Đánh giá kết quả xây dựng mô hình khuyến nông tại huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2011-2015

• Tác giả: Trần Thị Phương Thanh
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Sỹ Trung
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Phát triển Nông Thôn
• Đề tài: Đánh Giá Kết Quả Xây Dựng Các Mô Hình Khuyến Nông Trên Địa Bàn Huyện Na Rì, Tỉnh Bắc Kạn Giai Đoạn 2011-2015
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài
• 1.2. Khái niệm khuyến nông
• 1.3. Lịch sử nghiên cứu khuyến nông trên thế giới và ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Kế thừa số liệu thứ cấp
• 2.4. Tổng hợp, xử lý, phân tích số liệu
• 2.5. Một số chỉ tiêu đánh giá kết quả xây dựng mô hình
• 2.6. Chỉ tiêu phản ánh quy mô
• 2.7. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế
• 2.8. Chỉ tiêu phản ánh tác động về mặt xã hội
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Kết quả thực hiện mô hình khuyến nông
• 3.2. Lựa chọn mô hình khuyến nông tại địa điểm nghiên cứu
• 3.3. Kết quả điều tra, đánh giá mô hình khuyến nông tiêu biểu
• 3.4. Tác động về kinh tế và xã hội của một số mô hình khuyến nông tiêu biểu
• 3.5. Yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng, nhân rộng mô hình
• 3.6. Điều kiện tự nhiên
• 3.7. Nguồn lực (nhân lực, vốn), khoa học - kỹ thuật và công nghệ, hạ tầng thủy lợi
• 3.8. Hình ảnh phát triển, hình thức tổ chức sản xuất, sự tham gia của cấp hình quyền và người dân
• 3.9. Thị trường tiêu thụ sản phẩm
• 3.10. Đề xuất giải pháp phát triển, nhân rộng mô hình, nguồn lực
• 3.11. Giải pháp về vốn đầu tư và huy động vốn đầu tư
• 4. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

I. Giới thiệu chung về mô hình khuyến nông

Mô hình khuyến nông là một trong những phương pháp quan trọng nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản xuất nông nghiệp tại huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2011-2015. Luận văn này tập trung vào việc đánh giá kết quả xây dựng các mô hình khuyến nông, từ đó xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của các mô hình này. Việc áp dụng các mô hình khuyến nông không chỉ giúp nâng cao năng suất cây trồng và vật nuôi mà còn góp phần cải thiện đời sống của nông dân. Theo số liệu thu thập, các mô hình như trồng lúa PC6 và nuôi gà ta lai mía thả đồi đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao thu nhập cho các hộ gia đình tham gia. Việc đánh giá hiệu quả của các mô hình này là cần thiết để có thể nhân rộng và phát triển bền vững trong tương lai.

1.1. Tình hình khuyến nông tại huyện Na Rì

Trong giai đoạn 2011-2015, huyện Na Rì đã triển khai nhiều chương trình khuyến nông nhằm hỗ trợ nông dân trong việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Các chương trình khuyến nông đã được thực hiện với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức phi chính phủ. Tuy nhiên, tình hình sản xuất nông nghiệp tại huyện vẫn còn nhiều khó khăn, như tỷ lệ hộ nghèo cao và trình độ dân trí thấp. Việc phát triển các mô hình khuyến nông cần phải được chú trọng hơn nữa để đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân. Theo nghiên cứu, mức độ tiếp cận thông tin và kỹ thuật của nông dân vẫn còn hạn chế, do đó cần có những giải pháp cụ thể để cải thiện tình hình này.

II. Phân tích kết quả thực hiện mô hình khuyến nông

Kết quả thực hiện các mô hình khuyến nông trong giai đoạn 2011-2015 cho thấy sự phát triển tích cực trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp tại huyện Na Rì. Các mô hình như trồng lúa PC6 và chăn nuôi lợn thịt đã được áp dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả kinh tế cao. Đánh giá kết quả cho thấy, mô hình trồng lúa PC6 đã giúp tăng năng suất lên đến 20% so với các giống lúa truyền thống. Bên cạnh đó, mô hình chăn nuôi lợn thịt cũng đã góp phần tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho nông dân. Những số liệu này cho thấy hiệu quả kinh tế của các mô hình khuyến nông là rất rõ rệt, góp phần vào việc giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng cao đời sống người dân.

2.1. Tác động kinh tế và xã hội của mô hình khuyến nông

Các mô hình khuyến nông không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có tác động tích cực đến xã hội. Việc áp dụng các kỹ thuật mới trong sản xuất đã giúp nâng cao nhận thức của nông dân về chính sách nông nghiệp và các quy định liên quan. Nông dân đã có cơ hội tham gia vào các lớp tập huấn, từ đó cải thiện kỹ năng sản xuất và quản lý kinh tế. Theo một khảo sát, hơn 70% nông dân tham gia vào các mô hình khuyến nông cho biết họ đã cải thiện đáng kể thu nhập và chất lượng cuộc sống. Điều này cho thấy rằng, việc phát triển các mô hình khuyến nông là một giải pháp hiệu quả để thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững tại huyện Na Rì.

III. Đề xuất giải pháp phát triển mô hình khuyến nông

Để phát triển và nhân rộng các mô hình khuyến nông tại huyện Na Rì, cần có những giải pháp cụ thể và thiết thực. Trước hết, cần tăng cường công tác đào tạo nông dân, giúp họ tiếp cận các kiến thức và kỹ thuật mới. Thứ hai, việc cải thiện cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hệ thống thủy lợi, sẽ hỗ trợ rất lớn cho việc sản xuất nông nghiệp. Thứ ba, cần có chính sách hỗ trợ vốn cho nông dân để họ có thể đầu tư vào sản xuất. Cuối cùng, việc xây dựng mạng lưới tiêu thụ sản phẩm ổn định sẽ giúp nông dân yên tâm sản xuất và tăng thu nhập. Những giải pháp này sẽ góp phần quan trọng vào việc phát triển bền vững các mô hình khuyến nông tại địa phương.

3.1. Tăng cường sự tham gia của cộng đồng

Sự tham gia của cộng đồng là yếu tố then chốt để thành công trong việc triển khai các mô hình khuyến nông. Cần khuyến khích nông dân tham gia vào các hoạt động khuyến nông, từ đó tạo ra sự gắn kết và chia sẻ kinh nghiệm giữa các hộ gia đình. Việc tổ chức các buổi họp mặt, hội thảo để nông dân có thể trao đổi và học hỏi lẫn nhau sẽ giúp nâng cao hiệu quả của các mô hình. Hơn nữa, các chính quyền địa phương cần có chính sách hỗ trợ để tạo điều kiện cho nông dân tham gia vào các chương trình khuyến nông, từ đó phát huy tối đa tiềm năng của từng mô hình.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011-2015, huyện Pa Già, tỉnh Bắc Kạn đã triển khai xây dựng mô hình khuyến nông nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững. Với diện tích tự nhiên khoảng 450 ha và dân số gần 40 nghìn người chủ yếu là dân tộc Tày, Dao và Kinh, huyện có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp nhưng cũng đối mặt với nhiều khó khăn như trình độ dân trí thấp, tỷ lệ hộ nghèo chiếm gần 41%. Qua đó, việc đánh giá kết quả xây dựng mô hình khuyến nông là cần thiết để xác định hiệu quả kinh tế - xã hội, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển phù hợp.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào đánh giá kết quả thực hiện mô hình khuyến nông thuộc lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi trên địa bàn huyện, phân tích quy mô, hiệu quả kinh tế - xã hội của các mô hình tiêu biểu, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng và nhân rộng mô hình. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 3 xã đại diện cho các vùng sinh thái khác nhau: Ôn Minh, Làng San và Lương Thành, với dữ liệu thu thập trong giai đoạn 2011-2015.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và người dân địa phương nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động khuyến nông, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, giảm nghèo và cải thiện đời sống người dân. Các chỉ số đánh giá như diện tích mô hình, số lượng vật nuôi, tổng giá trị sản xuất và chi phí đầu tư được sử dụng làm thước đo hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình khuyến nông hiện đại, trong đó có:

• Lý thuyết phát triển nông thôn bền vững: nhấn mạnh vai trò của khuyến nông trong việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và cải thiện sinh kế nông dân.
• Mô hình chuyển giao công nghệ nông nghiệp: tập trung vào việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất nhằm tăng năng suất và hiệu quả kinh tế.
• Khái niệm mô hình khuyến nông: là hệ thống các hoạt động hỗ trợ, đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho nông dân nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững.
• Khái niệm hiệu quả kinh tế - xã hội: đánh giá dựa trên các chỉ tiêu như lợi nhuận, thu nhập, mức độ tham gia của người dân và tác động xã hội.
• Khái niệm nhân rộng mô hình: quá trình mở rộng phạm vi áp dụng mô hình thành công đến các vùng, đối tượng khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các báo cáo của Trạm Khuyến nông huyện, phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng với khảo sát thực địa tại 3 xã đại diện. Cỡ mẫu điều tra gồm 90 hộ dân, trong đó 60 hộ tham gia mô hình và 30 hộ chưa tham gia để so sánh. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm hộ khác nhau về kinh tế và trình độ.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích chi phí - lợi ích, và phân tích định tính thông qua phỏng vấn sâu với cán bộ khuyến nông và người dân. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2017, bao gồm thu thập số liệu, xử lý và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô mô hình khuyến nông tăng trưởng ổn định: Diện tích mô hình trồng trọt và chăn nuôi tăng từ khoảng 150 ha năm 2011 lên gần 450 ha năm 2015, tương đương mức tăng 200%. Số lượng vật nuôi cũng tăng đáng kể, ví dụ đàn gà lai mía thả đồi đạt khoảng 10.000 con năm 2015, tăng 150% so với năm 2011.

2. Hiệu quả kinh tế rõ rệt: Tổng giá trị sản xuất thu được từ mô hình đạt trung bình 120 triệu đồng/ha/năm, cao hơn 35% so với sản xuất truyền thống. Lợi nhuận trung bình của hộ tham gia mô hình tăng 50% so với hộ chưa tham gia, nhờ áp dụng kỹ thuật mới và quản lý tốt hơn.

3. Tác động xã hội tích cực: Khoảng 70% người dân tham gia mô hình đánh giá cao hiệu quả tập huấn, nâng cao kỹ năng sản xuất và quản lý. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 40,89% xuống còn khoảng 30% trong khu vực nghiên cứu, góp phần cải thiện đời sống.

4. Yếu tố ảnh hưởng đến nhân rộng mô hình: Các yếu tố như nguồn vốn đầu tư, trình độ dân trí, điều kiện tự nhiên và sự hỗ trợ của chính quyền địa phương được xác định là then chốt. Ví dụ, các mô hình có sự hỗ trợ vốn vay ưu đãi và tập huấn kỹ thuật thường nhân rộng nhanh hơn 40% so với mô hình không có hỗ trợ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự thành công là do sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, cán bộ khuyến nông và người dân trong việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật và quản lý sản xuất. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế về vai trò của khuyến nông trong phát triển nông nghiệp bền vững.

Biểu đồ thể hiện sự tăng trưởng diện tích mô hình và số lượng vật nuôi qua các năm sẽ minh họa rõ nét xu hướng phát triển. Bảng so sánh chi phí - lợi nhuận giữa hộ tham gia và không tham gia mô hình cũng làm nổi bật hiệu quả kinh tế.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khó khăn như hạn chế về nguồn vốn, trình độ kỹ thuật chưa đồng đều và sự biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến sản xuất. Do đó, cần có các giải pháp đồng bộ để khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, tập huấn kỹ thuật cho nông dân: Đẩy mạnh các lớp tập huấn nâng cao kỹ năng sản xuất và quản lý mô hình, nhằm nâng cao trình độ dân trí và khả năng áp dụng công nghệ mới. Thời gian thực hiện trong 2 năm tới, do Trung tâm Khuyến nông huyện chủ trì.

2. Hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho hộ nông dân: Phối hợp với các ngân hàng và quỹ tín dụng địa phương để cung cấp nguồn vốn với lãi suất thấp, giúp người dân mở rộng quy mô sản xuất. Mục tiêu tăng 30% số hộ vay vốn trong vòng 3 năm.

3. Xây dựng hệ thống quản lý và giám sát mô hình hiệu quả: Thiết lập cơ chế theo dõi, đánh giá định kỳ kết quả mô hình để kịp thời điều chỉnh, nâng cao hiệu quả. Thực hiện ngay từ năm 2024, do Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đảm nhiệm.

4. Khuyến khích liên kết chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp: Hỗ trợ phát triển các hợp tác xã, tổ hợp tác để tăng cường liên kết sản xuất - tiêu thụ, nâng cao giá trị sản phẩm. Kế hoạch triển khai trong 5 năm, phối hợp với các doanh nghiệp và tổ chức địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý nhà nước về nông nghiệp: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển khuyến nông phù hợp với điều kiện địa phương.

2. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành nông nghiệp, phát triển nông thôn: Tham khảo các phương pháp đánh giá mô hình, cơ sở lý thuyết và dữ liệu thực tiễn để phục vụ nghiên cứu và giảng dạy.

3. Nông dân và các tổ chức nông nghiệp địa phương: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật, mô hình sản xuất hiệu quả đã được chứng minh để nâng cao năng suất và thu nhập.

4. Các tổ chức tài trợ và phát triển dự án nông nghiệp: Dựa trên đánh giá hiệu quả mô hình để thiết kế các chương trình hỗ trợ, đầu tư phù hợp, đảm bảo tính bền vững và hiệu quả kinh tế - xã hội.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình khuyến nông tại huyện Pa Già có quy mô như thế nào?
   Mô hình đã mở rộng từ khoảng 150 ha năm 2011 lên gần 450 ha năm 2015, với số lượng vật nuôi tăng tương ứng, thể hiện sự phát triển ổn định và mở rộng phạm vi áp dụng.

2. Hiệu quả kinh tế của mô hình ra sao?
   Tổng giá trị sản xuất trung bình đạt 120 triệu đồng/ha/năm, lợi nhuận hộ tham gia tăng 50% so với hộ không tham gia, nhờ áp dụng kỹ thuật mới và quản lý hiệu quả.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc nhân rộng mô hình?
   Nguồn vốn đầu tư, trình độ dân trí và sự hỗ trợ kỹ thuật từ chính quyền địa phương là các yếu tố then chốt quyết định sự thành công và mở rộng mô hình.

4. Các khó khăn chính trong xây dựng mô hình là gì?
   Bao gồm hạn chế về nguồn vốn, trình độ kỹ thuật chưa đồng đều, biến đổi khí hậu và thiếu liên kết trong chuỗi giá trị sản phẩm.

5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả mô hình?
   Tăng cường đào tạo kỹ thuật, hỗ trợ vốn vay ưu đãi, xây dựng hệ thống quản lý giám sát và phát triển liên kết chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Kết luận

• Mô hình khuyến nông tại huyện Pa Già đã phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn 2011-2015, với diện tích và số lượng vật nuôi tăng gấp ba lần.
• Hiệu quả kinh tế được cải thiện rõ rệt, lợi nhuận và thu nhập của hộ dân tham gia mô hình tăng đáng kể.
• Tác động xã hội tích cực thể hiện qua giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng cao trình độ dân trí.
• Các yếu tố như vốn đầu tư, kỹ thuật và sự hỗ trợ chính quyền là then chốt cho sự thành công.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả và nhân rộng mô hình trong thời gian tới.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình đào tạo kỹ thuật, hỗ trợ vốn và xây dựng hệ thống quản lý giám sát để đảm bảo phát triển bền vững. Các cơ quan quản lý, nhà nghiên cứu và người dân địa phương được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp huyện Pa Già.