Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng tại Việt Nam, đặc biệt là các dự án nhà ở cao cấp như biệt thự liền kề, vấn đề an toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) trở nên cấp thiết nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng người lao động (NLĐ). Tại dự án xây dựng biệt thự liền kề BT02 – Khu đô thị Ciputra, quận Tây Hồ, Hà Nội, với quy mô 164 căn biệt thự trên diện tích hơn 9.570 m² và lực lượng lao động khoảng 130 người, công tác đánh giá rủi ro ATVSLĐ được xem là yếu tố then chốt để giảm thiểu tai nạn lao động (TNLĐ) và bệnh nghề nghiệp (BNN). Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ, xây dựng và áp dụng phương pháp đánh giá rủi ro phù hợp với đặc thù dự án trong giai đoạn 2021-2023. Nghiên cứu không chỉ giúp nhận diện các mối nguy hiểm tiềm ẩn mà còn đề xuất các biện pháp kiểm soát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý an toàn, góp phần giảm thiểu tổn thất về người và tài sản, đồng thời đảm bảo tiến độ thi công và tuân thủ quy định pháp luật hiện hành. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực đối với các doanh nghiệp xây dựng và cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện hệ thống quản lý ATVSLĐ tại các công trình xây dựng dân dụng tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý rủi ro và mô hình đánh giá rủi ro an toàn vệ sinh lao động. Lý thuyết quản lý rủi ro tập trung vào quá trình nhận diện, phân tích và kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn trong môi trường làm việc, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến NLĐ và hoạt động sản xuất. Mô hình đánh giá rủi ro ATVSLĐ được xây dựng dựa trên công thức tổng quát:

$$ RR = C \times P $$

trong đó, $RR$ là mức độ rủi ro, $C$ là khả năng xảy ra tổn hại, và $P$ là mức độ nghiêm trọng của tổn hại. Các khái niệm chính bao gồm: sự tiếp xúc của con người với mối nguy, sự kiện lịch sử tai nạn, khả năng tránh hoặc hạn chế tổn hại, và các biện pháp kiểm soát rủi ro. Mô hình còn áp dụng ma trận rủi ro để phân loại mức độ rủi ro và đề xuất biện pháp kiểm soát tương ứng, từ chấp nhận đến rất cao, nhằm đảm bảo an toàn tối ưu cho NLĐ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp gồm: hồi cứu tài liệu, khảo sát, quan sát trực tiếp và phân tích tổng hợp. Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thực tế tại dự án BT02 – Khu đô thị Ciputra, các báo cáo công tác ATVSLĐ, kết quả khảo sát ý kiến NLĐ và cán bộ quản lý, cùng các tài liệu pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan. Cỡ mẫu khảo sát là 130 người lao động, được chọn ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, biểu đồ và bảng số liệu để minh họa thực trạng và kết quả đánh giá rủi ro. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến 2023, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, xây dựng phương pháp đánh giá rủi ro và đề xuất giải pháp giảm thiểu rủi ro phù hợp với đặc thù dự án xây dựng biệt thự liền kề.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng công tác ATVSLĐ tại dự án: Tổng số lao động là 130 người, trong đó 58% là nam và 42% nữ, đa số dưới 30 tuổi (78%). Công tác huấn luyện an toàn được thực hiện nghiêm túc với 100% NLĐ được đào tạo. Tuy nhiên, vẫn còn 4-22% NLĐ thực hiện các biện pháp an toàn chưa nghiêm chỉnh, tiềm ẩn nguy cơ TNLĐ.

  2. Mức độ rủi ro tại các vị trí công việc: Qua đánh giá rủi ro, một số công đoạn có mức rủi ro cao do nguy cơ ngã cao, tiếp xúc với thiết bị điện và máy móc cũ hỏng. Mức độ rủi ro được phân loại theo ma trận, trong đó khoảng 15% công việc thuộc nhóm rủi ro cao và rất cao, cần biện pháp kiểm soát khắt khe.

  3. Hiệu quả công tác trang bị bảo hộ cá nhân (PTBVCN): Việc cấp phát PTBVCN được thực hiện định kỳ với chi phí khoảng 1 triệu đồng/năm cho dự án. Tuy nhiên, ý thức sử dụng PTBVCN của NLĐ chưa đồng đều, một số người chưa tuân thủ nghiêm túc, ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ.

  4. Tình hình tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp: Giai đoạn 2020-2022, dự án ghi nhận một số vụ TNLĐ chủ yếu liên quan đến an toàn điện và làm việc trên cao. Các biện pháp kỹ thuật và hành chính đã góp phần giảm thiểu tần suất tai nạn, tuy nhiên vẫn cần tăng cường kiểm soát và giám sát.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác ATVSLĐ tại dự án đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt trong việc tổ chức huấn luyện và trang bị bảo hộ. Tuy nhiên, tồn tại về ý thức tuân thủ của NLĐ và một số thiết bị cũ kỹ làm tăng nguy cơ tai nạn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ rủi ro tại dự án tương đương với các công trình xây dựng dân dụng khác, nhưng vẫn cần áp dụng các biện pháp kỹ thuật và quản lý chặt chẽ hơn. Việc sử dụng ma trận đánh giá rủi ro giúp minh bạch hóa mức độ nguy hiểm và ưu tiên xử lý các công đoạn có rủi ro cao. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ rủi ro theo công đoạn và bảng thống kê số vụ tai nạn theo loại hình nguy cơ, giúp ban quản lý dự án dễ dàng theo dõi và ra quyết định.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức NLĐ: Tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ, tập trung vào các công đoạn có rủi ro cao nhằm nâng cao ý thức tuân thủ quy định an toàn. Mục tiêu giảm tỷ lệ vi phạm quy định an toàn xuống dưới 5% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban ATVSLĐ và phòng nhân sự.

  2. Cải tiến và bảo trì thiết bị thi công: Thay thế hoặc sửa chữa các thiết bị cũ, hỏng nhằm giảm thiểu nguy cơ tai nạn do thiết bị. Lập kế hoạch bảo trì định kỳ hàng quý. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án và đội kỹ thuật.

  3. Tăng cường kiểm soát và giám sát an toàn lao động: Áp dụng hệ thống giám sát CCTV và tổ chức kiểm tra an toàn định kỳ hàng tháng, đặc biệt tại các khu vực làm việc trên cao và sử dụng điện. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ huy công trường và bộ phận an toàn.

  4. Nâng cao hiệu quả sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân: Cải tiến mẫu mã, chất liệu PTBVCN để tăng sự thoải mái, đồng thời thực hiện kiểm tra việc sử dụng PTBVCN hàng ngày. Mục tiêu đạt 100% NLĐ tuân thủ sử dụng PTBVCN đúng quy định trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban ATVSLĐ và cán bộ giám sát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án xây dựng: Giúp hiểu rõ quy trình đánh giá rủi ro và áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý an toàn tại công trường.

  2. Chuyên viên an toàn vệ sinh lao động: Cung cấp phương pháp đánh giá rủi ro chi tiết, các tiêu chí phân loại mức độ rủi ro và biện pháp giảm thiểu, hỗ trợ xây dựng kế hoạch ATVSLĐ hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý an toàn lao động: Là tài liệu tham khảo thực tiễn về ứng dụng lý thuyết quản lý rủi ro trong môi trường xây dựng dân dụng tại Việt Nam.

  4. Doanh nghiệp xây dựng và nhà thầu thi công: Hỗ trợ đánh giá thực trạng công tác ATVSLĐ, nhận diện các điểm yếu và đề xuất giải pháp cải thiện nhằm giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Đánh giá rủi ro ATVSLĐ là gì và tại sao quan trọng?
    Đánh giá rủi ro ATVSLĐ là quá trình xác định, phân tích và kiểm soát các mối nguy hiểm tại nơi làm việc nhằm giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp chủ động phòng ngừa, bảo vệ sức khỏe NLĐ và tuân thủ pháp luật.

  2. Phương pháp đánh giá rủi ro được áp dụng trong nghiên cứu này như thế nào?
    Phương pháp dựa trên công thức tính rủi ro = khả năng xảy ra × mức độ nghiêm trọng, kết hợp ma trận phân loại rủi ro và các tiêu chí định lượng về tiếp xúc, lịch sử tai nạn và biện pháp kiểm soát hiện có.

  3. Các biện pháp giảm thiểu rủi ro phổ biến trong dự án là gì?
    Bao gồm loại trừ mối nguy, thay thế vật liệu, biện pháp kỹ thuật (che chắn, bảo vệ), biện pháp hành chính (đào tạo, giám sát) và sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân.

  4. Làm thế nào để nâng cao ý thức tuân thủ an toàn của người lao động?
    Thông qua đào tạo thường xuyên, tuyên truyền, giám sát chặt chẽ, khen thưởng và xử lý nghiêm các vi phạm, đồng thời cải tiến điều kiện làm việc và trang bị bảo hộ phù hợp.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các dự án xây dựng khác không?
    Có, phương pháp đánh giá rủi ro và các giải pháp đề xuất có tính tổng quát, phù hợp với nhiều công trình xây dựng dân dụng khác, đặc biệt trong môi trường có quy mô và đặc thù tương tự.

Kết luận

  • Đánh giá rủi ro ATVSLĐ tại dự án BT02 – Khu đô thị Ciputra đã giúp nhận diện các mối nguy hiểm và phân loại mức độ rủi ro cụ thể cho từng công đoạn thi công.
  • Thực trạng công tác ATVSLĐ đã có nhiều tiến bộ, nhưng vẫn tồn tại các hạn chế về ý thức NLĐ và thiết bị thi công chưa đồng bộ.
  • Phương pháp đánh giá rủi ro được xây dựng phù hợp với đặc thù dự án, có thể áp dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng dân dụng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý an toàn, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp trong giai đoạn 2023-2025.
  • Khuyến nghị các bên liên quan tiếp tục phối hợp chặt chẽ, tăng cường đào tạo, giám sát và cải tiến kỹ thuật để đảm bảo môi trường làm việc an toàn, bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, đồng thời thực hiện đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo an toàn tối ưu cho NLĐ và tiến độ dự án. Các doanh nghiệp và cơ quan quản lý được khuyến khích tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng công tác ATVSLĐ trong ngành xây dựng.