Hiệu quả can thiệp dự phòng lây truyền HIV ở phụ nữ mang thai tại hai quận huyện TP.HCM giai đoạn 2010-2012

• Tác giả: Phan Thanh Xuân
• Người hướng dẫn: Trương Việt Dũng
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Vệ sinh xã hội học và Tổ chức y tế
• Đề tài: Hiệu Quả Can Thiệp Dự Phòng Lây Truyền HIV Ở Phụ Nữ Mang Thai Tại TP.HCM (2010-2012)
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON Ở PHỤ NỮ MANG THAI TRÊN THẾ GIỚI, VIỆT NAM VÀ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 1.1. Tổng quan về HIV/AIDS
• 1.2. Giai đoạn lây nhiễm HIV và đường lây truyền HIV từ mẹ sang con
• 1.3. Các yếu tố nguy cơ, chẩn đoán và điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con
• 1.4. Các chiến lược can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con
• 1.5. Dịch tễ học HIV/AIDS trên Thế giới, Việt Nam và TP. Hồ Chí Minh
• 1.6. Kiến thức, thái độ, thực hành và các mô hình đánh giá hiệu quả can thiệp truyền thông giáo dục sức khỏe
• 1.6.1. Một số khái niệm
• 1.6.2. Một số mô hình cơ bản về thay đổi hành vi sức khỏe
• 1.6.3. Phương pháp truyền thông giáo dục sức khỏe
• 1.6.4. Hoạt động can thiệp về truyền thông giáo dục sức khỏe dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con huyện Bình Chánh TP. Hồ Chí Minh
• 1.6.5. Các mô hình đánh giá hiệu quả hoạt động can thiệp truyền thông giáo dục sức khỏe
• 1.7. Tổng quan các công trình nghiên cứu về kiến thức, thái độ, thực hành và đánh giá hiệu quả các can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở thai phụ trên Thế giới, Việt Nam và thành phố Hồ Chí Minh
• 1.7.1. Trên Thế giới
• 1.7.2. Tại Việt Nam
• 1.7.3. Ở thành phố Hồ Chí Minh
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.2.2. Nghiên cứu mô tả cắt ngang
• 2.2.3. Nghiên cứu can thiệp cộng đồng có nhóm chứng
• 2.2.4. Nghiên cứu định tính
• 2.2.5. Nghiên cứu phân tích số liệu thứ cấp
• 2.3. Nội dung và các chỉ số nghiên cứu
• 2.3.1. Nội dung, hoạt động, mô hình và các bước tiến hành can thiệp cộng đồng
• 2.3.1.1. Nội dung can thiệp cộng đồng
• 2.3.1.2. Hoạt động can thiệp cộng đồng
• 2.3.1.3. Mô hình can thiệp về truyền thông nhóm nhỏ
• 2.3.1.4. Các bước tiến hành can thiệp cộng đồng
• 2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin
• 2.3.2.1. Đối tượng, kỹ thuật xét nghiệm và tiêu chí chẩn đoán HIV
• 2.3.3. Phân tích và xử lý số liệu
• 2.3.3.1. Công cụ nghiên cứu
• 2.3.3.2. Phương pháp khống chế sai số
• 2.3.4. Tổ chức thực hiện và lực lượng tham gia
• 2.3.5. Đạo đức nghiên cứu
• 2.3.6. Hạn chế và điểm mạnh của đề tài
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Kiến thức, thái độ, thực hành về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con và các yếu tố liên quan ở phụ nữ mang thai tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.1.1. Đặc tính mẫu nghiên cứu
• 3.1.2. Kiến thức về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở thai phụ huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.1.3. Thái độ về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở thai phụ tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.1.4. Thực hành về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở thai phụ huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.1.5. Các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ, thực hành về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.1.5.1. Phân tích đa biến
• 3.2. Tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.2.1. Đặc điểm các nguồn thông tin về ở thai phụ tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh năm 2010
• 3.2.2. Lý do thai phụ xét nghiệm và không xét nghiệm HIV
• 3.3. Hiệu quả can thiệp về truyền thông giáo dục sức khỏe dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở phụ nữ mang thai tại huyện Bình Chánh (can thiệp) và quận Bình Tân (nhóm chứng) thành phố Hồ Chí Minh, năm 2010-2012
• 3.3.1. Kết quả hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở phụ nữ mang thai tại huyện Bình Chánh, năm 2010-2012
• 3.3.2. Hiệu quả thay đổi kiến thức, thái độ, thực hành về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở phụ nữ mang thai tại huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh, năm 2010-2012 (Đánh giá trước - sau ở nhóm can thiệp)
• 3.3.3. Hiệu quả can thiệp về kiến thức, thái độ, thực hành về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con ở phụ nữ mang thai ở huyện Bình Chánh và quận Bình Tân thành phố Hồ Chí Minh, năm 2010-2012 (Đánh giá trước - sau có nhóm chứng)
• 3.4. Hiệu quả can thiệp về tỷ lệ nhiễm ở phụ nữ mang thai, lý do thai phụ làm xét nghiệm và không làm xét nghiệm HIV
• 3.5. Quan điểm, thái độ của phụ nữ mang thai và của nhân viên y tế về việc có thai và giữ thai sinh con khi nhiễm HIV
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU PHỎNG VẤN
• PHỤ LỤC 2: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU
• PHỤ LỤC 3: HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM TRỌNG TÂM

I. Tổng quan về HIV AIDS và lây truyền HIV từ mẹ sang con

HIV là một trong những đại dịch toàn cầu nghiêm trọng nhất, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển. Lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong những con đường lây nhiễm chính, chiếm tỷ lệ đáng kể trong số trẻ em nhiễm HIV. Tại TP.HCM, tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai dao động qua các năm, phản ánh sự cần thiết của các biện pháp can thiệp dự phòng. Nghiên cứu này tập trung vào giai đoạn 2010-2012, nhằm đánh giá hiệu quả can thiệp trong việc giảm thiểu lây truyền HIV từ mẹ sang con.

1.1. Dịch tễ học HIV AIDS tại TP.HCM

TP.HCM là một trong những địa phương có tỷ lệ nhiễm HIV cao nhất cả nước. Theo số liệu từ năm 2010-2012, tỷ lệ nhiễm HIV ở phụ nữ mang thai dao động từ 0.35% đến 0.5%. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về các biện pháp dự phòng lây truyền HIV hiệu quả. Các yếu tố như trình độ học vấn thấp, điều kiện kinh tế khó khăn và thiếu kiến thức về phòng chống HIV là những rào cản chính trong việc thực hiện các biện pháp can thiệp.

1.2. Cơ chế lây truyền HIV từ mẹ sang con

Lây truyền HIV từ mẹ sang con có thể xảy ra trong ba giai đoạn: trong thai kỳ, trong quá trình chuyển dạ và sau sinh qua sữa mẹ. Các biện pháp can thiệp dự phòng như sử dụng thuốc ARV, lựa chọn phương pháp sinh an toàn và hạn chế cho con bú đã được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ lây truyền. Tuy nhiên, việc tiếp cận và tuân thủ các biện pháp này vẫn còn nhiều hạn chế tại TP.HCM.

II. Hiệu quả can thiệp dự phòng lây truyền HIV

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả can thiệp trong việc giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con tại hai quận/huyện của TP.HCM trong giai đoạn 2010-2012. Các biện pháp can thiệp bao gồm truyền thông giáo dục sức khỏe, sàng lọc HIV, và điều trị dự phòng bằng thuốc ARV. Kết quả cho thấy sự cải thiện đáng kể về kiến thức, thái độ và thực hành của phụ nữ mang thai trong việc phòng ngừa lây truyền HIV.

2.1. Truyền thông giáo dục sức khỏe

Truyền thông giáo dục sức khỏe đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của phụ nữ mang thai về phòng chống HIV. Các hoạt động như hội thảo, tài liệu truyền thông và tư vấn cá nhân đã giúp cải thiện đáng kể kiến thức và thái độ của thai phụ. Tỷ lệ thai phụ hiểu đúng về các biện pháp dự phòng lây truyền HIV tăng từ 35% lên 65% sau can thiệp.

2.2. Sàng lọc và điều trị dự phòng

Việc sàng lọc HIV sớm và điều trị dự phòng bằng thuốc ARV đã giúp giảm tỷ lệ lây truyền từ mẹ sang con từ 23.8% xuống còn 5.5%. Các thai phụ được điều trị đầy đủ có tỷ lệ lây truyền thấp hơn đáng kể so với nhóm không được điều trị. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc tiếp cận sớm và tuân thủ điều trị trong quản lý bệnh truyền nhiễm.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu khẳng định hiệu quả can thiệp trong việc giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con tại TP.HCM giai đoạn 2010-2012. Các biện pháp truyền thông giáo dục sức khỏe, sàng lọc HIV và điều trị dự phòng đã mang lại kết quả tích cực. Tuy nhiên, cần tiếp tục tăng cường các chính sách y tế và nguồn lực để đảm bảo tính bền vững và hiệu quả lâu dài của các chương trình can thiệp.

3.1. Khuyến nghị chính sách

Cần tăng cường đầu tư vào các chương trình y tế công cộng nhằm nâng cao nhận thức và tiếp cận dịch vụ cho phụ nữ mang thai. Các chính sách hỗ trợ tài chính và cải thiện hệ thống y tế cơ sở là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả của các biện pháp can thiệp dự phòng.

3.2. Hướng nghiên cứu tương lai

Cần tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả can thiệp, đặc biệt là trong các nhóm dân số có nguy cơ cao. Các nghiên cứu dài hạn về sức khỏe sinh sản và quản lý bệnh truyền nhiễm sẽ giúp hoàn thiện các chiến lược can thiệp trong tương lai.