Khảo Sát Đặc Điểm Hình Ảnh Siêu Âm và Chụp Cắt Lớp Vi Tính của Lymphoma Ổ Bụng ở Trẻ Em

• Tác giả: Lê Thị Uyên Phương
• Người hướng dẫn: BSCKII. Nguyễn Hữu Chí
• Trường học: Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Chẩn Đoán Hình Ảnh (Siêu Âm)
• Đề tài: Khảo Sát Đặc Điểm Hình Ảnh Siêu Âm và Chụp Cắt Lớp Vi Tính của Lymphoma Ổ Bụng ở Trẻ Em
• Loại tài liệu: Luận Văn Chuyên Khoa Cấp II
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Dịch tễ học
• 1.2. Sơ lược cấu trúc, chức năng của hệ bạch huyết
• 1.3. Mô bệnh học
• 1.4. Một số đặc điểm lâm sàng
• 1.5. Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh
• 1.6. Hình ảnh lymphoma ổ bụng trên siêu âm và cắt lớp vi tính
• 1.7. Phương pháp điều trị hiện nay
• 1.8. Các nghiên cứu có liên quan
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Định nghĩa các biến số trong nghiên cứu
• 2.4. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung
• 3.2. Đặc điểm hình ảnh siêu âm của lymphoma ổ bụng
• 3.3. Đặc điểm hình ảnh cắt lớp vi tính của lymphoma ổ bụng
• 3.4. Liên quan giữa đặc điểm tổn thương hạch, ống tiêu hóa trên siêu âm và cắt lớp vi tính với thể tiến triển của lymphoma
• TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Lymphoma Ổ Bụng ở Trẻ Em Chẩn Đoán Điều Trị

Lymphoma là một bệnh lý ác tính chiếm khoảng 4% trong tất cả các ung thư ở trẻ em. Bệnh đứng hàng thứ 3 sau bạch cầu cấp và u não ở các nước phát triển. Tại TP.HCM, lymphoma đứng thứ 3 trong các bệnh lý ác tính ở trẻ em. Tỷ lệ mới mắc lymphoma ngày càng tăng. Lymphoma bao gồm hai nhóm bệnh chính: lymphoma Hodgkin và lymphoma không Hodgkin. Chẩn đoán xác định lymphoma dựa trên mô bệnh học từ mẫu sinh thiết. Chẩn đoán sớm, đánh giá giai đoạn chính xác và phối hợp các phương pháp điều trị thích hợp giúp kéo dài thời gian sống và thời gian sống không bệnh của bệnh nhân. Lymphoma ổ bụng có thể tổn thương ở một hay nhiều cơ quan trong ổ bụng. Cần nhận diện được các dấu hiệu hình ảnh đặc trưng để chẩn đoán sớm lymphoma ổ bụng, đặc biệt là nhóm lymphoma không Hodgkin tiến triển rất nhanh.

1.1. Dịch Tễ Học và Các Yếu Tố Nguy Cơ của Lymphoma ở Trẻ Em

Tại Hoa Kỳ, Hodgkin lymphoma (HL) chiếm 8,8% bệnh lý ác tính ở trẻ em. HL ít gặp ở bệnh nhân dưới 4 tuổi, thường xảy ra ở trẻ lớn và thanh thiếu niên. Nguy cơ tăng gấp 99 lần đối với trẻ sinh đôi cùng trứng, gấp 7 lần ở anh, chị, em ruột. Non-Hodgkin lymphoma (NHL) chiếm 8 – 10% bệnh lý ác tính ở trẻ em. NHL ưu thế ở nam giới, nam cao gấp hai lần so với nữ. Các yếu tố nguy cơ: di truyền, đột biến nhiễm sắc thể, suy giảm miễn dịch, nhiễm Epstein-Barr virus, Helicobacter pylori …

1.2. Cấu Trúc và Chức Năng Hệ Bạch Huyết Liên Quan Lymphoma Ổ Bụng

Hệ bạch huyết có chức năng chính là bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập và gây hại của các vi sinh vật cũng như các chất lạ của cơ thể. Các cơ quan bạch huyết (tủy xương, lách, tuyến ức) cùng các tế bào miễn dịch hình thành nên hệ bạch huyết – miễn dịch. Cơ quan lympho là những cơ quan tại đó các lympho bào tăng trưởng, biệt hóa, trưởng thành cũng như được hoạt hóa để trở thành những tế bào có chức năng và thực hiện một phần chức năng miễn dịch. Hạch lymphô phân bố khắp cơ thể, ở các vị trí chiến lược, giúp xử trí kháng nguyên trong hệ bạch mạch.

II. Thách Thức Trong Chẩn Đoán Hình Ảnh Lymphoma Ổ Bụng Trẻ Em

Chẩn đoán lymphoma ổ bụng ở trẻ em gặp nhiều thách thức do các dấu hiệu hình ảnh học đôi khi không đặc hiệu, dễ gây chẩn đoán nhầm với bệnh lý lành tính hoặc ác tính khác. Ví dụ, hình ảnh tổn thương hạch ổ bụng có thể nhầm với di căn từ ung thư biểu mô tuyến hay lao hạch. Lymphoma ống tiêu hóa dễ nhầm lẫn với ung thư biểu mô tuyến hay bệnh Crohn. Do đó, cần nhận diện được các dấu hiệu hình ảnh đặc trưng để chẩn đoán sớm lymphoma ổ bụng.

2.1. Các Phương Pháp Chẩn Đoán Hình Ảnh Lymphoma Ưu và Nhược Điểm

Chẩn đoán xác định lymphoma dựa trên mô bệnh học từ mẫu sinh thiết tủy xương, hạch bạch huyết hoặc khối u. Tuy nhiên, bệnh có thể được chẩn đoán sớm hơn bằng các phương tiện ít xâm lấn, nhất là chẩn đoán hình ảnh. Từ gợi ý chẩn đoán lymphoma dựa trên hình ảnh học sẽ giúp đưa ra các kiến nghị xét nghiệm, can thiệp phù hợp nhằm giảm tai biến, biến chứng nặng trước khi điều trị đặc hiệu.

2.2. Sai Sót Thường Gặp Khi Đọc Kết Quả Siêu Âm Ổ Bụng Trẻ Em

Một số đặc điểm hình ảnh học của tổn thương đôi khi không đặc hiệu, dễ gây chẩn đoán nhầm với bệnh lý lành tính hoặc ác tính khác. Ví dụ như hình ảnh tổn thương lymphoma hạch ổ bụng có thể chẩn đoán nhầm với di căn từ ung thư biểu mô tuyến hay lao hạch; lymphoma ống tiêu hóa dễ nhầm lẫn với ung thư biểu mô tuyến hay bệnh Crohn… Do đó, cần nhận diện được các dấu hiệu hình ảnh đặc trưng để chẩn đoán sớm lymphoma ổ bụng.

III. Siêu Âm Trong Chẩn Đoán Lymphoma Ổ Bụng ở Trẻ Em Hướng Dẫn

Siêu âm là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, dễ thực hiện và có chi phí thấp. Trong chẩn đoán lymphoma ổ bụng ở trẻ em, siêu âm có vai trò quan trọng trong việc phát hiện các tổn thương hạch, tổn thương tạng và tổn thương ống tiêu hóa. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng siêu âm có độ nhạy và độ đặc hiệu hạn chế, đặc biệt trong việc đánh giá các tổn thương nhỏ hoặc nằm sâu trong ổ bụng.

3.1. Đặc Điểm Hình Ảnh Siêu Âm Hạch Lymphoma ở Bụng Trẻ Em

Trên siêu âm, hạch lymphoma thường có hình tròn hoặc bầu dục, kích thước lớn hơn bình thường, mất cấu trúc rốn hạch và có thể có hoại tử bên trong. Tuy nhiên, cần phân biệt với các bệnh lý hạch khác như viêm hạch, lao hạch hoặc di căn hạch.

3.2. Cách Nhận Biết Lymphoma Ống Tiêu Hóa Trên Siêu Âm Bụng

Trên siêu âm, lymphoma ống tiêu hóa có thể biểu hiện dưới dạng dày thành ống tiêu hóa, có thể có hoặc không có loét. Cần phân biệt với các bệnh lý viêm ruột như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng.

3.3. Đánh Giá Tổn Thương Tạng Gan Lách Thận Do Lymphoma Bằng Siêu Âm

Trên siêu âm, lymphoma có thể gây ra các tổn thương ở gan, lách và thận. Các tổn thương này có thể là các nốt giảm âm, tăng âm hoặc hỗn hợp âm. Cần phân biệt với các bệnh lý khác như u gan, u lách hoặc u thận.

IV. Cắt Lớp Vi Tính CT Scan Trong Chẩn Đoán Lymphoma Ổ Bụng

Cắt lớp vi tính (CT scan) là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh có độ phân giải cao, cho phép đánh giá chi tiết các tổn thương trong ổ bụng. Trong chẩn đoán lymphoma ổ bụng ở trẻ em, CT scan có vai trò quan trọng trong việc xác định vị trí, kích thước và mức độ xâm lấn của các tổn thương. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng CT scan sử dụng tia X, có thể gây hại cho trẻ em.

4.1. Đặc Điểm Hình Ảnh CT Scan Hạch Lymphoma ở Bụng Trẻ Em

Trên CT scan, hạch lymphoma thường có hình tròn hoặc bầu dục, kích thước lớn hơn bình thường, có thể có hoại tử bên trong và ngấm thuốc cản quang không đồng nhất. Cần phân biệt với các bệnh lý hạch khác như viêm hạch, lao hạch hoặc di căn hạch.

4.2. Cách Nhận Biết Lymphoma Ống Tiêu Hóa Trên CT Scan Bụng

Trên CT scan, lymphoma ống tiêu hóa có thể biểu hiện dưới dạng dày thành ống tiêu hóa, có thể có hoặc không có loét và ngấm thuốc cản quang không đồng nhất. Cần phân biệt với các bệnh lý viêm ruột như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng.

4.3. Đánh Giá Tổn Thương Tạng Gan Lách Thận Do Lymphoma Bằng CT Scan

Trên CT scan, lymphoma có thể gây ra các tổn thương ở gan, lách và thận. Các tổn thương này có thể là các nốt giảm đậm độ, tăng đậm độ hoặc hỗn hợp đậm độ và ngấm thuốc cản quang không đồng nhất. Cần phân biệt với các bệnh lý khác như u gan, u lách hoặc u thận.

V. So Sánh Siêu Âm và CT Scan Trong Chẩn Đoán Lymphoma Ổ Bụng

Cả siêu âm và CT scan đều có vai trò quan trọng trong chẩn đoán lymphoma ổ bụng ở trẻ em. Siêu âm có ưu điểm là không xâm lấn, dễ thực hiện và có chi phí thấp, nhưng độ nhạy và độ đặc hiệu hạn chế. CT scan có độ phân giải cao, cho phép đánh giá chi tiết các tổn thương, nhưng sử dụng tia X và có chi phí cao hơn. Việc lựa chọn phương pháp chẩn đoán hình ảnh phù hợp phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể.

5.1. Độ Nhạy và Độ Đặc Hiệu Của Siêu Âm và CT Scan

Độ nhạy và độ đặc hiệu của siêu âm trong chẩn đoán lymphoma ổ bụng thường thấp hơn so với CT scan. Điều này là do siêu âm có độ phân giải hạn chế và khó đánh giá các tổn thương nhỏ hoặc nằm sâu trong ổ bụng.

5.2. Khi Nào Nên Sử Dụng Siêu Âm và Khi Nào Nên Dùng CT Scan

Siêu âm thường được sử dụng làm phương pháp chẩn đoán ban đầu trong trường hợp nghi ngờ lymphoma ổ bụng. Nếu kết quả siêu âm không rõ ràng hoặc cần đánh giá chi tiết hơn, CT scan sẽ được chỉ định.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Lymphoma Ổ Bụng

Siêu âm và CT scan là những công cụ chẩn đoán hình ảnh quan trọng trong việc phát hiện và đánh giá lymphoma ổ bụng ở trẻ em. Việc kết hợp cả hai phương pháp này có thể giúp chẩn đoán sớm và chính xác bệnh, từ đó cải thiện kết quả điều trị. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá vai trò của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như MRI và PET/CT trong chẩn đoán lymphoma ổ bụng.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Chẩn Đoán Sớm Lymphoma Ổ Bụng ở Trẻ Em

Chẩn đoán sớm lymphoma ổ bụng có vai trò quan trọng trong việc cải thiện kết quả điều trị. Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm cho phép áp dụng các phương pháp điều trị ít xâm lấn hơn và có tỷ lệ thành công cao hơn.

6.2. Các Phương Pháp Chẩn Đoán Hình Ảnh Mới Trong Tương Lai

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh mới như MRI và PET/CT có tiềm năng lớn trong việc cải thiện độ chính xác của chẩn đoán lymphoma ổ bụng. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá vai trò của các phương pháp này trong thực hành lâm sàng.