Nghiên Cứu Về Hành Vi Sáng Tạo Trong Ngành Dịch Vụ Công Nghệ Thông Tin Tại Việt Nam

Hành vi sáng tạo (IWB) là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp dịch vụ công nghệ thông tin (IT) tại Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh. IWB không chỉ dừng lại ở việc tạo ra ý tưởng mới, mà còn bao gồm cả quá trình hiện thực hóa và triển khai các ý tưởng đó vào thực tế. Các công ty IT cần khuyến khích nhân viên chủ động đổi mới sáng tạo IT, từ đó tạo ra những giải pháp đột phá và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Theo Anderson, Potocnik & Zhou (2014); Lin & Liu (2012), IWB đem lại lợi thế cạnh tranh, giúp tổ chức tồn tại và thành công. Vì thế, cần phải xem xét các yếu tố thúc đẩy IWB cho nhân viên (Argawal, 2014).

Mặc dù có tiềm năng lớn, ngành IT Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong việc thúc đẩy hành vi sáng tạo. Yêu cầu đổi mới sáng tạo IT liên tục, khả năng thích ứng nhanh chóng với công nghệ tiên tiến và môi trường làm việc năng động là những rào cản lớn. Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy Việt Nam cần một triệu nhân lực IT chất lượng cao vào năm 2020. Phần lớn lực lượng lao động IT còn yếu về kỹ năng mềm như tự học, đàm phán và tiếng Anh. Để vượt qua những thách thức này, cần có những giải pháp đồng bộ từ phía doanh nghiệp, chính phủ và các cơ sở đào tạo.

Lãnh đạo tham gia tạo ra một môi trường làm việc mà ở đó nhân viên cảm thấy có quyền hạn và trách nhiệm trong công việc của mình. Theo Yukl (2002), lãnh đạo tham gia cho phép nhân viên ảnh hưởng đến các quyết định quan trọng, thúc đẩy sự tham gia của nhân viên và tăng cường động lực sáng tạo. Khi nhân viên cảm thấy được tôn trọng ý kiến, họ sẽ sẵn sàng chia sẻ ý tưởng mới và đóng góp vào quá trình đổi mới sáng tạo IT. Nghiên cứu của Axtell et al. (2000) chỉ ra rằng sự tham gia tích cực vào công việc có mối tương quan tích cực với hành vi sáng tạo.

Để xây dựng một môi trường làm việc sáng tạo, các nhà lãnh đạo cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào các hoạt động như brainstorming, workshop và các dự án thử nghiệm. Lãnh đạo tham gia cần lắng nghe ý kiến của nhân viên, cung cấp phản hồi kịp thời và tạo cơ hội để nhân viên học hỏi và phát triển. Bên cạnh đó, việc xây dựng một văn hóa sáng tạo IT chấp nhận rủi ro và khuyến khích sự thử nghiệm là vô cùng quan trọng. Lãnh đạo nên khuyến khích nhân viên đưa ra ý tưởng mới và không ngại thất bại, bởi vì thất bại là một phần của quá trình học hỏi và đổi mới sáng tạo.

Liên hệ công việc ngoài giúp nhân viên IT tiếp cận với nguồn kiến thức và kỹ năng đa dạng từ nhiều nguồn khác nhau. Thông qua giao tiếp với khách hàng, chuyên gia và đối tác, nhân viên có thể học hỏi về các công nghệ mới, quy trình làm việc hiệu quả và xu hướng thị trường. Điều này giúp họ nâng cao năng lực chuyên môn và khả năng giải quyết vấn đề, từ đó thúc đẩy hành vi sáng tạo và hiệu suất làm việc IT. Theo Kimberly và Evanisko (1981), giao tiếp với các nguồn bên ngoài là nguồn gốc của sự đổi mới sáng tạo.

Liên hệ công việc ngoài tạo ra cơ hội để nhân viên IT hợp tác với các chuyên gia và đồng nghiệp từ các tổ chức khác nhau. Thông qua các dự án chung, hội thảo và sự kiện, nhân viên có thể chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau và xây dựng mạng lưới quan hệ. Sự hợp tác này không chỉ giúp họ giải quyết các vấn đề phức tạp mà còn khơi nguồn những ý tưởng mới và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Perry-Smith & Shalley (2003) chỉ ra có mối liên hệ giữa IWB và tương tác xã hội.

Để phát triển kỹ năng tự lãnh đạo, nhân viên IT cần được trang bị các công cụ và kỹ thuật quản lý bản thân, bao gồm lập kế hoạch, đặt mục tiêu và quản lý thời gian. Các chương trình đào tạo về khả năng tự quản lý và tự chủ trong công việc giúp nhân viên xác định điểm mạnh, điểm yếu và phát triển các chiến lược để vượt qua những thách thức. Khi nhân viên có động lực sáng tạo, họ sẽ chủ động hơn trong việc tìm kiếm giải pháp mới và đóng góp vào quá trình đổi mới sáng tạo IT.

Có ba chiến lược tự lãnh đạo: tập trung vào hành vi, phần thưởng tự nhiên, và mô hình tư duy tích cực. Chiến lược tập trung vào hành vi (Behavior-focused strategies) giúp nhân viên tránh và sửa chữa lỗi khi phát sinh. Phần thưởng tự nhiên (Natural reward strategies) khuyến khích nhân viên nhận phần thưởng khi hoàn thành nhiệm vụ. Mô hình tư duy tích cực (Constructive thought pattern strategies) giúp nhân viên thay đổi mô hình tư duy để tạo cơ hội ngay cả trong thời điểm khó khăn. Các chiến lược này giúp nhân viên IT kiểm soát công việc, đạt được mục tiêu và phát triển hành vi sáng tạo.

Nghiên cứu cho thấy lãnh đạo tham gia tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào quá trình ra quyết định, giúp tăng cường sự gắn kết và động lực sáng tạo. Liên hệ công việc ngoài giúp nhân viên tiếp cận với kiến thức mới và ý tưởng độc đáo. Kỹ năng tự lãnh đạo giúp nhân viên chủ động hơn trong công việc và đạt được mục tiêu. Các yếu tố này cùng nhau tạo ra một môi trường làm việc khuyến khích hành vi sáng tạo và đổi mới sáng tạo IT.

Các nhà quản lý có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để cải thiện quản lý sáng tạo trong công ty. Cần xây dựng một văn hóa sáng tạo IT khuyến khích sự thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào quá trình đổi mới sáng tạo. Lãnh đạo chuyển đổi và lãnh đạo phục vụ cũng có thể được áp dụng để thúc đẩy hành vi sáng tạo của nhân viên. Bên cạnh đó, việc tạo ra sự cân bằng công việc cuộc sống IT cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì động lực sáng tạo và giảm thiểu tỷ lệ nhân viên nghỉ việc.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, ngành IT Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào việc phát triển hành vi sáng tạo và đổi mới sáng tạo. Các công ty cần tạo ra một môi trường làm việc sáng tạo khuyến khích sự thử nghiệm, chấp nhận rủi ro và tạo điều kiện cho nhân viên học hỏi và phát triển. Đồng thời, cần chú trọng đến việc xây dựng một lực lượng lao động IT chất lượng cao, có khả năng thích ứng nhanh chóng với công nghệ mới và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Để thúc đẩy hành vi sáng tạo trong ngành IT Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ từ phía doanh nghiệp, chính phủ và các cơ sở đào tạo. Các doanh nghiệp cần tạo ra một văn hóa sáng tạo IT khuyến khích sự tham gia của nhân viên và tạo điều kiện cho họ phát triển bản thân. Chính phủ cần có những chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo và đầu tư vào các chương trình đào tạo nhân lực IT chất lượng cao. Các cơ sở đào tạo cần cập nhật chương trình giảng dạy và trang bị cho sinh viên những kiến thức và kỹ năng cần thiết để đáp ứng nhu cầu của thị trường.