Tổng quan nghiên cứu

Quản lý tài chính doanh nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Tại Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực khai thác công trình thủy lợi, các doanh nghiệp nhà nước chuyển đổi sang mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên (TNHH MTV) đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý tài chính. Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Bình, với vốn chủ sở hữu tính đến cuối năm 2017 đạt khoảng 13 tỷ đồng, là một ví dụ điển hình cho quá trình chuyển đổi và hoàn thiện công tác quản lý tài chính trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt và yêu cầu đổi mới quản lý.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Công ty trong giai đoạn 2015-2017, dựa trên số liệu tài chính, báo cáo hoạt động sản xuất kinh doanh và khảo sát ý kiến cán bộ công nhân viên. Mục tiêu chính là nhận diện những tồn tại, hạn chế trong quản lý tài chính và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tài chính, tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của Công ty. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động tài chính, kế toán, kiểm soát chi phí và quản lý nguồn vốn tại Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Bình, với dữ liệu thu thập từ các phòng ban chuyên môn và chi nhánh trong tỉnh Quảng Bình.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các doanh nghiệp nhà nước chuyển đổi, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm chi phí và tăng lợi nhuận, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới quản lý trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp, trong đó tập trung vào:

  • Khái niệm tài chính doanh nghiệp: Tài chính doanh nghiệp là hệ thống các quan hệ kinh tế liên quan đến việc tạo lập, phân phối và sử dụng các quỹ tiền tệ nhằm phục vụ cho nhu cầu phát triển của doanh nghiệp. Quản lý tài chính là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, kiểm tra và điều chỉnh các hoạt động tài chính nhằm tối đa hóa lợi nhuận và giá trị doanh nghiệp.

  • Mô hình quản lý tài chính doanh nghiệp: Bao gồm ba khâu chính là lập kế hoạch tài chính (ngắn hạn và dài hạn), thực hiện kế hoạch và kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của công cụ kế toán, kiểm toán và phân tích tài chính trong việc hỗ trợ ra quyết định.

  • Các khái niệm chính: Chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh, thu nhập doanh nghiệp, lợi nhuận và phân phối lợi nhuận, các nguyên tắc quản lý tài chính như đánh đổi rủi ro - lợi nhuận, giá trị thời gian của đồng tiền, nguyên tắc chi trả và sinh lợi, nguyên tắc thị trường có hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng với các bước cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo tài chính, văn bản quy định của Nhà nước, Bộ ngành và tỉnh Quảng Bình; số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 130 cán bộ công nhân viên (CBCNV) tại Công ty, tập trung vào đội ngũ lãnh đạo và bộ phận tài chính - kế toán.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để xử lý số liệu, áp dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính. Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach Alpha với tiêu chuẩn ≥ 0,7.

  • Timeline nghiên cứu: Số liệu thứ cấp được thu thập và phân tích cho giai đoạn 2015-2017; khảo sát sơ cấp thực hiện vào cuối năm 2017 và đầu năm 2018. Quá trình nghiên cứu bao gồm thu thập dữ liệu, xử lý số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp trong vòng 12 tháng.

  • Phương pháp chuyên gia tham khảo: Lấy ý kiến của các nhà quản lý tài chính cấp tỉnh và chuyên gia trong lĩnh vực để hoàn thiện các giải pháp đề xuất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả hoạt động tài chính chưa cao: Trong giai đoạn 2015-2017, lợi nhuận trước thuế của Công ty có sự biến động, năm 2015 đạt khoảng 181 triệu đồng, năm 2016 tăng lên 1.660 triệu đồng nhưng năm 2017 giảm xuống còn 110 triệu đồng. Doanh thu và chi phí cũng dao động, cho thấy hiệu quả quản lý tài chính chưa ổn định.

  2. Cơ cấu nguồn thu chưa đa dạng: Công ty chủ yếu dựa vào nguồn thu từ thủy lợi phí do Nhà nước đặt hàng, các nguồn thu từ dịch vụ khác như khai thác mặt nước, dịch vụ lòng hồ chưa được khai thác hiệu quả, dẫn đến hạn chế trong việc tăng doanh thu và lợi nhuận.

  3. Bộ máy quản lý còn cồng kềnh, thiếu tính năng động: Cơ cấu tổ chức và quản lý tài chính vẫn mang tính bao cấp, chưa phát huy được quyền tự chủ và sáng tạo của các chi nhánh, ảnh hưởng đến khả năng tìm kiếm và khai thác các nguồn thu mới.

  4. Chất lượng nguồn nhân lực tài chính cần nâng cao: Đội ngũ kế toán và quản lý tài chính chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chuyên môn và kỹ năng, ảnh hưởng đến công tác tham mưu và quản lý tài chính hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc chuyển đổi mô hình doanh nghiệp nhà nước sang công ty TNHH MTV chưa đồng bộ trong quản lý tài chính, dẫn đến sự thiếu linh hoạt trong huy động và sử dụng nguồn vốn. So sánh với các công ty thủy lợi khác như Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đắk Nông và Lạng Sơn, Quảng Bình có mức lợi nhuận và doanh thu thấp hơn, phản ánh hạn chế trong việc đa dạng hóa hoạt động kinh doanh và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ biến động doanh thu, chi phí và lợi nhuận trong giai đoạn 2015-2017, cùng bảng so sánh các chỉ tiêu tài chính chính với các công ty cùng ngành để minh họa rõ hơn hiệu quả quản lý tài chính.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm chi phí và tăng lợi nhuận, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới quản lý trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoạch định chiến lược tài chính rõ ràng và dài hạn: Xây dựng kế hoạch tài chính chiến lược 3-5 năm, tập trung vào đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và phát triển các dịch vụ mới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Công ty, thời gian: 6 tháng đầu năm 2024.

  2. Tinh gọn bộ máy quản lý, tăng quyền tự chủ cho chi nhánh: Sắp xếp lại cơ cấu tổ chức theo hướng giảm bớt các khâu trung gian, giao quyền tự chủ tài chính cho các chi nhánh nhằm thúc đẩy sáng tạo và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Chủ thể thực hiện: Ban Tổ chức - Hành chính, thời gian: 12 tháng.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ tài chính - kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính, kế toán hiện đại và kỹ năng phân tích tài chính cho cán bộ liên quan. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính - Kế toán phối hợp với các đơn vị đào tạo, thời gian: liên tục trong năm 2024.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Triển khai phần mềm quản lý tài chính tích hợp, giúp theo dõi, phân tích và báo cáo tài chính kịp thời, chính xác. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin và Tài chính, thời gian: 9 tháng.

  5. Ban hành các quy định quản lý tài chính đồng bộ: Xây dựng và ban hành các quy định về khoán chi phí, quản lý tài sản, chính sách thưởng phạt nhằm nâng cao trách nhiệm và hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Pháp chế, thời gian: 6 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước chuyển đổi: Giúp hiểu rõ các vấn đề quản lý tài chính trong quá trình chuyển đổi mô hình, từ đó xây dựng chiến lược tài chính phù hợp.

  2. Phòng tài chính - kế toán các công ty thủy lợi và doanh nghiệp dịch vụ công ích: Áp dụng các phương pháp phân tích tài chính và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  3. Các nhà quản lý kinh tế và chuyên gia tư vấn tài chính: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính doanh nghiệp: Là tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu thực tiễn và ứng dụng các phương pháp phân tích tài chính trong doanh nghiệp nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý tài chính lại quan trọng đối với doanh nghiệp thủy lợi?
    Quản lý tài chính giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn vốn, kiểm soát chi phí và tăng lợi nhuận, từ đó đảm bảo hoạt động bền vững trong môi trường cạnh tranh và yêu cầu đổi mới quản lý.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá công tác quản lý tài chính tại Công ty?
    Nghiên cứu sử dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA), hồi quy đa biến và thống kê mô tả trên dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính và khảo sát CBCNV, xử lý bằng phần mềm SPSS.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý tài chính tại Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Bình là gì?
    Bao gồm cơ cấu tổ chức cồng kềnh, nguồn thu chưa đa dạng, năng lực đội ngũ tài chính hạn chế và thiếu ứng dụng công nghệ quản lý hiện đại.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính?
    Tinh gọn bộ máy quản lý, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực nhân sự, ứng dụng công nghệ thông tin và ban hành các quy định quản lý tài chính đồng bộ.

  5. Làm thế nào để doanh nghiệp thủy lợi có thể đa dạng hóa nguồn thu?
    Bằng cách mở rộng các dịch vụ khai thác mặt nước, dịch vụ lòng hồ, phát triển dịch vụ du lịch thủy lợi và các hoạt động kinh doanh liên quan nhằm tăng giá trị gia tăng và giảm phụ thuộc vào nguồn thu từ Nhà nước.

Kết luận

  • Quản lý tài chính là yếu tố quyết định sự thành công và phát triển bền vững của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Quảng Bình trong bối cảnh cạnh tranh và đổi mới quản lý.
  • Thực trạng quản lý tài chính hiện nay còn nhiều hạn chế như hiệu quả kinh doanh chưa ổn định, cơ cấu nguồn thu chưa đa dạng và bộ máy quản lý chưa tinh gọn.
  • Nghiên cứu đã áp dụng các phương pháp phân tích tài chính hiện đại, kết hợp khảo sát thực tế để đánh giá toàn diện công tác quản lý tài chính tại Công ty.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể, thiết thực nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính, bao gồm hoạch định chiến lược, nâng cao năng lực nhân sự, ứng dụng công nghệ và cải tổ bộ máy quản lý.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả quản lý tài chính ngày càng được nâng cao.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại doanh nghiệp của bạn và góp phần phát triển bền vững ngành thủy lợi Việt Nam!