Hình Tượng Nhân Vật Trong "Truyền Kì Mạn Lục" Của Nguyễn Dữ Dưới Góc Nhìn Văn Hóa Ứng Xử Giới

Nguyễn Dữ sống trong thời đại nhiều biến động, xã hội phong kiến suy thoái. Tình hình chính trị bất ổn, cuộc sống người dân cơ cực. "Truyền Kì Mạn Lục" ra đời như một lời tố cáo hiện thực xã hội đầy rẫy bất công, đồng thời thể hiện khát vọng về một xã hội tốt đẹp hơn. Theo như tài liệu, “Tác phẩm ra đời vào thế kỉ XVI, khi tình hình xã hội rơi vào trạng thái bất ổn, mâu thuẫn giữa tầng lớp thống trị và nhân dân lao động trở nên gay gắt, quyết liệt”. Điều này ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng và nghệ thuật của tác phẩm.

Văn hóa ứng xử giới không chỉ đơn thuần là sự phân biệt nam nữ về mặt sinh học mà còn là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội quy định về vai trò, hành vi, và mối quan hệ giữa các giới. Trong xã hội phong kiến Việt Nam, tư tưởng nam quyền chi phối mạnh mẽ văn hóa ứng xử giới, tạo ra sự bất bình đẳng giữa nam và nữ. Việc tìm hiểu văn hóa ứng xử giới giúp ta hiểu sâu sắc hơn về các giá trị, niềm tin, và những xung đột trong xã hội.

Nhân vật nam trong "Truyền Kì Mạn Lục" thường được xây dựng với những phẩm chất như tài giỏi, mạnh mẽ, có quyền lực và địa vị xã hội. Họ là trụ cột gia đình, có quyền quyết định mọi việc. Tuy nhiên, bên cạnh những phẩm chất tốt đẹp, nhiều nhân vật nam cũng bộc lộ những hạn chế như ham mê sắc dục, độc đoán, gia trưởng, coi thường phụ nữ. Điều này phản ánh rõ nét tư tưởng nam quyền đang chi phối xã hội thời bấy giờ.

Nhân vật nữ trong "Truyền Kì Mạn Lục" thường được xây dựng với những phẩm chất như hiền thục, nết na, đảm đang, chung thủy. Họ là người vợ, người mẹ, có vai trò quan trọng trong gia đình. Tuy nhiên, họ thường bị đặt vào vị trí phụ thuộc, bị động, không có quyền tự quyết. Nhiều nhân vật nữ phải chịu đựng những bất công, đau khổ do tư tưởng nam quyền gây ra. Điều này thể hiện sự bất bình đẳng giới trong xã hội phong kiến.

Một số nhân vật nam trong "Truyền Kì Mạn Lục" được xây dựng như những hình mẫu lý tưởng, đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của người đàn ông. Họ là những người tài giỏi, có chí lớn, luôn đặt lợi ích của quốc gia dân tộc lên hàng đầu. Họ cũng là những người đức độ, có lòng nhân ái, luôn giúp đỡ người khác. Những nhân vật này thể hiện khát vọng về một xã hội tốt đẹp, nơi những người tài đức được trọng dụng.

Bên cạnh những nhân vật nam lý tưởng, "Truyền Kì Mạn Lục" cũng khắc họa những nhân vật nam mang nhiều phẩm chất tiêu cực, phản ánh những mặt trái của tư tưởng nam quyền. Họ là những người ham mê sắc dục, độc đoán, gia trưởng, coi thường phụ nữ. Những nhân vật này thường gây ra những bi kịch cho gia đình và xã hội, thể hiện sự phê phán của Nguyễn Dữ đối với những thói hư tật xấu của xã hội phong kiến.

Nhiều nhân vật nữ trong "Truyền Kì Mạn Lục" được xây dựng theo hình mẫu người phụ nữ tòng thuộc, bị động, phải tuân theo sự sắp đặt của gia đình và xã hội. Họ không có quyền lựa chọn hạnh phúc cho riêng mình, phải chịu đựng những bất công, đau khổ. Số phận của những nhân vật này thường kết thúc bằng bi kịch, thể hiện sự thương cảm của Nguyễn Dữ đối với những người phụ nữ bất hạnh.

Bên cạnh những nhân vật nữ tòng thuộc, "Truyền Kì Mạn Lục" cũng có những nhân vật nữ là liệt nữ, dám đứng lên phản kháng lại những bất công của xã hội. Họ là những người dũng cảm, có ý chí mạnh mẽ, luôn đấu tranh cho quyền lợi của bản thân và gia đình. Những nhân vật này thể hiện khát vọng về một xã hội công bằng, nơi người phụ nữ được tôn trọng và bình đẳng.

So với hình tượng nhân vật nam trong "Truyền Kì Mạn Lục", nhân vật nam trong các truyện Nôm, khúc ngâm sau này có sự thay đổi về quan niệm công danh và tình yêu. Họ không còn quá coi trọng địa vị xã hội mà chú trọng hơn đến tình cảm chân thành. Sự thay đổi này phản ánh sự tiến bộ trong tư tưởng xã hội và quan niệm về văn hóa ứng xử giới.

Nhân vật nữ trong các truyện Nôm, khúc ngâm sau này có sự trỗi dậy mạnh mẽ về ý thức đấu tranh và nữ sắc. Họ không còn cam chịu số phận mà dám đứng lên bảo vệ quyền lợi của bản thân, thể hiện sự tự tin và quyến rũ. Sự thay đổi này thể hiện sự phản kháng đối với tư tưởng nam quyền và khát vọng về một cuộc sống bình đẳng.

Nghiên cứu này đóng góp vào việc làm phong phú thêm các góc nhìn khi tiếp cận "Truyền Kì Mạn Lục", đồng thời cung cấp thêm thông tin về văn hóa ứng xử giới trong xã hội phong kiến Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu về văn học, văn hóa, và giới tính.

Kết quả nghiên cứu này có thể được ứng dụng trong giảng dạy văn học, giúp học sinh hiểu sâu sắc hơn về văn hóa ứng xử giới và những bất công giới trong xã hội. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng có thể góp phần vào việc xây dựng một xã hội bình đẳng giới, nơi mọi người được tôn trọng và có cơ hội phát triển như nhau.