GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA VÀ ỨNG PHÓ VỚI MỐI ĐE DỌA AN NINH MÔI TRƢỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

• Tác giả: Lê Văn Dương
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Việt Linh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội Trường Quản trị và Kinh doanh
• Chuyên ngành: Quản trị An ninh phi truyền thống
• Đề tài: Giải pháp phòng ngừa và ứng phó với mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của Luận văn
• 0.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 0.3. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
• 0.4. Các công trình nghiên cứu ở trong nước
• 0.5. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.6. Đối tượng nghiên cứu. Phạm vi nghiên cứu
• 0.7. Phương pháp nghiên cứu
• 0.8. Dự kiến kết cấu Luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ AN NINH MÔI TRƯỜNG DƯỚI GÓC ĐỘ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG
• 1.1. Nhận thức chung về an ninh phi truyền thống và an ninh môi trường
• 1.2. Khái niệm chung về an ninh phi truyền thống
• 1.3. Khái niệm an ninh môi trường
• 1.4. Những biểu hiện mất an ninh môi trường ở Việt Nam
• 1.5. Ảnh hưởng của việc mất an ninh môi trường dưới góc độ An ninh phi truyền thống
• 1.6. Phòng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÒNG NGỪA, ỨNG PHÓ VỚI CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 2.1. Khái quát chung về Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.2. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên
• 2.3. Đặc điểm kinh tế, văn hóa, xã hội
• 2.4. Thực trạng an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.5. Thực trạng các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.6. Thực trạng tình hình vi phạm pháp luật và tội phạm về môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.7. Hoạt động phòng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh dưới góc độ an ninh phi truyền thống
• 2.8. Các hoạt động phòng ngừa, ứng phó các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.9. Chi phí quản trị rủi ro, chi phí mất do khủng hoảng và khắc phục khủng hoảng môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 2.10. Đánh giá chung
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA, ỨNG PHÓ VỚI CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH MÔI TRƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
• 3.1. Dự báo tình hình có liên quan
• 3.2. Dự báo tình hình phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.3. Dự báo tình hình các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.4. Các giải pháp phòng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.5. Các giải pháp chung
• 3.6. Các giải pháp riêng
• 3.7. Một số kiến nghị
• 3.8. Kiến nghị với Trung ương và Thành phố Hồ Chí Minh
• 3.9. Kiến nghị với các quận, huyện, Thành phố Thủ Đức và các xã, phường, thị trấn, các cơ quan, đơn vị, nhà trường, doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan An Ninh Môi Trường TP

An ninh môi trường là một thành tố quan trọng của an ninh quốc gia, thuộc lĩnh vực an ninh phi truyền thống. Việc bảo đảm an ninh môi trường là ngăn chặn các tác động tiêu cực từ môi trường đến đời sống người dân, sự ổn định chính trị, xã hội và phát triển kinh tế. Nội hàm của an ninh môi trường bao gồm việc ngăn chặn ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên, sự cố môi trường, vi phạm pháp luật về môi trường và các xung đột xã hội liên quan đến các vấn đề môi trường. TP.HCM, với vai trò là trung tâm kinh tế lớn của cả nước, đối mặt với nhiều thách thức về an ninh môi trường, đòi hỏi các giải pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả. Luận văn này tập trung nghiên cứu các giải pháp này trên địa bàn TP.HCM.

1.1. Khái niệm An ninh Môi trường dưới góc độ An ninh Phi Truyền Thống

Theo Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có ảnh hưởng đến đời sống con người. An ninh môi trường là việc bảo đảm không có tác động lớn của môi trường đến sự ổn định chính trị, xã hội và phát triển kinh tế của quốc gia. Dưới góc độ triết học, việc giải quyết vấn đề an ninh môi trường là bảo vệ môi trường sống, môi trường tồn tại của con người và xã hội loài người, là bảo vệ ba yếu tố cấu thành của tồn tại xã hội. Một khi an ninh môi trường không được bảo đảm thì sẽ không có sự bảo đảm cho sự phát triển bền vững của quốc gia và chất lượng cuộc sống của con người.

1.2. Vai trò của An ninh Môi trường trong Phát triển Bền vững TP.HCM

TP.HCM là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó Thành phố hiện có 14 Khu công nghiệp, 03 Khu chế xuất, 01 Khu công nghệ cao và 27 cụm công nghiệp với hơn 1.700 nhà máy, cơ sở sản xuất, gần 3.000 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ nằm xen cài trong khu dân cư hoạt động trên nhiều lĩnh vực và rất nhiều cơ sở sản xuất thực phẩm, siêu thị, nhà hàng, dịch vụ ăn uống, chợ đầu mối, vị trí địa lý có điều kiện về tài nguyên rừng và khoáng sản. đó là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng, tác động đến tình hình công tác đảm bảo an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố.

II. Thách Thức An Ninh Môi Trường Phân Tích Luận Văn TP

TP.HCM đang đối mặt với nhiều thách thức về an ninh môi trường, xuất phát từ tốc độ phát triển kinh tế, đô thị hóa nhanh chóng và tác động của biến đổi khí hậu. Tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường có xu hướng gia tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của người dân. Vấn đề ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên, điều kiện vệ sinh, an toàn thực phẩm không đảm bảo gây bức xúc trong xã hội. Theo đó, luận văn đi sâu phân tích các thách thức này để làm cơ sở đề xuất các giải pháp phù hợp.

2.1. Thực trạng Ô nhiễm Môi trường và Suy thoái Tài nguyên tại TP.HCM

Trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, hằng ngày, có gần 1,8 triệu m³ nước thải sinh hoạt thải ra môi trường; khoảng 839 nguồn thải công nghiệp, chủ yếu do hoạt động sản xuất, xây dựng…; chất thải rắn sinh hoạt khoảng 8.300 tấn/ngày và từ công trình xây dựng khoảng 1. Bên cạnh đó, thành phố đang phải tiếp nhận trên dưới 3.000 m³/ngày lượng bùn thải phát sinh từ các trạm và nhà máy xử lý cấp nước, nước thải.000 nhà máy công suất lớn cùng khoảng 10.000 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, thải ra 1.000 tấn chất thải công nghiệp/ngày, trong đó, chất nguy hại khoảng 350 đến 400 tấn.

2.2. Tình hình Vi phạm Pháp luật và Tội phạm Môi trường TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh có 1,9 triệu hộ gia đình, hằng ngày thải ra môi trường gần 3. Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ có hơn 134.000 nguồn thải, với gần 3. Riêng khối lượng chất thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố hiện có khoảng 22 tấn/ngày, chủ yếu phát sinh từ hơn 6.000 cơ sở y tế công lập và tư nhân1. Từ những thực trạng nêu trên, tác giả đã lựa chọn vấn đề “Giải pháp phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” làm Luận văn Thạc sĩ Quản trị An ninh phi truyền thống của mình nhằm nghiên cứu thực trạng và đề ra một số giải pháp nâng cao công tác đảm bảo an ninh môi trường tại Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới.

2.3. Biến đổi khí hậu tác động đến An ninh Môi trường TP.HCM

Dưới tác động tiêu cực của quá trình biến đổi khí hậu và sự phát triển kinh tế - xã hội, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường tiếp tục có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp, khó lường; trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân; vấn đề ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên, điều kiện vệ sinh, an toàn thực phẩm không đảm bảo, gây bức xúc trong xã hội… đó cũng là một trong những tác động, là mối đe dọa về an ninh môi trường.

III. Cách Phòng Ngừa Đe Dọa An Ninh Môi Trường Luận Văn TP

Phòng ngừa là yếu tố then chốt trong việc bảo đảm an ninh môi trường. Các giải pháp phòng ngừa cần tập trung vào việc kiểm soát nguồn thải, tăng cường giám sát môi trường, nâng cao ý thức cộng đồng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường cũng đóng vai trò quan trọng. Luận văn đề xuất các biện pháp phòng ngừa cụ thể, phù hợp với đặc điểm của TP.HCM.

3.1. Nâng cao Nhận thức Cộng đồng về Bảo vệ Môi trường TP.HCM

Các công trình nghiên cứu trên đã đưa ra phân tích, làm rõ những cơ sở lý luận quan trọng cho việc tiếp cận với bảo đảm an ninh môi trường; mô tả được bức tranh toàn cảnh của an ninh môi trường. Đây là những cơ sở quan trọng để kế thừa những kết quả đã được điều tra, khảo sát, nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn về môi trường và bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để phục vụ cho việc nghiên cứu Luận văn về an ninh môi trường.

3.2. Kiểm soát và Xử lý Nguồn Thải gây Ô nhiễm Môi trường TP.HCM

Nghiên cứu về an ninh môi trường đã bước đầu thu hút được nhiều nhà khoa học, thực tiễn ở trong nước và thế giới. Theo Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 thì “Môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng đến đời sống, kinh tế, xã hội, sự tồn tại, phát triển của con người, sinh

IV. Ứng Phó Khẩn Cấp Đe Dọa An Ninh Môi Trường Bài Học TP

Ứng phó hiệu quả với các sự cố môi trường là một phần quan trọng của an ninh môi trường. Cần xây dựng các kịch bản ứng phó chi tiết, trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị và đào tạo lực lượng ứng cứu chuyên nghiệp. Cơ chế phối hợp giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng cần được thiết lập rõ ràng. Luận văn phân tích các bài học kinh nghiệm từ các sự cố môi trường đã xảy ra tại TP.HCM.

4.1. Xây dựng Kịch bản Ứng phó Sự cố Môi trường chi tiết cho TP.HCM

Theo Điều 3, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, môi trường bao gồm các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo có ảnh hưởng đến đời sống con người. An ninh môi trường là việc bảo đảm không có tác động lớn của môi trường đến sự ổn định chính trị, xã hội và phát triển kinh tế của quốc gia. Dưới góc độ triết học, việc giải quyết vấn đề an ninh môi trường là bảo vệ môi trường sống, môi trường tồn tại của con người và xã hội loài người, là bảo vệ ba yếu tố cấu thành của tồn tại xã hội.

4.2. Tăng cường Năng lực Ứng cứu và Trang bị Phương tiện Chuyên dụng

TP.HCM là đô thị đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế. Bên cạnh đó Thành phố hiện có 14 Khu công nghiệp, 03 Khu chế xuất, 01 Khu công nghệ cao và 27 cụm công nghiệp với hơn 1.700 nhà máy, cơ sở sản xuất, gần 3.000 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ nằm xen cài trong khu dân cư hoạt động trên nhiều lĩnh vực và rất nhiều cơ sở sản xuất thực phẩm, siêu thị, nhà hàng, dịch vụ ăn uống, chợ đầu mối, vị trí địa lý có điều kiện về tài nguyên rừng và khoáng sản. đó là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng, tác động đến tình hình công tác đảm bảo an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố.

V. Giải Pháp Tổng Thể An Ninh Môi Trường Nghiên Cứu Từ Luận Văn

Luận văn đề xuất một hệ thống các giải pháp tổng thể và đồng bộ để phòng ngừa và ứng phó với các đe dọa an ninh môi trường tại TP.HCM, bao gồm giải pháp về quản lý, công nghệ, chính sách và tài chính. Đồng thời, luận văn cũng kiến nghị các giải pháp cụ thể cho từng lĩnh vực như quản lý chất thải, xử lý nước thải, kiểm soát ô nhiễm không khí và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

5.1. Hoàn thiện Hệ thống Pháp luật và Chính sách về Môi trường TP.HCM

Trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, hằng ngày, có gần 1,8 triệu m³ nước thải sinh hoạt thải ra môi trường; khoảng 839 nguồn thải công nghiệp, chủ yếu do hoạt động sản xuất, xây dựng…; chất thải rắn sinh hoạt khoảng 8.300 tấn/ngày và từ công trình xây dựng khoảng 1. Bên cạnh đó, thành phố đang phải tiếp nhận trên dưới 3.000 m³/ngày lượng bùn thải phát sinh từ các trạm và nhà máy xử lý cấp nước, nước thải.000 nhà máy công suất lớn cùng khoảng 10.000 cơ sở sản xuất vừa và nhỏ, thải ra 1.000 tấn chất thải công nghiệp/ngày, trong đó, chất nguy hại khoảng 350 đến 400 tấn.

5.2. Cơ chế Phối hợp Liên ngành và Huy động Nguồn lực xã hội TP.HCM

Thành phố Hồ Chí Minh có 1,9 triệu hộ gia đình, hằng ngày thải ra môi trường gần 3. Bên cạnh đó, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ có hơn 134.000 nguồn thải, với gần 3. Riêng khối lượng chất thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố hiện có khoảng 22 tấn/ngày, chủ yếu phát sinh từ hơn 6.000 cơ sở y tế công lập và tư nhân1. Từ những thực trạng nêu trên, tác giả đã lựa chọn vấn đề “Giải pháp phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh” làm Luận văn Thạc sĩ Quản trị An ninh phi truyền thống của mình nhằm nghiên cứu thực trạng và đề ra một số giải pháp nâng cao công tác đảm bảo an ninh môi trường tại Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới.

VI. Triển Vọng An Ninh Môi Trường TP

Việc bảo đảm an ninh môi trường là một quá trình liên tục, đòi hỏi sự nỗ lực của tất cả các bên liên quan. Trong tương lai, cần tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các giải pháp mới, sáng tạo để giải quyết các thách thức về môi trường. Sự hợp tác quốc tế và khu vực cũng đóng vai trò quan trọng. Luận văn kỳ vọng sẽ góp phần vào việc nâng cao nhận thức và hành động vì một TP.HCM xanh, sạch, đẹp và phát triển bền vững.

6.1. Áp dụng Công nghệ Tiên tiến trong Quản lý Môi trường TP.HCM

Dưới tác động tiêu cực của quá trình biến đổi khí hậu và sự phát triển kinh tế - xã hội, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường tiếp tục có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp, khó lường; trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng sống của người dân; vấn đề ô nhiễm môi trường, suy thoái tài nguyên, điều kiện vệ sinh, an toàn thực phẩm không đảm bảo, gây bức xúc trong xã hội… đó cũng là một trong những tác động, là mối đe dọa về an ninh môi trường.

6.2. Hợp tác Quốc tế và Chia sẻ Kinh nghiệm về An ninh Môi trường

Các công trình nghiên cứu trên đã đưa ra phân tích, làm rõ những cơ sở lý luận quan trọng cho việc tiếp cận với bảo đảm an ninh môi trường; mô tả được bức tranh toàn cảnh của an ninh môi trường. Đây là những cơ sở quan trọng để kế thừa những kết quả đã được điều tra, khảo sát, nghiên cứu cả về lý luận và thực tiễn về môi trường và bảo vệ môi trường trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để phục vụ cho việc nghiên cứu Luận văn về an ninh môi trường.

Tổng quan nghiên cứu

An ninh môi trường là một thành tố quan trọng của an ninh quốc gia, thuộc lĩnh vực an ninh phi truyền thống, nhằm bảo đảm không xảy ra các tác động tiêu cực của môi trường đến đời sống người dân, sự ổn định chính trị xã hội và phát triển kinh tế. Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), với vai trò là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học công nghệ lớn nhất miền Nam, đang đối mặt với nhiều thách thức về an ninh môi trường do tốc độ phát triển kinh tế nhanh, quá trình đô thị hóa và công nghiệp hóa mạnh mẽ. Hằng ngày, TP.HCM thải ra gần 1,8 triệu m³ nước thải sinh hoạt, khoảng 839 nguồn thải công nghiệp, 8.300 tấn chất thải rắn sinh hoạt và hơn 22 tấn chất thải y tế nguy hại. Những con số này phản ánh mức độ ô nhiễm và các mối đe dọa an ninh môi trường nghiêm trọng.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường trên địa bàn TP.HCM trong giai đoạn 2016-2021, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ môi trường đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần bảo đảm an ninh phi truyền thống, phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân TP.HCM, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý nhà nước về an ninh môi trường tại đô thị lớn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu sau:

• Lý thuyết An ninh phi truyền thống (Non-traditional Security): Nhấn mạnh các mối đe dọa phi quân sự như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, dịch bệnh, tội phạm môi trường ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và xã hội.
• Lý thuyết Hệ thống: Xem xét an ninh môi trường như một hệ thống các yếu tố tương tác, bao gồm môi trường tự nhiên, xã hội và chính trị.
• Lý thuyết Hành vi và Xung đột xã hội: Phân tích các mâu thuẫn, xung đột phát sinh từ lợi ích khác nhau giữa các nhóm xã hội liên quan đến tài nguyên và môi trường.
• Mô hình Chu trình Quản trị Thảm họa An ninh phi truyền thống: Bao gồm các bước phòng ngừa, giảm nhẹ/thích ứng, sẵn sàng, ứng phó và phục hồi, tái thiết.
• Phương trình Quản trị An ninh Môi trường (3S-3C):
  [ QTANMT = (S_1 + S_2 + S_3) - (C_1 + C_2 + C_3) ] Trong đó:
  • (S_1): An toàn môi trường
  • (S_2): Ổn định môi trường
  • (S_3): Phát triển bền vững
  • (C_1): Chi phí quản trị rủi ro
  • (C_2): Chi phí mất do khủng hoảng
  • (C_3): Chi phí khắc phục khủng hoảng

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu:

  • Tài liệu thứ cấp: Văn kiện Đảng, Nhà nước, báo cáo của các cơ quan chức năng TP.HCM, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước về an ninh môi trường.
  • Điều tra xã hội học: Khảo sát 300 phiếu hợp lệ từ cán bộ công an, cán bộ UBND phường/xã, công nhân, người dân và các cơ quan bảo vệ pháp luật tại 7 địa phương trọng điểm của TP.HCM (quận 1, 3, 7, TP Thủ Đức, huyện Bình Chánh).

• Phương pháp phân tích:

  • Phân tích định lượng và định tính dữ liệu khảo sát bằng phần mềm chuyên dụng của Viện An ninh phi truyền thống.
  • So sánh, đối chiếu với các nghiên cứu tương tự trong nước và quốc tế.
  • Sử dụng phương pháp chuyên gia và brainstorming để đánh giá và đề xuất giải pháp.

• Timeline nghiên cứu:

  • Thu thập dữ liệu và khảo sát: Tháng 9 - 12/2022
  • Phân tích và tổng hợp kết quả: Quý I/2023
  • Đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn: Quý II/2023

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và phổ biến:

   • 88,7% người khảo sát chứng kiến ô nhiễm nước; 75,7% ô nhiễm rác thải; 69,3% ô nhiễm không khí; 66,5% dịch bệnh do môi trường gây ra.
   • Tần suất các hiện tượng ô nhiễm trên 5 vụ/tuần chiếm 69,9% (ô nhiễm nước) và 65,4% (ô nhiễm rác thải).

2. Nguyên nhân chính gây mất an ninh môi trường:

   • 76,3% do nhận thức hạn chế của cơ quan, doanh nghiệp và người dân.
   • 65,7% do công tác quản lý nhà nước chưa hiệu quả.
   • 64,3% do xử lý vi phạm chưa kịp thời, nghiêm minh.
   • 58,9% do tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường.

3. Vi phạm pháp luật và tội phạm môi trường diễn biến phức tạp:

   • 68,7% đánh giá mức độ vi phạm pháp luật về môi trường ở mức trung bình, 13,4% trên trung bình.
   • 65,3% cho rằng tội phạm môi trường tương đối nghiêm trọng, 21,3% đánh giá rất nghiêm trọng.

4. Thời gian xử lý vụ việc môi trường kéo dài:

   • 65,3% vụ ô nhiễm nước và 58,7% vụ ô nhiễm rác thải mất từ 3-6 tháng để giải quyết.
   • Các vụ việc nghiêm trọng hoặc xung đột xã hội mất từ 9 tháng trở lên.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy tình trạng ô nhiễm môi trường tại TP.HCM diễn ra phổ biến và nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm nước và rác thải sinh hoạt. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ nhận thức hạn chế của các chủ thể liên quan và sự thiếu hiệu quả trong quản lý nhà nước, dẫn đến việc xử lý vi phạm chậm trễ và chưa nghiêm minh. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về quản trị an ninh phi truyền thống và an ninh môi trường tại các đô thị lớn.

Việc xử lý các vụ việc mất an ninh môi trường kéo dài làm giảm hiệu quả phòng ngừa và ứng phó, đồng thời tạo điều kiện cho các hành vi vi phạm tiếp tục diễn ra. Các số liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất các loại ô nhiễm và thời gian xử lý vụ việc để minh họa rõ hơn mức độ nghiêm trọng và hiệu quả công tác quản lý.

Ngoài ra, sự gia tăng các mối đe dọa an ninh môi trường còn liên quan đến biến đổi khí hậu, ngập úng, sụt lún đất và các hoạt động công nghiệp, xây dựng không kiểm soát. Những yếu tố này tạo ra thách thức lớn cho công tác quản trị an ninh môi trường, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nâng cao nhận thức và đào tạo chuyên sâu

   • Tổ chức các chương trình tập huấn, đào tạo chuyên sâu về an ninh môi trường cho cán bộ công an, chính quyền địa phương và doanh nghiệp.
   • Mục tiêu: 90% cán bộ liên quan được đào tạo trong vòng 2 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Công an TP.HCM.

2. Cải thiện hiệu quả quản lý và xử lý vi phạm pháp luật

   • Xây dựng quy trình xử lý vi phạm nhanh chóng, minh bạch và nghiêm minh hơn.
   • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian xử lý vụ việc xuống dưới 3 tháng trong 3 năm tới.
   • Chủ thể thực hiện: UBND TP.HCM, các cơ quan bảo vệ pháp luật.

3. Phát triển hệ thống giám sát và cảnh báo sớm

   • Lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động tại các khu vực trọng điểm để theo dõi chất lượng nước, không khí và rác thải.
   • Mục tiêu: 100% khu công nghiệp và khu dân cư trọng điểm được giám sát trong 5 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường, các đơn vị công nghệ.

4. Thúc đẩy hợp tác đa ngành và cộng đồng

   • Xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành giữa các sở, ngành, quận huyện và cộng đồng dân cư trong công tác phòng ngừa và ứng phó.
   • Mục tiêu: Thiết lập ít nhất 10 mô hình phối hợp hiệu quả trong 3 năm.
   • Chủ thể thực hiện: UBND TP.HCM, các tổ chức xã hội.

5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ xanh và kinh tế tuần hoàn

   • Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch, xử lý chất thải hiệu quả và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn.
   • Mục tiêu: Giảm 20% lượng chất thải công nghiệp chưa qua xử lý trong 5 năm.
   • Chủ thể thực hiện: Sở Công Thương, Sở Khoa học và Công nghệ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước về môi trường và an ninh phi truyền thống

   • Lợi ích: Nắm bắt cơ sở lý luận và thực tiễn về an ninh môi trường tại TP.HCM để xây dựng chính sách hiệu quả.
   • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo, xây dựng kế hoạch phòng ngừa và ứng phó.

2. Lực lượng công an và các cơ quan bảo vệ pháp luật

   • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng vi phạm pháp luật môi trường và các giải pháp xử lý, nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh.
   • Use case: Tổ chức các chiến dịch kiểm tra, xử lý vi phạm môi trường.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng

   • Lợi ích: Nắm bắt các yêu cầu về quản lý môi trường và trách nhiệm pháp lý, từ đó áp dụng công nghệ xanh và tuân thủ pháp luật.
   • Use case: Xây dựng hệ thống quản lý môi trường nội bộ, giảm thiểu rủi ro pháp lý.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị an ninh phi truyền thống, môi trường

   • Lợi ích: Cung cấp tài liệu tham khảo khoa học, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn phong phú.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan đến an ninh môi trường.

Câu hỏi thường gặp

1. An ninh môi trường là gì và tại sao quan trọng đối với TP.HCM?
   An ninh môi trường là trạng thái không có các tác động tiêu cực lớn của môi trường ảnh hưởng đến đời sống, chính trị và kinh tế. Với TP.HCM, đô thị phát triển nhanh, an ninh môi trường đảm bảo giúp duy trì phát triển bền vững và chất lượng cuộc sống người dân.

2. Những mối đe dọa an ninh môi trường chính tại TP.HCM là gì?
   Các mối đe dọa gồm ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí, rác thải sinh hoạt và công nghiệp, biến đổi khí hậu, ngập úng, sụt lún đất và vi phạm pháp luật về môi trường. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và an ninh xã hội.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp, điều tra xã hội học kết hợp định lượng và định tính với mẫu khảo sát 300 phiếu tại các địa phương trọng điểm TP.HCM, cùng với phân tích chuyên gia và mô hình quản trị thảm họa.

4. Các giải pháp phòng ngừa và ứng phó được đề xuất có điểm gì nổi bật?
   Giải pháp tập trung nâng cao nhận thức, cải thiện quản lý và xử lý vi phạm, phát triển hệ thống giám sát, thúc đẩy hợp tác đa ngành và ứng dụng công nghệ xanh, nhằm giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng thích ứng của TP.HCM.

5. Làm thế nào để các doanh nghiệp có thể tham gia bảo vệ an ninh môi trường hiệu quả?
   Doanh nghiệp cần tuân thủ quy định pháp luật, áp dụng công nghệ sạch, xây dựng hệ thống quản lý môi trường nội bộ, phối hợp với chính quyền và cộng đồng trong phòng ngừa ô nhiễm, đồng thời tham gia các chương trình đào tạo nâng cao nhận thức.

Kết luận

• An ninh môi trường tại TP.HCM đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm nước, không khí và rác thải sinh hoạt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và phát triển bền vững.
• Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức hạn chế, quản lý nhà nước chưa hiệu quả và xử lý vi phạm chưa nghiêm minh.
• Luận văn đã áp dụng các lý thuyết an ninh phi truyền thống, mô hình quản trị thảm họa và phương trình quản trị an ninh môi trường để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.
• Các giải pháp tập trung vào nâng cao nhận thức, cải thiện quản lý, phát triển hệ thống giám sát, hợp tác đa ngành và ứng dụng công nghệ xanh.
• Đề nghị các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm bảo đảm an ninh môi trường, góp phần phát triển bền vững TP.HCM đến năm 2030 và tầm nhìn 2045.

Call to action: Các nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật dữ liệu để nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa an ninh môi trường tại TP.HCM.