Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển kỹ năng tự học cho sinh viên trở thành một trong những mục tiêu trọng yếu nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng yêu cầu học tập suốt đời. Đặc biệt, đối với sinh viên ngành y tế, kỹ năng tự học không chỉ giúp cập nhật kiến thức y học ngày càng phát triển nhanh chóng mà còn góp phần nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng yêu cầu chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ, với vai trò đào tạo nguồn nhân lực y tế cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đang trong quá trình chuyển đổi mô hình đào tạo từ niên khóa sang tín chỉ, đòi hỏi sinh viên phải tự quản lý và phát huy tính tự học. Nghiên cứu này được thực hiện trong giai đoạn 2015-2017 nhằm khảo sát thực trạng kỹ năng tự học của sinh viên tại trường, đồng thời đánh giá hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học thông qua các hoạt động giảng dạy và đoàn thể. Qua đó, đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng tự học, góp phần chuẩn bị cho sự chuyển đổi mô hình đào tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh nghề nghiệp của sinh viên y tế. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng cao, đồng thời hỗ trợ xây dựng xã hội học tập bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết giáo dục và tâm lý học về kỹ năng tự học, bao gồm:

  • Lý thuyết hoạt động: Nhấn mạnh vai trò của hoạt động tự học trong việc hình thành và phát triển tâm lý người học, đặc biệt là sinh viên y tế với đặc thù nghề nghiệp đòi hỏi sự tự giác và chủ động trong học tập.

  • Mô hình kỹ năng tự học theo trình tự công việc: Phân chia kỹ năng tự học thành ba nhóm chính gồm kỹ năng định hướng (xác định và lựa chọn vấn đề, lập kế hoạch tự học), kỹ năng thực hiện (giải quyết vấn đề, nghiên cứu tài liệu, học tập từ lâm sàng) và kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá.

  • Khái niệm kỹ năng: Được hiểu là khả năng vận dụng kiến thức và kỹ xảo để thực hiện công việc hiệu quả trong điều kiện cụ thể, trong đó kỹ năng tự học là năng lực thực hiện các hành động tự học một cách có hiệu quả.

  • Lý thuyết giáo dục kỹ năng tự học: Nhấn mạnh quá trình giáo dục nhằm hình thành nhận thức đúng đắn, thái độ tích cực và kỹ năng tự học cho sinh viên thông qua các phương pháp dạy học và hoạt động đoàn thể.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 186 sinh viên chính quy và 30 giảng viên kiêm nhiệm công tác Đoàn thanh niên, Hội sinh viên tại Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ.

  • Phương pháp khảo sát: Sử dụng bảng hỏi cấu trúc để đánh giá nhận thức, mức độ thực hiện kỹ năng tự học của sinh viên và hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học qua giảng dạy và hoạt động đoàn thể.

  • Phương pháp quan sát và trò chuyện: Thu thập thông tin định tính về thực trạng giáo dục kỹ năng tự học trong giờ học và các câu lạc bộ học thuật, đồng thời làm rõ nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Phân tích dữ liệu: Áp dụng phần mềm Microsoft Excel 2013 để xử lý số liệu khảo sát, kết hợp phân tích định tính nhằm đưa ra nhận định toàn diện.

  • Timeline nghiên cứu: Thực hiện trong giai đoạn 2015-2017, phù hợp với quá trình chuyển đổi mô hình đào tạo của trường.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về kỹ năng tự học: Khoảng 75% sinh viên nhận thức đúng đắn về vai trò và ý nghĩa của kỹ năng tự học trong quá trình học tập. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% sinh viên đánh giá bản thân có kỹ năng tự học ở mức trung bình trở lên.

  2. Mức độ thực hiện kỹ năng tự học: Sinh viên thể hiện mức độ sử dụng kỹ năng tự học không đồng đều, trong đó kỹ năng lập kế hoạch tự học và kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá có tỷ lệ sử dụng thấp hơn so với kỹ năng nghiên cứu tài liệu và giải quyết vấn đề (khoảng 55% so với 70%).

  3. Hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học qua giảng dạy: Khoảng 65% sinh viên đánh giá các hoạt động dạy học có lồng ghép giáo dục kỹ năng tự học, tuy nhiên chỉ 50% giảng viên thường xuyên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học nhóm, giải quyết vấn đề để phát triển kỹ năng tự học.

  4. Vai trò hoạt động đoàn thể: Hoạt động của Đoàn thanh niên và Hội sinh viên được đánh giá là kênh hỗ trợ kỹ năng tự học hiệu quả, với khoảng 60% sinh viên tham gia các câu lạc bộ học thuật ngoài giờ học, góp phần nâng cao kỹ năng tự học thực tiễn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ có nhận thức tích cực về kỹ năng tự học nhưng còn hạn chế trong việc vận dụng đầy đủ các kỹ năng cần thiết, đặc biệt là kỹ năng lập kế hoạch và tự đánh giá. Nguyên nhân chủ yếu do phương pháp giảng dạy chưa thực sự đổi mới, giảng viên còn hạn chế trong việc áp dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của sinh viên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ phát triển kỹ năng tự học của sinh viên y tế tại trường tương đối tương đồng với các cơ sở đào tạo y tế khác, phản ánh xu hướng chung trong giáo dục y tế Việt Nam. Việc tổ chức các hoạt động học thuật ngoài giờ học qua các câu lạc bộ do Đoàn thanh niên và Hội sinh viên quản lý được xem là điểm sáng, giúp sinh viên phát triển kỹ năng tự học trong môi trường thực tiễn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ nhận thức và mức độ sử dụng kỹ năng tự học giữa sinh viên và giảng viên, cũng như bảng tổng hợp đánh giá hiệu quả các phương pháp giáo dục kỹ năng tự học hiện hành.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giảng viên về phương pháp dạy học tích cực: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về dạy học giải quyết vấn đề, dạy học nhóm nhằm nâng cao năng lực giảng viên trong việc giáo dục kỹ năng tự học. Mục tiêu đạt 80% giảng viên áp dụng phương pháp mới trong vòng 1 năm.

  2. Xây dựng và triển khai chương trình giáo dục kỹ năng tự học tích hợp trong các môn học: Thiết kế các nội dung và bài tập phát triển kỹ năng tự học, đặc biệt là kỹ năng lập kế hoạch và tự đánh giá, áp dụng cho toàn bộ sinh viên trong 2 học kỳ tiếp theo.

  3. Phát triển các hoạt động học thuật ngoài giờ học qua Đoàn thanh niên và Hội sinh viên: Mở rộng quy mô và đa dạng hóa các câu lạc bộ học thuật, khuyến khích sinh viên tham gia để thực hành kỹ năng tự học trong môi trường tập thể. Mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia lên 75% trong 1 năm.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi kỹ năng tự học của sinh viên: Thiết lập các công cụ tự đánh giá và đánh giá từ giảng viên, kết hợp với phản hồi định kỳ để sinh viên nhận biết điểm mạnh, điểm yếu và điều chỉnh phương pháp học tập. Triển khai trong vòng 6 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục y tế: Nhận diện các phương pháp và biện pháp nâng cao kỹ năng tự học cho sinh viên, từ đó cải tiến chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy.

  2. Sinh viên ngành y tế và các ngành đào tạo chuyên môn: Hiểu rõ tầm quan trọng của kỹ năng tự học, áp dụng các kỹ năng cơ bản để nâng cao hiệu quả học tập và phát triển nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu giáo dục và tâm lý học: Tham khảo cơ sở lý luận và kết quả thực nghiệm về giáo dục kỹ năng tự học trong môi trường đào tạo y tế, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức quản lý giáo dục và đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng phát triển kỹ năng tự học trong bối cảnh chuyển đổi mô hình đào tạo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kỹ năng tự học là gì và tại sao quan trọng đối với sinh viên y tế?
    Kỹ năng tự học là khả năng tự mình lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá quá trình học tập. Đối với sinh viên y tế, kỹ năng này giúp cập nhật kiến thức y học liên tục, nâng cao năng lực chuyên môn và đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp khắt khe.

  2. Những kỹ năng tự học cơ bản nào cần được phát triển?
    Bao gồm kỹ năng xác định và lựa chọn vấn đề, lập kế hoạch tự học, giải quyết vấn đề, nghiên cứu tài liệu, học tập từ lâm sàng và tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập.

  3. Phương pháp nào hiệu quả để giáo dục kỹ năng tự học cho sinh viên?
    Phương pháp dạy học tích cực như dạy học nhóm, giải quyết vấn đề, kết hợp với các hoạt động học thuật ngoài giờ do Đoàn thanh niên và Hội sinh viên tổ chức được đánh giá cao về hiệu quả.

  4. Làm thế nào để sinh viên nâng cao kỹ năng lập kế hoạch tự học?
    Sinh viên cần được hướng dẫn xây dựng kế hoạch học tập cụ thể, phân bổ thời gian hợp lý, xác định mục tiêu rõ ràng và điều chỉnh kế hoạch theo tiến độ học tập.

  5. Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học?
    Bao gồm nhận thức và thái độ của sinh viên, năng lực và phương pháp giảng dạy của giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất và môi trường học tập hỗ trợ.

Kết luận

  • Kỹ năng tự học là yếu tố then chốt giúp sinh viên ngành y tế nâng cao năng lực học tập và đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp trong bối cảnh y học phát triển nhanh.
  • Thực trạng kỹ năng tự học của sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Cần Thơ còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở kỹ năng lập kế hoạch và tự đánh giá.
  • Giáo dục kỹ năng tự học qua giảng dạy và hoạt động đoàn thể có vai trò quan trọng nhưng cần được đổi mới và tăng cường hiệu quả.
  • Đề xuất các biện pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng tự học, bao gồm đào tạo giảng viên, tích hợp chương trình, phát triển hoạt động học thuật và xây dựng hệ thống đánh giá.
  • Nghiên cứu tạo nền tảng cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện chương trình đào tạo và nâng cao năng lực tự học của sinh viên y tế, góp phần phát triển nguồn nhân lực y tế chất lượng cao.

Hành động tiếp theo là triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện mô hình giáo dục kỹ năng tự học phù hợp với đặc thù ngành y tế. Các nhà quản lý, giảng viên và sinh viên được khuyến khích áp dụng và phát huy kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo và học tập.