Khóa luận tốt nghiệp: Tổng quan về đa hình gen IL28B và tác động đến đáp ứng thuốc trong ngành dược

• Tác giả: Trần Nhân Phan
• Người hướng dẫn: PGS. Đinh Đoàn Long
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược
• Đề tài: Tổng quan về đa hình gen IL28B và sự ảnh hưởng của đa hình gen tới đáp ứng thuốc
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3. TỔNG QUAN VỀ INTERFERON VÀ GEN IL28B
• 3.1. Giới thiệu chung về interferon
• 3.1.1. Cytokin
• 3.1.2. Interferon
• 3.1.2.1. Phân loại và danh pháp interferon
• 3.1.2.2. Con đường truyền tín hiệu bởi interferon
• 4. TỔNG QUAN VỀ ĐA HÌNH GEN IL28B
• 4.1. Các đa hình gen IL28B
• 4.2. Tần số phân bố alen và tỷ lệ kiểu gen của IL28B
• 4.3. Các đa hình quan trọng của IL28B
• 4.4. Các cách xác định kiểu gen IL28B
• 5. TỔNG QUAN VỀ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐA HÌNH GEN IL28B TỚI ĐÁP ỨNG THUỐC
• 5.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến đáp ứng thuốc
• 5.2. Đáp ứng các thuốc ảnh hưởng bởi IL28B
• 5.2.1. Thuốc điều trị viêm gan C mạn tính
• 5.2.1.1. HCV không đồng nhiễm HIV. Phác đồ PEG-IFN-α
• 5.2.1.2. Phác đồ PEG-IFN-λ
• 5.2.1.3. Phác đồ không IFN
• 5.2.2. HCV đồng nhiễm HIV
• 5.2.3. Thuốc điều trị viêm gan B
• 5.2.3.1. Phác đồ PEG-IFN
• 5.2.3.2. Phác đồ PEG-IFN + adefovir
• 5.2.4. Thuốc điều trị tăng sinh tủy ác tính
• 6. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về đa hình gen IL28B

Đa hình gen IL28B là một chủ đề quan trọng trong dược học và pharmacogenomics, đặc biệt trong việc nghiên cứu ảnh hưởng đáp ứng thuốc. Gen IL28B mã hóa cho interferon lambda (IFN-λ), một loại cytokine có vai trò chống virus và điều hòa miễn dịch. Các biến thể gen của IL28B, như rs12979860 và rs8099917, đã được chứng minh có liên quan đến hiệu quả thuốc trong điều trị các bệnh như viêm gan C và bệnh gan. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, đa hình gen IL28B có thể ảnh hưởng đến đáp ứng thuốc của bệnh nhân, đặc biệt là với các phác đồ điều trị chứa interferon. Điều này mở ra hướng tiếp cận điều trị cá nhân hóa dựa trên phân tích gen.

1.1. Các biến thể gen IL28B

Các biến thể gen của IL28B, như rs12979860 và rs8099917, là những đa hình đơn nucleotit (SNP) được nghiên cứu rộng rãi. Các biến thể này có tần số phân bố khác nhau giữa các quần thể người và ảnh hưởng đến hiệu quả thuốc. Ví dụ, bệnh nhân mang kiểu gen CC của rs12979860 thường có đáp ứng thuốc tốt hơn so với kiểu gen TT khi điều trị viêm gan C bằng PEG-IFN và ribavirin. Điều này cho thấy tầm quan trọng của phân tích gen trong việc dự đoán đáp ứng điều trị.

1.2. Phương pháp xác định kiểu gen IL28B

Các phương pháp như PCR và sắc ký lỏng hiệu năng cao (DHPLC) được sử dụng để xác định kiểu gen IL28B. Những phương pháp này giúp phân tích đa dạng di truyền và xác định các biến thể gen liên quan đến đáp ứng thuốc. Việc xác định chính xác kiểu gen IL28B là cơ sở để áp dụng y học cá nhân hóa, giúp tối ưu hóa hiệu quả thuốc và giảm thiểu tác dụng phụ.

II. Ảnh hưởng của đa hình gen IL28B đến đáp ứng thuốc

Đa hình gen IL28B có ảnh hưởng đáng kể đến đáp ứng thuốc trong điều trị các bệnh như viêm gan C và bệnh gan. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh nhân mang kiểu gen CC của rs12979860 có tỷ lệ đáp ứng virut bền vững (SVR) cao hơn so với các kiểu gen khác. Điều này cho thấy tương tác thuốc-gen đóng vai trò quan trọng trong dược học. Các hướng dẫn điều trị từ các tổ chức như FDA và EMA cũng khuyến cáo sử dụng phân tích gen để dự đoán đáp ứng thuốc.

2.1. Đáp ứng thuốc trong điều trị viêm gan C

Trong điều trị viêm gan C, đa hình gen IL28B là yếu tố tiên lượng quan trọng. Bệnh nhân mang kiểu gen CC của rs12979860 thường có đáp ứng thuốc tốt hơn với phác đồ PEG-IFN và ribavirin. Ngược lại, bệnh nhân mang kiểu gen TT có nguy cơ không đáp ứng với điều trị. Điều này cho thấy tầm quan trọng của phân tích gen trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

2.2. Ảnh hưởng đến các thuốc kháng virus trực tiếp

Các thuốc kháng virus trực tiếp (DAAs) cũng bị ảnh hưởng bởi đa hình gen IL28B. Mặc dù DAAs có hiệu quả cao trong điều trị viêm gan C, nhưng kiểu gen IL28B vẫn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả thuốc. Ví dụ, bệnh nhân mang kiểu gen CC có tỷ lệ đáp ứng virut bền vững cao hơn so với các kiểu gen khác. Điều này cho thấy sự cần thiết của phân tích gen trong việc tối ưu hóa điều trị.

III. Ứng dụng của đa hình gen IL28B trong dược học

Đa hình gen IL28B có nhiều ứng dụng trong dược học, đặc biệt trong điều trị cá nhân hóa. Việc phân tích kiểu gen IL28B giúp dự đoán đáp ứng thuốc và lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, phân tích gen có thể giảm thiểu tác dụng phụ và tăng hiệu quả thuốc. Điều này đặc biệt quan trọng trong điều trị các bệnh như viêm gan C và bệnh gan.

3.1. Y học cá nhân hóa

Y học cá nhân hóa dựa trên phân tích gen là xu hướng hiện đại trong điều trị. Việc xác định kiểu gen IL28B giúp bác sĩ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp với từng bệnh nhân. Điều này không chỉ tăng hiệu quả thuốc mà còn giảm thiểu tác dụng phụ, mang lại lợi ích lớn cho bệnh nhân.

3.2. Khuyến cáo lâm sàng

Các tổ chức như FDA và EMA đã đưa ra các khuyến cáo lâm sàng dựa trên kiểu gen IL28B. Những khuyến cáo này giúp bác sĩ áp dụng phân tích gen trong thực tiễn điều trị, đảm bảo hiệu quả thuốc và an toàn cho bệnh nhân.