Tổng quan nghiên cứu

Phẫu thuật ổ bụng là một trong những can thiệp ngoại khoa phức tạp, đòi hỏi công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật phải được thực hiện nghiêm ngặt nhằm giảm thiểu tai biến và biến chứng. Theo báo cáo của ngành y tế, tỷ lệ biến chứng phẫu thuật đã giảm đáng kể trong 30 năm qua nhờ tiến bộ trong gây mê và kỹ thuật phẫu thuật. Tuy nhiên, việc chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật vẫn là yếu tố then chốt quyết định thành công của ca mổ và quá trình hồi phục sau phẫu thuật.

Nghiên cứu này được thực hiện tại khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình trong năm 2018 với mục tiêu đánh giá thực trạng công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng có kế hoạch và xác định các yếu tố liên quan. Đối tượng nghiên cứu gồm 59 điều dưỡng viên thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh, được quan sát và phỏng vấn trực tiếp. Nghiên cứu nhằm cung cấp số liệu cụ thể về mức độ tuân thủ quy trình chuẩn bị, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc trước phẫu thuật.

Việc đánh giá công tác chuẩn bị người bệnh có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện an toàn người bệnh, giảm thiểu biến chứng và nâng cao hiệu quả điều trị. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung dữ liệu thực tiễn cho các bệnh viện tuyến tỉnh, đồng thời hỗ trợ xây dựng các chính sách đào tạo và quản lý nhân lực điều dưỡng trong lĩnh vực ngoại khoa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết chăm sóc điều dưỡng toàn diện: Nhấn mạnh việc chuẩn bị người bệnh về cả thể chất và tinh thần trước phẫu thuật nhằm đảm bảo trạng thái tốt nhất cho người bệnh.
  • Mô hình quản lý rủi ro trong phẫu thuật: Tập trung vào việc phát hiện và kiểm soát các yếu tố nguy cơ trước, trong và sau phẫu thuật để giảm thiểu biến chứng.
  • Khái niệm chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật: Bao gồm các bước thủ tục hành chính, đánh giá tình trạng sức khỏe, hướng dẫn vệ sinh, nhịn ăn, thụt tháo, và hỗ trợ tâm lý.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: chuẩn bị thể chất, chuẩn bị tinh thần, tuân thủ quy trình chuẩn bị, và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chuẩn bị như trình độ chuyên môn, số lượng bệnh nhân chăm sóc, và đào tạo chuyên môn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp mô tả cắt ngang với phân tích định lượng. Đối tượng nghiên cứu là 59 điều dưỡng viên tại khoa Ngoại tổng hợp và Ngoại ung bướu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình, thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng có kế hoạch trong giai đoạn từ tháng 10/2017 đến tháng 12/2018.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện, thu thập toàn bộ điều dưỡng viên đáp ứng tiêu chuẩn. Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp và quan sát thực tế quá trình chuẩn bị người bệnh theo 28 bước quy trình chuẩn bị. Mỗi điều dưỡng viên được quan sát một lần trong quá trình chuẩn bị cho một người bệnh.

Cỡ mẫu 59 điều dưỡng viên được đánh giá dựa trên các tiêu chí: thực hiện đúng ≥ 89% các bước quy trình và đạt toàn bộ 4 bước bắt buộc (nhịn ăn uống, thụt tháo, lấy dấu hiệu sinh tồn sáng ngày phẫu thuật, đưa người bệnh đi phẫu thuật đúng giờ).

Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng thống kê mô tả (tần suất, tỷ lệ %) và kiểm định Chi-square hoặc Fisher để phân tích mối liên quan giữa các biến số. Mức ý nghĩa thống kê được xác định khi p < 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh: 50,8% điều dưỡng viên đạt chuẩn trong công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng có kế hoạch, trong khi 49,2% không đạt. Đây là mức trung bình, phản ánh sự cần thiết cải thiện công tác chuẩn bị.

  2. Tỷ lệ đạt từng bước quy trình:

    • 100% điều dưỡng thực hiện tiếp nhận người bệnh, khai thác bệnh sử, đánh giá tình trạng thần kinh trung ương, gan thận, miễn dịch, và thực hiện y lệnh xét nghiệm.
    • Công tác giải thích tình trạng sức khỏe đạt 61%, khai thác tiền sử đông máu đạt 83,1%.
    • Hướng dẫn nhịn ăn uống trước phẫu thuật đạt 100%, thụt tháo đạt 96,6%, nhưng hướng dẫn vệ sinh thân thể chỉ đạt 42,4%, bỏ răng giả và trang sức đạt 52,5%.
    • Trong ngày phẫu thuật, lấy dấu hiệu sinh tồn, thực hiện y lệnh thuốc và đưa người bệnh đi phẫu thuật đúng giờ đều đạt 100%. Tuy nhiên, đeo vòng tay ghi thông tin chỉ đạt 50,8%, kiểm tra lại thông tin người bệnh đạt 57,6%, ghi hồ sơ và hoàn thành bảng kiểm an toàn phẫu thuật đạt 67,8%, bàn giao người bệnh và ký sổ đạt 54,2%.

  3. Yếu tố liên quan đến công tác chuẩn bị:

    • Trình độ chuyên môn, việc tham gia tập huấn về chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật, số lượng người bệnh trung bình chăm sóc trong ngày và số ngày trực trong tuần có mối liên quan có ý nghĩa thống kê với công tác chuẩn bị (p < 0,05).
    • Nhóm tuổi, giới tính, thâm niên công tác và tình trạng hôn nhân không có mối liên quan đáng kể (p > 0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng tại khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình đạt mức trung bình với tỷ lệ tuân thủ quy trình chỉ khoảng 50%. Mặc dù các bước quan trọng như tiếp nhận người bệnh, đánh giá tình trạng sức khỏe và thực hiện xét nghiệm đạt tỷ lệ cao, nhưng các bước hướng dẫn vệ sinh cá nhân, bỏ răng giả, đeo vòng tay và bàn giao người bệnh còn nhiều hạn chế.

Nguyên nhân có thể do áp lực công việc với số lượng bệnh nhân chăm sóc trung bình trên 7 người/ngày chiếm 67,7%, cùng với số ngày trực nhiều (83,1% trực 2 ngày/tuần) gây ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc. Việc tập huấn chuyên môn được chứng minh giúp nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế nhấn mạnh vai trò của đào tạo liên tục trong nâng cao năng lực điều dưỡng.

So sánh với các nghiên cứu khác, tỷ lệ lo lắng của người bệnh trước phẫu thuật cao (theo báo cáo ngành y tế khoảng 70%), do đó công tác trấn an tinh thần và giải thích cho người bệnh cần được chú trọng hơn. Việc chưa khai thác đầy đủ lo lắng của người bệnh (chỉ đạt 28,8%) cho thấy một điểm yếu trong chăm sóc toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đạt từng bước quy trình, giúp trực quan hóa các điểm mạnh và điểm yếu trong công tác chuẩn bị. Bảng phân tích mối liên quan giữa các yếu tố nhân khẩu học và công tác chuẩn bị cũng minh họa rõ vai trò của trình độ chuyên môn và đào tạo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và tập huấn chuyên môn cho điều dưỡng

    • Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về quy trình chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật, đặc biệt nhấn mạnh các bước còn hạn chế như hướng dẫn vệ sinh cá nhân, bỏ răng giả, và bàn giao người bệnh.
    • Mục tiêu nâng tỷ lệ tuân thủ quy trình lên trên 80% trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp với phòng đào tạo và khoa Ngoại.

  2. Cải thiện phân bổ nhân lực và giảm tải công việc cho điều dưỡng

    • Xem xét điều chỉnh số lượng bệnh nhân chăm sóc mỗi điều dưỡng không vượt quá 6 người/ngày để đảm bảo chất lượng chăm sóc.
    • Tăng cường nhân sự hoặc phân công hợp lý lịch trực nhằm giảm áp lực công việc.
    • Mục tiêu giảm tỷ lệ điều dưỡng không đạt quy trình xuống dưới 20% trong 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng nhân sự.

  3. Xây dựng quy trình giám sát và đánh giá thường xuyên

    • Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy trình chuẩn bị người bệnh hàng tháng, sử dụng bảng kiểm và quan sát trực tiếp.
    • Phản hồi kết quả cho từng cá nhân và khoa để kịp thời điều chỉnh.
    • Mục tiêu duy trì và nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị liên tục.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng điều dưỡng và khoa Ngoại.

  4. Tăng cường hỗ trợ tâm lý và giải thích cho người bệnh

    • Đào tạo điều dưỡng kỹ năng giao tiếp, trấn an và giải thích rõ ràng cho người bệnh và gia đình về quy trình phẫu thuật, giảm lo lắng trước mổ.
    • Tích hợp hoạt động tư vấn tâm lý vào quy trình chuẩn bị người bệnh.
    • Mục tiêu nâng tỷ lệ khai thác và trấn an lo lắng người bệnh lên trên 70% trong 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Khoa Ngoại phối hợp với phòng tâm lý bệnh viện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tại khoa Ngoại

    • Nắm bắt thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác chuẩn bị người bệnh, từ đó nâng cao kỹ năng và tuân thủ quy trình chăm sóc trước phẫu thuật.

  2. Ban lãnh đạo bệnh viện và phòng điều dưỡng

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách đào tạo, phân bổ nhân lực và giám sát chất lượng chăm sóc ngoại khoa.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành điều dưỡng, y học

    • Tham khảo phương pháp nghiên cứu, số liệu thực tế và các phân tích liên quan đến công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng.

  4. Cơ quan quản lý y tế và các tổ chức đào tạo y tế

    • Áp dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện các hướng dẫn chuyên môn, quy trình chuẩn bị người bệnh và chương trình đào tạo điều dưỡng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng lại quan trọng?
    Chuẩn bị kỹ lưỡng giúp giảm thiểu biến chứng, tai biến trong và sau phẫu thuật, đồng thời nâng cao hiệu quả điều trị và rút ngắn thời gian hồi phục. Ví dụ, việc nhịn ăn đúng giờ giúp tránh trào ngược dịch dạ dày khi gây mê.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng công tác chuẩn bị người bệnh?
    Trình độ chuyên môn, đào tạo chuyên sâu, số lượng bệnh nhân chăm sóc và lịch trực là những yếu tố chính. Điều dưỡng có đào tạo bài bản và ít bệnh nhân chăm sóc thường thực hiện tốt hơn.

  3. Làm thế nào để cải thiện sự tuân thủ quy trình chuẩn bị người bệnh?
    Tăng cường đào tạo, giám sát thường xuyên, phân bổ nhân lực hợp lý và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của từng bước trong quy trình là các giải pháp hiệu quả.

  4. Điều dưỡng cần chú ý những bước nào trong quy trình chuẩn bị người bệnh?
    Ngoài các bước cơ bản như tiếp nhận, đánh giá sức khỏe, điều dưỡng cần đặc biệt chú trọng hướng dẫn vệ sinh cá nhân, bỏ răng giả, nhịn ăn, thụt tháo và bàn giao người bệnh đúng quy định.

  5. Làm thế nào để hỗ trợ tâm lý người bệnh trước phẫu thuật?
    Điều dưỡng nên cung cấp thông tin rõ ràng, giải đáp thắc mắc, trấn an lo lắng và tạo môi trường thân thiện. Ví dụ, việc trò chuyện và chia sẻ giúp giảm tỷ lệ lo lắng trước mổ từ khoảng 70% xuống mức thấp hơn.

Kết luận

  • Công tác chuẩn bị người bệnh trước phẫu thuật ổ bụng tại khoa Ngoại, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình năm 2018 đạt mức trung bình với tỷ lệ tuân thủ quy trình là 50,8%.
  • Các bước quan trọng như tiếp nhận người bệnh, đánh giá sức khỏe và thực hiện xét nghiệm đạt tỷ lệ cao, nhưng hướng dẫn vệ sinh cá nhân, bỏ răng giả và bàn giao người bệnh còn hạn chế.
  • Trình độ chuyên môn, đào tạo và số lượng bệnh nhân chăm sóc có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng công tác chuẩn bị.
  • Cần triển khai các giải pháp đào tạo, phân bổ nhân lực, giám sát và hỗ trợ tâm lý để nâng cao hiệu quả công tác chuẩn bị.
  • Nghiên cứu đề xuất các bước tiếp theo trong vòng 12 tháng nhằm cải thiện tỷ lệ tuân thủ quy trình và nâng cao an toàn người bệnh trong phẫu thuật ổ bụng.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng chăm sóc trước phẫu thuật, bảo vệ sức khỏe người bệnh và góp phần thành công cho mỗi ca mổ!