I. Giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa tại trường THPT Con Cuông
Trường THPT Con Cuông, nằm ở huyện miền núi Con Cuông, Nghệ An, có đặc điểm đa dạng về văn hóa dân tộc. Học sinh (HS) tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau, tạo ra thách thức trong việc bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc (BSVHDT). Nhiều HS, đặc biệt là HS dân tộc thiểu số, dễ bị thu hút bởi văn hóa hiện đại, dẫn đến nguy cơ lãng quên giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa. Do đó, giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy BSVHDT trong trường học là rất cần thiết. Giáo dục văn hóa trường THPT cần có giải pháp hiệu quả để HS trân trọng và gìn giữ di sản văn hóa địa phương. Giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa cần được tích hợp vào chương trình giảng dạy để tạo nên hiệu quả lâu dài.
1.1 Thực trạng bảo tồn văn hóa tại Con Cuông
Huyện Con Cuông, với cộng đồng các dân tộc thiểu số như Thái, Đan Lai, lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể. Tuy nhiên, toàn cầu hóa và công nghệ 4.0 tạo ra những thách thức. Văn hóa địa phương Con Cuông đối mặt nguy cơ mai một do HS dễ bị hấp dẫn bởi văn hóa hiện đại. Một số giáo viên (GV) chưa chú trọng giáo dục ý thức bảo tồn BSVHDT. HS đôi khi cho rằng bảo tồn văn hóa là trách nhiệm của người lớn, không phải của mình. Bảo tồn văn hóa dân tộc Nghệ An, đặc biệt văn hóa các dân tộc thiểu số, cần được quan tâm hơn. Thực trạng bảo tồn văn hóa hiện nay cho thấy sự cần thiết của các hoạt động giáo dục tích cực hơn. Văn hóa người dân tộc Con Cuông cần được gìn giữ và phát triển bền vững. Cần có những chương trình cụ thể để phát triển ý thức cộng đồng trong việc bảo vệ di sản.
1.2 Vai trò của hoạt động Ngữ văn trong giáo dục bảo tồn văn hóa
Môn Ngữ văn có tiềm năng lớn trong giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa. Thông qua việc học tập tác phẩm văn học, HS có thể hiểu sâu sắc hơn về văn hóa dân tộc. Giáo án ngữ văn bảo tồn văn hóa cần được thiết kế để kích thích sự hứng thú của HS. Hoạt động ngoại khóa ngữ văn có thể đưa HS đến gần hơn với di sản văn hóa địa phương. Ngữ văn lớp 10, 11, 12 cần tích hợp nội dung về bảo tồn văn hóa một cách hiệu quả. Giáo dục giá trị truyền thống thông qua Ngữ văn là một giải pháp quan trọng. Hệ thống bài học ngữ văn bảo tồn di sản văn hóa cần được xây dựng bài bản. Kết nối cộng đồng trường học với cộng đồng địa phương thông qua các hoạt động Ngữ văn cũng là một hướng đi cần thiết. Giáo dục hướng nghiệp văn hóa cũng cần được quan tâm.
II. Giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa thông qua hoạt động Ngữ văn
Để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo tồn văn hóa, cần có những giải pháp cụ thể. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo (TNST) trong môn Ngữ văn là một phương pháp hiệu quả. Tích hợp bảo tồn văn hóa vào giáo dục cần được thực hiện một cách bài bản. Mẫu hoạt động TNST cần được thiết kế phù hợp với điều kiện thực tế của trường THPT Con Cuông. Đánh giá hiệu quả giáo dục cần được tiến hành để điều chỉnh và hoàn thiện các hoạt động. Cộng đồng trong bảo tồn văn hóa cần được huy động để tạo nên sức mạnh tổng hợp.
2.1 Phương pháp giảng dạy và hoạt động trải nghiệm
Phương pháp giáo dục tích cực cần được áp dụng để HS chủ động trong quá trình học tập. Các hoạt động trải nghiệm cần được thiết kế đa dạng, thu hút sự tham gia của HS. Du lịch văn hóa cộng đồng có thể là một hoạt động trải nghiệm hữu ích. Các hoạt động thực tiễn giúp HS hiểu rõ hơn về giá trị của văn hóa địa phương. Phát triển kỹ năng cộng đồng cho HS thông qua các hoạt động nhóm. Giải pháp bảo tồn văn hóa cần được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn. Đánh giá hiệu quả các hoạt động là cần thiết để điều chỉnh và hoàn thiện chương trình. Giáo dục văn hóa thông qua hoạt động là phương pháp hiệu quả và cần được áp dụng rộng rãi.
2.2 Đánh giá và đề xuất
Đánh giá hiệu quả giáo dục cần được thực hiện khách quan và toàn diện. Kết quả nghiên cứu cần được sử dụng để đưa ra các đề xuất cụ thể. Giải pháp bảo tồn văn hóa cần được thực hiện một cách bền vững và lâu dài. Vai trò nhà trường trong bảo tồn văn hóa là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu bảo tồn văn hóa cần được tiếp tục để hoàn thiện các giải pháp. Tích hợp bảo tồn văn hóa vào các môn học khác cũng cần được xem xét. Cơ sở lý luận bảo tồn văn hóa cần được củng cố để có nền tảng vững chắc cho các hoạt động. Hợp tác quốc tế cũng có thể đóng góp vào công tác bảo tồn văn hóa.
