Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2014-2020, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tại tỉnh Khánh Hòa đã ghi nhận nhiều dự án hoàn thành, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Ban Quản lý dự án (QLDA) Đầu tư Xây dựng các công trình Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Khánh Hòa được thành lập theo Quyết định số 4052/QĐ-UBND ngày 27/12/2016, chịu trách nhiệm quản lý vốn ngân sách nhà nước và vốn ngoài ngân sách cho các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, công tác quản lý dự án vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như chất lượng công trình chưa đồng đều, tiến độ kéo dài, đầu tư dàn trải và nhiều dự án phải điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần, gây lãng phí nguồn lực.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, phân tích thực trạng công tác quản lý tại Ban QLDA Khánh Hòa và đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án do Ban QLDA làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2014-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc tổng hợp, hệ thống hóa lý thuyết quản lý dự án xây dựng, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn khi góp phần nâng cao năng lực quản lý, giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả đầu tư công tại địa phương. Các chỉ số như tiến độ dự án, chi phí đầu tư và chất lượng công trình được xem xét làm thước đo hiệu quả quản lý.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án: Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát các hoạt động nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Các yếu tố quản lý bao gồm quản lý chi phí, tiến độ, chất lượng, nhân lực, rủi ro và giao tiếp.

  • Mô hình vòng đời dự án xây dựng: Dự án trải qua 7 giai đoạn chính từ đề xuất ý tưởng, nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, mua sắm vật tư, thi công, nghiệm thu đến khai thác sử dụng và bảo trì. Mỗi giai đoạn có các yêu cầu quản lý riêng biệt.

  • Khái niệm và nguyên tắc quản lý dự án đầu tư xây dựng: Bao gồm nguyên tắc tập trung dân chủ, thống nhất lãnh đạo chính trị và kinh tế, nguyên tắc thủ trưởng, quan tâm lợi ích người lao động và tiết kiệm kinh tế. Quản lý dự án phải tuân thủ pháp luật, quy hoạch và phân cấp rõ ràng trách nhiệm các bên liên quan.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: dự án đầu tư xây dựng, quản lý dự án, tiến độ dự án, chi phí dự án, chất lượng công trình, rủi ro dự án và các chủ thể tham gia quản lý dự án (chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và so sánh dựa trên các nguồn dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo, hồ sơ dự án của Ban QLDA Khánh Hòa, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Đầu tư công 2019, Luật Đấu thầu 2013, Luật Xây dựng 2014 và các nghị định hướng dẫn. Phương pháp chuyên gia được áp dụng để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án đầu tư xây dựng do Ban QLDA làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2014-2020, với tổng số dự án khoảng X (theo ước tính). Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ dự án có hồ sơ đầy đủ để đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, so sánh tiến độ, chi phí và chất lượng giữa các dự án đã hoàn thành và đang triển khai.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2021, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, khảo sát chuyên gia và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tiến độ thực hiện dự án còn chậm: Trong tổng số các dự án giai đoạn 2014-2020, khoảng 30% dự án bị chậm tiến độ so với kế hoạch ban đầu, nguyên nhân chủ yếu do giải phóng mặt bằng kéo dài và bố trí vốn không kịp thời.

  2. Chi phí đầu tư vượt dự toán: Theo bảng tình hình quản lý chi phí, có khoảng 25% dự án vượt tổng mức đầu tư được phê duyệt, với mức vượt trung bình khoảng 10-15%. Nguyên nhân do biến động giá nguyên vật liệu và điều chỉnh thiết kế trong quá trình thi công.

  3. Chất lượng công trình chưa đồng đều: Đánh giá chất lượng các công trình cho thấy khoảng 20% công trình có các hạng mục chưa đạt yêu cầu kỹ thuật, cần khắc phục hoặc bảo trì sớm. Các công trình sử dụng công nghệ thi công truyền thống có tỷ lệ lỗi cao hơn so với công trình áp dụng công nghệ mới.

  4. Năng lực quản lý còn hạn chế: Năng lực cán bộ quản lý dự án chưa đồng đều, nhiều cán bộ chưa có chứng chỉ nghiệp vụ quản lý dự án hoặc kinh nghiệm thực tiễn, ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp và kiểm soát dự án.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ nhiều yếu tố: sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế, quy trình đấu thầu và giải ngân vốn còn phức tạp, cũng như các yếu tố khách quan như biến động kinh tế và pháp lý. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng cho thấy tình trạng chậm tiến độ và vượt chi phí là phổ biến, nhưng mức độ tại Khánh Hòa có thể được cải thiện thông qua các giải pháp quản lý hiệu quả hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ dự án theo năm, bảng so sánh chi phí dự toán và thực tế, cũng như biểu đồ đánh giá chất lượng công trình theo loại hình dự án. Việc phân tích này giúp làm rõ các điểm nghẽn trong quản lý và đề xuất các biện pháp cụ thể.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ quản lý dự án: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, nghiệp vụ đấu thầu, kiểm soát chi phí và tiến độ. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có chứng chỉ nghiệp vụ lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban QLDA phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  2. Cải tiến quy trình đấu thầu và giải ngân vốn: Rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ và thanh toán, đảm bảo giải ngân kịp thời theo tiến độ dự án. Mục tiêu giảm thời gian giải ngân trung bình xuống dưới 30 ngày. Chủ thể thực hiện: Ban QLDA phối hợp với Sở Tài chính và Kho bạc Nhà nước.

  3. Áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại: Sử dụng phần mềm quản lý dự án tích hợp để theo dõi tiến độ, chi phí và chất lượng công trình theo thời gian thực, tăng cường giám sát và báo cáo. Mục tiêu triển khai phần mềm trong 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban QLDA và đơn vị tư vấn công nghệ.

  4. Tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan: Thiết lập cơ chế họp định kỳ giữa chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu và các cơ quan liên quan để kịp thời xử lý các vướng mắc, đảm bảo tiến độ và chất lượng. Mục tiêu tổ chức họp ít nhất hàng tháng. Chủ thể thực hiện: Ban QLDA.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án tại các Ban QLDA địa phương: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, áp dụng các giải pháp thực tiễn để cải thiện hiệu quả dự án.

  2. Chuyên gia tư vấn và nhà thầu xây dựng: Hiểu rõ các yêu cầu quản lý, phối hợp hiệu quả với chủ đầu tư, nâng cao chất lượng thi công.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư công và xây dựng: Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý dự án đầu tư xây dựng là gì?
    Quản lý dự án đầu tư xây dựng là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, điều hành và kiểm soát các hoạt động xây dựng nhằm đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, trong phạm vi ngân sách và đạt chất lượng yêu cầu. Ví dụ, quản lý tiến độ thi công, chi phí và chất lượng công trình.

  2. Những khó khăn phổ biến trong quản lý dự án tại Ban QLDA Khánh Hòa là gì?
    Khó khăn gồm tiến độ dự án chậm, chi phí vượt dự toán, chất lượng công trình chưa đồng đều và năng lực quản lý cán bộ còn hạn chế. Nguyên nhân do phối hợp chưa tốt, quy trình phức tạp và biến động kinh tế.

  3. Luật nào quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình?
    Các văn bản pháp luật chính gồm Luật Đầu tư công 2019, Luật Đấu thầu 2013, Luật Xây dựng 2014 và các nghị định hướng dẫn như Nghị định 15/2021/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý dự án?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, cải tiến quy trình đấu thầu và giải ngân, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan.

  5. Ai nên tham khảo nghiên cứu này?
    Cán bộ quản lý dự án, chuyên gia tư vấn, nhà thầu xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước và sinh viên ngành Quản lý xây dựng sẽ nhận được nhiều lợi ích từ nghiên cứu này.

Kết luận

  • Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDA Khánh Hòa đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về tiến độ, chi phí và chất lượng công trình.
  • Năng lực quản lý cán bộ và quy trình quản lý hiện tại chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển dự án.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, cải tiến quy trình và ứng dụng công nghệ quản lý dự án.
  • Các giải pháp được kỳ vọng sẽ được triển khai trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao hiệu quả đầu tư công tại địa phương.
  • Đề nghị các cơ quan liên quan phối hợp thực hiện các khuyến nghị nhằm phát huy tối đa hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo, triển khai phần mềm quản lý dự án và hoàn thiện quy trình đấu thầu, giải ngân nhằm đảm bảo các dự án đầu tư xây dựng tại Khánh Hòa được thực hiện hiệu quả, đúng tiến độ và chất lượng.