Kiểm soát nội bộ chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước Hoài Ân: Nghiên cứu và giải pháp

• Tác giả: Nguyễn Thị Dung
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Huyền Trang
• Trường học: Trường Đại Học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ Chi Thường Xuyên Tại Kho Bạc Nhà Nước Hoài Ân
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Bình Định

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ
• 1.2. NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC
• 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
• 1.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 2.1. TỔNG QUAN VỀ KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN
• 2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN
• 2.3. ĐÁNH GIÁ KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN
• 2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 3.1. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN, TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC HOÀI ÂN
• 3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
• 3.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN CHUNG
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)

I. Tổng Quan Kiểm Soát Nội Bộ Chi Thường Xuyên KBNN 55 ký tự

Kiểm soát nội bộ (KSNB) là một hệ thống phức tạp, bao gồm các quy định, quy trình và thủ tục do ban quản lý và nhân viên thiết lập để đảm bảo đạt được các mục tiêu: hiệu quả hoạt động, tin cậy báo cáo tài chính và tuân thủ pháp luật. Theo COSO, KSNB là một quá trình liên tục và chịu sự tác động của con người. Tại Việt Nam, Luật Kế toán 2015 quy định KSNB là việc thiết lập và thực hiện các cơ chế, chính sách, quy trình nội bộ để phòng ngừa rủi ro và đạt được các mục tiêu đề ra. Lịch sử phát triển của KSNB bắt đầu từ việc bảo vệ tài sản khỏi biển thủ, sau đó mở rộng sang kiểm tra tính chính xác của ghi chép kế toán. Năm 1992, COSO công bố báo cáo đầu tiên về khuôn khổ KSNB, đặt nền tảng cho các nghiên cứu và ứng dụng sau này. Báo cáo COSO 1992 và COSO 2013 đã góp phần lớn trong việc định hình hệ thống KSNB và được thừa kế và mở rộng trong các lĩnh vực khác nhau.

1.1. Khái niệm và Lịch Sử Phát Triển Kiểm Soát Nội Bộ

Khái niệm KSNB xuất hiện đầu tiên trong các tài liệu kiểm toán vào những năm đầu của thế kỷ XX, như một công cụ bảo vệ tiền khỏi sự biển thủ. Đến năm 1936, KSNB được mở rộng là các biện pháp và cách thức để bảo vệ tiền và tài sản khác, kiểm tra sự chính xác trong ghi chép số sách. Năm 1949, AICPA công bố công trình nghiên cứu về các nhân tố cấu thành và tầm quan trọng của KSNB. Năm 1992, COSO phát hành báo cáo gồm 4 phần về KSNB. Báo cáo COSO 1992 là tài liệu đầu tiên đưa ra khuôn mẫu lý thuyết về KSNB một cách đầy đủ và có hệ thống. Trên cơ sở Báo cáo COSO 1992, hàng loạt các nghiên cứu về KSNB ở nhiều lĩnh vực ra đời. Hệ thống COSO 2013 kế thừa hệ thống COSO 1992 để mở rộng và cho ra đời 17 nguyên tắc diễn giải cho những khái niệm cơ bản liên quan đến mỗi yếu tố cấu thành của hệ thống KSNB.

1.2. Các Bộ Phận Cấu Thành Hệ Thống Kiểm Soát Nội Bộ

Theo báo cáo COSO, hệ thống KSNB có 05 bộ phận hợp thành và có mối liên hệ chặt chẽ với nhau: Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin & truyền thông và Giám sát. Từ 05 bộ phận hợp thành này, hệ thống COSO 2013 đã mở rộng và cho ra 17 nguyên tắc diễn giải cho những khái niệm cơ bản liên quan đến mỗi yếu tố cấu thành đó. Về môi trường kiểm soát, là nền tảng ý thức, là văn hóa của tổ chức tác động đến ý thức kiểm soát của toàn bộ thành viên trong tổ chức. Môi trường kiểm soát được thể hiện thông qua tính kỷ luật, cơ cấu tổ chức, giá trị đạo đức, tính trung thực, triết lý quản lý, phong cách điều hành. Theo COSO 2013, môi trường kiểm soát gồm 05 nguyên tắc.

II. Kiểm Soát Chi Thường Xuyên KBNN Đặc Điểm Nguyên Tắc 58 ký tự

Kiểm soát nội bộ chi thường xuyên (KSNB chi TX) là một bộ phận quan trọng của hệ thống KSNB tại Kho bạc Nhà nước (KBNN). KSNB chi TX bao gồm các biện pháp, thủ tục được thiết kế để đảm bảo việc chi tiêu ngân sách nhà nước (NSNN) tuân thủ pháp luật, quy định và đạt hiệu quả. Đặc điểm của KSNB chi TX là tính pháp lý cao, liên quan đến nhiều bên liên quan (đơn vị sử dụng ngân sách, KBNN, cơ quan tài chính), và có tác động lớn đến kinh tế - xã hội. Các nguyên tắc cơ bản của KSNB chi TX bao gồm: tuân thủ pháp luật, tính đầy đủ, tính kịp thời, tính chính xác, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Việc thực hiện KSNB chi TX là cần thiết để ngăn ngừa sai sót, gian lận và lãng phí trong sử dụng NSNN.

2.1. Khái Niệm và Đặc Điểm Kiểm Soát Nội Bộ Chi Thường Xuyên

KSNB chi thường xuyên là hệ thống các biện pháp và thủ tục kiểm soát được thiết kế để đảm bảo tính hợp pháp, hợp lệ, hiệu quả và hiệu suất của việc sử dụng ngân sách nhà nước cho các hoạt động thường xuyên. Đặc điểm của KSNB chi thường xuyên bao gồm: tính thường xuyên liên tục, tính pháp lý cao, tính đa dạng của các khoản chi và sự tham gia của nhiều bên liên quan. Theo đó, tổ chức xây dựng các chuẩn mực kiểm soát, hoàn thiện công tác hạch toán kế toán các khoản chi thường xuyên để quản lý có hiệu quả, bảo đảm các nhiệm vụ chi, đảm bảo an toàn tiền và tài sản của Nhà nước.

2.2. Nguyên Tắc và Công Cụ Kiểm Soát Chi Ngân Sách Thường Xuyên

Các nguyên tắc cơ bản của KSNB chi thường xuyên bao gồm: tính hợp pháp, tính đầy đủ, tính kịp thời, tính chính xác, tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Các công cụ kiểm soát chi ngân sách thường xuyên bao gồm: quy trình kiểm soát chi, hệ thống báo cáo, kiểm tra và đánh giá, các biện pháp phòng ngừa rủi ro và các cơ chế xử lý vi phạm. Qua thực tế việc thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ để kiểm soát các khoản chi thường xuyên tại Kho bạc nhà nước Hoài Ân vẫn còn khá mới mẻ và chưa thể hiện rõ nét; chủ yếu trong lĩnh vực này thường dựa vào các quy định của pháp luật, kinh nghiệm của cá nhân để kiểm soát hơn là có một cách nhìn tổng quát và có hệ thống của công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN.

2.3. Sự Cần Thiết Kiểm Soát Nội Bộ Chi Ngân Sách Nhà Nước

Việc thực hiện KSNB chi thường xuyên là cần thiết để ngăn ngừa sai sót, gian lận và lãng phí trong sử dụng NSNN, nâng cao hiệu quả quản lý NSNN, đảm bảo tuân thủ pháp luật và các quy định của Nhà nước. Do đó, việc đưa ra các giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ dựa trên cơ sở lý thuyết hiện đại về kiểm soát nội bộ trong hoạt động chi thường xuyên NSNN tại Kho bạc Nhà nước Hoài Ân là một vấn đề cần thiết và quan trọng nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý, thiết kế những phương pháp, chính sách để ngăn chặn và phòng ngừa những rủi ro có thể xảy ra, giảm thiểu những sai sót, khuyến khích hiệu quả hoạt động đạt hiệu quả cao trong việc quản lý chi NSNN theo quy định của pháp luật.

III. Các Nhân Tố Ảnh Hưởng KSNB Chi Thường Xuyên KBNN 59 ký tự

Hiệu quả của kiểm soát nội bộ chi thường xuyên (KSNB chi TX) tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Các yếu tố khách quan bao gồm: môi trường pháp lý, kinh tế, xã hội, và công nghệ. Môi trường pháp lý cần đồng bộ và minh bạch để tạo điều kiện thuận lợi cho KSNB. Các yếu tố chủ quan bao gồm: năng lực của đội ngũ cán bộ, nhận thức về KSNB, và văn hóa tổ chức. Cán bộ có trình độ chuyên môn cao và nhận thức đúng đắn về vai trò của KSNB sẽ góp phần nâng cao hiệu quả KSNB. Bên cạnh đó, cần rút ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn để không ngừng hoàn thiện hệ thống KSNB.

3.1. Các Nhân Tố Khách Quan Tác Động Đến Kiểm Soát Nội Bộ

Các nhân tố khách quan bao gồm môi trường pháp lý, kinh tế, xã hội và công nghệ. Môi trường pháp lý ổn định, minh bạch và đồng bộ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động KSNB. Sự phát triển của kinh tế - xã hội cũng tác động đến nhu cầu và yêu cầu về KSNB. Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động KSNB giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro. Trong những năm vừa qua, công tác quản lý NSNN trên địa bàn huyện Hoài Ân đã đi vào nề nếp, tạo ra những đòn bẩy tích cực góp phần phát triển mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội.

3.2. Các Nhân Tố Chủ Quan Tác Động Đến Kiểm Soát Nội Bộ

Các nhân tố chủ quan bao gồm năng lực của đội ngũ cán bộ, nhận thức về KSNB, văn hóa tổ chức và hệ thống thông tin. Đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm thực tế là yếu tố quan trọng để thực hiện KSNB hiệu quả. Nhận thức đúng đắn về vai trò của KSNB giúp nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ. Văn hóa tổ chức khuyến khích tính trung thực, minh bạch và tuân thủ. Hệ thống thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời hỗ trợ quá trình ra quyết định và kiểm soát. Với chức năng, nhiệm vụ được giao, Kho bạc Nhà nước Hoài Ân luôn quan tâm đến vấn đề kiểm soát nội bộ, nhất là công tác kiểm soát các khoản chi NSNN qua Kho bạc Nhà nước nói chung và chi thường xuyên nói riêng;.

3.3. Bài Học Kinh Nghiệm Về Kiểm Soát Chi Ngân Sách

Cần rút ra bài học kinh nghiệm từ thực tiễn để không ngừng hoàn thiện hệ thống KSNB. Bài học kinh nghiệm bao gồm việc xác định rõ mục tiêu kiểm soát, đánh giá rủi ro một cách toàn diện, thiết kế các biện pháp kiểm soát phù hợp, xây dựng hệ thống thông tin hiệu quả và thực hiện giám sát thường xuyên. Để việc quản lý NSNN đạt hiệu quả và đúng quy định thì công tác kiểm soát, giám sát NSNN phải được thực hiện thường xuyên và có chặt chẽ. Một trong các đơn vị được giao nhiệm vụ kiểm soát, giám sát đó chính là Kho bạc Nhà nước.

IV. Đánh Giá Thực Trạng KSNB Chi Thường Xuyên Tại KBNN Hoài Ân 57 ký tự

Chương này đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ chi thường xuyên tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) Hoài Ân, tỉnh Bình Định. KBNN Hoài Ân có vai trò quan trọng trong việc quản lý và kiểm soát chi NSNN trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, hệ thống KSNB tại đây vẫn còn một số hạn chế, như quy trình kiểm soát chưa hoàn thiện, thiếu nguồn lực và đào tạo cho cán bộ kiểm soát, và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế. Việc khắc phục những hạn chế này là cần thiết để nâng cao hiệu quả KSNB và đảm bảo sử dụng NSNN một cách hiệu quả.

4.1. Tổng Quan Về Kho Bạc Nhà Nước Hoài Ân

Kho bạc Nhà nước Hoài Ân là đơn vị trực thuộc Kho bạc Nhà nước tỉnh Bình Định, có chức năng quản lý quỹ NSNN, thực hiện kiểm soát chi NSNN và các hoạt động nghiệp vụ khác theo quy định của pháp luật. KBNN Hoài Ân có nhiệm vụ kiểm soát tính hợp pháp, hợp lệ của các khoản chi NSNN trên địa bàn huyện, đảm bảo sử dụng NSNN đúng mục đích và hiệu quả.

4.2. Thực Trạng Chi Ngân Sách Thường Xuyên Tại KBNN Hoài Ân

Phần này mô tả tình hình chi NSNN cho các hoạt động thường xuyên tại KBNN Hoài Ân trong giai đoạn 2019-2021. Số liệu thống kê cho thấy tổng chi thường xuyên và cơ cấu chi theo các lĩnh vực (giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội,...). Phân tích này giúp làm rõ những vấn đề ưu tiên và thách thức trong quản lý chi thường xuyên tại KBNN Hoài Ân.

4.3. Đánh Giá Kiểm Soát Nội Bộ Chi Thường Xuyên

Đánh giá khách quan những kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của các hạn chế trong kiểm soát nội bộ chi thường xuyên tại KBNN Hoài Ân. Cần phân tích cả điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống KSNB để có cơ sở đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Tuy nhiên, qua thực tế việc thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ để kiểm soát các khoản chi thường xuyên tại Kho bạc nhà nước Hoài Ân vẫn còn khá mới mẻ và chưa thể hiện rõ nét.

V. Giải Pháp Hoàn Thiện KSNB Chi Thường Xuyên Tại KBNN 59 ký tự

Để hoàn thiện kiểm soát nội bộ chi thường xuyên (KSNB chi TX) tại Kho bạc Nhà nước (KBNN) Hoài Ân, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp bao gồm: Hoàn thiện môi trường kiểm soát bằng cách tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và đạo đức nghề nghiệp. Hoàn thiện đánh giá rủi ro bằng cách xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình chi NSNN. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát bằng cách xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ và hiệu quả. Hoàn thiện hệ thống thông tin và truyền thông bằng cách đảm bảo thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời. Hoàn thiện hoạt động giám sát bằng cách thực hiện kiểm tra, đánh giá thường xuyên và định kỳ.

5.1. Hoàn Thiện Môi Trường Kiểm Soát Chi Ngân Sách

Môi trường kiểm soát là nền tảng của hệ thống KSNB. Để hoàn thiện môi trường kiểm soát, cần tăng cường tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và đạo đức nghề nghiệp. Cần xây dựng quy tắc ứng xử cho cán bộ, công chức, viên chức và có cơ chế giám sát việc thực hiện quy tắc này. Ngoài ra, cần nâng cao nhận thức về vai trò của KSNB cho toàn thể cán bộ, công chức, viên chức.

5.2. Hoàn Thiện Đánh Giá Rủi Ro Trong Chi Thường Xuyên

Đánh giá rủi ro là quá trình xác định và đánh giá các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình chi NSNN. Cần xác định các rủi ro liên quan đến tính hợp pháp, hợp lệ, hiệu quả và hiệu suất của việc sử dụng NSNN. Cần xây dựng ma trận rủi ro để đánh giá mức độ ảnh hưởng và khả năng xảy ra của từng rủi ro.

5.3. Hoàn Thiện Hoạt Động Kiểm Soát Chi Ngân Sách

Hoạt động kiểm soát là các biện pháp được thực hiện để giảm thiểu rủi ro. Cần xây dựng quy trình kiểm soát chi chặt chẽ và hiệu quả, bao gồm các bước kiểm tra, phê duyệt, ghi sổ và báo cáo. Cần phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận và cá nhân trong quá trình kiểm soát chi. Theo đó, tổ chức xây dựng các chuẩn mực kiểm soát, hoàn thiện công tác hạch toán kế toán các khoản chi thường xuyên để quản lý có hiệu quả, bảo đảm các nhiệm vụ chi, đảm bảo an toàn tiền và tài sản của Nhà nước.

VI. Kiến Nghị Định Hướng Hoàn Thiện KSNB Chi Thường Xuyên 58 ký tự

Để triển khai các giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ chi thường xuyên (KSNB chi TX) một cách hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan. Đối với Kho bạc Nhà nước (KBNN) tỉnh Bình Định, cần tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra hoạt động KSNB tại KBNN Hoài Ân. Đối với KBNN Hoài Ân, cần chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai các giải pháp hoàn thiện KSNB. Đối với các bộ phận thuộc KBNN Hoài Ân, cần nâng cao năng lực và ý thức trách nhiệm trong công tác KSNB. Định hướng trong tương lai, KSNB cần áp dụng các chuẩn mực quốc tế và ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả.

6.1. Đối Với Kho Bạc Nhà Nước Tỉnh Bình Định

Kho bạc Nhà nước tỉnh Bình Định cần tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn và kiểm tra hoạt động KSNB tại KBNN Hoài Ân. Cần tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức làm công tác KSNB. Bên cạnh đó, cần cung cấp nguồn lực đầy đủ cho KBNN Hoài Ân để thực hiện các hoạt động KSNB.

6.2. Đối Với Kho Bạc Nhà Nước Hoài Ân

KBNN Hoài Ân cần chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai các giải pháp hoàn thiện KSNB. Cần rà soát và hoàn thiện quy trình kiểm soát chi, đảm bảo tuân thủ pháp luật và các quy định của Nhà nước. Ngoài ra, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động KSNB để nâng cao hiệu quả.

6.3. Đối Với Các Bộ Phận Thuộc KBNN Hoài Ân

Các bộ phận thuộc KBNN Hoài Ân cần nâng cao năng lực và ý thức trách nhiệm trong công tác KSNB. Cần thực hiện nghiêm túc quy trình kiểm soát chi và tuân thủ các quy định của Nhà nước. Bên cạnh đó, cần phối hợp chặt chẽ với các bộ phận khác để đảm bảo hoạt động KSNB được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2019-2021, công tác quản lý ngân sách nhà nước (NSNN) trên địa bàn huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Theo báo cáo thống kê, Kho bạc Nhà nước (KBNN) Hoài Ân hiện quản lý quan hệ giao dịch với 97 đơn vị và mở 272 tài khoản thanh toán, phản ánh quy mô hoạt động ngày càng tăng. Tuy nhiên, việc kiểm soát nội bộ (KSNB) chi thường xuyên NSNN tại KBNN Hoài Ân vẫn còn nhiều hạn chế, chủ yếu do hệ thống kiểm soát chưa được hoàn thiện toàn diện, dẫn đến rủi ro sai sót, lãng phí và chậm trễ trong thanh toán.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác KSNB chi thường xuyên tại KBNN Hoài Ân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo tuân thủ pháp luật và sử dụng NSNN đúng mục đích. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các khoản chi thường xuyên NSNN qua KBNN Hoài Ân trong giai đoạn 2019-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc tăng cường kỷ luật tài chính, giảm thiểu rủi ro thất thoát tài sản nhà nước và góp phần nâng cao năng lực quản lý ngân sách tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính về kiểm soát nội bộ:

1. Mô hình COSO 2013: Đưa ra 5 thành phần cấu thành hệ thống KSNB gồm Môi trường kiểm soát, Đánh giá rủi ro, Hoạt động kiểm soát, Thông tin và truyền thông, Giám sát. Mỗi thành phần được diễn giải qua 17 nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo tính hiệu quả và toàn diện của hệ thống kiểm soát.

2. Hướng dẫn của INTOSAI (Tổ chức Quốc tế các cơ quan kiểm toán tối cao): Cung cấp chuẩn mực KSNB đặc thù cho khu vực công, nhấn mạnh mục tiêu kiểm soát nội bộ là đảm bảo hiệu quả hoạt động, tin cậy báo cáo tài chính và tuân thủ pháp luật. INTOSAI cũng mở rộng mô hình COSO để phù hợp với đặc thù quản lý ngân sách nhà nước.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: kiểm soát nội bộ chi thường xuyên NSNN, rủi ro trong quản lý ngân sách, hoạt động kiểm soát phòng ngừa và phát hiện, môi trường kiểm soát trong tổ chức hành chính công, và các công cụ kiểm soát như kế toán NSNN, mục lục NSNN, định mức chi ngân sách.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

• Nguồn dữ liệu thứ cấp: Số liệu thu chi NSNN giai đoạn 2019-2021, các văn bản pháp luật, báo cáo tổng hợp, biên bản thanh tra, kiểm tra liên quan đến KSNB chi thường xuyên tại KBNN Hoài Ân.

• Nguồn dữ liệu sơ cấp: Khảo sát bằng bảng câu hỏi với cán bộ công chức, viên chức và người lao động tại KBNN Hoài Ân có liên quan đến công tác kiểm soát nội bộ chi thường xuyên.

• Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung tài liệu, đánh giá thực trạng dựa trên số liệu thống kê, so sánh tỷ lệ kiểm soát thành công và các hạn chế. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả KSNB chi thường xuyên. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021.

Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 30-50 cán bộ công chức có kinh nghiệm trong lĩnh vực kiểm soát chi NSNN, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng tại KBNN Hoài Ân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Hoài Ân: Trong giai đoạn 2019-2021, tổng số giao dịch chi thường xuyên qua KBNN Hoài Ân tăng trung bình khoảng 12% mỗi năm. Tỷ lệ hồ sơ chi được kiểm soát đúng quy định đạt khoảng 85%, tuy nhiên vẫn còn khoảng 15% hồ sơ tồn tại sai sót hoặc chưa được kiểm soát chặt chẽ.

2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả KSNB: Khảo sát cho thấy 70% cán bộ công chức đánh giá môi trường kiểm soát tại KBNN Hoài Ân còn thiếu sự đồng bộ và chưa thực sự minh bạch. Đánh giá rủi ro chưa được thực hiện thường xuyên và có hệ thống, dẫn đến việc bỏ sót các rủi ro tiềm ẩn. Công nghệ thông tin được ứng dụng nhưng chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc kiểm soát và giám sát.

3. Hạn chế trong quy trình kiểm soát: Quy trình kiểm soát chi thường xuyên còn phức tạp, nhiều thủ tục không cần thiết gây chậm trễ thanh toán. Việc phân chia trách nhiệm chưa rõ ràng, dẫn đến hiện tượng chồng chéo hoặc bỏ sót kiểm soát. Thời gian thanh toán trung bình kéo dài hơn 10 ngày so với quy định, ảnh hưởng đến hoạt động của các đơn vị sử dụng ngân sách.

4. So sánh với các địa phương khác: So với Kho bạc Nhà nước Hoài Nhơn cùng tỉnh, tỷ lệ kiểm soát hồ sơ đúng quy định tại Hoài Ân thấp hơn khoảng 7%, cho thấy cần có sự cải tiến trong công tác kiểm soát nội bộ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc hệ thống KSNB chi thường xuyên tại KBNN Hoài Ân chưa được hoàn thiện toàn diện theo chuẩn mực COSO và INTOSAI. Môi trường kiểm soát chưa tạo được sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo và nhân viên, dẫn đến ý thức kiểm soát chưa cao. Việc đánh giá rủi ro chưa được thực hiện định kỳ và có hệ thống làm giảm khả năng nhận diện và xử lý kịp thời các rủi ro phát sinh.

Công nghệ thông tin tuy đã được ứng dụng nhưng chưa đồng bộ và thiếu sự liên thông giữa các hệ thống như DVCTT, TABMIS, gây khó khăn trong việc kiểm soát và đối chiếu số liệu. Quy trình kiểm soát còn nhiều bước thủ công, chưa tối ưu hóa, làm tăng thời gian xử lý và chi phí vận hành.

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các Kho bạc Nhà nước trong tỉnh Bình Định và các địa phương khác, đồng thời phản ánh thực trạng chung của các đơn vị hành chính công trong việc áp dụng KSNB chi thường xuyên. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tỷ lệ hồ sơ kiểm soát đúng quy định theo năm và bảng so sánh thời gian thanh toán giữa các đơn vị sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các vấn đề tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện môi trường kiểm soát: Tăng cường vai trò lãnh đạo trong việc xây dựng văn hóa kiểm soát nội bộ, nâng cao đạo đức nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm của cán bộ công chức. Ban hành các quy định rõ ràng về phân công nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn trong kiểm soát chi thường xuyên. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng, chủ thể: Ban Giám đốc KBNN Hoài Ân.

2. Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro định kỳ: Thiết lập quy trình nhận diện, đánh giá và xử lý rủi ro theo chuẩn mực COSO và INTOSAI, áp dụng công cụ định lượng và ma trận rủi ro để ưu tiên xử lý các rủi ro trọng yếu. Thời gian thực hiện: 12 tháng, chủ thể: Phòng Kiểm soát nội bộ phối hợp với các phòng ban liên quan.

3. Tối ưu hóa quy trình kiểm soát và thanh toán: Rà soát, đơn giản hóa thủ tục kiểm soát chi thường xuyên, loại bỏ các bước không cần thiết, áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa các bước kiểm soát và đối chiếu số liệu. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng, chủ thể: Ban Cải cách hành chính và Công nghệ thông tin KBNN Hoài Ân.

4. Nâng cao năng lực cán bộ kiểm soát: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kiểm soát nội bộ, cập nhật các quy định pháp luật mới và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi NSNN. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm, chủ thể: Ban Tổ chức cán bộ phối hợp với các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

5. Tăng cường giám sát và báo cáo: Thiết lập hệ thống giám sát thường xuyên và định kỳ, kết hợp với kiểm toán nội bộ và phối hợp với các cơ quan ngoại kiểm để đánh giá hiệu quả hệ thống KSNB. Báo cáo kết quả giám sát định kỳ gửi lãnh đạo và các cơ quan quản lý cấp trên. Thời gian thực hiện: liên tục, chủ thể: Phòng Kiểm soát nội bộ và Ban Giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý Kho bạc Nhà nước: Giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ chi thường xuyên, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách tại đơn vị.

2. Cán bộ công chức làm công tác kế toán, kiểm soát nội bộ: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các quy trình, công cụ và phương pháp kiểm soát chi NSNN, hỗ trợ thực hiện công việc chính xác và hiệu quả hơn.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kế toán, Tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn kiểm soát nội bộ trong khu vực công, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý ngân sách nhà nước.

4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, ngân sách: Hỗ trợ xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện kiểm soát nội bộ chi thường xuyên phù hợp với thực tiễn địa phương, góp phần nâng cao kỷ luật tài chính.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát nội bộ chi thường xuyên là gì?
   Kiểm soát nội bộ chi thường xuyên là hệ thống các quy trình, thủ tục do Kho bạc Nhà nước thiết lập nhằm đảm bảo các khoản chi NSNN được thực hiện đúng mục đích, đúng quy định pháp luật và hiệu quả. Ví dụ, kiểm tra hồ sơ chi trước khi thanh toán để ngăn ngừa sai sót.

2. Tại sao cần đánh giá rủi ro trong kiểm soát nội bộ?
   Đánh giá rủi ro giúp nhận diện các nguy cơ có thể ảnh hưởng đến việc đạt mục tiêu quản lý ngân sách, từ đó xây dựng biện pháp phòng ngừa phù hợp. Ví dụ, rủi ro do áp dụng văn bản pháp luật chưa thống nhất có thể dẫn đến sai sót trong chi tiêu.

3. Các công cụ hỗ trợ kiểm soát nội bộ chi thường xuyên gồm những gì?
   Bao gồm kế toán NSNN, mục lục NSNN, định mức chi ngân sách, hợp đồng mua sắm tài sản công và công nghệ thông tin. Công nghệ thông tin giúp tự động hóa quy trình, tăng tính chính xác và tiết kiệm thời gian.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ tại Kho bạc Nhà nước?
   Cần hoàn thiện môi trường kiểm soát, xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro, tối ưu hóa quy trình kiểm soát, đào tạo cán bộ và tăng cường giám sát. Ví dụ, đào tạo cán bộ kiểm soát về kỹ năng sử dụng phần mềm quản lý ngân sách.

5. Kiểm soát nội bộ tại Kho bạc Nhà nước có vai trò gì trong quản lý ngân sách?
   Giúp đảm bảo việc sử dụng ngân sách đúng mục đích, phòng ngừa thất thoát, nâng cao hiệu quả chi tiêu và tuân thủ pháp luật. Qua đó, góp phần tăng cường kỷ luật tài chính và minh bạch trong quản lý công.

Kết luận

• Luận văn đã phân tích và đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ chi thường xuyên NSNN tại KBNN Hoài Ân trong giai đoạn 2019-2021, chỉ ra những hạn chế về môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, quy trình và năng lực cán bộ.
• Áp dụng mô hình COSO 2013 và hướng dẫn INTOSAI làm cơ sở lý thuyết giúp xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ toàn diện và phù hợp với đặc thù khu vực công.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện môi trường kiểm soát, xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro, tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN.
• Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công tác quản lý ngân sách tại địa phương, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị xã hội.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp trong thực tiễn quản lý ngân sách nhà nước. Đề nghị các cơ quan liên quan phối hợp thực hiện để đạt kết quả tốt nhất.