Tình Trạng Dinh Dưỡng Và Yếu Tố Liên Quan Ở Bệnh Nhân Ung Thư Điều Trị Hóa Chất Tại Bệnh Viện Quân Y 103

Ung thư là một thuật ngữ chung chỉ các bệnh trong đó tế bào phát triển không kiểm soát, xâm lấn các mô xung quanh và di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Có hơn 200 loại ung thư khác nhau, được phân loại dựa trên loại tế bào mà chúng bắt nguồn. Các giai đoạn ung thư được phân loại từ 0 đến IV, phản ánh mức độ lan rộng của bệnh. Việc hiểu rõ về định nghĩa và phân loại ung thư là bước đầu tiên để đánh giá dinh dưỡng ung thư một cách hiệu quả.

Điều trị hóa chất là một phương pháp điều trị ung thư toàn thân sử dụng thuốc hóa học để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với phẫu thuật và xạ trị. Hóa trị có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, bao gồm buồn nôn, nôn, chán ăn và suy dinh dưỡng. Việc lựa chọn phương pháp hóa trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giai đoạn bệnh, loại ung thư và thể trạng của bệnh nhân. Cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ khi chỉ định hóa trị.

Suy dinh dưỡng ở bệnh nhân ung thư là tình trạng mất cân bằng giữa cung cấp và nhu cầu dinh dưỡng, ảnh hưởng đến chức năng của tế bào và cơ quan. Tình trạng này có thể dẫn đến sụt cân, suy nhược, giảm miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng. Tỷ lệ suy dinh dưỡng ở bệnh nhân ung thư dao động từ 30-85%, tùy thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh và phương pháp điều trị. Theo nghiên cứu, có đến 50% bệnh nhân ung thư bị tiêu dần khối mỡ và khối cơ vân, dẫn đến sụt cân.

Sụt cân là một dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân ung thư, đặc biệt là những người đang điều trị hóa chất. Sụt cân có thể là do giảm lượng thức ăn, giảm hấp thu chất dinh dưỡng hoặc tăng tiêu hao năng lượng. Mức độ sụt cân có thể ảnh hưởng đến thời gian sống sót của bệnh nhân. Theo một nghiên cứu, trọng lượng thay đổi 2,5 kg trong vòng 6 – 8 tuần có thể tạo ra những thay đổi đáng kể về tình trạng hoạt động và tử vong.

Hội chứng suy mòn trong ung thư là một hội chứng lâm sàng đặc trưng bởi sụt cân tiến triển, suy yếu và chán ăn. Hội chứng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và làm giảm hiệu quả điều trị. Dinh dưỡng lâm sàng cho bệnh nhân ung thư đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hội chứng suy mòn và cải thiện tình trạng dinh dưỡng.

Chỉ số khối cơ thể (BMI) là một chỉ số nhân trắc đơn giản và dễ thực hiện, được sử dụng để đánh giá tình trạng gầy béo. Tuy nhiên, BMI có thể không chính xác ở bệnh nhân ung thư, đặc biệt là những người bị mất cơ. Bảng phân loại BMI cho người châu Á có thể được sử dụng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng dựa trên BMI.

Đánh giá dinh dưỡng chủ quan toàn diện (SGA) là một phương pháp đánh giá lâm sàng dựa trên tiền sử bệnh, khám thực thể và đánh giá chủ quan của bệnh nhân. SGA có thể giúp xác định bệnh nhân có nguy cơ suy dinh dưỡng hoặc đang bị suy dinh dưỡng. Phương pháp này đánh giá các yếu tố như thay đổi cân nặng, khẩu phần ăn, triệu chứng tiêu hóa và khả năng hoạt động.

Các chỉ số hóa sinh như albumin và số lượng tế bào lympho có thể được sử dụng để đánh giá tình trạng dinh dưỡng. Albumin là một protein trong máu, giảm khi có suy dinh dưỡng. Số lượng tế bào lympho giảm khi có suy giảm miễn dịch, thường gặp ở bệnh nhân ung thư. Thiếu máu cũng là một vấn đề phổ biến ở bệnh nhân ung thư, có thể ảnh hưởng đến tình trạng dinh dưỡng.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thiếu năng lượng trường diễn theo BMI là 27,3%. Theo PG-SGA, có 58,0% người bệnh có nguy cơ SDD hoặc SDD vừa và nặng, trong đó có đến 16,7% SDD nặng. Sự khác biệt giữa hai phương pháp đánh giá có thể là do BMI không nhạy cảm với sự thay đổi khối lượng cơ.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người bệnh có năng lượng khẩu phần ăn đạt nhu cầu khuyến nghị chiếm 40,7%, không đạt NCKN chiếm 59,3%. Điều này cho thấy nhiều bệnh nhân không nhận đủ năng lượng cần thiết để duy trì sức khỏe trong quá trình điều trị hóa chất.

Nghiên cứu xác định một số yếu tố liên quan đến tình trạng dinh dưỡng, bao gồm tuổi, trình độ học vấn, giai đoạn bệnh, vị trí khối u và hỗ trợ gia đình và xã hội. Nhóm tuổi càng cao thì tỷ lệ SDD càng tăng. Hỗ trợ gia đình và xã hội có ảnh hưởng tích cực đến tình trạng dinh dưỡng.

Tư vấn dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư là một phần quan trọng của quá trình điều trị. Tư vấn dinh dưỡng giúp bệnh nhân hiểu rõ về nhu cầu dinh dưỡng của mình, cách lựa chọn thực phẩm phù hợp và cách đối phó với các tác dụng phụ của điều trị. Tư vấn nên được thực hiện bởi các chuyên gia dinh dưỡng có kinh nghiệm.

Chế độ ăn cho bệnh nhân ung thư hóa trị cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, protein, vitamin và khoáng chất. Nên ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày, lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa và tránh các thực phẩm gây kích ứng. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe.

Thực phẩm bổ sung cho bệnh nhân ung thư có thể cần thiết khi chế độ ăn không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng. Các loại thực phẩm bổ sung phổ biến bao gồm protein, vitamin, khoáng chất và các sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt. Việc sử dụng thực phẩm bổ sung cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng.

Nghiên cứu đã đánh giá tình trạng dinh dưỡng của 150 bệnh nhân ung thư điều trị hóa chất tại Bệnh viện Quân Y 103. Kết quả cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng là cao, và có nhiều yếu tố liên quan đến tình trạng dinh dưỡng.

Nghiên cứu có một số hạn chế, bao gồm cỡ mẫu nhỏ và thiết kế cắt ngang. Các nghiên cứu trong tương lai nên sử dụng cỡ mẫu lớn hơn và thiết kế dọc để có kết quả chính xác hơn.

Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các can thiệp dinh dưỡng khác nhau và xác định các yếu tố dự báo tình trạng dinh dưỡng. Cần có các nghiên cứu đa trung tâm để có kết quả tổng quát hơn.