Đánh Giá Kết Quả Cao Dán Ôn Kinh Phương Kết Hợp Điện Châm Và Xoa Bóp Bấm Huyệt Trong Điều Trị Đau Vùng Cổ Gáy

• Tác giả: Nguyễn Hồng Hạnh
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Tiến Chung
• Trường học: Học viện Y Dược học cổ truyền Việt Nam
• Chuyên ngành: Y học cổ truyền
• Đề tài: Đánh Giá Kết Quả Của Cao Dán Ôn Kinh Phương Kết Hợp Điện Châm Trong Điều Trị Đau Vùng Cổ Gáy
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống theo Y học hiện đại
• 1.2. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
• 1.3. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng
• 1.4. Chẩn đoán và điều trị
• 2. CHƯƠNG 2: CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Chất liệu nghiên cứu
• 2.2. Công thức cao dán Ôn kinh phương
• 2.3. Bào chế và cách sử dụng cao dán Ôn kinh phương
• 2.4. Phương tiện nghiên cứu
• 2.5. Đối tượng nghiên cứu
• 2.6. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.7. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.8. Phương pháp nghiên cứu
• 2.9. Thiết kế nghiên cứu
• 2.10. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.11. Phương pháp tiến hành. Các biến số nghiên cứu
• 2.12. Phương pháp lượng giá kết quả điều trị
• 2.13. Thời gian địa điểm nghiên cứu
• 2.14. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.15. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 3.1.1. Đặc điểm chung
• 3.1.2. Đặc điểm lâm sàng trước điều trị của đối tượng nghiên cứu
• 3.1.3. Đặc điểm hình ảnh tổn thương trên phim X-quang
• 3.2. Hiệu quả điều trị
• 3.2.1. Hiệu quả giảm đau theo thang điểm VAS sau điều trị
• 3.2.2. Hiệu quả cải thiện tầm vận động cột sống cổ sau điều trị
• 3.2.3. Hiệu quả cải thiện chức năng sinh hoạt hàng ngày theo thang điểm NDI
• 3.2.4. Hiệu quả điều trị chung
• 3.3. Tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị
• 3.3.1. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng
• 3.3.2. Tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH

I. Đau Cổ Gáy Tổng Quan Về Bệnh Lý và Gánh Nặng 55 ký tự

Đau vùng cổ gáy là một vấn đề sức khỏe phổ biến, ảnh hưởng đến gần một nửa dân số trưởng thành. Nghiên cứu cho thấy đây là một gánh nặng bệnh tật lớn, gây ra nhiều năm sống mất đi do bệnh tật. Một trong những nguyên nhân chính gây đau cổ gáy là thoái hóa cột sống cổ (THCSC), một bệnh lý mạn tính liên quan đến sự thoái hóa sụn khớp và đĩa đệm. Tại Việt Nam, THCSC chiếm tỷ lệ đáng kể trong các bệnh lý thoái hóa khớp, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Điều trị hiệu quả đau cổ gáy là một mối quan tâm lớn của nhiều chuyên gia y tế. Y học hiện đại tập trung vào điều trị triệu chứng, kết hợp thuốc và vật lý trị liệu. Y học cổ truyền sử dụng các phương pháp như châm cứu, xoa bóp bấm huyệt để khu phong, tán hàn, trừ thấp, thông kinh hoạt lạc. Ôn kinh phương, một chế phẩm dùng ngoài, đã được chứng minh có tác dụng khả quan trong điều trị bệnh lý cơ xương khớp.

1.1. Tỷ Lệ Mắc và Gánh Nặng Bệnh Tật Toàn Cầu Của Đau Cổ Gáy

Đau vùng cổ gáy là một vấn đề sức khỏe phổ biến, với tỷ lệ mắc từ 10,4% đến 21,3% mỗi năm và là nguyên nhân hàng thứ tư gây ra tàn tật trên toàn thế giới. Tỷ lệ này cao hơn ở người lớn tuổi do sự biến đổi thoái hóa của khớp bề mặt và sự xẹp lún của đĩa đệm cột sống. Nghiên cứu "Gánh nặng bệnh tật toàn cầu 2019" cho thấy đau vùng cổ gáy là một gánh nặng bệnh tật lớn, với tỷ lệ hiện mắc, tỷ lệ mắc mới, số năm sống mất đi do bệnh tật cao. Việc hiểu rõ về gánh nặng này giúp các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia y tế tập trung nguồn lực để cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người bị ảnh hưởng.

1.2. Nguyên Nhân Chính Gây Đau Cổ Gáy Thoái Hóa Cột Sống Cổ

Thoái hóa cột sống cổ (THCSC) là một bệnh lý mạn tính khá phổ biến, tiến triển chậm, thường gặp ở người lớn tuổi và/hoặc liên quan đến tư thế vận động. Tổn thương cơ bản của bệnh là tình trạng thoái hóa sụn khớp và/hoặc đĩa đệm ở cột sống cổ. Có thể gặp thoái hóa ở bất kỳ đoạn nào song đoạn C5-C6-C7 là thường gặp nhất. Đau vùng cổ gáy là triệu chứng thường gặp của thoái hóa cột sống cổ. Bệnh gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chính vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị sớm THCSC là vô cùng quan trọng.

II. Nguyên Nhân Đau Cổ Gáy Yếu Tố và Cơ Chế Bệnh Sinh 56 ký tự

Thoái hóa cột sống cổ có nhiều nguyên nhân, bao gồm quá trình lão hóa tự nhiên, các yếu tố cơ giới như chấn thương, và các yếu tố khác như nhiễm khuẩn, dị ứng, di truyền, bệnh lý tự miễn, rối loạn nội tiết và chuyển hóa. Quá trình lão hóa làm giảm khả năng tổng hợp collagen và mucopolysaccharid của tế bào sụn và đĩa đệm. Các yếu tố cơ giới, đặc biệt là chấn thương mạn tính, đẩy nhanh quá trình lão hóa. Về cơ chế bệnh sinh, có hai lý thuyết chính là lý thuyết cơ học và lý thuyết tế bào. Cả hai lý thuyết đều giải thích quá trình thoái hóa dẫn đến đau, dựa trên sự hư hỏng của collagen và chất proteoglycan. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

2.1. Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Thoái Hóa Cột Sống Cổ

Nguyên nhân thoái hoá cột sống cổ (THCSC) thường do các yếu tố như sau: Do quá trình lão hóa: các tế bào sụn và đĩa đệm giảm khả năng tổng hợp các sợi collagen và mucopolysaccharid. Các yếu tố cơ giới: là yếu tố quan trọng đẩy nhanh quá trình lão hóa, thường được gọi là hiện tượng quá tải. Ví dụ như yếu tố chấn thương, đặc biệt là các chấn thương mạn tính. Các yếu tố khác: Cơ chế nhiễm khuẩn dị ứng, di truyền dị dạng cột sống, bệnh lý tự miễn, rối loạn nội tiết, chuyển hóa. Việc xác định các yếu tố nguy cơ giúp bác sĩ đưa ra lời khuyên phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

2.2. Cơ Chế Bệnh Sinh của Đau Vai Gáy Do Thoái Hóa Cột Sống

Tùy thuộc vào tuổi và bệnh lý mắc phải (do vi chấn thương, nhiễm khuẩn, dị ứng, rối loạn chuyển hóa, tự miễn…) mà cơ chế bệnh sinh của đau vai gáy do THCSC khác nhau. Hiện nay có hai lý thuyết được đề nghị để giải thích cơ chế bệnh sinh của đau vai gáy do THCSC. Đó là lý thuyết cơ học và lý thuyết tế bào. Cụ thể, lý thuyết cơ học mô tả các vị trí gãy xương do giảm các sợi collagen dẫn đến việc hư hỏng các chất proteoglycan. Lý thuyết tế bào mô tả cơ chế tăng áp khiến tế bào sụn cứng lại, giải phóng các enzyme tiêu protein làm hủy hoại chất căn bản. Việc nghiên cứu cơ chế bệnh sinh giúp phát triển các phương pháp điều trị nhắm vào gốc rễ của vấn đề.

III. Cách Điện Châm Ôn Kinh Phương Giảm Đau Cổ Gáy 58 ký tự

Theo Y học cổ truyền, đau vùng cổ gáy thuộc phạm vi chứng Tý, do vệ khí suy yếu, tà khí xâm nhập, gây bế tắc kinh mạch. Do đó, điều trị tập trung vào khu phong, tán hàn, trừ thấp, thông kinh hoạt lạc. Điện châm và cao dán Ôn kinh phương là hai phương pháp được sử dụng rộng rãi. Điện châm kích thích các huyệt đạo, giúp lưu thông khí huyết. Cao dán Ôn kinh phương, với các thành phần như Ngải cứu, Địa liền, Quế chi, Ô đầu, Dây gắm, có tác dụng khu phong trừ hàn, thông kinh lạc. Sự kết hợp của hai phương pháp này mang lại hiệu quả điều trị cao hơn so với việc sử dụng riêng lẻ.

3.1. Cơ Sở Lý Luận Của Điện Châm Trong Điều Trị Đau Cổ Gáy

Điện châm là một kỹ thuật Y học cổ truyền kết hợp giữa châm cứu truyền thống và kích thích điện. Bằng cách tác động lên các huyệt đạo, điện châm giúp điều hòa khí huyết, giảm đau và cải thiện chức năng vận động. Trong điều trị đau cổ gáy, điện châm thường được áp dụng trên các huyệt vùng cổ vai gáy để giảm co cứng cơ, tăng cường tuần hoàn máu và giảm viêm. Nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của điện châm trong việc giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân đau cổ gáy.

3.2. Tác Dụng Của Cao Dán Ôn Kinh Phương Thành Phần và Cơ Chế

Cao dán Ôn kinh phương là một chế phẩm dùng ngoài được nghiên cứu và phát triển dựa trên bài thuốc cổ phương Ôn kinh thang. Các thành phần chính của cao dán bao gồm Ngải cứu, Địa liền, Quế chi, Ô đầu, Dây gắm, có tác dụng khu phong trừ hàn, thông kinh lạc. Cao dán được dán trực tiếp lên vùng da đau, giúp các hoạt chất thẩm thấu qua da, tác động trực tiếp vào các mô cơ và khớp, giảm đau và giảm viêm. Thực tế lâm sàng cho thấy, cao dán Ôn kinh phương mang lại hiệu quả giảm đau rõ rệt và an toàn cho người sử dụng.

IV. Nghiên Cứu Hiệu Quả Ôn Kinh Phương Điện Châm Trị Đau 59 ký tự

Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt trong điều trị đau vùng cổ gáy cho thấy sự cải thiện đáng kể về mức độ đau, tầm vận động cột sống cổ và chức năng sinh hoạt hàng ngày. Thang điểm VAS giảm đáng kể sau điều trị, cho thấy hiệu quả giảm đau rõ rệt. Tầm vận động cột sống cổ được cải thiện đáng kể, giúp người bệnh vận động linh hoạt hơn. Điểm NDI (Neck Disability Index) cũng giảm, cho thấy sự cải thiện về chức năng sinh hoạt hàng ngày. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của phương pháp điều trị này.

4.1. Đánh Giá Mức Độ Giảm Đau Sau Điều Trị Bằng Thang VAS

Thang điểm VAS (Visual Analog Scale) là một công cụ đơn giản và hiệu quả để đánh giá mức độ đau chủ quan của bệnh nhân. Trong nghiên cứu này, thang VAS được sử dụng để đánh giá mức độ đau trước và sau điều trị bằng cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm. Kết quả cho thấy điểm VAS trung bình giảm đáng kể sau điều trị, cho thấy hiệu quả giảm đau rõ rệt của phương pháp này. Điều này chứng minh rằng, cao dán ôn kinh phương kết hợp điện châm có thể làm giảm cơn đau cho bệnh nhân.

4.2. Cải Thiện Tầm Vận Động Cột Sống Cổ Sau Điều Trị

Tầm vận động cột sống cổ là một chỉ số quan trọng để đánh giá chức năng vận động của vùng cổ. Trong nghiên cứu này, tầm vận động cột sống cổ được đo trước và sau điều trị bằng cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm. Kết quả cho thấy tầm vận động cột sống cổ được cải thiện đáng kể sau điều trị, giúp người bệnh vận động linh hoạt hơn. Điều này cho thấy rằng, phương pháp điều trị này có thể giúp khôi phục chức năng vận động bình thường của vùng cổ.

4.3. Ảnh Hưởng Đến Chức Năng Sinh Hoạt Hàng Ngày NDI

Điểm NDI (Neck Disability Index) là một công cụ đánh giá mức độ ảnh hưởng của đau cổ gáy đến chức năng sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân. Trong nghiên cứu, điểm NDI được đo trước và sau điều trị. Kết quả cho thấy điểm NDI giảm, chứng minh người bệnh đã cải thiện chức năng sinh hoạt hàng ngày sau điều trị. Ôn kinh phương và Điện châm giúp người bệnh dễ dàng thực hiện các công việc, giảm bớt sự phụ thuộc vào người khác.

V. Lưu Ý Khi Dùng Điện Châm Ôn Kinh Phương Trị Đau 54 ký tự

Mặc dù cao dán Ôn kinh phương và điện châm là phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả, vẫn cần lưu ý một số tác dụng không mong muốn và chống chỉ định. Tác dụng không mong muốn có thể bao gồm kích ứng da tại vị trí dán cao, hoặc cảm giác khó chịu sau điện châm. Chống chỉ định bao gồm phụ nữ có thai, người có bệnh lý da liễu tại vùng cổ gáy, và người có tiền sử dị ứng với các thành phần của cao dán. Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

5.1. Tác Dụng Không Mong Muốn và Biện Pháp Xử Lý

Trong quá trình điều trị bằng cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm, một số bệnh nhân có thể gặp tác dụng không mong muốn như kích ứng da tại vị trí dán cao, hoặc cảm giác khó chịu sau điện châm. Các tác dụng này thường nhẹ và tự khỏi. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp. Việc theo dõi sát sao tình trạng bệnh nhân giúp phát hiện và xử lý kịp thời các tác dụng phụ.

5.2. Chống Chỉ Định Của Phương Pháp Điều Trị Kết Hợp

Mặc dù cao dán Ôn kinh phương và điện châm là phương pháp điều trị an toàn, nhưng vẫn có một số chống chỉ định cần lưu ý. Chống chỉ định bao gồm phụ nữ có thai, người có bệnh lý da liễu tại vùng cổ gáy, và người có tiền sử dị ứng với các thành phần của cao dán. Bệnh nhân có tiền sử bệnh tim mạch hoặc rối loạn đông máu cũng cần thận trọng khi sử dụng điện châm. Việc thăm khám và tư vấn kỹ lưỡng trước khi điều trị giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu Ứng Dụng Cao Dán Ôn Kinh Phương 57 ký tự

Nghiên cứu về hiệu quả của cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm trong điều trị đau vùng cổ gáy mở ra nhiều hướng đi mới trong việc điều trị bệnh lý này. Cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn, với thời gian theo dõi dài hơn để đánh giá đầy đủ hiệu quả và tính an toàn của phương pháp. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc xác định các yếu tố dự báo hiệu quả điều trị, giúp cá nhân hóa phác đồ điều trị cho từng bệnh nhân. Ngoài ra, việc phát triển các dạng bào chế mới của Ôn kinh phương, dễ sử dụng và hiệu quả hơn, cũng là một hướng đi đầy tiềm năng.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Phương Pháp Điều Trị

Nghiên cứu về hiệu quả của cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm cần tiếp tục được mở rộng với quy mô lớn hơn và thời gian theo dõi dài hơn. Các nghiên cứu cần tập trung vào việc so sánh hiệu quả của phương pháp này với các phương pháp điều trị khác, như thuốc giảm đau, vật lý trị liệu, hoặc phẫu thuật. Ngoài ra, việc nghiên cứu về cơ chế tác dụng của phương pháp cũng cần được đẩy mạnh, giúp hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của các thành phần trong cao dán và tác động của điện châm lên cơ thể.

6.2. Phát Triển Các Dạng Bào Chế Mới Của Ôn Kinh Phương

Việc phát triển các dạng bào chế mới của Ôn kinh phương, dễ sử dụng và hiệu quả hơn, là một hướng đi đầy tiềm năng. Các dạng bào chế mới có thể bao gồm kem bôi, gel, hoặc miếng dán có chứa các hoạt chất của Ôn kinh phương. Các dạng bào chế này cần được nghiên cứu kỹ lưỡng về khả năng thẩm thấu qua da, tác dụng dược lý và tính an toàn. Ngoài ra, việc kết hợp các hoạt chất của Ôn kinh phương với các công nghệ tiên tiến, như nanoemulsion hoặc liposome, có thể giúp tăng cường hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ.

Tổng quan nghiên cứu

Đau vùng cổ gáy là một triệu chứng phổ biến trong chăm sóc sức khỏe ban đầu, với tỷ lệ mắc lên đến 48,5% dân số trưởng thành tại một thời điểm trong đời. Theo nghiên cứu Gánh nặng bệnh tật toàn cầu 2019, đau vùng cổ gáy là một gánh nặng bệnh tật lớn, với tỷ lệ hiện mắc và số năm sống mất đi do bệnh tật cao. Trong đó, đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ (THCSC) là nguyên nhân thường gặp nhất trong thực hành lâm sàng, chiếm khoảng 14-23,6% trong các bệnh lý thoái hóa khớp tại Việt Nam. Bệnh lý này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống người bệnh, gây ra các triệu chứng đau, hạn chế vận động và giảm khả năng sinh hoạt hàng ngày.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá hiệu quả của cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt trong điều trị đau vùng cổ gáy do THCSC, đồng thời mô tả các tác dụng không mong muốn của phương pháp điều trị này. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Y học cổ truyền Bộ Công an từ tháng 4 đến tháng 10 năm 2024, với đối tượng là bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên, được chẩn đoán đau vùng cổ gáy do THCSC theo tiêu chuẩn lâm sàng và cận lâm sàng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học cho việc ứng dụng cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm đau, cải thiện vận động cột sống cổ và chức năng sinh hoạt hàng ngày cho người bệnh. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các bác sĩ lâm sàng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai nền tảng lý thuyết chính: Y học cổ truyền (YHCT) và Y học hiện đại (YHHĐ). Theo YHCT, đau vùng cổ gáy do THCSC thuộc phạm vi chứng Tý, nguyên nhân do sự bế tắc khí huyết và kinh mạch bởi tà khí phong, hàn, thấp xâm nhập hoặc do chức năng tạng phủ suy yếu, đặc biệt là thận và can. Pháp điều trị chủ yếu là khu phong, tán hàn, trừ thấp, thông kinh hoạt lạc. Cao dán Ôn kinh phương với thành phần gồm Ngải cứu, Địa liền, Quế chi, Ô đầu, Dây gắm có tác dụng khu phong trừ hàn, thông kinh lạc, phù hợp với nguyên lý điều trị này.

Theo YHHĐ, đau vùng cổ gáy do THCSC là bệnh lý mạn tính với tổn thương thoái hóa sụn khớp và đĩa đệm cột sống cổ, gây đau, co cứng cơ và hạn chế vận động. Phương pháp điện châm kích thích các huyệt đạo giúp giảm đau, giãn cơ, tăng cường dinh dưỡng mô và giảm viêm. Xoa bóp bấm huyệt là liệu pháp vật lý tác động trực tiếp lên cơ, huyệt giúp cải thiện tuần hoàn, giảm đau và tăng cường vận động.

Ba khái niệm chính được áp dụng trong nghiên cứu gồm:

• Đau vùng cổ gáy do thoái hóa cột sống cổ
• Cao dán Ôn kinh phương và cơ chế tác dụng theo YHCT
• Liệu pháp điện châm và xoa bóp bấm huyệt trong giảm đau và phục hồi chức năng

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp lâm sàng, tiến cứu, so sánh trước sau có nhóm chứng. Tổng cộng 70 bệnh nhân được tuyển chọn, chia đều thành nhóm nghiên cứu (NC) và nhóm đối chứng (ĐC), mỗi nhóm 35 người. Cỡ mẫu được tính toán dựa trên tỷ lệ hiệu quả điều trị kỳ vọng, với sai số loại I α = 0,01 và sai số loại II β = 0,09, đảm bảo độ tin cậy và tính đại diện.

Đối tượng nghiên cứu là bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên, được chẩn đoán đau vùng cổ gáy do THCSC theo tiêu chuẩn lâm sàng và cận lâm sàng, có điểm đau từ 3 đến 6 theo thang điểm VAS, không có các bệnh lý loại trừ như chèn ép tủy, loãng xương nặng, ung thư, viêm da, hoặc tiền sử phẫu thuật vùng cổ.

Phương pháp điều trị nhóm NC gồm xoa bóp bấm huyệt, cao dán Ôn kinh phương và điện châm; nhóm ĐC điều trị bằng xoa bóp bấm huyệt và điện châm. Liệu trình điều trị kéo dài 21 ngày, đánh giá kết quả tại các thời điểm D0 (trước điều trị), D7, D14 và D21.

Nguồn dữ liệu thu thập bao gồm: điểm đau theo thang VAS, tầm vận động cột sống cổ theo phương pháp Zero, chức năng sinh hoạt hàng ngày theo thang điểm Neck Disability Index (NDI), cùng các chỉ số cận lâm sàng như xét nghiệm máu, chức năng gan thận. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20 với các phép kiểm định thống kê phù hợp, mức ý nghĩa p < 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Giảm đau theo thang điểm VAS:
   Sau 21 ngày điều trị, nhóm NC giảm điểm VAS trung bình từ 5,43 ± 0,74 xuống còn 1,03 ± 0,73, tương đương giảm khoảng 81%. Nhóm ĐC giảm từ 5,31 ± 0,76 xuống 1,25 ± 0,66, giảm khoảng 76%. Sự khác biệt giữa hai nhóm có ý nghĩa thống kê (p < 0,05), cho thấy cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt hiệu quả hơn trong giảm đau.

2. Cải thiện tầm vận động cột sống cổ:
   Tầm vận động cổ ở nhóm NC cải thiện rõ rệt với tỷ lệ hạn chế vận động giảm từ mức vừa sang hạn chế nhẹ hoặc không hạn chế ở các động tác cúi, ngửa, nghiêng và quay. Nhóm ĐC cũng có cải thiện nhưng mức độ thấp hơn, với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).

3. Cải thiện chức năng sinh hoạt hàng ngày theo thang điểm NDI:
   Điểm NDI trung bình nhóm NC giảm từ mức hạn chế trung bình xuống hạn chế nhẹ hoặc không hạn chế, với hiệu suất cải thiện chức năng sinh hoạt đạt trên 70%. Nhóm ĐC có cải thiện nhưng thấp hơn, với sự khác biệt có ý nghĩa (p < 0,05).

4. Hiệu quả điều trị chung:
   Tỷ lệ bệnh nhân đạt hiệu quả điều trị loại tốt ở nhóm NC là 71,4%, trong khi nhóm ĐC là 60%. Tỷ lệ khá và trung bình cũng phân bố hợp lý, không có trường hợp kém. Các kết quả này khẳng định sự vượt trội của liệu pháp kết hợp cao dán Ôn kinh phương.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phối hợp cao dán Ôn kinh phương với điện châm và xoa bóp bấm huyệt mang lại hiệu quả vượt trội trong giảm đau, cải thiện vận động và chức năng sinh hoạt cho bệnh nhân đau vùng cổ gáy do THCSC. Nguyên nhân có thể do cao dán Ôn kinh phương với các thành phần thảo dược có tác dụng khu phong trừ hàn, thông kinh hoạt lạc, giúp giảm ngưng trệ khí huyết theo quan niệm YHCT. Đồng thời, điện châm kích thích các huyệt đạo làm dịu đau, giãn cơ và tăng cường tuần hoàn, trong khi xoa bóp bấm huyệt hỗ trợ giảm co cứng và tăng cường vận động.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với các báo cáo về hiệu quả của bài thuốc đắp HV (tiền thân của cao dán Ôn kinh phương) và liệu pháp điện châm trong điều trị các bệnh cơ xương khớp. Việc chuyển dạng bào chế thành cao dán giúp tăng tính tiện dụng, giảm tác dụng phụ và nâng cao tuân thủ điều trị.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện sự giảm điểm VAS và NDI theo thời gian, cùng bảng so sánh tầm vận động cột sống cổ trước và sau điều trị giữa hai nhóm, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả điều trị.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt trong điều trị đau vùng cổ gáy do THCSC tại các cơ sở y học cổ truyền và y học kết hợp, nhằm nâng cao hiệu quả giảm đau và cải thiện chức năng vận động. Thời gian áp dụng: ngay trong 1-2 năm tới.

2. Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ y tế về kỹ thuật sử dụng cao dán, điện châm và xoa bóp bấm huyệt đúng quy trình, đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị. Chủ thể thực hiện: các bệnh viện y học cổ truyền, trung tâm phục hồi chức năng.

3. Nghiên cứu mở rộng quy mô và đa trung tâm để đánh giá hiệu quả lâu dài và tác dụng không mong muốn của phương pháp, đồng thời khảo sát hiệu quả trên các nhóm bệnh nhân khác nhau. Thời gian thực hiện: 3-5 năm.

4. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức người bệnh về lợi ích của phương pháp điều trị kết hợp này, khuyến khích tuân thủ liệu trình và phối hợp với các biện pháp phòng bệnh như giữ ấm, vận động hợp lý. Chủ thể: các cơ sở y tế, cộng đồng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ và nhân viên y tế chuyên ngành y học cổ truyền và y học kết hợp:
   Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và hướng dẫn thực hành chi tiết về liệu pháp kết hợp cao dán, điện châm và xoa bóp bấm huyệt, giúp nâng cao hiệu quả điều trị đau vùng cổ gáy do THCSC.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên y học cổ truyền:
   Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu lâm sàng, quy trình bào chế cao dán thảo dược và ứng dụng trong điều trị bệnh cơ xương khớp.

3. Bệnh nhân và người chăm sóc:
   Hiểu rõ về các phương pháp điều trị an toàn, hiệu quả, giúp lựa chọn và phối hợp điều trị phù hợp, nâng cao chất lượng cuộc sống.

4. Cơ sở y tế và quản lý y tế:
   Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và phát triển dịch vụ y học cổ truyền kết hợp, đáp ứng nhu cầu điều trị bệnh lý cơ xương khớp phổ biến.

Câu hỏi thường gặp

1. Cao dán Ôn kinh phương có tác dụng gì trong điều trị đau cổ gáy?
   Cao dán có tác dụng khu phong trừ hàn, thông kinh hoạt lạc, giúp giảm đau và cải thiện tuần hoàn tại vùng tổn thương, hỗ trợ giảm ngưng trệ khí huyết theo YHCT.

2. Điện châm và xoa bóp bấm huyệt phối hợp như thế nào để tăng hiệu quả?
   Điện châm kích thích huyệt đạo làm dịu đau và giãn cơ, trong khi xoa bóp bấm huyệt tác động trực tiếp lên cơ và huyệt giúp giảm co cứng, tăng vận động, phối hợp tạo hiệu quả điều trị toàn diện.

3. Liệu trình điều trị kéo dài bao lâu và có tác dụng phụ không?
   Liệu trình thường kéo dài 21 ngày, mỗi ngày một lần. Nghiên cứu không ghi nhận tác dụng không mong muốn nghiêm trọng, chỉ có thể có kích ứng da nhẹ do cao dán hoặc bầm tím nhẹ do điện châm.

4. Phương pháp này có phù hợp với mọi đối tượng bệnh nhân không?
   Phù hợp với bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên bị đau vùng cổ gáy do THCSC, không có các bệnh lý loại trừ như chèn ép tủy, viêm da, hoặc bệnh tim mạch nặng. Cần thăm khám kỹ trước khi áp dụng.

5. Có thể kết hợp phương pháp này với điều trị y học hiện đại không?
   Có thể kết hợp để tăng hiệu quả giảm đau và phục hồi chức năng, tuy nhiên cần có sự tư vấn và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa để tránh tương tác và đảm bảo an toàn.

Kết luận

• Cao dán Ôn kinh phương kết hợp điện châm và xoa bóp bấm huyệt mang lại hiệu quả giảm đau vượt trội, cải thiện vận động và chức năng sinh hoạt cho bệnh nhân đau vùng cổ gáy do THCSC.
• Liệu trình 21 ngày điều trị cho thấy sự cải thiện rõ rệt về điểm VAS, tầm vận động cột sống cổ và điểm NDI với ý nghĩa thống kê.
• Phương pháp điều trị an toàn, không ghi nhận tác dụng không mong muốn nghiêm trọng trên lâm sàng và cận lâm sàng.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho việc ứng dụng liệu pháp kết hợp trong thực hành lâm sàng tại Việt Nam.
• Đề xuất mở rộng nghiên cứu đa trung tâm và đào tạo chuyên sâu để nâng cao chất lượng điều trị và phổ biến phương pháp.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và chuyên gia y học cổ truyền nên xem xét áp dụng liệu pháp này trong điều trị đau vùng cổ gáy do THCSC, đồng thời tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện và phát triển phương pháp.