Tổng quan nghiên cứu

Trải nghiệm người bệnh (TNNB) là một chỉ số quan trọng phản ánh chất lượng dịch vụ y tế và sự tương tác giữa người bệnh với cơ sở y tế trong quá trình điều trị. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại các bệnh viện lớn như Bệnh viện Chợ Rẫy, việc nâng cao trải nghiệm người bệnh nội trú được xem là ưu tiên hàng đầu nhằm cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe và giữ chân người bệnh. Năm 2020, nghiên cứu khảo sát thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm người bệnh điều trị nội trú tại 3 khoa Ngoại (Ngoại tổng quát, Ngoại chỉnh hình và Ngoại thần kinh) của Bệnh viện Chợ Rẫy đã được tiến hành với cỡ mẫu 222 người bệnh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả thực trạng trải nghiệm người bệnh và phân tích các yếu tố tác động, từ đó đề xuất các giải pháp cải tiến chất lượng dịch vụ.

Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 02 đến tháng 11 năm 2020 tại thành phố Hồ Chí Minh, tập trung vào nhóm người bệnh điều trị nội trú trên 5 ngày và chuẩn bị xuất viện. Kết quả khảo sát cho thấy điểm đánh giá tổng thể về trải nghiệm người bệnh đạt mức trung bình 8,28 trên thang điểm 10, với khoảng 75% người bệnh dự kiến quay lại bệnh viện trong tương lai. Tuy nhiên, ba khía cạnh có tỷ lệ đánh giá tích cực thấp nhất gồm cơ sở vật chất – tiện ích phục vụ người bệnh (53,6%), thái độ và tinh thần phục vụ của nhân viên y tế (65,3%) và trải nghiệm chi trả viện phí (60,4%). Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng thực tiễn để bệnh viện cải thiện chất lượng dịch vụ, nâng cao sự hài lòng và niềm tin của người bệnh, đồng thời thúc đẩy cạnh tranh trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết đánh giá trải nghiệm người bệnh, tập trung vào ba nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến trải nghiệm: yếu tố thuộc về hệ thống bệnh viện, yếu tố thuộc về nhân viên y tế (NVYT) và yếu tố cá nhân người bệnh. Khung lý thuyết này được tham khảo từ các nghiên cứu về vai trò của trải nghiệm người bệnh trong quản lý chất lượng dịch vụ y tế.

Ba nhóm khái niệm chính bao gồm:

  • Trải nghiệm người bệnh: Là sự tương tác thực tế của người bệnh với các dịch vụ y tế, bao gồm giao tiếp, cơ sở vật chất, quy trình khám chữa bệnh, thái độ phục vụ và chi phí điều trị.
  • Yếu tố thuộc về bệnh viện: Bao gồm quy trình, quy định khám chữa bệnh, cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực, công tác kiểm tra giám sát và các hoạt động hỗ trợ người bệnh.
  • Yếu tố thuộc về nhân viên y tế: Thái độ, tinh thần phục vụ, kỹ năng giao tiếp, chuyên môn nghiệp vụ và áp lực công việc.
  • Yếu tố cá nhân người bệnh: Đặc điểm nhân khẩu học, tình trạng sức khỏe, khả năng chi trả, thời gian nằm viện và kinh nghiệm sử dụng dịch vụ y tế.

Khung lý thuyết này giúp phân tích toàn diện các yếu tố tác động đến trải nghiệm người bệnh, từ đó xác định các điểm cần cải tiến.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp phương pháp định lượng và định tính.

  • Nguồn dữ liệu định lượng: Thu thập từ 222 người bệnh điều trị nội trú tại 3 khoa Ngoại của Bệnh viện Chợ Rẫy, sử dụng bộ công cụ “Phiếu khảo sát trải nghiệm người bệnh trong thời gian điều trị nội trú tại bệnh viện” phiên bản 3 do Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh phát triển. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ trải nghiệm tích cực chung 82,5% với độ chính xác 5% và độ tin cậy 95%. Mẫu được chọn ngẫu nhiên từ danh sách người bệnh chuẩn bị xuất viện, mỗi khoa khoảng 70-75 người bệnh.

  • Nguồn dữ liệu định tính: Thu thập qua 6 phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý bệnh viện và 5 nhóm thảo luận với 30 nhân viên y tế và người bệnh nội trú. Đối tượng được chọn theo phương pháp chọn mẫu chủ đích và thuận tiện nhằm đảm bảo đa dạng ý kiến.

  • Phương pháp phân tích: Dữ liệu định lượng được nhập và xử lý bằng phần mềm SPSS 24, sử dụng thống kê mô tả, kiểm định chi bình phương và hồi quy logistic đa biến để xác định các yếu tố liên quan đến trải nghiệm tích cực. Dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích nội dung theo khung lý thuyết, bổ sung các khái niệm mới phát hiện trong quá trình thu thập.

  • Timeline nghiên cứu: Từ tháng 02 đến tháng 11 năm 2020, bao gồm các bước chuẩn bị, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đánh giá tổng thể trải nghiệm người bệnh: Điểm trung bình trải nghiệm người bệnh là 8,28/10, với khoảng 75% người bệnh dự kiến quay lại bệnh viện nếu cần. Tỷ lệ người bệnh đánh giá tích cực về các khía cạnh trải nghiệm khác nhau dao động từ 53,6% đến trên 75%.

  2. Trải nghiệm về cơ sở vật chất – tiện ích phục vụ người bệnh: Đây là khía cạnh có tỷ lệ đánh giá tích cực thấp nhất, chỉ đạt 53,6%. Các vấn đề nổi bật gồm tình trạng nhà vệ sinh (chỉ 11,7% đánh giá tích cực), sự yên tĩnh trong bệnh viện (9,9%) và hoạt động hỗ trợ người bệnh có hoàn cảnh khó khăn (14,4%). Mặc dù 96,4% người bệnh không phải nằm ghép giường, nhưng an ninh trật tự và các dịch vụ tiện ích như căn tin, siêu thị được đánh giá chưa cao.

  3. Trải nghiệm về thái độ và tinh thần phục vụ của nhân viên y tế: Tỷ lệ đánh giá tích cực đạt 65,3%. Trong đó, 76,8% người bệnh đồng ý rằng NVYT thông tin, giải thích rõ tình trạng bệnh, nhưng chỉ 26,7% đánh giá NVYT tôn trọng và đối xử tử tế, 33,8% cho rằng NVYT trả lời thỏa đáng các thắc mắc và 38,3% hài lòng với trang phục của NVYT.

  4. Trải nghiệm chi trả viện phí: Tỷ lệ đánh giá tích cực là 60,4%. Hơn 56% người bệnh cho rằng các khoản viện phí được công khai, 100% khẳng định không phải chi thêm tiền bồi dưỡng NVYT, nhưng 76,1% không biết hoặc không quan tâm đến các chương trình hỗ trợ thanh toán viện phí cho người có hoàn cảnh khó khăn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy trải nghiệm người bệnh tại Bệnh viện Chợ Rẫy nhìn chung tích cực nhưng vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện, đặc biệt là về cơ sở vật chất và thái độ phục vụ của nhân viên y tế. Tình trạng nhà vệ sinh và sự yên tĩnh trong bệnh viện là những yếu tố gây phiền toái lớn cho người bệnh, tương tự với các nghiên cứu tại các bệnh viện khác trong nước. Việc hỗ trợ người bệnh có hoàn cảnh khó khăn chưa được biết đến rộng rãi, dẫn đến tỷ lệ trải nghiệm tích cực thấp.

Thái độ phục vụ của nhân viên y tế, dù được đánh giá tích cực về mặt chuyên môn và thông tin, nhưng vẫn còn hạn chế về sự tôn trọng và đồng cảm, có thể do áp lực công việc và quá tải bệnh nhân tại các khoa ngoại. Điều này phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước cho thấy áp lực công việc ảnh hưởng tiêu cực đến giao tiếp và thái độ phục vụ.

Về chi phí điều trị, mặc dù người bệnh không phải chi thêm tiền bồi dưỡng, nhưng sự thiếu minh bạch và thông tin về viện phí và hỗ trợ tài chính vẫn là rào cản lớn, ảnh hưởng đến trải nghiệm tổng thể. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ đánh giá tích cực giữa các khía cạnh trải nghiệm có thể minh họa rõ sự chênh lệch này, giúp nhà quản lý tập trung cải tiến.

So với các nghiên cứu tại Mỹ và Trung Quốc, tỷ lệ trải nghiệm tích cực về giao tiếp và tham gia quyết định điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy còn thấp hơn, cho thấy cần tăng cường đào tạo kỹ năng giao tiếp và cải thiện quy trình chăm sóc lấy người bệnh làm trung tâm.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải thiện cơ sở vật chất và tiện ích phục vụ người bệnh

    • Tăng cường vệ sinh, nâng cấp nhà vệ sinh và đảm bảo môi trường yên tĩnh trong bệnh viện.
    • Mở rộng và nâng cao chất lượng các dịch vụ tiện ích như căn tin, dịch vụ vận chuyển.
    • Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý bệnh viện phối hợp phòng kỹ thuật và phòng công tác xã hội.
  2. Tăng cường đào tạo và giám sát thái độ phục vụ của nhân viên y tế

    • Tổ chức các khóa tập huấn kỹ năng giao tiếp, đồng cảm và tôn trọng người bệnh cho NVYT.
    • Áp dụng hệ thống khen thưởng và xử lý vi phạm liên quan đến thái độ phục vụ.
    • Thời gian thực hiện: liên tục, đánh giá định kỳ 6 tháng/lần. Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo và phòng quản lý chất lượng.
  3. Minh bạch hóa thông tin về chi phí và hỗ trợ tài chính

    • Công khai rõ ràng các khoản viện phí và quyền lợi bảo hiểm y tế cho người bệnh ngay từ khi nhập viện.
    • Tăng cường truyền thông và quảng bá các chương trình hỗ trợ thanh toán viện phí cho người có hoàn cảnh khó khăn.
    • Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng tài chính kế toán và phòng công tác xã hội.
  4. Tăng cường hỗ trợ và giáo dục người bệnh

    • Phát triển các tài liệu hướng dẫn, tư vấn chi tiết về quy trình điều trị, quyền lợi và nghĩa vụ của người bệnh.
    • Tổ chức các buổi tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho người bệnh và người nhà trong quá trình điều trị.
    • Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng điều dưỡng và phòng công tác xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý bệnh viện và các cơ sở y tế

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng trải nghiệm người bệnh, từ đó xây dựng các chính sách cải tiến chất lượng dịch vụ phù hợp.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo nhân viên, cải thiện quy trình khám chữa bệnh.
  2. Nhân viên y tế và điều dưỡng

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về vai trò của thái độ phục vụ và giao tiếp trong trải nghiệm người bệnh.
    • Use case: Áp dụng kỹ năng giao tiếp hiệu quả, đồng cảm trong chăm sóc người bệnh.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý bệnh viện, y tế công cộng

    • Lợi ích: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong lĩnh vực trải nghiệm người bệnh.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến chất lượng dịch vụ y tế.
  4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách

    • Lợi ích: Cung cấp bằng chứng thực tiễn để xây dựng các quy định, hướng dẫn về đánh giá và cải tiến trải nghiệm người bệnh.
    • Use case: Xây dựng bộ công cụ khảo sát trải nghiệm người bệnh chuẩn hóa trên toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao trải nghiệm người bệnh lại quan trọng trong quản lý bệnh viện?
    Trải nghiệm người bệnh phản ánh chất lượng dịch vụ và sự hài lòng, giúp bệnh viện cải tiến quy trình, nâng cao hiệu quả điều trị và giữ chân người bệnh. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy 75% người bệnh dự kiến quay lại bệnh viện khi có trải nghiệm tích cực.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để đo lường trải nghiệm người bệnh trong nghiên cứu này?
    Nghiên cứu sử dụng bộ công cụ khảo sát phiên bản 3 của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, kết hợp với phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm để thu thập dữ liệu định lượng và định tính, đảm bảo đánh giá toàn diện.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến trải nghiệm người bệnh?
    Các yếu tố thuộc về cơ sở vật chất, thái độ nhân viên y tế và chi phí điều trị được xác định là có ảnh hưởng lớn. Ví dụ, chỉ 53,6% người bệnh đánh giá tích cực về cơ sở vật chất, trong khi thái độ phục vụ đạt 65,3%.

  4. Làm thế nào để cải thiện thái độ phục vụ của nhân viên y tế?
    Tổ chức đào tạo kỹ năng giao tiếp, áp dụng hệ thống khen thưởng và xử lý vi phạm, đồng thời giảm tải áp lực công việc cho nhân viên y tế là các giải pháp hiệu quả.

  5. Người bệnh có thể tham gia cải thiện trải nghiệm như thế nào?
    Người bệnh và người nhà nên chủ động phản hồi ý kiến, tham gia vào quá trình điều trị và tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế. Việc này giúp bệnh viện điều chỉnh dịch vụ phù hợp hơn với nhu cầu thực tế.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã mô tả thực trạng trải nghiệm người bệnh điều trị nội trú tại 3 khoa Ngoại của Bệnh viện Chợ Rẫy với điểm trung bình 8,28/10 và tỷ lệ dự kiến quay lại khoảng 75%.
  • Ba khía cạnh cần cải thiện gồm cơ sở vật chất – tiện ích phục vụ, thái độ và tinh thần phục vụ của nhân viên y tế, và trải nghiệm chi trả viện phí.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm bao gồm đặc điểm cá nhân người bệnh, yếu tố thuộc về bệnh viện và nhân viên y tế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, tăng cường đào tạo nhân viên và minh bạch thông tin viện phí.
  • Khuyến nghị tiếp tục triển khai khảo sát định kỳ để theo dõi và cải tiến trải nghiệm người bệnh, đồng thời kêu gọi các bên liên quan phối hợp thực hiện.

Hành động tiếp theo là áp dụng các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng và đánh giá hiệu quả qua khảo sát định kỳ nhằm nâng cao trải nghiệm người bệnh, góp phần phát triển bền vững chất lượng dịch vụ y tế tại Bệnh viện Chợ Rẫy.