Khuyến Khích Doanh Nghiệp Việt Nam Áp Dụng IFRS Trong Bối Cảnh Hội Nhập Quốc Tế

Khi hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng, các quốc gia tìm cách cải thiện môi trường kinh doanh. Thị trường chứng khoán và bảo vệ nhà đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút vốn nước ngoài. Các chính phủ đã ban hành các quy định để đảm bảo tính minh bạch, toàn vẹn và kịp thời của thông tin tài chính. Để tăng cường năng lực cạnh tranh, mở rộng hoạt động và tiếp cận thị trường nước ngoài, các doanh nghiệp ngày càng được yêu cầu lập báo cáo tài chính theo IFRS. Điều này giúp các bên liên quan đưa ra quyết định kinh tế sáng suốt dựa trên thông tin rõ ràng và kịp thời. IFRS tăng cường độ tin cậy của báo cáo tài chính và cho phép các bên liên quan đưa ra các quyết định kinh tế sáng suốt dựa trên thông tin rõ ràng và kịp thời.

IFRS là tập hợp các nguyên tắc kế toán hướng dẫn các doanh nghiệp trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính một cách nhất quán, minh bạch và có thể so sánh được trên toàn thế giới. IFRS được ban hành bởi IASB (Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế) vào tháng 6 năm 2003. Tính đến năm 2023, 160 trên 168 quốc gia, chiếm 98,8% GDP toàn cầu, đã cam kết tuân thủ IFRS. Châu Âu là lục địa có số lượng quốc gia áp dụng IFRS cao nhất, tiếp theo là Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Á và Châu Đại Dương, và Trung Đông. Điều này cho thấy trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, sự di chuyển nhanh chóng của dòng vốn trong và ngoài nước có tác động đáng kể đến hiệu quả đầu tư, sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, một ngôn ngữ chung trong kế toán, đặc biệt thông qua việc lập và trình bày báo cáo tài chính, là rất cần thiết. Dù có một số ý kiến phản đối và chậm trễ trong việc triển khai IFRS ở một số quốc gia, những tác động tích cực của IFRS là không thể phủ nhận.

Hiện tại, VFRS (Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Việt Nam) chưa được thiết lập, và chỉ một số ít các doanh nghiệp lớn ở Việt Nam đã áp dụng IFRS. Hơn 700.000 doanh nghiệp còn lại thiếu năng lực cần thiết để lập báo cáo tài chính theo IFRS, chuyển đổi hệ thống kế toán, đào tạo nhân lực, thiết lập cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, v.v. Đây là những nhiệm vụ to lớn và phức tạp. Việc thiếu hụt đội ngũ kế toán viên có trình độ chuyên môn cao về IFRS là một rào cản lớn. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin phù hợp để đáp ứng các yêu cầu của IFRS cũng là một thách thức lớn đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs).

Chi phí áp dụng IFRS có thể là một gánh nặng đáng kể cho các doanh nghiệp Việt Nam. Chi phí này bao gồm chi phí đào tạo nhân viên, chi phí thuê chuyên gia tư vấn, chi phí nâng cấp hệ thống kế toán và chi phí kiểm toán. Ngoài ra, mức độ hiểu biết về IFRS của các doanh nghiệp cũng còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích và tầm quan trọng của IFRS, cũng như các yêu cầu và quy trình áp dụng IFRS. Cần có những nỗ lực lớn hơn nữa để nâng cao nhận thức và kiến thức về IFRS cho các doanh nghiệp.

Sự khác biệt giữa VAS (Chuẩn mực Kế toán Việt Nam) và IFRS là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam. VAS và IFRS có nhiều điểm khác biệt về nguyên tắc kế toán, phương pháp đo lường và yêu cầu trình bày. Do đó, các doanh nghiệp cần phải điều chỉnh hệ thống kế toán của mình để tuân thủ các yêu cầu của IFRS. Quá trình điều chỉnh này có thể tốn kém và phức tạp, đặc biệt đối với các doanh nghiệp chưa có kinh nghiệm áp dụng IFRS. Việc so sánh IFRS và VAS là cần thiết để doanh nghiệp có thể chuẩn bị tốt nhất cho quá trình chuyển đổi.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định áp dụng IFRS là lợi ích mà IFRS mang lại. Việc áp dụng IFRS có thể giúp nâng cao tính minh bạch và đáng tin cậy của báo cáo tài chính, từ đó thu hút vốn đầu tư nước ngoài và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường quốc tế. Các nhà đầu tư thường tin tưởng hơn vào các báo cáo tài chính được lập theo IFRS, vì chúng tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và có thể so sánh được với các báo cáo tài chính của các doanh nghiệp khác trên thế giới. Tính minh bạch tài chính là yếu tố then chốt.

Vai trò của quản lý cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định áp dụng IFRS. Sự ủng hộ và cam kết của ban lãnh đạo có thể tạo động lực cho nhân viên và cung cấp các nguồn lực cần thiết để áp dụng IFRS một cách hiệu quả. Các nhà quản lý cần nhận thức được tầm quan trọng của IFRS và chủ động thúc đẩy việc áp dụng IFRS trong doanh nghiệp của mình. Quản trị doanh nghiệp hiệu quả là yếu tố then chốt để triển khai thành công IFRS.

Động lực áp dụng IFRS có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm yêu cầu pháp lý, áp lực cạnh tranh và mong muốn cải thiện hiệu quả hoạt động. Các doanh nghiệp có thể bị yêu cầu áp dụng IFRS bởi các cơ quan quản lý hoặc các đối tác kinh doanh. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng có thể tự nguyện áp dụng IFRS để nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện hình ảnh của mình. Nâng cao năng lực cạnh tranh là một động lực quan trọng.

Bước đầu tiên trong quy trình áp dụng IFRS là đánh giá hiện trạng hệ thống kế toán hiện tại của doanh nghiệp và xác định khoảng cách giữa VAS và IFRS. Doanh nghiệp cần phân tích các chính sách kế toán, quy trình báo cáo và hệ thống công nghệ thông tin để xác định các lĩnh vực cần điều chỉnh. So sánh IFRS và VAS là hoạt động không thể thiếu ở bước này.

Sau khi đánh giá hiện trạng, doanh nghiệp cần lập kế hoạch chi tiết để áp dụng IFRS, bao gồm xác định mục tiêu, phạm vi, thời gian và nguồn lực cần thiết. Kế hoạch cần được xây dựng một cách thực tế và khả thi, và cần được phân bổ nguồn lực một cách hợp lý. Lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam cần được tham khảo để lập kế hoạch phù hợp.

Việc đào tạo nhân viên là một yếu tố then chốt để áp dụng IFRS thành công. Doanh nghiệp cần cung cấp các khóa đào tạo chuyên sâu về IFRS cho nhân viên kế toán, kiểm toán và các bộ phận liên quan. Các khóa đào tạo cần được thiết kế phù hợp với trình độ và kinh nghiệm của nhân viên. Đào tạo IFRS cần được đầu tư bài bản.

Trong ngành ngân hàng, IFRS 9 (Công cụ tài chính) đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý rủi ro tín dụng và trình bày thông tin tài chính một cách minh bạch. Các ngân hàng cần tuân thủ các yêu cầu của IFRS 9 để đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của báo cáo tài chính.

Trong ngành bất động sản, việc đo lường giá trị hợp lý của tài sản và ghi nhận doanh thu từ hợp đồng với khách hàng là những vấn đề phức tạp. IFRS 15 (Doanh thu từ hợp đồng với khách hàng) cung cấp các hướng dẫn chi tiết về cách ghi nhận doanh thu trong các hợp đồng xây dựng và bán bất động sản.

Trong ngành sản xuất, việc xác định chi phí sản xuất và quản lý hàng tồn kho là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp. IFRS cung cấp các hướng dẫn về cách tính giá thành sản phẩm và ghi nhận hàng tồn kho một cách chính xác.

Nhà nước cần ban hành các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình áp dụng IFRS, bao gồm cung cấp các khóa đào tạo, hỗ trợ tài chính và giảm thiểu các thủ tục hành chính. Quy định pháp luật về IFRS tại Việt Nam cần được hoàn thiện và cập nhật thường xuyên.

Các hiệp hội nghề nghiệp, như Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA), cần đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và tư vấn về IFRS. Tư vấn IFRS chuyên nghiệp là rất quan trọng để doanh nghiệp áp dụng thành công.

Các phương tiện truyền thông cần tăng cường tuyên truyền về lợi ích và tầm quan trọng của IFRS để nâng cao nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Cần có những chiến dịch truyền thông hiệu quả để khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam áp dụng IFRS.