5. Các giải pháp khác
• 3.5. Một số kiến nghị
• 3.5.1. Kiến nghị với Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính
• 3.5.2. Khuyến nghị với các Sở Tài chính
• PHẦN KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Kiểm Tra Quản Lý Vốn Đầu Tư Công 55 ký tự

Đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Vốn đầu tư công được xem như "vốn mồi", thúc đẩy tăng trưởng GDP. Trong bối cảnh kinh tế đối mặt với suy giảm, giải ngân vốn đầu tư công trở thành động lực chủ chốt. Quốc hội và Chính phủ đã ban hành quy định về quản lý, thanh toán vốn đầu tư công cho cơ quan tài chính các cấp. Bộ Tài chính, với vai trò quản lý tài chính - ngân sách, có nhiệm vụ kiểm tra việc này tại địa phương. Thực tế cho thấy, hiệu quả sử dụng và giải ngân vốn đầu tư công còn nhiều hạn chế do vướng mắc trong quản lý và thanh toán vốn. Nguyên nhân chính bao gồm khó khăn trong cơ chế chính sách, giải phóng mặt bằng, và các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện kế hoạch hàng năm. Các địa phương chưa tuân thủ nguyên tắc phân bổ vốn, chuẩn bị hồ sơ chưa tốt, năng lực nhà thầu còn hạn chế.

1.1. Vai trò của Sở Tài Chính trong Quản Lý Vốn Đầu Tư Công

Sở Tài chính, với vai trò là cơ quan chuyên môn tham mưu cho UBND tỉnh/thành phố về lĩnh vực tài chính - ngân sách, có trách nhiệm quan trọng trong việc quản lý vốn đầu tư công. Cụ thể, Sở Tài chính tham gia vào quá trình lập kế hoạch vốn, phân bổ vốn, kiểm soát chi vốn, và báo cáo tình hình thực hiện vốn đầu tư công. Đồng thời, Sở Tài chính cũng phối hợp với các sở, ban, ngành khác trong việc thẩm định dự án, giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư công. Việc quản lý hiệu quả ngân sách nhà nước có vai trò lớn với sự phát triển kinh tế địa phương.

1.2. Mục tiêu của Kiểm Tra Quản Lý Vốn Đầu Tư Công tại Sở Tài Chính

Việc kiểm tra quản lý vốn đầu tư công tại Sở Tài chính nhằm đảm bảo việc sử dụng vốn đúng mục đích, hiệu quả và tuân thủ pháp luật. Mục tiêu chính là phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm, tiêu cực, lãng phí trong quản lý vốn đầu tư công. Đồng thời, kiểm tra giúp đánh giá hiệu quả của các dự án đầu tư công, từ đó đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiệu quả vốn đầu tư công chính là mục tiêu hàng đầu.

II. Thách Thức Trong Quản Lý Vốn Đầu Tư Công tại Sở 58 ký tự

Quá trình kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Thiếu văn bản độc lập quy định nội dung kiểm tra và văn bản thông báo kết quả kiểm tra còn thiếu quy chuẩn. Cán bộ trực tiếp thực hiện công tác kiểm tra chưa chủ động nghiên cứu, nâng cao kiến thức chuyên môn. Công cụ phần mềm phục vụ công tác kiểm tra còn khó sử dụng, thiếu thông tin. Các hệ thống như Hệ thống tổng hợp báo cáo đầu tư kho bạc, Hệ thống Kho dữ liệu ngân sách nhà nước chưa đáp ứng được nhu cầu khai thác số liệu. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả và độ chính xác của công tác kiểm tra.

2.1. Sự phức tạp của Quy Trình Quản Lý Vốn Đầu Tư Công

Quy trình quản lý vốn đầu tư công bao gồm nhiều bước, từ lập kế hoạch, phân bổ vốn, thẩm định dự án, triển khai thực hiện, đến nghiệm thu, thanh toán và quyết toán. Mỗi bước đều có những quy định và thủ tục riêng, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. Sự phức tạp này có thể dẫn đến chậm trễ trong quá trình triển khai dự án, tăng chi phí đầu tư, và khó khăn trong việc kiểm soát và đánh giá hiệu quả. Vì vậy, cần một quy trình đồng bộ, nhất quán.

2.2. Rủi ro về Vi Phạm Trong Quản Lý Vốn Đầu Tư Công

Quản lý vốn đầu tư công tiềm ẩn nhiều rủi ro về vi phạm, bao gồm: tham nhũng, lãng phí, thất thoát vốn; phân bổ vốn không đúng mục đích; đấu thầu không minh bạch; thi công kém chất lượng; nghiệm thu khống. Các vi phạm này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan nhà nước, gây mất lòng tin trong nhân dân. Cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ.

III. Phương Pháp Kiểm Tra Vốn Đầu Tư Công Hiệu Quả 54 ký tự

Để nâng cao hiệu quả kiểm tra quản lý vốn đầu tư công tại Sở Tài chính, cần có phương pháp tiếp cận toàn diện và khoa học. Trước hết, cần xây dựng bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, dựa trên các quy định của pháp luật và thực tiễn quản lý vốn đầu tư công. Đồng thời, cần tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra, đặc biệt là các phần mềm quản lý và phân tích dữ liệu. Ngoài ra, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ kiểm tra, trang bị cho họ kiến thức chuyên môn sâu rộng và kỹ năng nghiệp vụ vững vàng.

3.1. Xây dựng Bộ Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả Đầu Tư Công

Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả đầu tư công cần bao gồm các chỉ tiêu định lượng và định tính, phản ánh đầy đủ các khía cạnh của dự án, từ tiến độ, chất lượng, chi phí đến tác động kinh tế - xã hội. Các chỉ tiêu này cần được xác định rõ ràng, có thể đo lường và so sánh được, và được sử dụng làm căn cứ để đánh giá hiệu quả của dự án trong quá trình kiểm tra. Cần có sự tham gia của các chuyên gia và nhà khoa học để bộ tiêu chí được hoàn thiện và đầy đủ.

3.2. Ứng Dụng Công Nghệ trong Theo Dõi Vốn Đầu Tư Công

Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả kiểm tra quản lý vốn đầu tư công. Các phần mềm quản lý dự án, phân tích dữ liệu, và hệ thống báo cáo trực tuyến giúp theo dõi tiến độ dự án, kiểm soát chi phí, và phát hiện các dấu hiệu bất thường. Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp tăng tính minh bạch, chính xác và kịp thời của thông tin, hỗ trợ đắc lực cho công tác kiểm tra. Cần đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin và đào tạo cán bộ sử dụng.

IV. Hoàn Thiện Quy Trình Kiểm Tra Vốn Đầu Tư Công 57 ký tự

Để nâng cao hiệu quả kiểm tra quản lý vốn đầu tư công tại Sở Tài chính, quy trình kiểm tra cần được hoàn thiện theo hướng rõ ràng, minh bạch, và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. Đầu tiên, cần xác định rõ phạm vi, nội dung và phương pháp kiểm tra. Sau đó, cần xây dựng kế hoạch kiểm tra chi tiết, xác định rõ thời gian, địa điểm và đối tượng kiểm tra. Trong quá trình kiểm tra, cần tuân thủ đúng quy trình, thu thập đầy đủ chứng cứ và lập biên bản kiểm tra. Cuối cùng, cần có biện pháp xử lý nghiêm minh các vi phạm được phát hiện.

4.1. Rà soát và Cập nhật Văn Bản Pháp Luật về Đầu Tư Công

Hệ thống văn bản pháp luật về đầu tư công cần được rà soát và cập nhật thường xuyên để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và phù hợp với thực tiễn. Các quy định về quản lý, thanh toán vốn đầu tư công cần được cụ thể hóa, rõ ràng và dễ thực hiện. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đầu tư công để nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan.

4.2. Tăng Cường Phối Hợp Giữa Các Cơ Quan trong Giải Ngân Vốn Đầu Tư Công

Quản lý vốn đầu tư công đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều cơ quan, bao gồm: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước, và các chủ đầu tư. Cần có cơ chế phối hợp hiệu quả để giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện dự án, đảm bảo tiến độ giải ngân vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư. Cần có quy chế phối hợp rõ ràng, xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Kiểm Toán Vốn Đầu Tư Công 59 ký tự

Nghiên cứu này cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện công tác kiểm tra quản lý vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các quy trình, hướng dẫn, và tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý vốn đầu tư công. Đồng thời, nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp cụ thể để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ kiểm tra và ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác kiểm tra.

5.1. Đề xuất mô hình Kiểm Soát Chi Vốn Đầu Tư Công hiệu quả

Mô hình kiểm soát chi vốn đầu tư công hiệu quả cần dựa trên nguyên tắc công khai, minh bạch, và có sự tham gia của cộng đồng. Cần có hệ thống giám sát chặt chẽ để theo dõi việc sử dụng vốn, phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm. Đồng thời, cần có cơ chế phản hồi thông tin từ cộng đồng để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh. Cần có quy chế phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan liên quan và cộng đồng.

5.2. Xây dựng cơ chế Công Khai Minh Bạch Vốn Đầu Tư Công

Công khai minh bạch vốn đầu tư công là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa tham nhũng, lãng phí và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Cần công khai thông tin về kế hoạch vốn, tiến độ dự án, kết quả đấu thầu, và các thông tin khác liên quan đến dự án. Việc công khai thông tin cần được thực hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng và trên trang web của các cơ quan nhà nước. Cần có quy định rõ ràng về việc công khai thông tin và trách nhiệm của các cơ quan liên quan.

VI. Kết Luận Tương Lai của Quản Lý Vốn Đầu Tư Công 58 ký tự

Việc hoàn thiện công tác kiểm tra quản lý vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp, công cụ kiểm tra tiên tiến, đồng thời tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ kiểm tra. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể đảm bảo rằng vốn đầu tư công được sử dụng đúng mục đích, hiệu quả và mang lại lợi ích tối đa cho xã hội.

6.1. Giải pháp thúc đẩy Đầu Tư Công Trung Hạn

Để thúc đẩy đầu tư công trung hạn, cần có kế hoạch đầu tư rõ ràng, ổn định và có tính khả thi cao. Kế hoạch đầu tư cần được xây dựng dựa trên các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và được điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế. Đồng thời, cần có cơ chế tài chính ổn định để đảm bảo nguồn vốn cho các dự án đầu tư trung hạn. Cần có sự tham gia của các chuyên gia và nhà khoa học trong quá trình xây dựng kế hoạch đầu tư.

6.2. Nâng cao hiệu quả Thẩm Định Dự Án Đầu Tư Công

Thẩm định dự án đầu tư công là khâu quan trọng để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của dự án. Cần nâng cao chất lượng thẩm định dự án bằng cách tăng cường năng lực cho đội ngũ thẩm định, sử dụng các phương pháp thẩm định hiện đại, và có sự tham gia của các chuyên gia độc lập. Đồng thời, cần công khai minh bạch quy trình thẩm định dự án và kết quả thẩm định để đảm bảo tính khách quan.

Tổng quan nghiên cứu

Vốn đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, là nguồn lực thúc đẩy tăng trưởng GDP và phục hồi kinh tế trong bối cảnh nhiều khó khăn hiện nay. Giai đoạn 2021-2023, kế hoạch đầu tư công và giải ngân vốn tại các địa phương có xu hướng tăng trưởng ổn định, với kế hoạch triển khai vốn đầu tư công tăng lần lượt 21,5% và 16,4% các năm 2022 và 2023 so với năm trước, trong khi tỷ lệ giải ngân vốn đạt trên 81%, tăng 2,8% so với năm 2021. Tuy nhiên, công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư công vẫn còn nhiều tồn tại như chậm thu hồi vốn tạm ứng quá hạn, sai phạm trong phân bổ vốn, phê duyệt dự toán chưa đúng quy định, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

Trước thực trạng này, nghiên cứu tập trung vào kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đối với quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính nhằm đánh giá thực trạng, phát hiện hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu thứ cấp giai đoạn 2021-2023 và dữ liệu sơ cấp thu thập tháng 5-6/2024 tại Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính. Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng kiểm tra và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước về kinh tế, quản lý vốn đầu tư công và kiểm tra tài chính công. Khái niệm quản lý vốn đầu tư công được hiểu là quá trình tổ chức, sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước để đầu tư phát triển kinh tế-xã hội. Thanh toán vốn đầu tư công là hoạt động sử dụng tiền tệ để thực hiện các khoản chi đầu tư theo quy định pháp luật. Kiểm tra của cơ quan tài chính trung ương là hoạt động giám sát, đánh giá và chấn chỉnh công tác quản lý, thanh toán vốn đầu tư công nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật, hiệu quả và phòng ngừa sai phạm.

Khung nghiên cứu tập trung vào bốn thành tố chính: bộ máy kiểm tra, nội dung kiểm tra, công cụ kiểm tra và hình thức, quy trình kiểm tra. Các nhân tố tác động đến kiểm tra được phân tích theo ba nhóm: thuộc cơ quan tài chính trung ương (chỉ đạo lãnh đạo, nhân lực, công nghệ thông tin), thuộc sở tài chính (năng lực quản lý, phối hợp) và môi trường bên ngoài (pháp lý, kinh tế-xã hội, công nghệ, tự nhiên, hội nhập kinh tế, cải cách hành chính).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp gồm các báo cáo phân bổ vốn, báo cáo giải ngân, báo cáo tạm ứng và thu hồi vốn của các Sở Tài chính và Kho bạc Nhà nước giai đoạn 2021-2023. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn sâu 6 cán bộ lãnh đạo và chuyên viên thuộc Vụ Đầu tư và các Sở Tài chính trong tháng 5-6/2024.

Cỡ mẫu gồm 63 Sở Tài chính trên toàn quốc, với nhân lực kiểm tra của Vụ Đầu tư duy trì ổn định khoảng 21-22 công chức chuyên môn. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel, phương pháp tổng hợp, phân tích so sánh số liệu qua các năm để đánh giá thực trạng, phát hiện hạn chế và nguyên nhân. Timeline nghiên cứu từ 2021 đến 2023 cho dữ liệu thứ cấp, thu thập sơ cấp năm 2024 và đề xuất giải pháp đến năm 2030.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng bộ máy kiểm tra: Bộ máy kiểm tra của Vụ Đầu tư gồm lãnh đạo Vụ, phòng TCĐT địa phương và các phòng phối hợp, với khoảng 21-22 công chức chuyên môn. Năm 2023 có sự thay đổi nhân sự với 2 cán bộ luân chuyển và 2 cán bộ mới, gây thiếu hụt nhân lực và ảnh hưởng đến tiến độ kiểm tra. Hơn 68% nhân lực có trình độ thạc sĩ, chủ yếu chuyên ngành kinh tế đầu tư và tài chính. Tuy nhiên, công tác đào tạo chuyên môn sâu còn hạn chế, đặc biệt với cán bộ mới.

2. Nội dung kiểm tra: Vụ Đầu tư tập trung kiểm tra các nội dung trọng tâm như phân bổ vốn đầu tư công, phê duyệt dự toán, tạm ứng và thu hồi vốn, thanh toán bằng lệnh chi tiền. Giai đoạn 2021-2023, tỷ lệ các địa phương gửi báo cáo phân bổ vốn đúng hạn tăng lên, tuy nhiên vẫn còn 10 địa phương gửi chậm năm 2023. Tỷ lệ phân bổ vốn chưa đúng nguyên tắc giảm từ 20 địa phương năm 2021 xuống còn 9 năm 2023. Số dự án tạm ứng vượt mức 30% giá trị hợp đồng giảm nhưng vẫn còn tồn tại. Tỷ lệ thanh toán bằng lệnh chi tiền qua Sở Tài chính tăng từ 78,2% năm 2021 lên 81,6% năm 2023.

3. Công cụ kiểm tra: Hệ thống văn bản pháp luật về quản lý, thanh toán vốn đầu tư công ngày càng hoàn thiện, bao gồm Luật NSNN, Luật Đầu tư công, Nghị định 99/2021/NĐ-CP và các Thông tư hướng dẫn. Tuy nhiên, chưa có văn bản độc lập quy định quy trình kiểm tra. Công cụ phần mềm như hệ thống TABMIS và hệ thống quản lý văn bản Edoc được sử dụng nhưng còn hạn chế về tính liên kết và dung lượng file. Các phương tiện kỹ thuật như máy in, máy scan còn thiếu và gặp sự cố ảnh hưởng đến công tác kiểm tra.

4. Kết quả kiểm tra và sai phạm: Vụ Đầu tư đã phát hiện nhiều sai phạm như phân bổ vốn không đúng thủ tục, phê duyệt dự toán chậm, thanh toán sai đối tượng, tạm ứng quá hạn chưa thu hồi. Số vốn tạm ứng quá hạn giảm 29,4% năm 2023 so với năm 2022, còn khoảng 6.591 triệu đồng. Tỷ lệ các Sở Tài chính nhập dự toán chậm giảm từ 28 đơn vị năm 2021 xuống còn 8 năm 2023.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác kiểm tra của Vụ Đầu tư đã góp phần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính. Việc tăng cường kiểm tra phân bổ vốn, phê duyệt dự toán và thanh toán lệnh chi tiền giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm, giảm thiểu rủi ro thất thoát vốn nhà nước. Tuy nhiên, sự thiếu hụt nhân lực có kinh nghiệm và hạn chế về công cụ phần mềm, phương tiện kỹ thuật vẫn là những thách thức lớn.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành tài chính công, việc chưa có văn bản quy trình kiểm tra độc lập và sự chồng chéo trong phân công nhiệm vụ giữa Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư là điểm cần khắc phục để nâng cao hiệu quả kiểm tra. Việc áp dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ cũng làm giảm tốc độ xử lý và phân tích dữ liệu kiểm tra. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ gửi báo cáo đúng hạn, tỷ lệ sai phạm theo năm và tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công sẽ minh họa rõ nét xu hướng cải thiện và tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kiểm tra: Tổ chức đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng kỹ năng kiểm tra, cập nhật kiến thức pháp luật và công nghệ thông tin cho cán bộ kiểm tra, đặc biệt cán bộ mới. Mục tiêu đạt 90% cán bộ kiểm tra có chứng chỉ chuyên môn nâng cao trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Vụ Đầu tư phối hợp với các cơ sở đào tạo.

2. Hoàn thiện nội dung kiểm tra: Xây dựng bộ khung nội dung kiểm tra chuẩn, trọng tâm, trọng điểm, đồng bộ với các văn bản pháp luật hiện hành, tránh chồng chéo với Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Áp dụng từ năm 2025, đánh giá hiệu quả hàng năm. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, Vụ Đầu tư.

3. Cải tiến công cụ kiểm tra: Phát triển, nâng cấp hệ thống phần mềm quản lý, tích hợp dữ liệu TABMIS và Edoc, tăng dung lượng lưu trữ, cải thiện giao diện người dùng. Đầu tư trang thiết bị kỹ thuật hiện đại, bổ sung máy scan, máy in chất lượng cao. Mục tiêu hoàn thành trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, Vụ Đầu tư.

4. Hoàn thiện quy trình kiểm tra: Ban hành văn bản quy định quy trình kiểm tra độc lập, rõ ràng, minh bạch, có căn cứ pháp luật, đảm bảo phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan liên quan. Áp dụng từ năm 2026. Chủ thể thực hiện: Bộ Tài chính, phối hợp với các Bộ, ngành.

5. Tăng cường phối hợp và giám sát: Thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa Vụ Đầu tư, các Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước và các chủ đầu tư dự án để nâng cao hiệu quả kiểm tra, đôn đốc thu hồi vốn tạm ứng quá hạn. Thiết lập hệ thống giám sát trực tuyến tiến độ giải ngân và thu hồi vốn. Chủ thể thực hiện: Vụ Đầu tư, Sở Tài chính, KBNN.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý và chuyên viên tại Bộ Tài chính và Vụ Đầu tư: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm tra quản lý, thanh toán vốn đầu tư công, giúp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra và quản lý vốn.

2. Lãnh đạo và cán bộ các Sở Tài chính địa phương: Hiểu rõ các quy định, nội dung kiểm tra và các sai phạm phổ biến để chủ động phối hợp, nâng cao năng lực quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại địa phương.

3. Các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực quản lý kinh tế và chính sách công: Tài liệu tham khảo quý giá về mô hình kiểm tra tài chính công, các nhân tố ảnh hưởng và giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra trong bối cảnh Việt Nam.

4. Cơ quan thanh tra, kiểm toán và các tổ chức giám sát tài chính công: Cung cấp thông tin thực tiễn về công tác kiểm tra vốn đầu tư công, giúp xây dựng các chương trình giám sát, kiểm toán hiệu quả hơn.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm tra của Vụ Đầu tư có vai trò gì trong quản lý vốn đầu tư công?
   Kiểm tra giúp giám sát, đánh giá việc sử dụng vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính, phát hiện sai phạm, đảm bảo tuân thủ pháp luật và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

2. Những khó khăn chính trong công tác kiểm tra hiện nay là gì?
   Thiếu hụt nhân lực có kinh nghiệm, công cụ phần mềm chưa đồng bộ, quy trình kiểm tra chưa có văn bản độc lập, và sự phối hợp giữa các cơ quan còn hạn chế là những khó khăn lớn.

3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm tra vốn đầu tư công?
   Cần đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện nội dung và quy trình kiểm tra, cải tiến công cụ công nghệ thông tin, tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan và giám sát chặt chẽ tiến độ giải ngân.

4. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công qua lệnh chi tiền hiện nay ra sao?
   Tỷ lệ giải ngân qua lệnh chi tiền tăng từ 78,2% năm 2021 lên 81,6% năm 2023, cho thấy sự cải thiện trong công tác thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính.

5. Có những sai phạm phổ biến nào được phát hiện qua kiểm tra?
   Các sai phạm gồm phân bổ vốn không đúng thủ tục, phê duyệt dự toán chậm, thanh toán sai đối tượng, tạm ứng vượt mức và tạm ứng quá hạn chưa thu hồi, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.

Kết luận

• Kiểm tra của Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đóng vai trò then chốt trong nâng cao hiệu quả quản lý, thanh toán vốn đầu tư công tại các Sở Tài chính giai đoạn 2021-2023.
• Thực trạng kiểm tra đã phát hiện nhiều sai phạm, đồng thời cho thấy sự cải thiện về tỷ lệ giải ngân và tuân thủ quy định pháp luật.
• Hạn chế chính gồm thiếu hụt nhân lực có kinh nghiệm, công cụ phần mềm và phương tiện kỹ thuật chưa đồng bộ, quy trình kiểm tra chưa có văn bản độc lập.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực, hoàn thiện nội dung, công cụ và quy trình kiểm tra, tăng cường phối hợp và giám sát đến năm 2030.
• Khuyến nghị các cơ quan liên quan sớm triển khai các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, thanh toán vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội bền vững.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn, các cơ quan quản lý và nghiên cứu nên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời cập nhật thường xuyên dữ liệu và đánh giá hiệu quả công tác kiểm tra.