Luận văn thạc sĩ về biến đổi thành phần hóa học của fucoidan từ rong nâu Sargassum mcclurei

• Tác giả: Nguyễn Trần Bảo Huy
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Đức Thịnh
• Trường học: Học viện Khoa học và Công nghệ
• Chuyên ngành: Hóa phân tích
• Đề tài: Đánh Giá Biến Đổi Hóa Học Của Fucoidan Từ Rong Nâu Sargassum Mcclurei Qua Các Phương Pháp Chiết Xuất
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
• MỤC LỤC
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ RONG BIỂN
• 1.2. Giới thiệu rong biển
• 1.3. Giới thiệu rong nâu
• 1.4. Một số thành phần hóa học trong rong nâu
• 1.5. Hợp chất Phenolic
• 1.6. Hợp chất Carotenoid
• 1.7. Hợp chất Terpenoid
• 1.8. TỔNG QUAN VỀ FUCOIDAN
• 1.9. Thành phần hóa học của fucoidan
• 1.10. Đa dạng cấu trúc của fucoidan
• 1.11. Hoạt tính sinh học của fucoidan
• 1.12. Hoạt tính kháng khuẩn và kháng virus
• 1.13. Hoạt tính chống oxy hóa
• 1.14. Hoạt tính kháng u và điều hòa miễn dịch
• 1.15. Hoạt tính chống đông tụ máu và chống huyết khối
• 1.16. Chống lại các bệnh về gan
• 1.17. Ứng dụng của fucoidan
• 1.18. TỔNG QUAN MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CHIẾT FUCOIDAN
• 1.19. Phương pháp chiết fucoidan trong axit pH 2-3
• 1.20. Phương pháp chiết fucoidan trong nước nóng
• 1.21. Phương pháp chiết fucoidan trong dung dịch CaCl2 2%
• 1.22. Phương pháp chiết fucoidan bằng ethanol
• 1.23. Phương pháp chiết fucoidan bằng chất lỏng ion
• 1.24. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU FUCOIDAN TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM
• 1.25. Tình hình nghiên cứu fucoidan trên thế giới
• 1.26. Tình hình nghiên cứu fucoidan ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.2. Rong nâu Sargassum mcclurei
• 2.3. Chuẩn bị hóa chất và thiết bị
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.5. Phương pháp chiết fucoidan
• 2.6. Phương pháp chiết fucoidan bằng nước nóng
• 2.7. Phương pháp chiết fucoidan bằng dung dịch HCl (pH:2-3)
• 2.8. Phương pháp chiết fucoidan bằng dung dịch CaCl2 2%
• 2.9. Phương pháp chiết fucoidan có sự hỗ trợ của enzyme
• 2.10. Phương pháp chiết fucoidan bằng chất lỏng ion
• 2.11. Phương pháp xác định thành phần hóa học của fucoidan
• 2.12. Phương pháp phân tích hàm lượng tổng carbohydrate
• 2.13. Phương pháp phân tích thành phần đường đơn
• 2.14. Phương pháp phân tích hàm lượng sulfate
• 2.15. Phương pháp phân tích hàm lượng uronic acid
• 2.16. Phương pháp phân tích hàm lượng polyphenol
• 2.17. Phương pháp phân tích hàm lượng protein
• 2.18. Phương pháp phân tích vị trí của nhóm sulfate trong fucoidan
• 2.19. Phương pháp điện di trên gel carbonhydrate-polyacrilamide
• 2.20. Phương pháp thử hoạt tính chống oxy hóa của fucoidan
• 2.21. Phương pháp xác định hoạt tính oxy hóa tổng số
• 2.22. Phương pháp thử nghiệm hoạt tính chống oxy hóa bằng DPPH
• 2.23. Thu thập và xử lý rong nâu Sargassum mcclurei
• 2.24. Chiết fucoidan trong rong nâu Sargassum mcclurei
• 2.25. Xác định thành phần hóa học của fucoidan
• 2.26. Xác định hoạt tính chống oxy hóa của fucoidan
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. XÂY DỰNG ĐƯỜNG CHUẨN
• 3.2. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN RONG NGUYÊN LIỆU
• 3.3. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH HIỆU SUẤT CHIẾT FUCOIDAN TỪ RONG SARGASSUM MCCLUREI BẰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP KHÁC NHAU
• 3.4. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA PHƯƠNG PHÁP CHIẾT LÊN THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA FUCOIDAN CHIẾT TỪ RONG NÂU SARGASSUM MCCLUREI
• 3.5. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA PHƯƠNG PHÁP CHIẾT LÊN VỊ TRÍ CỦA NHÓM SULFATE TRÊN FUCOIDAN CHIẾT TỪ RONG NÂU SARGASSUM MCCLUREI
• 3.6. KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ẢNH HƯỞNG CỦA PHƯƠNG PHÁP CHIẾT LÊN HOẠT TÍNH SINH HỌC CỦA FUCOIDAN CHIẾT TỪ RONG NÂU SARGASSUM MCCLUREI
• 3.7. Đánh giá hàm lượng hoạt tính oxy hóa tổng số
• 3.8. Đánh giá kết quả thử hoạt tính chống oxy hóa bằng DPPH
• 3.9. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về fucoidan

Fucoidan là một polysaccharide sulfate có nguồn gốc từ rong nâu. Thành phần hóa học của fucoidan rất đa dạng, bao gồm fucose, sulfate, uronic acid và các đường đơn khác. Cấu trúc của fucoidan có thể thay đổi tùy thuộc vào loài rong nâu và phương pháp chiết xuất. Nghiên cứu cho thấy fucoidan có nhiều hoạt tính sinh học như kháng viêm, chống ung thư và chống oxy hóa. Điều này làm cho fucoidan trở thành một đối tượng nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng. Theo một nghiên cứu, hoạt tính sinh học của fucoidan phụ thuộc vào cấu trúc hóa học và khối lượng phân tử của nó. Do đó, việc hiểu rõ về fucoidan và các phương pháp chiết xuất là rất cần thiết để tối ưu hóa hoạt tính sinh học của nó.

1.1. Thành phần hóa học của fucoidan

Thành phần hóa học của fucoidan rất phong phú, với fucose chiếm tỷ lệ lớn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hàm lượng sulfate trong fucoidan cũng rất quan trọng, ảnh hưởng đến hoạt tính sinh học của nó. Các thành phần khác như uronic acid và các đường đơn cũng góp phần tạo nên tính chất đặc biệt của fucoidan. Việc phân tích thành phần hóa học của fucoidan giúp hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động và ứng dụng của nó trong y học. Một nghiên cứu cho thấy rằng hàm lượng sulfate cao có thể tăng cường khả năng kháng viêm của fucoidan.

II. Phương pháp chiết xuất fucoidan

Có nhiều phương pháp chiết xuất fucoidan từ rong nâu Sargassum mcclurei. Các phương pháp này bao gồm chiết bằng nước nóng, dung dịch axit, dung dịch CaCl2, và chất lỏng ion. Mỗi phương pháp có ưu điểm và nhược điểm riêng, ảnh hưởng đến hàm lượng và hoạt tính sinh học của fucoidan thu được. Nghiên cứu cho thấy rằng phương pháp chiết bằng nước nóng có thể thu được fucoidan với hàm lượng cao, trong khi phương pháp chiết bằng dung dịch axit có thể làm giảm hoạt tính sinh học của nó. Việc lựa chọn phương pháp chiết phù hợp là rất quan trọng để tối ưu hóa chất lượng của fucoidan.

2.1. Chiết xuất bằng nước nóng

Phương pháp chiết bằng nước nóng là một trong những phương pháp phổ biến nhất để thu nhận fucoidan. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiệt độ và thời gian chiết có ảnh hưởng lớn đến hàm lượng fucoidan thu được. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc chiết ở nhiệt độ cao trong thời gian dài có thể làm tăng hàm lượng fucoidan. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nhiệt độ quá cao có thể làm biến đổi cấu trúc hóa học của fucoidan, dẫn đến giảm hoạt tính sinh học. Do đó, việc tối ưu hóa điều kiện chiết là rất cần thiết để đảm bảo chất lượng của fucoidan.

III. Đánh giá hoạt tính sinh học của fucoidan

Hoạt tính sinh học của fucoidan từ rong nâu Sargassum mcclurei đã được nghiên cứu rộng rãi. Các nghiên cứu cho thấy fucoidan có khả năng chống oxy hóa, kháng viêm và kháng ung thư. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng fucoidan có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và tăng cường hệ miễn dịch. Việc đánh giá hoạt tính sinh học của fucoidan không chỉ giúp hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động của nó mà còn mở ra cơ hội ứng dụng trong y học và thực phẩm chức năng. Các phương pháp thử nghiệm hoạt tính sinh học như DPPH và thử nghiệm tế bào đã được sử dụng để đánh giá hiệu quả của fucoidan.

3.1. Hoạt tính chống oxy hóa

Hoạt tính chống oxy hóa của fucoidan là một trong những đặc tính quan trọng nhất. Nghiên cứu cho thấy rằng fucoidan có khả năng loại bỏ các gốc tự do, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng fucoidan chiết từ rong nâu có khả năng bắt gốc DPPH cao, cho thấy tiềm năng ứng dụng trong các sản phẩm thực phẩm chức năng. Việc nghiên cứu và phát triển các sản phẩm chứa fucoidan có thể mang lại lợi ích sức khỏe đáng kể cho con người.

Tổng quan nghiên cứu

Rong biển, đặc biệt là rong nâu, là nguồn cung cấp polysaccharide sulfate phong phú, trong đó fucoidan chiếm vị trí quan trọng nhờ các hoạt tính sinh học đa dạng như chống đông máu, kháng virus, chống ung thư và chống oxy hóa. Tại Việt Nam, với hơn 147 loài rong nâu được phân loại, trong đó chi Sargassum chiếm hơn 60 loài, nguồn nguyên liệu này có tiềm năng lớn cho nghiên cứu và ứng dụng fucoidan trong y dược và thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của fucoidan phụ thuộc mạnh mẽ vào phương pháp chiết xuất, điều này đặt ra yêu cầu nghiên cứu đánh giá sự biến đổi thành phần hóa học của fucoidan theo các phương pháp chiết khác nhau.

Luận văn tập trung nghiên cứu fucoidan phân lập từ rong nâu Sargassum mcclurei, thu thập tại Vịnh Nha Trang vào tháng 6/2020, nhằm đánh giá ảnh hưởng của các phương pháp chiết như chiết bằng nước nóng, axit loãng, dung dịch CaCl2 2%, chất lỏng ion và enzyme lên thành phần hóa học (hàm lượng sulfate, uronic acid, tổng carbohydrate) và cấu trúc của fucoidan. Mục tiêu là làm cơ sở lựa chọn phương pháp chiết phù hợp để thu nhận fucoidan có hoạt tính sinh học cao, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm fucoidan trong nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về cấu trúc và hoạt tính sinh học của fucoidan, bao gồm:

• Cấu trúc hóa học của fucoidan: Fucoidan là polysaccharide sulfate dị thể, thành phần chính gồm fucose (18,6-60%), sulfate (17,7-39,2%) và các monosaccharide khác như galactose, glucose, mannose, xylose, uronic acid. Cấu trúc phức tạp với các liên kết glycoside đa dạng và nhóm sulfate phân bố không đều trên mạch polysaccharide.

• Hoạt tính sinh học của fucoidan: Bao gồm hoạt tính chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng virus, chống ung thư, chống đông máu và điều hòa miễn dịch. Hoạt tính này phụ thuộc vào thành phần hóa học, vị trí nhóm sulfate và khối lượng phân tử của fucoidan.

• Phương pháp chiết fucoidan: Các phương pháp chiết phổ biến như chiết bằng nước nóng, axit loãng, dung dịch CaCl2, enzyme hỗ trợ và chất lỏng ion, mỗi phương pháp ảnh hưởng khác nhau đến thành phần và cấu trúc fucoidan thu nhận được.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Rong nâu Sargassum mcclurei thu thập tại Hòn Chồng, Vịnh Nha Trang, tháng 6/2020. Mẫu được xử lý loại bỏ chất béo, sắc tố và các hợp chất có trọng lượng phân tử thấp trước khi chiết fucoidan.

• Phương pháp chiết: Năm phương pháp chiết được áp dụng gồm chiết bằng nước nóng (60 °C, 3 giờ, 3 lần), chiết bằng dung dịch HCl pH 2-3 (60 °C, 3 giờ, 3 lần), chiết bằng dung dịch CaCl2 2% (85 °C, 3 giờ, 3 lần), chiết có hỗ trợ enzyme Viscozyme (pH 4,5, 40 °C, 6 giờ, 3 lần) và chiết bằng chất lỏng ion BmimCl (80 °C, 3 giờ, 3 lần).

• Phân tích thành phần hóa học: Hàm lượng tổng carbohydrate được xác định bằng phương pháp phenol-axit sulfuric; thành phần đường đơn phân tích bằng HPLC sau thủy phân axit; hàm lượng sulfate đo bằng phương pháp độ đục với BaCl2/gelatin; hàm lượng uronic acid xác định theo phương pháp Carbazol.

• Phân tích cấu trúc: Sử dụng phổ hồng ngoại (IR) để xác định vị trí nhóm sulfate và các nhóm chức khác trên phân tử fucoidan.

• Phân tích hoạt tính sinh học: Đánh giá hoạt tính chống oxy hóa tổng số và khả năng bắt gốc DPPH của các mẫu fucoidan thu nhận.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập mẫu tháng 6/2020, xử lý và chiết fucoidan trong vòng 3 tháng, phân tích hóa học và hoạt tính trong 3 tháng tiếp theo, tổng thời gian nghiên cứu khoảng 6 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Hiệu suất chiết fucoidan: Phương pháp chiết bằng nước nóng thu được hiệu suất khoảng 3,5%, chiết bằng axit loãng đạt khoảng 4,2%, dung dịch CaCl2 2% cho hiệu suất cao nhất khoảng 5,1%, chiết bằng enzyme và chất lỏng ion lần lượt đạt 4,7% và 4,9%.

2. Thành phần hóa học: Fucoidan thu nhận bằng dung dịch CaCl2 2% có hàm lượng sulfate cao nhất (khoảng 28%), tiếp theo là chiết bằng enzyme (26%), nước nóng (24%), axit loãng (22%) và chất lỏng ion (20%). Hàm lượng uronic acid dao động từ 8-12% tùy phương pháp, trong đó chiết bằng enzyme cho hàm lượng uronic acid cao nhất. Tổng carbohydrate chiếm từ 45-55%, cao nhất ở phương pháp chiết bằng nước nóng.

3. Vị trí nhóm sulfate: Phổ IR cho thấy nhóm sulfate chủ yếu gắn ở vị trí C-4 của vòng pyranose trong tất cả các mẫu, tuy nhiên mức độ sulfate hóa và sự phân bố nhóm sulfate có sự khác biệt rõ rệt giữa các phương pháp chiết.

4. Hoạt tính chống oxy hóa: Fucoidan chiết bằng dung dịch CaCl2 2% và enzyme thể hiện hoạt tính chống oxy hóa cao nhất với khả năng bắt gốc DPPH đạt trên 70%, trong khi mẫu chiết bằng chất lỏng ion và axit loãng có hoạt tính thấp hơn, khoảng 55-60%.

Thảo luận kết quả

Sự khác biệt về hiệu suất chiết và thành phần hóa học fucoidan giữa các phương pháp chiết xuất phản ánh cơ chế phá vỡ liên kết trong thành tế bào rong nâu và khả năng bảo tồn cấu trúc polysaccharide. Phương pháp chiết bằng dung dịch CaCl2 2% có ưu điểm trong việc thu nhận fucoidan với hàm lượng sulfate cao, điều này góp phần nâng cao hoạt tính sinh học, đặc biệt là hoạt tính chống oxy hóa. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy hàm lượng sulfate tỷ lệ thuận với hoạt tính sinh học của fucoidan.

Phương pháp chiết bằng enzyme giúp bảo tồn cấu trúc uronic acid và carbohydrate, làm tăng tính đa dạng cấu trúc và hoạt tính sinh học. Ngược lại, chiết bằng axit loãng và chất lỏng ion có thể làm biến đổi cấu trúc hóa học, dẫn đến giảm hoạt tính chống oxy hóa.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh hiệu suất chiết, hàm lượng sulfate, uronic acid và hoạt tính DPPH giữa các phương pháp, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và ưu nhược điểm của từng phương pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Ưu tiên sử dụng phương pháp chiết dung dịch CaCl2 2% để thu nhận fucoidan có hàm lượng sulfate cao và hoạt tính chống oxy hóa mạnh, nhằm mục tiêu phát triển sản phẩm thực phẩm chức năng và dược phẩm trong vòng 12 tháng, do các viện nghiên cứu và doanh nghiệp dược liệu thực hiện.

2. Áp dụng phương pháp chiết có hỗ trợ enzyme để bảo tồn cấu trúc uronic acid và carbohydrate, nâng cao đa dạng hoạt tính sinh học, phù hợp cho nghiên cứu phát triển sản phẩm đa chức năng trong 18 tháng, do các phòng thí nghiệm hóa sinh và công nghệ sinh học đảm nhiệm.

3. Hạn chế sử dụng phương pháp chiết axit loãng và chất lỏng ion trong trường hợp yêu cầu bảo toàn cấu trúc fucoidan nguyên vẹn, hoặc cần tối ưu hóa quy trình để giảm thiểu biến đổi cấu trúc, tiến hành nghiên cứu bổ sung trong 6-12 tháng.

4. Khuyến khích nghiên cứu sâu hơn về mối liên hệ giữa cấu trúc hóa học và hoạt tính sinh học của fucoidan thu nhận từ các phương pháp khác nhau, nhằm phát triển các sản phẩm đặc thù cho từng mục đích ứng dụng, với thời gian nghiên cứu dự kiến 24 tháng, do các nhóm nghiên cứu đa ngành phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Hóa phân tích, Công nghệ sinh học: Nắm bắt kiến thức về phương pháp chiết và phân tích fucoidan, áp dụng trong nghiên cứu cấu trúc và hoạt tính polysaccharide từ rong biển.

2. Doanh nghiệp sản xuất thực phẩm chức năng và dược phẩm: Tìm hiểu quy trình chiết xuất fucoidan hiệu quả, lựa chọn phương pháp phù hợp để nâng cao chất lượng sản phẩm và giá trị kinh tế.

3. Chuyên gia phát triển sản phẩm y dược và mỹ phẩm: Áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các sản phẩm có hoạt tính sinh học cao, đặc biệt trong lĩnh vực chống oxy hóa, chống viêm và hỗ trợ điều trị ung thư.

4. Cơ quan quản lý và hoạch định chính sách về tài nguyên biển và phát triển công nghiệp sinh học: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược khai thác và phát triển nguồn nguyên liệu rong biển bền vững, thúc đẩy ngành công nghiệp sinh học tại Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Fucoidan là gì và tại sao nó quan trọng?
   Fucoidan là polysaccharide sulfate chiết xuất từ rong nâu, có nhiều hoạt tính sinh học như chống ung thư, chống oxy hóa và kháng virus. Nó được ứng dụng rộng rãi trong y dược và thực phẩm chức năng nhờ các đặc tính này.

2. Phương pháp chiết nào cho hiệu suất fucoidan cao nhất?
   Phương pháp chiết bằng dung dịch CaCl2 2% cho hiệu suất cao nhất khoảng 5,1%, đồng thời giữ được hàm lượng sulfate cao, giúp tăng hoạt tính sinh học của fucoidan.

3. Thành phần hóa học của fucoidan ảnh hưởng thế nào đến hoạt tính sinh học?
   Hàm lượng sulfate và uronic acid trong fucoidan ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt tính chống oxy hóa và kháng ung thư. Hàm lượng sulfate cao thường tương ứng với hoạt tính sinh học mạnh hơn.

4. Tại sao cần lựa chọn phương pháp chiết phù hợp?
   Mỗi phương pháp chiết ảnh hưởng khác nhau đến cấu trúc và thành phần fucoidan, từ đó ảnh hưởng đến hoạt tính sinh học. Lựa chọn phương pháp phù hợp giúp thu nhận fucoidan có đặc tính mong muốn cho từng ứng dụng cụ thể.

5. Fucoidan từ rong nâu Việt Nam có điểm gì nổi bật?
   Fucoidan từ rong nâu Việt Nam, đặc biệt là Sargassum mcclurei, có cấu trúc phức tạp với sự đa dạng về thành phần đường và nhóm sulfate, mang lại tiềm năng ứng dụng cao trong y dược và thực phẩm chức năng, đồng thời góp phần phát triển ngành công nghiệp sinh học biển trong nước.

Kết luận

• Fucoidan chiết từ rong nâu Sargassum mcclurei có thành phần hóa học và hoạt tính sinh học biến đổi rõ rệt theo phương pháp chiết.
• Phương pháp chiết bằng dung dịch CaCl2 2% và enzyme hỗ trợ cho fucoidan có hàm lượng sulfate và hoạt tính chống oxy hóa cao nhất.
• Vị trí nhóm sulfate chủ yếu ở C-4 của vòng pyranose, ảnh hưởng đến hoạt tính sinh học của fucoidan.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để lựa chọn phương pháp chiết phù hợp nhằm phát triển sản phẩm fucoidan có giá trị cao.
• Đề xuất tiếp tục nghiên cứu mối liên hệ cấu trúc - hoạt tính và ứng dụng fucoidan trong các lĩnh vực y dược và thực phẩm chức năng trong vòng 1-2 năm tới.

Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển sản phẩm từ rong biển Việt Nam.