Điều Trị Gối Lọan Lipid Máu Ở Người Thừa Cân Tại Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Kạn

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số người béo phì trên thế giới gần bằng số người thiếu ăn, khoảng 1,1 tỷ người. Béo phì được xác định khi chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 30. Các nước Âu, Mỹ có tỷ lệ béo phì cao, ví dụ Samoa (Mỹ) có trên 70% người trưởng thành mắc bệnh. Tại Mỹ, gần 1/3 dân số bị béo phì. Béo phì là một trong những nguyên nhân quan trọng của các bệnh đái tháo đường và bệnh tim mạch. Tình hình béo phì cũng đang gia tăng nhanh chóng ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương.

Thừa cân béo phì tăng nhanh cùng với quá trình hiện đại hóa và phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam. Các nghiên cứu cho thấy thừa cân béo phì gặp ở nữ nhiều hơn nam, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 20 đến 50 tại thành phố. Tại Huế, tỷ lệ thừa cân ở nam là 16,84%, nữ 14,32%. Tỷ lệ béo phì độ I ở nam là 15,79%, ở nữ 18,43%. Ở Thái Nguyên, tỷ lệ thừa cân ở trẻ em là 4,4%, béo phì là 2,9% và tăng theo tuổi, ở trẻ em nam cao hơn trẻ em nữ.

Lipid là một trong những thành phần cơ bản của cơ thể, cung cấp năng lượng cho tế bào, là tiền chất của hormone steroid và acid mật. Về cấu trúc hóa học, lipid là sản phẩm của sự kết hợp giữa acid béo và alcohol nhờ liên kết ester. Trong cơ thể, lipid tồn tại ở ba dạng: lipid dự trữ, lipid cấu trúc tế bào và lipid huyết tương. Các thành phần lipid bao gồm acid béo, sterol (cholesterol) và glycerol (triglyceride).

Rối loạn lipid máu được phân loại theo nhiều cách khác nhau. Theo DGEППES, có ba loại chính: tăng cholesterol đơn thuần, tăng triglyceride và tăng lipid máu hỗn hợp. Theo Fredrickson, có 5 type rối loạn lipid máu, trong đó type IIa, IIb và IV là phổ biến nhất trên lâm sàng. Hội Tim mạch học Việt Nam cũng đưa ra khuyến cáo về phân loại rối loạn lipid máu dựa trên nồng độ cholesterol, triglyceride, HDL và LDL trong huyết thanh.

Lipanthyl hoạt động bằng cách kích hoạt thụ thể PPARα (Peroxisome Proliferator-Activated Receptor alpha), làm tăng cường quá trình oxy hóa acid béo và giảm sản xuất triglyceride ở gan. Thuốc cũng có thể làm tăng nồng độ HDL-cholesterol và giảm nồng độ LDL-cholesterol, giúp cải thiện tình trạng rối loạn lipid máu. Lipanthyl được hấp thu nhanh chóng qua đường tiêu hóa và đạt nồng độ đỉnh trong huyết tương sau khoảng 5 giờ.

Liều dùng Lipanthyl thường được điều chỉnh tùy thuộc vào mức độ rối loạn lipid máu và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Thuốc nên được uống cùng với thức ăn để tăng cường hấp thu. Các tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng Lipanthyl bao gồm rối loạn tiêu hóa, đau đầu và tăng men gan. Cần thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào xảy ra. Lipanthyl chống chỉ định cho phụ nữ có thai và cho con bú, bệnh nhân suy gan nặng và bệnh nhân có tiền sử dị ứng với thuốc.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là mô tả một số đặc điểm ở người thừa cân béo phì và đánh giá kết quả điều trị rối loạn lipid máu bằng Lipanthyl tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Kạn. Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang và can thiệp lâm sàng để thu thập dữ liệu về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị của bệnh nhân. Các chỉ số lipid máu được đo lường trước và sau khi điều trị để đánh giá hiệu quả của Lipanthyl.

Kết quả bước đầu của nghiên cứu cho thấy Lipanthyl có hiệu quả trong việc giảm các chỉ số lipid máu ở người thừa cân béo phì tại Bắc Kạn. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn để xác nhận kết quả này và đánh giá tác động lâu dài của Lipanthyl đối với sức khỏe tim mạch. Nghiên cứu này có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc cải thiện chất lượng điều trị rối loạn lipid máu cho người dân tại Bắc Kạn và các tỉnh thành khác có điều kiện tương tự.

Huyết áp tâm thu và tâm trương đều tăng khi chỉ số BMI tăng, người càng béo càng có nguy cơ bị tăng huyết áp. Theo Nguyễn Thị Lâm (2002), người bị béo phì có nguy cơ tăng huyết áp cao gấp 2,9 lần so với người không béo. Tăng 7,5 mmHg huyết áp tâm trương dẫn tới tăng 29% nguy cơ mạch vành và 46% nguy cơ đột quỵ. Béo phì gây ra các bệnh lý về xơ vữa động mạch, tăng cholesterol máu, giảm HDL, tăng tỷ lệ LDL, tăng tỷ lệ LDL/HDL, làm tăng bệnh tim mạch.

Béo phì là yếu tố quan trọng trong bệnh đái tháo đường type 2, nhất là nhóm có kháng insulin. Hội chứng chuyển hóa được xác định bằng tiêu chuẩn bắt buộc: đái tháo đường cộng với tối thiểu 2 triệu chứng trong số các triệu chứng sau: tăng huyết áp, tăng triglyceride, béo trung tâm, có micro albumin niệu. Nghiên cứu tại Framingham chứng minh rằng giảm cân nặng và duy trì cân nặng ở mức thấp hơn sẽ giảm tỷ lệ tử vong chung. Đột quỵ do tai biến mạch máu não cũng liên quan đến béo phì.

Thay đổi lối sống là nền tảng của điều trị rối loạn lipid máu và thừa cân béo phì. Điều này bao gồm việc áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa và cholesterol, tăng cường vận động thể lực, bỏ hút thuốc và giảm căng thẳng. Thay đổi lối sống không chỉ giúp cải thiện các chỉ số lipid máu mà còn có lợi cho sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính khác.

Các hướng nghiên cứu tiếp theo về điều trị rối loạn lipid máu nên tập trung vào việc tìm kiếm các phương pháp điều trị mới, hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc xác định các yếu tố di truyền và môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của rối loạn lipid máu và béo phì, từ đó phát triển các biện pháp phòng ngừa và điều trị cá nhân hóa hơn. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu về tác động của các biện pháp can thiệp cộng đồng đối với việc giảm tỷ lệ thừa cân béo phì và rối loạn lipid máu.