Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh các đơn vị sự nghiệp y tế công lập ngày càng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe quốc gia, công tác kế toán tại các đơn vị này trở thành yếu tố then chốt để đảm bảo quản lý tài chính hiệu quả và minh bạch. Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, với gần 30 năm phát triển, là một trong những đơn vị sự nghiệp y tế công lập có thu, chịu sự quản lý trực tiếp của Sở Y tế tỉnh Bình Định và UBND huyện Hoài Nhơn. Từ năm 2017 đến 2019, Trung tâm đã ghi nhận sự tăng trưởng về số lượng bệnh nhân khám chữa bệnh ngoại trú, với hơn 100.000 lượt khám mỗi năm, đồng thời mở rộng quy mô giường bệnh từ 20 lên 180 giường thực kê, đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao của người dân địa phương.

Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi sang cơ chế tài chính mới và áp dụng Thông tư số 107/2017/TT-BTC về chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn vẫn còn nhiều khó khăn trong tổ chức công tác kế toán. Bộ máy kế toán còn đơn giản, nhân lực kế toán chưa đáp ứng đầy đủ về trình độ chuyên môn, phần mềm kế toán còn hạn chế, và báo cáo kế toán chủ yếu tập trung vào kế toán tài chính phục vụ báo cáo quyết toán cho cấp trên. Do đó, việc hoàn thiện công tác kế toán tại Trung tâm là cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo tính chính xác, kịp thời và minh bạch trong các hoạt động thu chi, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn trong giai đoạn 2017-2019, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán, phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành và đặc thù hoạt động của đơn vị sự nghiệp y tế công lập. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các đơn vị y tế công lập trên địa bàn tỉnh Bình Định nói riêng và cả nước nói chung trong việc nâng cao năng lực quản lý tài chính, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế công lập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về công tác kế toán trong đơn vị hành chính sự nghiệp, đặc biệt là các quy định pháp luật hiện hành như Luật Kế toán số 88/2015/QH13, Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH15, Nghị định số 85/2012/NĐ-CP và Thông tư số 107/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Đơn vị sự nghiệp y tế công lập: Tổ chức do Nhà nước thành lập, có tư cách pháp nhân, thực hiện nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công về y tế, chịu sự quản lý của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
  • Chứng từ kế toán: Giấy tờ, vật mang tin phản ánh nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh, làm căn cứ ghi sổ kế toán.
  • Hệ thống tài khoản kế toán: Công cụ phản ánh liên tục, có hệ thống tình hình tài sản, nguồn vốn, thu chi và kết quả hoạt động tài chính của đơn vị.
  • Báo cáo tài chính: Báo cáo tổng hợp về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và luồng tiền của đơn vị trong kỳ.
  • Kiểm tra kế toán: Hoạt động đánh giá việc tuân thủ pháp luật kế toán, tính trung thực và chính xác của thông tin kế toán.
  • Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Sử dụng phần mềm và thiết bị công nghệ để nâng cao hiệu quả xử lý thông tin kế toán.

Khung lý thuyết này giúp hệ thống hóa các yếu tố cấu thành công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập, làm cơ sở cho việc phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với thu thập số liệu định lượng nhằm đạt được mục tiêu nghiên cứu. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn giai đoạn 2017-2019, bao gồm báo cáo hoạt động khám chữa bệnh, báo cáo tài chính, chứng từ kế toán và các tài liệu liên quan. Ngoài ra, nghiên cứu tổng hợp các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành và các nghiên cứu trước đây về công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung, thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm để đánh giá thực trạng công tác kế toán. Sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, suy luận để nhận diện các tồn tại, hạn chế và nguyên nhân.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019, thời điểm Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn áp dụng Thông tư số 107/2017/TT-BTC và thực hiện cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định số 85/2012/NĐ-CP và Nghị định số 16/2015/NĐ-CP.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và thực tiễn, giúp luận văn đưa ra các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán phù hợp với đặc thù hoạt động của Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy kế toán còn đơn giản, nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu
    Trung tâm có phòng Tài chính - Kế toán với 8 nhân sự, trong đó trình độ đại học trở lên chiếm khoảng 25%. Nhân viên kế toán chưa đồng đều về trình độ chuyên môn, ảnh hưởng đến chất lượng công tác kế toán. So với các đơn vị y tế công lập khác trong tỉnh, tỷ lệ nhân lực kế toán có trình độ cao còn thấp, gây khó khăn trong việc áp dụng các quy định mới về kế toán hành chính sự nghiệp.

  2. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán còn hạn chế
    Phần mềm kế toán hiện tại chỉ đáp ứng các nghiệp vụ cơ bản, chưa tích hợp đầy đủ các chức năng theo Thông tư số 107/2017/TT-BTC. Việc xử lý và tổng hợp số liệu chủ yếu thủ công, dẫn đến chậm trễ trong báo cáo tài chính và thiếu tính chính xác cao. Tỷ lệ sử dụng phần mềm kế toán hiện đại tại Trung tâm chỉ khoảng 40%, thấp hơn mức trung bình của các đơn vị cùng ngành.

  3. Chứng từ kế toán và quy trình luân chuyển còn chưa đồng bộ
    Việc lập và lưu trữ chứng từ kế toán chưa đảm bảo đầy đủ các nội dung theo quy định pháp luật. Quy trình luân chuyển chứng từ chưa được chuẩn hóa, gây khó khăn trong kiểm tra, đối chiếu và tổng hợp số liệu. Khoảng 30% chứng từ kế toán được phát hiện có sai sót hoặc thiếu sót trong giai đoạn 2017-2019.

  4. Báo cáo tài chính chưa phản ánh đầy đủ và kịp thời
    Báo cáo tài chính chủ yếu tập trung vào báo cáo quyết toán ngân sách, chưa cung cấp đầy đủ thông tin phục vụ quản lý nội bộ và ra quyết định. Thời gian lập báo cáo thường kéo dài hơn 30 ngày sau kỳ kế toán, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính. So với các đơn vị y tế công lập khác, Trung tâm có tỷ lệ báo cáo tài chính đúng hạn chỉ đạt khoảng 70%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn đang trong quá trình chuyển đổi cơ chế tài chính và áp dụng chế độ kế toán mới, trong khi nguồn lực về nhân sự và công nghệ chưa được đầu tư tương xứng. Việc thiếu nhân lực kế toán có trình độ cao làm giảm khả năng áp dụng các quy định mới và xử lý các nghiệp vụ phức tạp. Hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin khiến công tác kế toán còn thủ công, dễ phát sinh sai sót và chậm trễ.

So sánh với các nghiên cứu tại các đơn vị y tế công lập khác trong nước cho thấy, những khó khăn về nhân lực và công nghệ là phổ biến, nhưng các đơn vị có sự đầu tư bài bản hơn về công nghệ và đào tạo nhân sự đã cải thiện đáng kể hiệu quả công tác kế toán. Việc hoàn thiện quy trình luân chuyển chứng từ và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính sẽ giúp Trung tâm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý tài chính, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh tỷ lệ nhân lực kế toán có trình độ đại học, tỷ lệ sử dụng phần mềm kế toán, tỷ lệ sai sót chứng từ và tỷ lệ báo cáo tài chính đúng hạn qua các năm 2017-2019 để minh họa rõ nét hơn thực trạng và tiến trình cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ nhân lực kế toán
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán hành chính sự nghiệp và ứng dụng công nghệ thông tin cho nhân viên kế toán trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Ban Giám đốc Trung tâm phối hợp với Sở Y tế và các cơ sở đào tạo chuyên ngành kế toán.

  2. Đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán và hạ tầng công nghệ thông tin
    Triển khai áp dụng phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp đầy đủ các chức năng theo Thông tư số 107/2017/TT-BTC trong vòng 18 tháng. Chủ thể thực hiện là phòng Tài chính - Kế toán phối hợp với phòng Công nghệ thông tin và các nhà cung cấp phần mềm uy tín.

  3. Chuẩn hóa quy trình lập, luân chuyển và lưu trữ chứng từ kế toán
    Xây dựng và ban hành quy trình chuẩn về chứng từ kế toán, đảm bảo đầy đủ nội dung, đúng thời gian và an toàn lưu trữ trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng Tài chính - Kế toán phối hợp với các phòng ban liên quan.

  4. Nâng cao chất lượng và kịp thời báo cáo tài chính
    Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, rút ngắn thời gian lập báo cáo tài chính xuống dưới 20 ngày sau kỳ kế toán. Chủ thể thực hiện là kế toán trưởng và Ban Giám đốc Trung tâm, với sự hỗ trợ của phòng Tài chính - Kế toán.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có sự giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và phù hợp với thực tiễn hoạt động của Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các đơn vị sự nghiệp y tế công lập
    Giúp hiểu rõ về tổ chức công tác kế toán, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và ra quyết định dựa trên thông tin kế toán chính xác.

  2. Nhân viên kế toán và cán bộ tài chính trong ngành y tế
    Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, chế độ kế toán hành chính sự nghiệp, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và xử lý chứng từ kế toán.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về y tế và tài chính
    Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn và kiểm tra công tác kế toán tại các đơn vị sự nghiệp y tế công lập trên địa bàn tỉnh và toàn quốc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản lý y tế
    Hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập, đồng thời làm cơ sở cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Luận văn cung cấp các phân tích thực trạng, số liệu cụ thể và giải pháp thực tiễn, giúp các đối tượng trên áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập lại quan trọng?
    Công tác kế toán giúp quản lý chính xác nguồn thu, chi, tài sản và kết quả hoạt động tài chính, từ đó hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định đúng đắn, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực và minh bạch tài chính.

  2. Những khó khăn phổ biến trong công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn là gì?
    Bao gồm nhân lực kế toán chưa đồng đều về trình độ, ứng dụng công nghệ thông tin hạn chế, quy trình chứng từ chưa chuẩn hóa và báo cáo tài chính chưa kịp thời, đầy đủ.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác kế toán tại các đơn vị y tế công lập?
    Cần tăng cường đào tạo nhân lực, đầu tư công nghệ thông tin, chuẩn hóa quy trình kế toán và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính, đồng thời có sự giám sát, đánh giá thường xuyên.

  4. Phần mềm kế toán có vai trò như thế nào trong công tác kế toán hiện đại?
    Phần mềm kế toán giúp tự động hóa xử lý dữ liệu, giảm sai sót, tăng tốc độ tổng hợp và báo cáo, đồng thời hỗ trợ phân tích thông tin tài chính phục vụ quản lý hiệu quả.

  5. Quy định pháp luật nào ảnh hưởng đến công tác kế toán tại đơn vị sự nghiệp y tế công lập?
    Các văn bản quan trọng gồm Luật Kế toán 2015, Luật Ngân sách Nhà nước 2015, Nghị định số 85/2012/NĐ-CP, Nghị định số 16/2015/NĐ-CP và Thông tư số 107/2017/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán hành chính sự nghiệp.

Kết luận

  • Công tác kế toán tại Trung tâm Y tế huyện Hoài Nhơn còn nhiều hạn chế về nhân lực, công nghệ và quy trình, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý tài chính.
  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về công tác kế toán trong đơn vị sự nghiệp y tế công lập, đồng thời phân tích thực trạng cụ thể tại Trung tâm trong giai đoạn 2017-2019.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực như đào tạo nhân lực, nâng cấp phần mềm kế toán, chuẩn hóa quy trình chứng từ và nâng cao chất lượng báo cáo tài chính.
  • Các giải pháp này cần được triển khai đồng bộ, có sự phối hợp giữa các phòng ban và sự hỗ trợ của cơ quan quản lý cấp trên.
  • Tiếp theo, Trung tâm cần xây dựng kế hoạch hành động chi tiết, giám sát tiến độ thực hiện và đánh giá hiệu quả để không ngừng hoàn thiện công tác kế toán, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và quản lý tài chính minh bạch.

Quý độc giả và các đơn vị y tế công lập được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán và quản lý tài chính tại đơn vị mình.