Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng cơ bản, đặc biệt là các công ty xây dựng cầu đường, việc quản lý chi phí hiệu quả trở thành yếu tố sống còn để nâng cao năng lực cạnh tranh và đảm bảo hiệu quả kinh doanh. Công ty Cổ phần Xây dựng và Du lịch Sông Trà, một đơn vị hoạt động trong lĩnh vực xây dựng giao thông vận tải, đã thực hiện hàng trăm công trình lớn nhỏ trên nhiều địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và ổn định xã hội. Tuy nhiên, công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty này còn tồn tại nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát và hạ giá thành công trình.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Xây dựng và Du lịch Sông Trà, nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chi phí sản xuất kinh doanh tại công ty trong giai đoạn 2018-2020, bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung và chi phí sử dụng máy thi công, không bao gồm chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, góp phần tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp xây dựng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí hiện đại, trong đó có:

  • Lý thuyết kế toán quản trị chi phí: Kế toán quản trị chi phí là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin chi phí nhằm hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định kinh doanh. Chi phí được phân loại theo cách ứng xử (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp), theo chức năng (chi phí sản xuất, chi phí ngoài sản xuất), và theo mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí (chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp).

  • Mô hình phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận (C-V-P): Phân tích mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng sản xuất và lợi nhuận giúp nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh, xác định điểm hòa vốn và đưa ra các quyết định tối ưu hóa lợi nhuận.

  • Phương pháp xác định chi phí: Áp dụng phương pháp xác định chi phí theo công việc (đơn đặt hàng) phù hợp với đặc thù sản xuất xây dựng công trình, kết hợp với phương pháp xác định chi phí theo quá trình sản xuất cho các công đoạn liên tục.

Các khái niệm chính bao gồm: chi phí biến đổi, chi phí cố định, chi phí hỗn hợp, dự toán chi phí, báo cáo kế toán quản trị chi phí, trung tâm chi phí, và hệ thống định mức chi phí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp thu thập từ các phòng ban của Công ty Cổ phần Xây dựng và Du lịch Sông Trà, bao gồm phòng kế toán, phòng đấu thầu, phòng quản lý dự án và phòng đầu tư. Số liệu tập trung vào giai đoạn 2018-2020, phản ánh chi phí sản xuất kinh doanh và các báo cáo kế toán quản trị chi phí.

Phương pháp phân tích số liệu bao gồm:

  • Phương pháp so sánh: So sánh tương đối và tuyệt đối giữa dự toán chi phí và chi phí thực tế phát sinh để đánh giá hiệu quả quản lý chi phí.

  • Phương pháp thống kê mô tả: Mô tả quy trình tổ chức và hoạt động kế toán quản trị chi phí tại công ty.

  • Phương pháp thay thế liên hoàn: Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố tác động đến chi phí thực tế so với dự toán, xác định nguyên nhân biến động chi phí.

Số mẫu nghiên cứu là toàn bộ các công trình và hạng mục công trình do công ty thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tính đại diện và khả năng thu thập dữ liệu đầy đủ. Số liệu được xử lý bằng phần mềm Word 2016 và Excel 2016 để đảm bảo tính chính xác và khoa học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân loại chi phí chưa đồng bộ và chưa khoa học: Chi phí sản xuất kinh doanh được phân loại chưa rõ ràng giữa chi phí trực tiếp và gián tiếp, dẫn đến khó khăn trong việc tập hợp và phân bổ chi phí. Ví dụ, chi phí sản xuất chung và chi phí sử dụng máy thi công chưa được phân tách rõ ràng, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo giá thành sản phẩm.

  2. Dự toán chi phí chưa sát thực tế: So sánh dự toán chi phí với chi phí thực tế cho thấy có sự chênh lệch trung bình khoảng 12% đối với chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và 15% đối với chi phí nhân công trực tiếp trong giai đoạn 2018-2020. Nguyên nhân chủ yếu do dự toán chưa cập nhật kịp thời biến động giá nguyên vật liệu và năng suất lao động.

  3. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí chưa hoàn chỉnh: Báo cáo kế toán quản trị chi phí chưa đầy đủ và chưa phản ánh kịp thời các biến động chi phí, làm hạn chế khả năng kiểm soát và ra quyết định của nhà quản trị. Ví dụ, báo cáo kết quả kinh doanh theo cách ứng xử của chi phí chưa được lập thường xuyên, chỉ chiếm khoảng 60% số kỳ báo cáo.

  4. Chất lượng đội ngũ kế toán quản trị còn hạn chế: Đội ngũ cán bộ kế toán quản trị chưa được đào tạo chuyên sâu về các phương pháp xác định chi phí hiện đại như phương pháp ABC, dẫn đến việc áp dụng các phương pháp truyền thống còn nhiều bất cập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ đặc thù hoạt động xây dựng công trình có tính chất phức tạp, đa dạng về loại hình và quy mô, đòi hỏi hệ thống kế toán quản trị chi phí phải linh hoạt và chính xác. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam, nơi mà việc áp dụng các phương pháp kế toán quản trị chi phí hiện đại còn hạn chế.

Việc dự toán chi phí chưa sát thực tế phản ánh sự thiếu cập nhật thông tin thị trường và chưa có hệ thống định mức chi phí chuẩn hóa, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng kiểm soát chi phí và hiệu quả kinh doanh. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí chưa hoàn chỉnh làm giảm khả năng phân tích và dự báo của nhà quản trị, từ đó ảnh hưởng đến quyết định chiến lược và vận hành.

Chất lượng đội ngũ kế toán quản trị là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị chi phí. Việc đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn sẽ giúp công ty áp dụng các phương pháp hiện đại, cải thiện tính chính xác và kịp thời của thông tin chi phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh dự toán và thực tế chi phí theo từng loại chi phí, bảng phân tích tỷ lệ chênh lệch chi phí qua các năm, và biểu đồ thể hiện tỷ lệ lập báo cáo kế toán quản trị chi phí theo kỳ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Phân loại chi phí rõ ràng và khoa học hơn: Cần xây dựng hệ thống phân loại chi phí theo chuẩn mực kế toán quản trị hiện đại, phân biệt rõ chi phí trực tiếp và gián tiếp, chi phí biến đổi và cố định. Mục tiêu giảm tỷ lệ sai lệch chi phí phân loại xuống dưới 5% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán phối hợp với phòng kỹ thuật.

  2. Hoàn thiện hệ thống dự toán chi phí: Áp dụng phương pháp xây dựng định mức chi phí chuẩn, cập nhật thường xuyên biến động giá nguyên vật liệu và năng suất lao động. Mục tiêu nâng cao độ chính xác dự toán chi phí lên trên 90% trong 1 năm tới. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán quản trị và phòng kế hoạch kỹ thuật.

  3. Xây dựng hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí đầy đủ và kịp thời: Thiết kế mẫu báo cáo phù hợp với yêu cầu quản lý, lập báo cáo định kỳ theo tháng/quý, bao gồm báo cáo kết quả kinh doanh theo cách ứng xử của chi phí và báo cáo phân tích chi phí - khối lượng - lợi nhuận. Mục tiêu đạt 100% kỳ báo cáo được lập đúng hạn trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng kế toán và ban lãnh đạo công ty.

  4. Nâng cao chất lượng đội ngũ kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị chi phí hiện đại, phương pháp ABC, kỹ năng phân tích báo cáo tài chính. Mục tiêu 80% cán bộ kế toán quản trị được đào tạo trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự phối hợp với các tổ chức đào tạo chuyên ngành.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán quản trị chi phí: Triển khai phần mềm kế toán quản trị chi phí tích hợp, hỗ trợ tự động hóa việc thu thập, xử lý và báo cáo thông tin chi phí. Mục tiêu hoàn thành triển khai trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện là ban lãnh đạo công ty và phòng công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ hơn về công tác kế toán quản trị chi phí, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và ra quyết định kinh doanh chính xác.

  2. Cán bộ kế toán quản trị: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về phân loại chi phí, phương pháp xác định chi phí và lập báo cáo kế toán quản trị chi phí phù hợp với đặc thù ngành xây dựng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, hỗ trợ nghiên cứu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức đào tạo: Giúp đánh giá thực trạng áp dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ và chương trình đào tạo phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị chi phí tập trung cung cấp thông tin chi phí cho nhà quản trị nội bộ nhằm hỗ trợ lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định, trong khi kế toán tài chính chủ yếu cung cấp thông tin cho các đối tượng bên ngoài như nhà đầu tư, cơ quan thuế.

  2. Tại sao phân loại chi phí lại quan trọng trong kế toán quản trị?
    Phân loại chi phí giúp xác định chi phí trực tiếp, gián tiếp, biến đổi và cố định, từ đó xây dựng hệ thống kiểm soát chi phí hiệu quả và lập dự toán chính xác, hỗ trợ ra quyết định kinh doanh hợp lý.

  3. Phương pháp xác định chi phí theo công việc phù hợp với loại hình doanh nghiệp nào?
    Phương pháp này phù hợp với doanh nghiệp sản xuất đơn chiếc hoặc sản xuất theo đơn đặt hàng, như các công trình xây dựng có đặc thù riêng biệt, giúp tập hợp chi phí chính xác cho từng công trình.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ kế toán quản trị?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên sâu về các phương pháp kế toán quản trị hiện đại, kỹ năng phân tích báo cáo và ứng dụng công nghệ thông tin, đồng thời khuyến khích học tập liên tục và trao đổi kinh nghiệm thực tiễn.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động thế nào đến kế toán quản trị chi phí?
    Ứng dụng công nghệ giúp tự động hóa thu thập và xử lý dữ liệu chi phí, nâng cao độ chính xác và kịp thời của thông tin, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả quản lý chi phí trong doanh nghiệp.

Kết luận

  • Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí tại Công ty Cổ phần Xây dựng và Du lịch Sông Trà là yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh trong ngành xây dựng.
  • Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và chỉ ra các tồn tại chính trong công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về phân loại chi phí, dự toán chi phí, hệ thống báo cáo và nâng cao năng lực đội ngũ kế toán quản trị.
  • Kế hoạch triển khai các giải pháp trong vòng 12-18 tháng nhằm đạt được hiệu quả quản lý chi phí tối ưu.
  • Khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng khác tham khảo và áp dụng mô hình hoàn thiện kế toán quản trị chi phí phù hợp với đặc thù hoạt động của mình.

Hãy bắt đầu áp dụng các giải pháp này để nâng cao hiệu quả quản trị chi phí và phát triển bền vững doanh nghiệp xây dựng của bạn ngay hôm nay!