Đặc Điểm Dịch Tễ Học và Lâm Sàng của Các Ca Bệnh Tiêu Chảy Cấp do Vi Rút Rota ở Trẻ Dưới 2 Tuổi Tại Bệnh Viện Xanh Pôn, Hà Nội

• Tác giả: Nguyễn Diệu Chi Mai
• Người hướng dẫn: PGS.TS Đinh Thị Phương Hòa
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Đặc Điểm Dịch Tễ Học và Lâm Sàng của Tiêu Chảy Cấp do Vi Rút Rota ở Trẻ Dưới 2 Tuổi
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tình hình tiêu chảy và tiêu chảy cấp do vi rút Rota trên thế giới và Việt Nam
• 1.2. Đặc điểm dịch tễ học của tiêu chảy cấp do vi rút Rota
• 1.3. Đặc điểm lâm sàng và cơ chế bệnh sinh của vi rút Rota
• 1.4. Giới thiệu tóm tắt về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Biến số nghiên cứu: biến số nghiên cứu chi tiết trình bày trong phụ lục
• 2.7. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.8. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 2.9. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ
• 3.1. Mô tả một số đặc điểm dịch tễ học của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota
• 3.2. Mô tả một số đặc điểm lâm sàng của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota
• 3.3. So sánh đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và điều trị giữa nhóm tiêu chảy cấp do vi rút Rota và tiêu chảy cấp không do vi rút Rota
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Các đặc điểm dịch tễ học của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota ở bệnh nhi dưới 2 tuổi bị tiêu chảy cấp đến khám và điều trị ở bệnh viện Xanh Pôn
• 4.2. Đặc điểm lâm sàng của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota ở bệnh nhi dưới 2 tuổi bị tiêu chảy cấp đến khám và điều trị ở bệnh viện Xanh Pôn
• 4.3. Đặc điểm dịch tễ học của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota
• 4.4. Đặc điểm lâm sàng của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota
• 4.5. So sánh đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng và điều trị giữa nhóm tiêu chảy cấp do vi rút Rota và tiêu chảy cấp không do vi rút Rota
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Khung lý thuyết của nghiên cứu
• Phụ lục 2: Biến số nghiên cứu
• Phụ lục 3: Thông tin về đề tài của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương
• Phụ lục 4: Trích lược bộ câu hỏi nghiên cứu của đề tài sử dụng cho luận văn
• Phụ lục 5: Nội dung phỏng vấn sâu
• Phụ lục 6: Phiếu hồi cứu bệnh án
• Phụ lục 7: Thang điểm Vesikari
• Phụ lục 8: Kế hoạch nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Tiêu Chảy Cấp Do Vi Rút Rota Ở Trẻ 2T

Tiêu chảy là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đi ngoài từ 3 lần trở lên, phân lỏng và nhiều nước hơn bình thường được định nghĩa là tiêu chảy. Tác nhân gây tiêu chảy rất đa dạng, có thể là vi rút, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng. Tiêu chảy cấp do vi rút Rota là bệnh cấp tính do vi rút Rota gây ra, thường gặp ở trẻ nhỏ với các triệu chứng nôn ói, tiêu chảy, đau bụng, mất nước, thậm chí có thể dẫn đến trụy mạch và tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bệnh có mã ICD-10 là A08 và thuộc nhóm B trong Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm của Việt Nam. Nghiên cứu cho thấy, Vi rút Rota chiếm 20-50% các ca tiêu chảy cấp nhập viện trên toàn thế giới.

1.1. Khái niệm Tiêu Chảy Cấp và vai trò của Vi rút Rota

Tiêu chảy cấp được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc tóe nước từ 3 lần trở lên trong vòng 24 giờ. Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, bao gồm nhiễm trùng do vi khuẩn, vi rút hoặc ký sinh trùng. Tuy nhiên, Vi rút Rota là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Theo tài liệu tham khảo, Vi rút Rota chiếm từ 20-50% các trường hợp tiêu chảy cấp nhập viện ở trẻ em trên toàn thế giới.

1.2. Tình hình Tiêu Chảy và Tiêu Chảy Cấp do Rota trên Thế Giới

Tiêu chảy là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ em, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. WHO ước tính rằng năm 2003 có khoảng 1,87 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do tiêu chảy, trong đó 80% là trẻ từ 0-2 tuổi. Vi rút Rota là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu chảy nặng ở trẻ nhỏ trên toàn thế giới. Mỗi năm, vi rút Rota gây ra khoảng 111 triệu lượt tiêu chảy cấp tính cần chăm sóc và điều trị tại nhà, 25 triệu lượt khám ở bệnh viện, 2 triệu ca cần điều trị nội trú và 352.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi.

1.3. Tình hình Tiêu Chảy Cấp Do Rota ở Việt Nam

Tại Việt Nam, tiêu chảy cùng với nhiễm khuẩn hô hấp cấp vẫn là hai nguyên nhân gây bệnh và tử vong cao nhất ở trẻ em. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2005, bệnh tiêu chảy có nguồn gốc nhiễm khuẩn là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng bệnh tật và tử vong ở Việt Nam. Các nghiên cứu dịch tễ học gần đây cho thấy tỷ lệ trẻ tiêu chảy cấp nhập viện do nhiễm vi rút Rota ở nhóm dưới 24 tháng tuổi rất cao, chiếm từ 88-97% tổng số trẻ dưới 5 tuổi tiêu chảy cấp do vi rút Rota nhập viện.

II. Yếu Tố Dịch Tễ Học Của Tiêu Chảy Cấp Do Vi Rút Rota

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự lây lan và mức độ nghiêm trọng của tiêu chảy cấp do Vi rút Rota. Độ tuổi mắc bệnh có vai trò quan trọng, trẻ dưới 2 tuổi thường dễ mắc bệnh hơn. Mùa vụ cũng là yếu tố cần lưu ý, bệnh thường gia tăng vào mùa đông xuân. Đường lây truyền chủ yếu là qua đường phân - miệng. Các yếu tố khác như tình trạng dinh dưỡng, điều kiện vệ sinh cá nhân và môi trường cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh. Việc hiểu rõ các yếu tố dịch tễ học giúp xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.

2.1. Ảnh hưởng của Độ Tuổi và Giới Tính tới Tỷ Lệ Mắc Bệnh

Nghiên cứu cho thấy độ tuổi là một yếu tố quan trọng trong dịch tễ học của tiêu chảy cấp do vi rút Rota. Trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là từ 6-24 tháng tuổi, có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Điều này có thể liên quan đến hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ ở lứa tuổi này. Theo tài liệu gốc, phân bố ca bệnh ở trẻ nam cao hơn trẻ nữ.

2.2. Vai trò của Mùa Vụ và Địa Lý trong Lây Lan Vi Rút Rota

Mùa vụ đóng vai trò quan trọng trong sự lây lan của vi rút Rota. Các nghiên cứu thường ghi nhận sự gia tăng số ca bệnh vào mùa đông và mùa xuân. Điều này có thể liên quan đến các yếu tố môi trường như nhiệt độ và độ ẩm. Địa lý cũng có thể ảnh hưởng đến dịch tễ học của tiêu chảy cấp, với sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh giữa các khu vực thành thị và nông thôn.

2.3. Đường Lây Truyền và Ảnh Hưởng của Vệ Sinh Cá Nhân

Đường lây truyền chính của vi rút Rota là qua đường phân-miệng. Vi rút có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc qua các vật dụng bị nhiễm vi rút. Vệ sinh cá nhân kém, đặc biệt là việc rửa tay không đúng cách, làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Vệ sinh môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của vi rút Rota.

III. Triệu Chứng Lâm Sàng Điển Hình Của Tiêu Chảy Cấp Do Rota

Triệu chứng lâm sàng của tiêu chảy cấp do vi rút Rota thường bao gồm tiêu chảy, nôn mửa, sốt và mất nước. Tiêu chảy thường là phân lỏng, nhiều nước và có thể có màu xanh. Nôn mửa có thể xảy ra trước khi tiêu chảy bắt đầu. Sốt thường ở mức độ nhẹ đến vừa. Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất và cần được điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các triệu chứng này rất quan trọng để có thể can thiệp điều trị sớm và giảm nguy cơ biến chứng.

3.1. Biểu hiện Tiêu Hóa Phân Nôn Đau Bụng Khi Nhiễm Rota

Các triệu chứng tiêu hóa đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán tiêu chảy cấp do vi rút Rota. Tiêu chảy thường là triệu chứng nổi bật nhất, với phân lỏng, nhiều nước và có thể có màu xanh. Nôn mửa thường xảy ra trước khi tiêu chảy bắt đầu và có thể kéo dài trong vài ngày. Đau bụng cũng là một triệu chứng thường gặp, đặc biệt ở trẻ lớn.

3.2. Các Dấu Hiệu Mất Nước Cần Lưu Ý Khi Trẻ Bị Tiêu Chảy

Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy cấp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Các dấu hiệu mất nước bao gồm khát nước, khô miệng, da khô, mắt trũng, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu và quấy khóc. Trong trường hợp nặng, mất nước có thể dẫn đến sốc và tử vong. Cần đánh giá mức độ mất nước và bù nước kịp thời cho trẻ.

3.3. Các Triệu Chứng Toàn Thân Sốt Mệt Mỏi và Biến Chứng

Ngoài các triệu chứng tiêu hóa, trẻ bị tiêu chảy cấp do vi rút Rota có thể có các triệu chứng toàn thân như sốt và mệt mỏi. Sốt thường ở mức độ nhẹ đến vừa. Trong một số trường hợp, bệnh có thể gây ra các biến chứng như viêm phổi, viêm não hoặc suy thận. Cần theo dõi sát các triệu chứng và biến chứng để có thể can thiệp điều trị kịp thời.

IV. Chẩn Đoán và Điều Trị Tiêu Chảy Cấp Do Vi Rút Rota

Chẩn đoán tiêu chảy cấp do vi rút Rota thường dựa vào các triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm phân. Điều trị chủ yếu là bù nước và điện giải để phòng ngừa và điều trị mất nước. Oresol là dung dịch bù nước đường uống được khuyến cáo sử dụng rộng rãi. Trong trường hợp nặng, có thể cần truyền dịch tĩnh mạch. Kháng sinh không có hiệu quả trong điều trị tiêu chảy cấp do vi rút Rota. Chế độ ăn uống phù hợp cũng rất quan trọng để giúp trẻ nhanh chóng phục hồi.

4.1. Các Phương Pháp Xét Nghiệm Xác Định Vi Rút Rota Trong Phân

Các phương pháp xét nghiệm phân được sử dụng để xác định sự có mặt của vi rút Rota. Các phương pháp phổ biến bao gồm xét nghiệm miễn dịch enzyme (EIA) và xét nghiệm khuếch đại gen (PCR). Các xét nghiệm này giúp xác định chẩn đoán và phân biệt tiêu chảy cấp do vi rút Rota với các nguyên nhân khác.

4.2. Nguyên Tắc Điều Trị Mất Nước và Cân Bằng Điện Giải

Điều trị mất nước là ưu tiên hàng đầu trong điều trị tiêu chảy cấp. Bù nước bằng đường uống với dung dịch Oresol là phương pháp hiệu quả và được khuyến cáo rộng rãi. Trong trường hợp mất nước nặng, có thể cần truyền dịch tĩnh mạch. Cần theo dõi sát các dấu hiệu mất nước và điều chỉnh lượng dịch bù cho phù hợp.

4.3. Vai Trò Của Chế Độ Ăn Uống và Men Vi Sinh Trong Hồi Phục

Chế độ ăn uống phù hợp đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục sau tiêu chảy cấp. Tiếp tục cho trẻ bú mẹ hoặc ăn các loại thức ăn dễ tiêu hóa. Tránh các loại thức ăn có nhiều đường hoặc chất béo. Men vi sinh có thể giúp khôi phục hệ vi sinh đường ruột và giảm thời gian tiêu chảy.

V. Giải Pháp Phòng Ngừa Tiêu Chảy Cấp Do Rota Vaccine Vệ Sinh

Phòng ngừa tiêu chảy cấp do vi rút Rota bao gồm các biện pháp chủ động như vaccine Rota và các biện pháp thụ động như vệ sinh cá nhân và môi trường. Vaccine Rota là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất và được khuyến cáo cho trẻ em trên toàn thế giới. Vệ sinh cá nhân, đặc biệt là rửa tay thường xuyên, giúp ngăn chặn sự lây lan của vi rút Rota. Vệ sinh môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh.

5.1. Hiệu Quả Của Vaccine Rota Trong Giảm Tỷ Lệ Mắc Bệnh

Vaccine Rota là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả và được khuyến cáo cho trẻ em trên toàn thế giới. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vaccine Rota giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh, giảm số ca nhập viện và giảm tỷ lệ tử vong do tiêu chảy cấp do vi rút Rota.

5.2. Tầm Quan Trọng Của Vệ Sinh Tay Và Môi Trường Để Ngăn Ngừa

Vệ sinh tay thường xuyên là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn chặn sự lây lan của vi rút Rota. Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và sau khi tiếp xúc với người bệnh. Vệ sinh môi trường, bao gồm việc xử lý chất thải đúng cách và khử trùng các bề mặt tiếp xúc, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc bệnh.

5.3. Các Biện Pháp Kiểm Soát Dịch Tại Bệnh Viện Để Giảm Lây Nhiễm

Tại bệnh viện, các biện pháp kiểm soát dịch cần được thực hiện để giảm nguy cơ lây nhiễm vi rút Rota. Các biện pháp này bao gồm cách ly bệnh nhân, sử dụng đồ bảo hộ cá nhân, vệ sinh tay thường xuyên và khử trùng các bề mặt tiếp xúc.

VI. Nghiên Cứu Thực Tế Dịch Tễ Lâm Sàng tại Bệnh Viện Xanh Pôn

Nghiên cứu về "Đặc điểm dịch tễ học và lâm sàng của các ca bệnh tiêu chảy cấp nhập viện do vi rút Rota ở trẻ dưới 2 tuổi tại bệnh viện Xanh Pôn – Hà Nội từ tháng 11/2012 đến tháng 5/2013" đã chỉ ra những thông tin quan trọng. Tỷ lệ nhiễm vi rút Rota của trẻ dưới 2 tuổi bị tiêu chảy cấp nằm điều trị là 35,5%, cao nhất vào tháng 1 và thấp nhất vào tháng 3. Trẻ chưa uống vaccine phòng vi rút Rota có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 7,18 lần so với trẻ đã được uống. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm chủng.

6.1. Phân Tích Dịch Tễ Học Từ Nghiên Cứu Tại Xanh Pôn

Phân tích dịch tễ học từ nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nhiễm vi rút Rota cao nhất vào tháng 1 và thấp nhất vào tháng 3, cho thấy tính thời vụ của bệnh. Tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ nam cao hơn trẻ nữ, và phổ biến nhất ở lứa tuổi từ 6 đến 24 tháng. Các yếu tố này cần được xem xét trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh.

6.2. Đánh Giá Lâm Sàng Triệu Chứng và Mức Độ Nặng Của Bệnh

Đánh giá lâm sàng từ nghiên cứu cho thấy các triệu chứng phổ biến nhất là tiêu chảy kèm sốt và nôn. Các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota có biểu hiện lâm sàng nặng hơn các ca bệnh tiêu chảy cấp không do vi rút Rota, đòi hỏi sự can thiệp điều trị tích cực hơn.

6.3. Liên Hệ Giữa Tình Trạng Tiêm Vaccine và Nguy Cơ Mắc Bệnh Rota

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ chưa uống vaccine phòng vi rút Rota có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 7,18 lần so với những trẻ đã được uống vaccine. Điều này khẳng định hiệu quả của vaccine Rota trong việc phòng ngừa bệnh và khuyến khích việc tăng cường tỷ lệ tiêm chủng.

Tổng quan nghiên cứu

Tiêu chảy là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi trên toàn cầu, chiếm khoảng 9,9% tổng số ca tử vong trẻ em theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Vi rút Rota là tác nhân chính gây tiêu chảy cấp tính nặng, chiếm từ 20-50% các ca tiêu chảy cấp nhập viện ở trẻ em. Ở Việt Nam, trẻ dưới 2 tuổi chiếm từ 88-97% tổng số trẻ dưới 5 tuổi nhập viện do tiêu chảy cấp do vi rút Rota. Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội từ tháng 11/2012 đến tháng 5/2013 nhằm xác định tỷ lệ mắc, đặc điểm dịch tễ học và lâm sàng của các ca tiêu chảy cấp do vi rút Rota ở trẻ dưới 2 tuổi nhập viện, đồng thời so sánh với nhóm tiêu chảy cấp không do vi rút Rota. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu cập nhật để xây dựng chiến lược phòng chống và điều trị tiêu chảy cấp do vi rút Rota, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong ở trẻ em tại các thành phố lớn như Hà Nội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là các khái niệm về tiêu chảy cấp, tiêu chảy cấp do vi rút Rota và các yếu tố nguy cơ liên quan. Các khái niệm chính bao gồm:

• Tiêu chảy cấp: đi ngoài phân lỏng từ 3 lần trở lên trong 24 giờ, kéo dài không quá 14 ngày.
• Vi rút Rota: tác nhân gây tiêu chảy cấp phổ biến nhất ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là nhóm dưới 2 tuổi.
• Đặc điểm dịch tễ học: phân bố theo tuổi, giới tính, mùa vụ, khu vực sinh sống.
• Đặc điểm lâm sàng: triệu chứng tiêu chảy, sốt, nôn, mất nước, mức độ nặng theo thang điểm Vesikari.
• Yếu tố nguy cơ và miễn dịch: ảnh hưởng của tiêm vắc xin, chế độ nuôi dưỡng, điều kiện sinh hoạt.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, sử dụng số liệu thứ cấp từ đề tài “Đánh giá hiệu quả của vắc xin phòng vi rút Rota đơn giá tại Hà Nội”. Cỡ mẫu gồm 273 trẻ dưới 2 tuổi nhập viện do tiêu chảy cấp tại Bệnh viện Xanh Pôn từ tháng 11/2012 đến tháng 5/2013, trong đó 97 ca dương tính với vi rút Rota. Phương pháp chọn mẫu toàn bộ các ca bệnh thỏa mãn tiêu chuẩn. Ngoài ra, phỏng vấn sâu 10 bà mẹ có con đang điều trị tiêu chảy cấp để làm rõ các yếu tố liên quan đến tiêm vắc xin và chăm sóc.

Dữ liệu thu thập bao gồm kết quả xét nghiệm vi rút Rota bằng phương pháp ELISA, phiếu phỏng vấn, hồi cứu bệnh án. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 16 với các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định khi bình phương và T-test để so sánh các nhóm. Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, có sự đồng ý của Hội đồng đạo đức Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương và trường Đại học Y tế Công cộng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc tiêu chảy cấp do vi rút Rota: Trong 273 ca tiêu chảy cấp trẻ dưới 2 tuổi nhập viện, 35,5% dương tính với vi rút Rota. Tỷ lệ này cao nhất vào tháng 1/2013 (57,9%) và thấp nhất vào tháng 3/2013 (16,7%).

2. Phân bố theo giới và tuổi: Tỷ lệ mắc ở trẻ nam là 33,0%, trẻ nữ 40,4%. Tỷ lệ mắc tăng theo nhóm tuổi: dưới 6 tháng 22,1%, 6-12 tháng 31,1%, 12-24 tháng 56,2%. Tuổi trung bình nhóm mắc vi rút Rota là 10,77 tháng, cao hơn nhóm không mắc (7,83 tháng).

3. Triệu chứng lâm sàng: 86,6% trẻ có sốt, 74,2% có nôn, 69,1% có cả tiêu chảy, sốt và nôn. Mức độ nặng theo thang điểm Vesikari: 83,5% ca nặng, 15,5% vừa, 1% nhẹ. Tỷ lệ mất nước là 67%. Số lần tiêu chảy trung bình 9,58 lần/24h, nôn 5,1 lần/24h, thời gian tiêu chảy trung bình 6,94 ngày.

4. Tỷ lệ tiêm vắc xin và nguy cơ mắc bệnh: 93,8% trẻ mắc vi rút Rota chưa được tiêm vắc xin, trong khi nhóm không mắc tỷ lệ này là 65,9%. Trẻ chưa tiêm vắc xin có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 7,18 lần so với trẻ đã tiêm (p<0,0001).

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ mắc tiêu chảy cấp do vi rút Rota tại Bệnh viện Xanh Pôn (35,5%) thấp hơn so với các nghiên cứu trước đây ở Việt Nam (khoảng 47-59%), có thể do sự khác biệt về thời gian nghiên cứu và các biện pháp phòng chống đã được triển khai. Tỷ lệ mắc tăng theo tuổi phù hợp với cơ chế miễn dịch tự nhiên và sự giảm kháng thể từ mẹ sau 6 tháng tuổi. Triệu chứng lâm sàng nặng hơn ở nhóm mắc vi rút Rota so với nhóm không mắc, đặc biệt là tỷ lệ mất nước và số lần nôn cao, tương tự các nghiên cứu quốc tế.

Tỷ lệ tiêm vắc xin thấp và nguy cơ mắc bệnh cao ở nhóm chưa tiêm cho thấy hiệu quả bảo vệ của vắc xin Rota, đồng thời phản ánh sự cần thiết tăng cường tuyên truyền và tiếp cận vắc xin. Các lý do chưa tiêm chủ yếu do thiếu thông tin, trẻ bị bệnh khi đến lịch tiêm, và tâm lý lo ngại tác dụng phụ. Tỷ lệ lây nhiễm vi rút Rota tại bệnh viện là 5,5%, cho thấy cần cải thiện các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ mắc theo tháng, bảng so sánh đặc điểm lâm sàng giữa nhóm mắc và không mắc vi rút Rota, biểu đồ phân bố theo nhóm tuổi và giới tính để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền và giáo dục cộng đồng về lợi ích và an toàn của vắc xin phòng vi rút Rota, nhằm nâng cao tỷ lệ tiêm chủng, đặc biệt tập trung vào các bà mẹ có con dưới 2 tuổi.

2. Mở rộng và cải thiện dịch vụ tiêm chủng tại các cơ sở y tế, đảm bảo vắc xin luôn sẵn có, thuận tiện tiếp cận, đồng thời hỗ trợ các trường hợp trẻ bị bệnh không thể tiêm đúng lịch.

3. Thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn tại bệnh viện, bao gồm rửa tay, vệ sinh đồ chơi, dụng cụ y tế để giảm nguy cơ lây nhiễm vi rút Rota trong môi trường điều trị.

4. Đào tạo nhân viên y tế về xử trí tiêu chảy cấp theo hướng dẫn của Bộ Y tế, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giảm mức độ nặng và biến chứng do tiêu chảy cấp.

Các giải pháp nên được triển khai trong vòng 1-2 năm tới, với sự phối hợp của ngành y tế, các bệnh viện, trung tâm y tế dự phòng và cộng đồng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và bác sĩ nhi khoa: Nắm bắt đặc điểm dịch tễ và lâm sàng của tiêu chảy cấp do vi rút Rota để nâng cao hiệu quả chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa.

2. Chuyên gia y tế công cộng và nhà hoạch định chính sách: Sử dụng dữ liệu nghiên cứu để xây dựng các chương trình tiêm chủng và chiến lược phòng chống tiêu chảy cấp hiệu quả.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, dịch tễ học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về bệnh truyền nhiễm ở trẻ em.

4. Cộng đồng và các tổ chức phi chính phủ hoạt động trong lĩnh vực sức khỏe trẻ em: Hiểu rõ tầm quan trọng của vắc xin Rota và các biện pháp phòng bệnh để hỗ trợ tuyên truyền và vận động tiêm chủng.

Câu hỏi thường gặp

1. Tỷ lệ mắc tiêu chảy cấp do vi rút Rota ở trẻ dưới 2 tuổi là bao nhiêu?
   Tại Bệnh viện Xanh Pôn, tỷ lệ này là 35,5% trong số các ca tiêu chảy cấp nhập viện, với tỷ lệ cao nhất vào mùa đông xuân.

2. Triệu chứng đặc trưng của tiêu chảy cấp do vi rút Rota là gì?
   Trẻ thường có tiêu chảy phân nước, sốt cao (trên 38,5°C chiếm 70,2%), nôn nhiều (74,2%) và mất nước (67%).

3. Vắc xin phòng vi rút Rota có hiệu quả như thế nào?
   Trẻ chưa tiêm vắc xin có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 7,18 lần so với trẻ đã tiêm, cho thấy vắc xin có hiệu quả bảo vệ rõ rệt.

4. Nguyên nhân chính khiến trẻ chưa được tiêm vắc xin Rota là gì?
   Phần lớn do thiếu thông tin về vắc xin (71%), trẻ bị bệnh khi đến lịch tiêm (27,5%) và không có vắc xin tại cơ sở y tế (27,5%).

5. Có nguy cơ lây nhiễm vi rút Rota trong bệnh viện không?
   Có, tỷ lệ lây nhiễm tại bệnh viện là khoảng 5,5%, do đó cần thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn.

Kết luận

• Tỷ lệ tiêu chảy cấp do vi rút Rota ở trẻ dưới 2 tuổi nhập viện tại Bệnh viện Xanh Pôn là 35,5%, cao nhất vào mùa đông xuân.
• Triệu chứng lâm sàng đặc trưng gồm tiêu chảy phân nước, sốt cao, nôn nhiều và mất nước, với phần lớn ca bệnh ở mức độ nặng.
• Trẻ chưa tiêm vắc xin Rota có nguy cơ mắc bệnh cao gấp hơn 7 lần so với trẻ đã tiêm.
• Tỷ lệ lây nhiễm vi rút Rota trong bệnh viện là 5,5%, cần tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn.
• Khuyến nghị đẩy mạnh tiêm chủng, nâng cao nhận thức cộng đồng và cải thiện điều trị tiêu chảy cấp để giảm gánh nặng bệnh tật.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình tiêm chủng mở rộng và nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ để nâng cao hiệu quả phòng chống tiêu chảy cấp do vi rút Rota. Các cơ sở y tế và nhà quản lý nên phối hợp chặt chẽ để thực hiện các khuyến nghị này.