I. Sự hình thành chính thể quân chủ nghị viện ở Anh
Giáo trình Lịch sử Nhà nước và Pháp luật Thế giới - Phần 2 | Đại học Luật Hà Nội tập trung phân tích quá trình hình thành chính thể quân chủ nghị viện ở Anh. Vin hem II đã lật đổ Giêm II và lên ngôi vua với sự ủng hộ của giai cấp tư sản. Đạo luật về quyền hành năm 1689 đã chuyển quyền lực nhà nước từ nhà vua sang nghị viện, đánh dấu sự ra đời của nền quân chủ lập hiến. Đạo luật này quy định nghị viện có quyền lập pháp, quyết định thuế, và kiểm soát quân đội. Sự thỏa hiệp giữa tư sản và quý tộc đã tạo nên cơ sở pháp lý cho chính thể này.
1.1. Đạo luật về quyền hành và sự thỏa hiệp giữa tư sản và quý tộc
Đạo luật về quyền hành năm 1689 là bước ngoặt quan trọng trong lịch sử nhà nước Anh. Nó quy định quyền lực tập trung vào nghị viện, nhà vua chỉ mang tính tượng trưng. Giai cấp tư sản và quý tộc đã thỏa hiệp để duy trì quyền lợi của cả hai bên. Quý tộc được tham gia vào bộ máy nhà nước, trong khi tư sản kiểm soát các quyết định lập pháp. Sự thỏa hiệp này đã tạo nên sự ổn định và bền vững cho chính thể quân chủ nghị viện.
1.2. Quá trình hoàn thiện chính thể quân chủ nghị viện
Từ cuối thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX, chính thể quân chủ nghị viện ở Anh được hoàn thiện thông qua các đạo luật bổ sung và tiền lệ pháp. Luật về quyền hành được bổ sung bởi các văn kiện như Văn kiện ba năm (1694) và Văn kiện năm 1701, đặt nền móng cho các nguyên tắc như chữ ký thứ hai và không thay thế quan tòa. Những nguyên tắc này nhằm hạn chế quyền lực của nhà vua và củng cố quyền lực của nghị viện.
II. Tổ chức bộ máy nhà nước quân chủ nghị viện
Bộ máy nhà nước quân chủ nghị viện ở Anh bao gồm ba bộ phận chính: hoàng đế, nghị viện, và chính phủ. Hoàng đế chỉ mang tính tượng trưng, trong khi nghị viện nắm quyền lập pháp và giám sát chính phủ. Chính phủ, đứng đầu là thủ tướng, chịu trách nhiệm trước nghị viện. Sự phân quyền này đảm bảo sự cân bằng quyền lực và hạn chế sự chuyên quyền.
2.1. Vai trò của hoàng đế và nghị viện
Hoàng đế trong chính thể quân chủ nghị viện chỉ có vai trò tượng trưng. Mọi quyết định của hoàng đế phải có chữ ký của thủ tướng mới có hiệu lực. Nghị viện là cơ quan quyền lực cao nhất, nắm quyền lập pháp, quyết định ngân sách, và giám sát chính phủ. Sự phân quyền này đảm bảo sự minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động nhà nước.
2.2. Sự hình thành và phát triển của chính phủ
Chính phủ Anh được hình thành từ viện cơ mật, một cơ quan tư vấn cho nhà vua. Sau cách mạng tư sản, viện cơ mật tách khỏi sự kiểm soát của nhà vua và trở thành nội các. Thủ tướng, đứng đầu nội các, được bổ nhiệm bởi hoàng đế nhưng phải là lãnh đạo đảng chiếm đa số trong hạ nghị viện. Điều này đảm bảo sự ổn định và hiệu quả trong quản lý nhà nước.
III. Hiến pháp không thành văn và ý nghĩa lịch sử
Hiến pháp không thành văn của Anh là kết quả của quá trình đấu tranh lâu dài giữa giai cấp tư sản và quý tộc. Nó bao gồm các nguyên tắc và tiền lệ pháp được hình thành qua thời gian. Hiến pháp này đảm bảo sự ổn định và linh hoạt trong quản lý nhà nước, đồng thời là nền tảng cho sự phát triển của chính thể quân chủ nghị viện.
3.1. Quá trình hình thành hiến pháp không thành văn
Hiến pháp không thành văn của Anh được hình thành thông qua các đạo luật, tiền lệ pháp, và tập quán chính trị. Các nguyên tắc như chính phủ trách nhiệm và truyền ngôi vua được định hình qua thời gian. Sự linh hoạt của hiến pháp không thành văn cho phép Anh thích ứng với những thay đổi xã hội và chính trị.
3.2. Ý nghĩa và giá trị lịch sử
Hiến pháp không thành văn của Anh có ý nghĩa lịch sử to lớn. Nó là kết quả của quá trình đấu tranh và thỏa hiệp giữa các giai cấp, đảm bảo sự ổn định và phát triển của nhà nước. Hiến pháp này cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều quốc gia khác trong việc xây dựng chính thể dân chủ và pháp quyền.
