Đặc điểm hậu hiện đại trong tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

NHÀ VĂN JOHN MAXWELL COETZEE

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU

Lí do chọn đề tài

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Đóng góp của luận án

Cấu trúc luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Tình hình nghiên cứu lý thuyết văn học hậu hiện đại

1.1.1. Tình hình nghiên cứu lý thuyết văn học hậu hiện đại trên thế giới

1.1.2. Tình hình nghiên cứu lý thuyết văn học hậu hiện đại ở Việt Nam

1.2. Tình hình nghiên cứu về Coetzee

1.2.1. Nghiên cứu về Coetzee trên thế giới

1.2.2. Nghiên cứu về Coetzee ở Việt Nam

2. CHƯƠNG 2: ĐẶC TRƯNG HẬU HIỆN ĐẠI TRONG TIỂU THUYẾT CỦA COETZEE NHÌN TỪ TÂM THỨC HẬU THUỘC ĐỊA

2.1. Chế độ Apartheid/hậu Apartheid ở Nam Phi

2.2. Đại tự sự Apartheid - thời kỳ lịch sử bạo lực

2.3. Hậu Apartheid - thời kỳ lịch sử bất ổn

2.4. Tâm thức lưu vong và ngụ ngôn chính trị

2.5. Tâm thức lưu vong và lịch sử “đen” - “trắng”

2.6. Ngụ ngôn đen (allegory) chính trị Nam Phi

2.7. Diễn ngôn “kẻ mạnh”, “kẻ khác”

2.7.1. Diễn ngôn “kẻ mạnh” - người da trắng và mặc cảm phạm tội

2.7.2. Diễn ngôn “kẻ khác” - người da đen bản xứ và mặc cảm trả thù

3. CHƯƠNG 3: ĐẶC TRƯNG HẬU HIỆN ĐẠI TRONG TIỂU THUYẾT CỦA COETZEE NHÌN TỪ PHƯƠNG DIỆN NHÂN VẬT

3.1. Kiểu con người phi lí, hoài nghi hậu hiện đại gắn với cảm thức hậu thực dân

3.1.1. Con người phi lí mang ý thức phản tỉnh

3.1.2. Con người hoài nghi, cô đơn

3.2. Kiểu con người bị ruồng bỏ, bị chấn thương gắn với cảm thức lưu vong

3.2.1. Con người bị ruồng bỏ

3.2.2. Con người bị chấn thương

3.3. Kiểu con người tính dục, khao khát tự do và hành trình trở về thiên nhiên gắn với cảm thức sinh thái

3.3.1. Con người tính dục, khao khát tự do

3.3.2. Con người hành trình trở về thiên nhiên gắn với cảm thức sinh thái

4. CHƯƠNG 4: KỸ THUẬT TRẦN THUẬT HẬU HIỆN ĐẠI TRONG TIỂU THUYẾT CỦA COETZEE

4.1. Kỹ thuật sử dụng người kể chuyện trong tiểu thuyết của Coetzee

4.2. Người kể chuyện và tính chất lưỡng phân ngôi kể

4.3. Điểm nhìn đa chiều và người kể chuyện không đáng tin cậy

4.4. Kỹ thuật trần thuật gắn với tọa độ không - thời gian trong tiểu thuyết của Coetzee

4.5. Kỹ thuật trần thuật thời gian gắn với hành trình trải nghiệm từ trung tâm đến ngoại vi

4.6. Kỹ thuật trần thuật gắn với tọa độ không gian vòng tròn mê cung và thời gian phân mảnh đồng hiện

4.7. Các kỹ thuật trần thuật khác trong tiểu thuyết của Coetzee

4.7.1. Siêu hư cấu trong tiểu thuyết của Coetzee

4.7.2. Kỹ thuật sử dụng giọng điệu hoài nghi, chua chát

4.7.3. Trò chơi nhại, lối viết tự truyện tiểu sử và thủ pháp giản lược

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Hậu hiện đại và văn học hậu hiện đại

Hậu hiện đại là một trào lưu tư tưởng phổ biến, xuất hiện từ cuối thế kỷ XIX và phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ XX, XXI. Trong lĩnh vực văn học hậu hiện đại, thuật ngữ này được sử dụng để chỉ sự khủng hoảng của ngôn ngữ và sự phản kháng chống lại các đại tự sự. John Maxwell Coetzee, một nhà văn Nam Phi đoạt giải Nobel Văn học năm 2003, là đại diện tiêu biểu của văn học hậu hiện đại. Tác phẩm của ông phản ánh tâm thức hậu thuộc địa và những bi kịch con người trong xã hội Nam Phi thời kỳ Apartheid và hậu Apartheid.

1.1. Lý thuyết hậu hiện đại trong văn học

Lý thuyết hậu hiện đại được xây dựng dựa trên sự phản kháng chống lại các đại tự sự và sự đa dạng trong cách tiếp cận văn bản. Các nhà lý luận như Jean-François Lyotard và Jacques Derrida đã đóng góp lớn vào việc định hình lý thuyết văn học hậu hiện đại. Coetzee sử dụng các kỹ thuật siêu hư cấu và người kể chuyện không đáng tin cậy để phản ánh sự phức tạp của xã hội Nam Phi.

1.2. Ảnh hưởng của hậu hiện đại đến văn học thế giới

Văn học hậu hiện đại đã tác động mạnh mẽ đến văn học thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Coetzee là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Nam Phi, với các tác phẩm phản ánh tâm thức lưu vong và ngụ ngôn chính trị. Tác phẩm của ông được dịch ra nhiều thứ tiếng và có ảnh hưởng lớn đến văn học đương đại.

II. Đặc điểm hậu hiện đại trong tiểu thuyết của Coetzee

Tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee mang đậm dấu ấn của hậu hiện đại, thể hiện qua các yếu tố như tâm thức hậu thuộc địa, nhân vật phi lý, và kỹ thuật trần thuật đa chiều. Tác phẩm của ông phản ánh sự bất ổn của xã hội Nam Phi thời kỳ Apartheid và hậu Apartheid, đồng thời đặt ra những câu hỏi nhức nhối về thân phận con người.

2.1. Tâm thức hậu thuộc địa

Tâm thức hậu thuộc địa là một trong những đặc điểm nổi bật trong tiểu thuyết của Coetzee. Tác phẩm của ông phản ánh sự chia rẽ sâu sắc giữa người da trắng và người da đen trong xã hội Nam Phi. Coetzee sử dụng ngụ ngôn chính trị để phê phán chế độ Apartheid và những hậu quả của nó.

2.2. Nhân vật phi lý và hoài nghi

Nhân vật trong tiểu thuyết của Coetzee thường mang tính chất phi lý và hoài nghi, phản ánh sự bất ổn của xã hội hậu hiện đại. Những nhân vật này thường bị ruồng bỏ và chấn thương, thể hiện sự cô đơn và bất lực trước thực tại.

III. Kỹ thuật trần thuật hậu hiện đại

Kỹ thuật trần thuật trong tiểu thuyết của Coetzee mang đậm dấu ấn của hậu hiện đại, với sự sử dụng người kể chuyện không đáng tin cậy, điểm nhìn đa chiều, và thời gian phân mảnh. Những kỹ thuật này giúp Coetzee phản ánh sự phức tạp và bất ổn của xã hội Nam Phi.

3.1. Người kể chuyện không đáng tin cậy

Người kể chuyện không đáng tin cậy là một trong những kỹ thuật trần thuật tiêu biểu của hậu hiện đại. Coetzee sử dụng kỹ thuật này để tạo ra sự mơ hồ và đa nghĩa trong tác phẩm, buộc người đọc phải tự tìm kiếm sự thật.

3.2. Thời gian và không gian phân mảnh

Thời gian phân mảnh và không gian vòng tròn mê cung là những yếu tố quan trọng trong tiểu thuyết của Coetzee. Những kỹ thuật này giúp tác giả phản ánh sự bất ổn và phức tạp của xã hội hậu hiện đại.

IV. Giá trị và ứng dụng của luận án

Luận án tiến sĩ này không chỉ khẳng định vị trí của John Maxwell Coetzee trong văn học hậu hiện đại mà còn góp phần làm phong phú thêm nghiên cứu văn học ở Việt Nam. Luận án cung cấp cái nhìn tổng quan về đặc điểm văn học của Coetzee, đồng thời mở ra hướng nghiên cứu mới cho các nhà phê bình văn học.

4.1. Đóng góp cho nghiên cứu văn học

Luận án là một trong những công trình đầu tiên nghiên cứu hệ thống về đặc điểm hậu hiện đại trong tiểu thuyết của Coetzee ở Việt Nam. Nó không chỉ giúp độc giả hiểu rõ hơn về tác phẩm của Coetzee mà còn góp phần vào văn học so sánh.

4.2. Ứng dụng thực tiễn

Luận án có giá trị thực tiễn cao, đặc biệt trong việc giảng dạy và nghiên cứu văn học hậu hiện đại. Nó cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành văn học.

Phân tích đặc trưng hậu hiện đại trong tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee