Nghiên Cứu Hiện Trạng Và Đề Xuất Giải Pháp Bảo Tồn Loài Vượn Đen Má Vàng (Nomascus gabriellae) Tại Vườn Quốc Gia Bù Gia Mập

• Tác giả: Ngô Nguyễn Bá Phúc
• Người hướng dẫn: TS. Kiều Mạnh Hưởng
• Trường học: Trường Đại học Lâm nghiệp
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng
• Đề tài: Giải Pháp Bảo Tồn Loài Vượn Đen Má Vàng Tại Vườn Quốc Gia Bù Gia Mập
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Đồng Nai

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
• 1.2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Đặc điểm chung của bộ Linh trưởng tại Việt Nam
• 1.2.2. Phân bố Linh trưởng ở Việt Nam
• 1.2.3. Tình trạng bảo tồn các loài Linh trưởng Việt Nam
• 1.2.4. Tình trạng các loài Linh trưởng Việt Nam theo thời gian
• 1.2.5. Một số đặc điểm của giống Nomascus
• 1.2.5.1. Đặc điểm sinh học, sinh thái
• 1.2.5.2. Phân loại các loài Vượn thuộc giống Nomascus
• 1.2.6. Vùng phân bố các loài Vượn thuộc giống Nomascus
• 1.2.7. Đặc điểm hình thái của Vượn đen má vàng (Nomascus gabriellae)
• 1.3. MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.3.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3.1.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.3.1.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 1.3.2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.3.3. Nội dung nghiên cứu
• 1.3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.3.4.1. Phương pháp phỏng vấn
• 1.3.4.2. Phương pháp điều tra theo điểm
• 1.3.4.3. Phương pháp điều tra sinh cảnh
• 1.3.4.4. Phương pháp xác định các mối đe dọa đến quần thể
• 1.3.4.5. Phân tích và xử lý số liệu
• 1.4. Điều kiện tự nhiên của khu vực nghiên cứu
• 1.4.1. Vị trí địa lý
• 1.4.2. Khí hậu, thủy văn
• 1.4.3. Tài nguyên sinh vật
• 1.4.4. Điều kiện dân sinh kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu
• 1.4.4.1. Dân số và thành phần lao động trong khu vực
• 1.4.4.2. Tình hình định cư và đời sống của người dân trong khu vực
• 1.4.4.3. Cơ sở hạ tầng
• 1.4.4.4. Nhận xét chung
• 2. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 2.1. Hiện trạng quần thể loài Vượn đen má vàng tại VQG Bù Gia Mập
• 2.1.1. Số lượng đàn Vượn
• 2.1.2. Mật độ quần thể các đàn. Đặc điểm sinh cảnh nơi Vượn phân bố
• 2.1.3. Diện tích vùng phân bố của các đàn Vượn
• 2.1.4. Đặc điểm sinh cảnh nơi Vượn phân bố
• 2.2. Hiện trạng công tác bảo tồn loài
• 2.2.1. Công tác tuyên truyền
• 2.2.2. Công tác phòng chống chặt phá rừng. Công tác phòng cháy chữa cháy rừng
• 2.2.3. Tình hình vi phạm trên địa bàn VQG Bù Gia Mập. Nhận thức của người dân về công tác bảo tồn
• 2.2.4. Các hình thức tuyên truyền về bảo vệ Vượn
• 2.3. Mối đe dọa tới các loài Vượn và sinh cảnh của chúng
• 2.4. Đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu các mối đe dọa đến loài Vượn
• 2.4.1. Tuyên truyền giáo nâng cao nhận thức
• 2.4.2. Thiết kế các ấn phẩm giáo dục môi trường
• 2.4.3. Tổ chức cuộc thi tìm hiểu về loài Vượn đen má vàng
• 2.4.4. Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin
• 2.4.5. Xây dựng cơ sở dữ liệu GIS để bảo tồn loài
• 2.4.6. Tăng cường công tác tuần tra bảo vệ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Bảo Tồn Vượn Đen Má Vàng Bù Gia Mập

Vườn quốc gia Bù Gia Mập, với diện tích tự nhiên đáng kể, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học Bù Gia Mập, đặc biệt là loài vượn đen má vàng. Việc chuyển hạng từ khu bảo tồn thiên nhiên thành vườn quốc gia năm 2002 đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác bảo tồn. Tuy nhiên, các nghiên cứu về quần thể vượn đen má vàng tại đây còn hạn chế, đặc biệt sau dự án năm 2010. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả, góp phần vào việc quản lý và phát triển bền vững loài vượn này. Chính phủ Việt Nam cũng rất quan tâm đến bảo tồn các loài Linh trưởng, nên đã ban hành Quyết định số 628/QĐ-TTg Phê duyệt kế hoạch hành động khẩn cấp bảo tồn các loài Linh trưởng ở Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến 2030.

1.1. Vị trí và tầm quan trọng của Vườn Quốc Gia Bù Gia Mập

Vườn quốc gia Bù Gia Mập nằm ở tỉnh Bình Phước, có tổng diện tích 26.032 ha, trong đó diện tích rừng tự nhiên là 21.376 ha. Vùng đệm của vườn quốc gia trải rộng trên cả tỉnh Bình Phước và Đăk Nông, nơi vượn đen má vàng sinh sống. Vườn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học của khu vực Đông Nam Bộ. Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 170/2002/QĐ-TTG ngày 27 tháng 11 năm 2002, Vườn quốc gia Bù Gia Mập được thành lập trên cơ sở chuyển hạng từ khu bảo tồn thiên nhiên Bù Gia Mập.

1.2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của nghiên cứu bảo tồn

Nghiên cứu này cung cấp thông tin khoa học về hiện trạng quần thể vượn đen má vàng và phân bố của chúng tại VQG Bù Gia Mập. Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ công tác bảo tồn nguyên vị, cũng như công tác nuôi nhốt tại các trung tâm cứu hộ, khu bảo tồn và vườn quốc gia trên cả nước. Thông tin này rất quan trọng để xây dựng các kế hoạch và chiến lược bảo tồn hiệu quả.

II. Thách Thức Bảo Tồn Vượn Đen Má Vàng Tại Bù Gia Mập

Mặc dù có những nỗ lực bảo tồn, vượn đen má vàng vẫn đối mặt với nhiều thách thức tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập. Mất môi trường sống vượn do khai thác gỗ trái phép, chuyển đổi đất rừng và các hoạt động nông nghiệp là một trong những mối đe dọa lớn nhất. Săn bắt trái phép vượn để buôn bán cũng là một vấn đề nghiêm trọng. Ngoài ra, biến đổi khí hậu và các yếu tố khác cũng ảnh hưởng đến sinh thái học vượn đen má vàng và sự tồn tại của loài.

2.1. Mất môi trường sống và suy giảm quần thể vượn

Diện tích rừng tự nhiên bị thu hẹp do các hoạt động khai thác và chuyển đổi đất. Điều này dẫn đến mất môi trường sống vượn và làm giảm khả năng tìm kiếm thức ăn và sinh sản của chúng. Sự suy giảm diện tích rừng cũng làm tăng nguy cơ xung đột giữa vượn và con người.

2.2. Săn bắt trái phép và buôn bán động vật hoang dã

Săn bắt trái phép vượn để buôn bán là một mối đe dọa nghiêm trọng. Vượn bị bắt để làm thú cưng hoặc sử dụng trong y học cổ truyền. Việc kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động săn bắt trái phép là rất quan trọng để bảo vệ quần thể vượn đen má vàng.

2.3. Tác động của biến đổi khí hậu đến sinh cảnh vượn

Biến đổi khí hậu gây ra những thay đổi về nhiệt độ, lượng mưa và các yếu tố môi trường khác, ảnh hưởng đến sinh cảnh vượn. Sự thay đổi này có thể làm giảm nguồn thức ăn và làm tăng nguy cơ dịch bệnh cho vượn.

III. Giải Pháp Bảo Tồn Vượn Đen Má Vàng Hiệu Quả Nhất

Để bảo tồn vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, cần có một chiến lược toàn diện bao gồm nhiều giải pháp khác nhau. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục bảo tồn để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo vệ loài vượn này. Thực hiện các biện pháp quản lý bảo vệ rừng hiệu quả để ngăn chặn mất môi trường sống. Nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm và tăng cường tuần tra để ngăn chặn săn bắt trái phép vượn.

3.1. Tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng

Tổ chức các chương trình giáo dục bảo tồn cho người dân địa phương, đặc biệt là trẻ em, về tầm quan trọng của việc bảo vệ vượn đen má vàng và các loài động vật hoang dã khác. Sử dụng các phương tiện truyền thông khác nhau để lan tỏa thông điệp bảo tồn đến cộng đồng.

3.2. Quản lý bảo vệ rừng và phục hồi sinh cảnh vượn

Tăng cường công tác quản lý bảo vệ rừng để ngăn chặn khai thác gỗ trái phép và chuyển đổi đất rừng. Thực hiện các dự án phục hồi sinh cảnh vượn bằng cách trồng lại rừng và tạo ra các hành lang xanh kết nối các khu rừng bị chia cắt.

3.3. Tăng cường năng lực kiểm lâm và tuần tra bảo vệ

Nâng cao năng lực cho lực lượng kiểm lâm về kỹ năng giám sát, tuần tra và xử lý vi phạm. Tăng cường tuần tra thường xuyên để phát hiện và ngăn chặn các hoạt động săn bắt trái phép vượn và các hành vi vi phạm pháp luật khác.

IV. Nghiên Cứu Quần Thể Vượn Đen Má Vàng Kết Quả Ứng Dụng

Nghiên cứu về quần thể vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập đã thu được những kết quả quan trọng. Số lượng đàn vượn và mật độ quần thể đã được xác định, cung cấp thông tin cơ bản để đánh giá tình trạng bảo tồn. Đặc điểm sinh cảnh nơi vượn phân bố cũng được nghiên cứu, giúp hiểu rõ hơn về nhu cầu sinh thái của loài. Những kết quả này có thể được ứng dụng để xây dựng các kế hoạch bảo tồn cụ thể và hiệu quả.

4.1. Đánh giá số lượng đàn và mật độ quần thể vượn

Xác định số lượng đàn vượn và mật độ quần thể tại các khu vực khác nhau trong Vườn quốc gia Bù Gia Mập. So sánh kết quả với các nghiên cứu trước đây để đánh giá sự thay đổi về quần thể vượn theo thời gian.

4.2. Nghiên cứu đặc điểm sinh cảnh nơi vượn phân bố

Phân tích các yếu tố sinh cảnh như độ che phủ rừng, thành phần loài cây, nguồn nước và địa hình tại các khu vực vượn phân bố. Xác định các yếu tố sinh cảnh quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của vượn đen má vàng.

4.3. Ứng dụng kết quả nghiên cứu vào công tác bảo tồn

Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các kế hoạch bảo tồn cụ thể, bao gồm các biện pháp quản lý sinh cảnh, bảo vệ quần thể vượn và giảm thiểu các mối đe dọa. Theo Ngô Nguyễn Bá Phúc (2022), kết quả nghiên cứu góp phần vào việc cung cấp thông tin cho công tác bảo tồn nguyên vị, công tác nuôi nhốt tại các trung tâm cứu hộ, KBT và VQG trong cả nước.

V. Hợp Tác Quốc Tế Bảo Tồn Vượn Đen Má Vàng Cơ Hội

Bảo tồn vượn đen má vàng đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các tổ chức trong nước và quốc tế. Hợp tác quốc tế bảo tồn vượn có thể mang lại nguồn lực tài chính, kỹ thuật và kinh nghiệm quý báu. Các tổ chức như IUCN, WWF và các tổ chức bảo tồn khác có thể hỗ trợ Việt Nam trong việc nghiên cứu, bảo vệ và phục hồi quần thể vượn đen má vàng.

5.1. Vai trò của các tổ chức quốc tế trong bảo tồn vượn

Các tổ chức quốc tế có thể cung cấp hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và kinh nghiệm cho các dự án bảo tồn vượn đen má vàng. Họ cũng có thể giúp nâng cao năng lực cho các cán bộ bảo tồn Việt Nam.

5.2. Chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức bảo tồn vượn

Hợp tác quốc tế tạo cơ hội để chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức về bảo tồn vượn đen má vàng với các quốc gia khác trong khu vực. Điều này giúp nâng cao hiệu quả của công tác bảo tồn trên toàn cầu.

5.3. Tìm kiếm nguồn tài trợ cho các dự án bảo tồn

Các tổ chức quốc tế có thể giúp Việt Nam tìm kiếm nguồn tài trợ cho các dự án bảo tồn vượn đen má vàng từ các quỹ bảo tồn và các nhà tài trợ khác.

VI. Tương Lai Bảo Tồn Vượn Đen Má Vàng Tại Bù Gia Mập

Tương lai của vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập phụ thuộc vào những nỗ lực bảo tồn hiện tại và trong tương lai. Cần tiếp tục tăng cường công tác quản lý bảo vệ rừng, nâng cao nhận thức cộng đồng và hợp tác quốc tế. Phát triển du lịch sinh thái bền vững có thể tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và khuyến khích họ tham gia vào công tác bảo tồn. Với những nỗ lực không ngừng, vượn đen má vàng có thể có một tương lai tươi sáng tại Bù Gia Mập.

6.1. Phát triển du lịch sinh thái bền vững và bảo tồn

Phát triển du lịch sinh thái bền vững có thể tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và khuyến khích họ tham gia vào công tác bảo tồn vượn đen má vàng. Du lịch sinh thái cần được quản lý chặt chẽ để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

6.2. Vai trò của cộng đồng địa phương trong bảo tồn vượn

Vai trò của cộng đồng trong bảo tồn là rất quan trọng. Cần tạo điều kiện để người dân địa phương tham gia vào các hoạt động bảo tồn và hưởng lợi từ việc bảo vệ vượn đen má vàng.

6.3. Kế hoạch bảo tồn dài hạn và giám sát hiệu quả

Xây dựng một kế hoạch bảo tồn dài hạn cho vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, bao gồm các mục tiêu cụ thể, các biện pháp thực hiện và các chỉ số đánh giá hiệu quả. Thực hiện giám sát thường xuyên để đánh giá tiến độ và điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.

Tổng quan nghiên cứu

Vườn quốc gia Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước, với diện tích tự nhiên 25.926 ha, trong đó có 21.376 ha rừng tự nhiên, là một trong những khu bảo tồn quan trọng của Việt Nam, đặc biệt đối với loài Vượn đen má vàng (Nomascus gabriellae). Loài này được xếp vào nhóm nguy cấp theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP và nằm trong danh sách các loài cần bảo vệ nghiêm ngặt. Từ năm 2010 đến nay, chưa có chương trình điều tra giám sát toàn diện nào nhằm đánh giá lại quần thể Vượn đen má vàng tại đây, trong khi các quần thể này đóng vai trò quan trọng trong đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái của khu vực.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định hiện trạng, phân bố, đặc điểm sinh cảnh và các mối đe dọa đối với loài Vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2022, tập trung trên diện tích 21.376 ha rừng tự nhiên thuộc khu vực lõi và vùng đệm của vườn quốc gia. Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp dữ liệu khoa học quan trọng cho công tác bảo tồn nguyên vị mà còn hỗ trợ các trung tâm cứu hộ và các khu bảo tồn khác trong cả nước.

Việc bảo tồn loài Vượn đen má vàng góp phần duy trì sự đa dạng sinh học, bảo vệ hệ sinh thái rừng nguyên sinh và phát triển du lịch sinh thái bền vững tại khu vực. Đồng thời, nghiên cứu cũng giúp nâng cao nhận thức cộng đồng địa phương về vai trò của loài trong hệ sinh thái và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về sinh thái học quần thể và bảo tồn đa dạng sinh học, tập trung vào các mô hình phân bố và cấu trúc quần thể loài Linh trưởng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết phân bố không gian của quần thể: Giúp xác định vùng phân bố, mật độ và cấu trúc đàn của Vượn đen má vàng dựa trên các điểm nghe tiếng hót và quan sát thực địa.

2. Mô hình bảo tồn nguyên vị (in situ conservation): Nhấn mạnh việc bảo vệ sinh cảnh tự nhiên và giảm thiểu các tác động tiêu cực từ con người nhằm duy trì quần thể loài trong môi trường sống tự nhiên.

Các khái niệm chính bao gồm: quần thể, mật độ đàn, sinh cảnh rừng (rừng giàu, rừng trung bình, rừng nghèo, rừng hỗn giao, rừng tre nứa), mối đe dọa sinh thái, và các biện pháp bảo tồn bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ điều tra thực địa tại 36 điểm nghe bố trí theo hình tam giác trong khu vực nghiên cứu, kết hợp với phỏng vấn trực tiếp 35 người gồm cán bộ kiểm lâm và người dân địa phương tại hai xã Đắk Ơ và Bù Gia Mập. Thời gian thu thập số liệu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2022.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Phương pháp điều tra theo điểm: Ghi nhận tiếng hót của Vượn từ 4h30 đến 16h hàng ngày, đo khoảng cách, hướng hót, số lượng cá thể và cấu trúc đàn bằng ống nhòm và thiết bị ghi âm.

• Phương pháp điều tra sinh cảnh: Mô tả đặc điểm rừng nơi Vượn phân bố dựa trên bản đồ hiện trạng rừng và quan sát thực địa, phân loại theo các kiểu rừng theo Thông tư 33/2018/TT-BNNPTNT.

• Phân tích mối đe dọa: Ghi nhận các hoạt động khai thác rừng, săn bắt, chăn thả gia súc, thu hái lâm sản và các tác động của con người trên tuyến điều tra.

• Xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS và Excel để thống kê, phần mềm Mapinfo để phân tích không gian và lập bản đồ phân bố quần thể. Áp dụng phương pháp đếm dựa trên số ngày ghi nhận cao nhất (Best Count) và phương pháp cộng dồn theo ngày để ước tính số đàn và mật độ quần thể.

Cỡ mẫu gồm 36 điểm nghe và 35 người phỏng vấn được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện cho khu vực nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Số lượng đàn Vượn đen má vàng: Tổng số đàn ghi nhận tại 36 điểm nghe là 77 đàn, trong đó có 5 điểm không phát hiện tiếng hót. Mật độ đàn trung bình ước tính là 0,30 đàn/km² trên diện tích 254,34 km² khảo sát. So với kết quả điều tra năm 2010 với 62 đàn, số lượng đàn đã tăng khoảng 24%.

2. Phân bố quần thể: Vượn phân bố rộng khắp 12 khu vực khảo sát trong Vườn quốc gia, tập trung nhiều tại các trạm kiểm lâm số 2, 8 và 9 với tiếng hót gần và rõ ràng. Diện tích vùng phân bố sinh sống của Vượn ước tính khoảng 22.877 ha.

3. Đặc điểm sinh cảnh: Vượn chủ yếu sinh sống trong các kiểu rừng giàu và rừng hỗn giao, nơi có nhiều cây gỗ lớn và tầng tán rừng phát triển. Các khu vực rừng nghèo và rừng tre nứa ít ghi nhận sự xuất hiện của loài.

4. Mối đe dọa đến quần thể: Hoạt động khai thác gỗ, săn bắt trái phép, chăn thả gia súc và thu hái lâm sản là những tác động chính ảnh hưởng đến sinh cảnh và quần thể Vượn. Mức độ tác động con người được đánh giá từ trung bình đến mạnh tại nhiều điểm khảo sát.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng số lượng đàn Vượn đen má vàng so với các nghiên cứu trước đây cho thấy hiệu quả bước đầu của công tác bảo tồn tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập. Tuy nhiên, mật độ đàn vẫn còn thấp so với tiềm năng sinh thái của khu vực, có thể do các mối đe dọa từ hoạt động con người và sự phân mảnh sinh cảnh.

Việc phân bố chủ yếu trong các kiểu rừng giàu và hỗn giao phù hợp với đặc điểm sinh thái của loài, cần ưu tiên bảo vệ các vùng rừng này để duy trì nguồn thức ăn và nơi trú ẩn. Các điểm nghe tiếng hót gần tập trung ở vùng sâu trong rừng cho thấy Vượn có xu hướng tránh xa các khu vực bị tác động mạnh.

So sánh với các nghiên cứu tại Vườn quốc gia Cát Tiên, nơi có hơn 149 đàn Vượn, mật độ tại Bù Gia Mập thấp hơn, phản ánh sự khác biệt về điều kiện sinh cảnh và mức độ bảo vệ. Dữ liệu cũng cho thấy cần có các cuộc điều tra bổ sung vào mùa mưa để đánh giá đầy đủ ảnh hưởng của thời tiết đến hoạt động và phân bố của loài.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mật độ đàn theo khu vực và bảng tổng hợp mức độ tác động của con người, giúp minh họa rõ ràng các yếu tố ảnh hưởng đến quần thể.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục môi trường nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về vai trò và tầm quan trọng của loài Vượn đen má vàng, hướng tới giảm thiểu các hành vi săn bắt và phá rừng. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, chủ thể là Ban quản lý Vườn quốc gia phối hợp với các tổ chức phi chính phủ.

2. Thiết kế và phát hành các ấn phẩm giáo dục môi trường như sách, tờ rơi, video giới thiệu về loài Vượn và sinh cảnh của chúng, phục vụ công tác truyền thông tại các trường học và cộng đồng dân cư. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Trung tâm giáo dục môi trường chủ trì.

3. Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin và hệ thống GIS để quản lý, giám sát quần thể Vượn và sinh cảnh, hỗ trợ công tác bảo tồn và ra quyết định quản lý. Dự kiến hoàn thành trong 18 tháng, do Ban quản lý Vườn quốc gia phối hợp với các chuyên gia công nghệ thông tin.

4. Tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm trong khu vực Vườn quốc gia, đặc biệt tại các điểm có mật độ đàn Vượn cao, nhằm ngăn chặn các hoạt động khai thác rừng và săn bắt trái phép. Thực hiện liên tục, với sự phối hợp của lực lượng kiểm lâm và cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng.

5. Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về loài Vượn đen má vàng dành cho học sinh, sinh viên và cộng đồng nhằm tạo sự quan tâm và lan tỏa thông điệp bảo tồn. Thời gian tổ chức hàng năm, do các cơ quan giáo dục và Ban quản lý Vườn quốc gia phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý bảo tồn và cán bộ kiểm lâm: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu khoa học và giải pháp thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ loài Vượn đen má vàng tại các khu bảo tồn.

2. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành lâm nghiệp, sinh thái học: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp điều tra quần thể Linh trưởng, phân tích sinh cảnh và đánh giá mối đe dọa trong môi trường rừng tự nhiên.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng địa phương: Thông tin về nhận thức cộng đồng và các giải pháp bảo tồn giúp xây dựng các chương trình hợp tác, nâng cao vai trò của người dân trong bảo vệ đa dạng sinh học.

4. Các cơ quan hoạch định chính sách và phát triển bền vững: Kết quả nghiên cứu hỗ trợ xây dựng chính sách bảo tồn phù hợp, đồng thời cân nhắc các yếu tố kinh tế xã hội trong vùng đệm để phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Loài Vượn đen má vàng có đặc điểm sinh học nổi bật nào?
   Vượn đen má vàng có bộ lông đặc trưng với con đực màu đen tuyền và đám lông má vàng nhạt, con cái có lông vàng nhạt hoặc vàng da cam. Tiếng hót của chúng rất lớn và mang tính giới tính, dùng để tuyên bố lãnh thổ và duy trì mối quan hệ gia đình.

2. Phương pháp điều tra quần thể Vượn được thực hiện như thế nào?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra theo điểm nghe tiếng hót tại 36 điểm bố trí theo tam giác, kết hợp quan sát trực tiếp, ghi âm và phỏng vấn cán bộ kiểm lâm cùng người dân địa phương để xác định số lượng đàn và phân bố.

3. Mật độ đàn Vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập là bao nhiêu?
   Mật độ đàn ước tính khoảng 0,30 đàn/km² trên diện tích khảo sát 254,34 km², với tổng số đàn khoảng 77 đàn, cho thấy mật độ còn thấp so với tiềm năng sinh thái.

4. Những mối đe dọa chính đối với loài Vượn là gì?
   Các mối đe dọa bao gồm khai thác gỗ trái phép, săn bắt, chăn thả gia súc trong rừng, thu hái lâm sản và sự phân mảnh sinh cảnh do hoạt động của con người.

5. Giải pháp bảo tồn nào được đề xuất để bảo vệ loài Vượn?
   Các giải pháp gồm tăng cường tuyên truyền giáo dục, xây dựng ấn phẩm giáo dục, phát triển cơ sở dữ liệu GIS, tăng cường tuần tra kiểm soát và tổ chức các hoạt động cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức và bảo vệ sinh cảnh tự nhiên.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định được hiện trạng và phân bố của 77 đàn Vượn đen má vàng tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập với mật độ trung bình 0,30 đàn/km² trên diện tích khảo sát 254,34 km².
• Vượn phân bố chủ yếu trong các kiểu rừng giàu và hỗn giao, sinh cảnh có nhiều cây gỗ lớn và tầng tán phát triển.
• Các mối đe dọa chính đến quần thể là hoạt động khai thác rừng, săn bắt và các tác động của con người trong vùng đệm.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn bao gồm tuyên truyền, xây dựng cơ sở dữ liệu, tăng cường tuần tra và tổ chức các hoạt động cộng đồng nhằm bảo vệ loài và sinh cảnh.
• Nghiên cứu khuyến nghị tiếp tục điều tra bổ sung vào mùa mưa và mở rộng phạm vi khảo sát để có dữ liệu toàn diện hơn, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan trong công tác bảo tồn.

Luận văn này là cơ sở khoa học quan trọng để phát triển các chương trình bảo tồn bền vững loài Vượn đen má vàng tại Việt Nam. Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng được khuyến khích áp dụng và phát triển các giải pháp đề xuất nhằm bảo vệ đa dạng sinh học và duy trì hệ sinh thái rừng nguyên sinh.