Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, tiếng Anh ngày càng trở thành công cụ thiết yếu trong giao tiếp, học tập và làm việc. Tại Việt Nam, tiếng Anh giữ vai trò quan trọng trong giáo dục và phát triển quốc gia, đặc biệt trong các trường đại học. Tại Trường Đại học Nghệ thuật – Đại học Huế, bộ sách giáo khoa “New Cutting Edge Pre-Intermediate” đã được sử dụng từ năm 2007 nhằm phục vụ giảng dạy tiếng Anh tổng quát cho sinh viên các khoa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sau hai năm học, phần lớn sinh viên chưa đạt được trình độ tiếng Anh như kỳ vọng, đặc biệt là sinh viên ngành nghệ thuật có động lực học tập thấp và ít tham gia các hoạt động tiếng Anh trong lớp học.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ phù hợp của bộ sách “New Cutting Edge Pre-Intermediate” với thực tế giảng dạy và học tập tại Khoa Nghệ thuật – Đại học Huế, xác định điểm mạnh, điểm yếu của bộ sách và đề xuất giải pháp cải thiện chất lượng dạy học tiếng Anh. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2010-2011 với sự tham gia của 30 giảng viên tiếng Anh và 150 sinh viên năm thứ nhất và thứ hai tại Khoa Nghệ thuật. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng tài liệu giảng dạy, góp phần cải thiện trình độ tiếng Anh của sinh viên, đồng thời hỗ trợ các giảng viên trong việc lựa chọn và điều chỉnh tài liệu phù hợp với đặc thù người học và điều kiện giảng dạy.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về đánh giá sách giáo khoa tiếng Anh như sau:

  • Lý thuyết về vai trò của sách giáo khoa trong giảng dạy EFL/ESL: Sách giáo khoa được xem là công cụ trung tâm hỗ trợ quá trình dạy và học, cung cấp khung chương trình, tài liệu và hoạt động học tập đa dạng. Tuy nhiên, sách cũng có thể mang tính cứng nhắc, không phù hợp với đặc điểm văn hóa và trình độ người học (O’Neil, 1982; Hutchinson & Torres, 1994).

  • Mô hình đánh giá sách giáo khoa của Cunningsworth (1995): Đề xuất các tiêu chí đánh giá sách bao gồm tính thực tiễn, thiết kế bố cục, hoạt động học tập, kỹ năng ngôn ngữ, loại hình ngôn ngữ, nội dung và sự phù hợp tổng thể với mục tiêu giảng dạy.

  • Lý thuyết về phương pháp dạy học giao tiếp (CLT): CLT nhấn mạnh phát triển năng lực giao tiếp thực tế thông qua các hoạt động tương tác, nhóm và nhiệm vụ có mục đích rõ ràng. Tuy nhiên, việc áp dụng CLT tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn do lớp học đông, trình độ sinh viên thấp và hạn chế về đào tạo giáo viên (Richards & Rodgers, 2001; Le Van Canh, 1999).

  • Khái niệm và kỹ thuật điều chỉnh sách giáo khoa: Việc điều chỉnh nội dung, hoạt động, thứ tự bài học nhằm phù hợp với đặc điểm người học và điều kiện giảng dạy là cần thiết để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng sách (McDonough & Shaw, 1993; Richards, 2001).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm tăng độ tin cậy và tính toàn diện:

  • Đối tượng nghiên cứu: 30 giảng viên tiếng Anh tại Trường Đại học Ngoại ngữ – Đại học Huế và 150 sinh viên năm thứ nhất, thứ hai Khoa Nghệ thuật.

  • Công cụ thu thập dữ liệu: Bộ câu hỏi khảo sát dành cho giảng viên (44 mục) và sinh viên (26 mục) dựa trên thang đo Likert 5 điểm, cùng với phỏng vấn bán cấu trúc với 5 giảng viên và 3 sinh viên để làm rõ quan điểm và trải nghiệm.

  • Phương pháp chọn mẫu: Sinh viên được chọn ngẫu nhiên từ các lớp học, giảng viên tham gia theo sự phân công giảng dạy.

  • Phân tích dữ liệu: Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS với các thống kê mô tả như trung bình, độ lệch chuẩn, hệ số Cronbach’s Alpha kiểm định độ tin cậy (giá trị α ≥ 0.85 cho cả hai nhóm). Dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung nhằm bổ sung và giải thích kết quả khảo sát.

  • Thời gian nghiên cứu: Năm học 2010-2011, với thu thập dữ liệu diễn ra trong tháng 5 năm 2011.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ phù hợp chung của sách giáo khoa: Trung bình điểm đánh giá của giảng viên về các tiêu chí sách đạt khoảng 3.62 trên thang 5, chỉ hơi trên mức trung lập, cho thấy sách chưa thực sự phù hợp hoàn toàn với bối cảnh giảng dạy tại Khoa Nghệ thuật. Sinh viên đánh giá thấp hơn với điểm trung bình 2.62, phản ánh sự không hài lòng về giá cả, khả năng tiếp cận và tính thực tiễn của sách.

  2. Tiêu chí thực tiễn (Practical Considerations): 70% giảng viên đồng ý sách có ngôn ngữ và phương pháp phù hợp, nhưng 58% sinh viên phản ánh giá sách cao và khó tiếp cận. Điều này ảnh hưởng đến động lực học tập và khả năng sử dụng tài liệu.

  3. Thiết kế bố cục và nội dung (Layout and Design, Subject and Content): Giảng viên đánh giá sách có bố cục rõ ràng, nhưng nội dung quá nhiều và vượt quá khả năng tiếp thu của sinh viên. Ví dụ, mỗi module gồm nhiều phần như đọc, nghe, ngữ pháp, từ vựng, kỹ năng viết, khiến việc hoàn thành trong 10 tiết học trở nên khó khăn.

  4. Hoạt động học tập và kỹ năng ngôn ngữ (Activities and Skills): Mặc dù sách cung cấp đa dạng hoạt động, sinh viên ít quan tâm đến các kỹ năng nghe, nói và viết do thiếu thời gian và các kỹ năng này không được kiểm tra chính thức. Giảng viên cũng gặp khó khăn trong việc kiểm tra và sửa bài nói, viết do hạn chế thời gian.

  5. Khó khăn trong áp dụng phương pháp CLT: Việc áp dụng phương pháp giao tiếp trong sách gặp nhiều trở ngại do lớp học đông, trình độ sinh viên thấp, thiếu động lực và hạn chế về đào tạo giáo viên. Điều này làm giảm hiệu quả của các hoạt động giao tiếp trong sách.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy bộ sách “New Cutting Edge Pre-Intermediate” chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của sinh viên ngành nghệ thuật tại Đại học Huế. Sự không phù hợp này có thể được minh họa qua biểu đồ so sánh điểm trung bình các tiêu chí đánh giá giữa giảng viên và sinh viên, cho thấy khoảng cách nhận thức rõ rệt về tính thực tiễn và khả năng sử dụng sách.

Nguyên nhân chủ yếu là do nội dung sách quá tải, không tương thích với thời gian học thực tế và trình độ người học, cũng như giá thành sách cao gây khó khăn trong việc tiếp cận. So sánh với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế, những khó khăn này tương đồng với các vấn đề về sự phù hợp văn hóa, trình độ và điều kiện giảng dạy được ghi nhận trong các nghiên cứu về sách giáo khoa tiếng Anh (Pham Thi Bao Uyen, 2004; Le Thanh Hung, 2008).

Việc áp dụng CLT trong bối cảnh này cũng bị hạn chế do các yếu tố khách quan như quy mô lớp học, chương trình đào tạo và năng lực giáo viên. Điều này cho thấy cần có sự điều chỉnh sách và phương pháp giảng dạy để phù hợp hơn với thực tế, đồng thời tăng cường đào tạo và hỗ trợ giáo viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Điều chỉnh nội dung sách: Giảm bớt số lượng bài học và hoạt động trong mỗi module để phù hợp với thời gian giảng dạy thực tế (khoảng 10 tiết/module). Tập trung vào các kỹ năng nghe, nói và viết thiết yếu, đồng thời giảm tải từ vựng và ngữ pháp phức tạp vượt quá trình độ sinh viên.

  2. Tăng cường đào tạo giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp dạy học giao tiếp (CLT) và kỹ năng điều chỉnh sách giáo khoa nhằm nâng cao năng lực giảng dạy và khả năng thích ứng với tài liệu.

  3. Cải thiện điều kiện học tập: Giảm sĩ số lớp học để tạo điều kiện cho hoạt động nhóm và tương tác hiệu quả hơn; đồng thời tăng cường trang thiết bị hỗ trợ như phòng học đa phương tiện, tài liệu bổ trợ.

  4. Hỗ trợ sinh viên tiếp cận tài liệu: Cân nhắc giảm giá sách hoặc cung cấp bản sao điện tử miễn phí để sinh viên dễ dàng tiếp cận và sử dụng tài liệu học tập.

  5. Xây dựng hệ thống đánh giá phù hợp: Thiết kế các bài kiểm tra đánh giá kỹ năng nghe, nói, viết nhằm khuyến khích sinh viên tham gia tích cực vào các hoạt động giao tiếp, đồng thời phản ánh đúng năng lực thực tế.

Các giải pháp trên nên được triển khai trong vòng 1-2 năm học tiếp theo, với sự phối hợp giữa Ban giám hiệu, Khoa Ngoại ngữ, giảng viên và sinh viên nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về việc đánh giá và điều chỉnh sách giáo khoa phù hợp với đặc điểm người học, giúp giảng viên nâng cao chất lượng giảng dạy.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ xây dựng chương trình: Thông tin về những khó khăn và đề xuất cải tiến giúp hoạch định chính sách đào tạo ngoại ngữ hiệu quả hơn, phù hợp với điều kiện thực tế.

  3. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh và nghiên cứu giáo dục: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, đánh giá sách giáo khoa và áp dụng lý thuyết dạy học giao tiếp trong bối cảnh Việt Nam.

  4. Nhà xuất bản và tác giả sách giáo khoa: Nghiên cứu chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu của bộ sách “New Cutting Edge Pre-Intermediate” trong thực tế sử dụng, từ đó có cơ sở để điều chỉnh nội dung, thiết kế và phương pháp tiếp cận phù hợp hơn với thị trường Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần đánh giá sách giáo khoa tiếng Anh trong trường đại học?
    Đánh giá giúp xác định mức độ phù hợp của sách với trình độ, nhu cầu người học và điều kiện giảng dạy, từ đó cải thiện hiệu quả dạy học và nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Nghiên cứu kết hợp phương pháp định lượng (khảo sát bằng bảng hỏi) và định tính (phỏng vấn bán cấu trúc) nhằm thu thập dữ liệu đa chiều và tăng độ tin cậy kết quả.

  3. Những khó khăn chính khi áp dụng sách “New Cutting Edge Pre-Intermediate” là gì?
    Nội dung quá tải, thời gian học hạn chế, trình độ sinh viên thấp, giá sách cao và khó áp dụng phương pháp dạy học giao tiếp trong lớp học đông.

  4. Làm thế nào để cải thiện việc sử dụng sách giáo khoa hiện tại?
    Điều chỉnh nội dung phù hợp, tăng cường đào tạo giáo viên, cải thiện điều kiện học tập, hỗ trợ sinh viên tiếp cận tài liệu và xây dựng hệ thống đánh giá kỹ năng toàn diện.

  5. Ai nên đọc luận văn này và vì sao?
    Giảng viên, nhà quản lý giáo dục, sinh viên ngành sư phạm và nhà xuất bản nên tham khảo để hiểu rõ hơn về đánh giá sách giáo khoa và áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh.

Kết luận

  • Bộ sách “New Cutting Edge Pre-Intermediate” chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của sinh viên ngành nghệ thuật tại Đại học Huế, đặc biệt về nội dung và tính thực tiễn.
  • Sinh viên đánh giá thấp về giá cả và khả năng tiếp cận sách, trong khi giảng viên nhận thấy nhiều khó khăn trong việc áp dụng phương pháp giao tiếp và kiểm soát tiến độ học tập.
  • Việc điều chỉnh nội dung sách, tăng cường đào tạo giáo viên và cải thiện điều kiện học tập là cần thiết để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc lựa chọn, điều chỉnh sách giáo khoa và phát triển chương trình đào tạo tiếng Anh phù hợp với thực tế Việt Nam.
  • Các bước tiếp theo nên tập trung vào triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm học, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để hoàn thiện hơn nữa chất lượng dạy học tiếng Anh tại trường.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giảng viên nên xem xét áp dụng các đề xuất trong luận văn để cải thiện chương trình giảng dạy, đồng thời khuyến khích sinh viên tích cực tham gia các hoạt động giao tiếp nhằm nâng cao năng lực tiếng Anh thực tế.