Luận văn thạc sĩ về chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân, An Giang

• Tác giả: Nguyễn Thanh Kiều
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Trọng Xuân
• Trường học: Học viện Khoa học Xã hội
• Chuyên ngành: Chính sách công
• Đề tài: Thực hiện chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Phú Tân, tỉnh An Giang
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP
• 1.1. Các khái niệm có liên quan đến đề tài
• 1.1.1. Khái niệm Hợp tác xã
• 1.1.2. Khái niệm Hợp tác xã nông nghiệp
• 1.1.3. Chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp
• 1.1.4. Thực hiện chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp

I. Giới thiệu về hợp tác xã nông nghiệp

Hợp tác xã nông nghiệp là một mô hình kinh tế tập thể, nơi các nông dân tự nguyện liên kết với nhau nhằm mục đích hỗ trợ lẫn nhau trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Mô hình này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế. Theo Luật Hợp tác xã năm 2012, hợp tác xã nông nghiệp được định nghĩa là tổ chức kinh tế tập thể, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành lập. Hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân, tỉnh An Giang đã có những bước chuyển mình tích cực, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua để phát triển bền vững.

1.1. Vai trò của hợp tác xã nông nghiệp

Hợp tác xã nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nông dân, tạo ra một mạng lưới hỗ trợ lẫn nhau. Mô hình này giúp nông dân chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Hợp tác xã cũng giúp nông dân tiếp cận thị trường dễ dàng hơn, giảm thiểu rủi ro trong sản xuất và tiêu thụ. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, hợp tác xã nông nghiệp càng trở nên cần thiết để nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam.

II. Chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp

Chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân được xây dựng nhằm thúc đẩy sự phát triển của mô hình này, tạo điều kiện cho các hợp tác xã hoạt động hiệu quả hơn. Chính sách này bao gồm các mục tiêu cụ thể như tăng cường hỗ trợ tài chính, đào tạo nguồn nhân lực và cải thiện cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách còn gặp nhiều khó khăn, như thiếu sự đồng bộ trong triển khai và sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền. Điều này dẫn đến việc nhiều hợp tác xã chưa phát huy hết tiềm năng của mình.

2.1. Các chính sách hỗ trợ

Các chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã nông nghiệp bao gồm việc cung cấp vốn vay ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho cán bộ quản lý. Chính phủ cũng khuyến khích các hợp tác xã tham gia vào các chương trình phát triển nông thôn mới, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Tuy nhiên, nhiều hợp tác xã vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn hỗ trợ này, do thiếu thông tin và năng lực quản lý. Điều này cần được khắc phục để đảm bảo hiệu quả của chính sách.

III. Thực trạng hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân

Thực trạng hoạt động của các hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân cho thấy nhiều hợp tác xã đã có những bước tiến đáng kể trong việc cải thiện hoạt động sản xuất và kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế như quy mô hoạt động nhỏ, dịch vụ cung cấp chưa đa dạng và chưa đáp ứng được nhu cầu của xã viên. Nhiều hợp tác xã vẫn hoạt động theo mô hình cũ, chưa áp dụng công nghệ mới vào sản xuất. Điều này ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trường.

3.1. Những thách thức trong hoạt động

Các hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân đang phải đối mặt với nhiều thách thức như thiếu vốn đầu tư, năng lực quản lý yếu kém và sự cạnh tranh từ các mô hình sản xuất khác. Nhiều hợp tác xã chưa có chiến lược phát triển rõ ràng, dẫn đến việc không thể khai thác hết tiềm năng của mình. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan, nhằm tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của hợp tác xã.

IV. Giải pháp phát triển hợp tác xã nông nghiệp

Để phát triển hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này bao gồm việc tăng cường hỗ trợ tài chính, nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ hợp tác xã và khuyến khích áp dụng công nghệ mới trong sản xuất. Đồng thời, cần xây dựng các chương trình đào tạo và tư vấn cho các hợp tác xã, giúp họ nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

4.1. Đề xuất chính sách

Đề xuất chính sách cần tập trung vào việc tạo ra các cơ chế hỗ trợ tài chính cho hợp tác xã, đồng thời khuyến khích sự tham gia của các tổ chức xã hội và doanh nghiệp trong việc phát triển hợp tác xã. Cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu về quản lý và sản xuất cho cán bộ hợp tác xã, nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động. Ngoài ra, việc xây dựng các mô hình hợp tác xã kiểu mới, áp dụng công nghệ hiện đại cũng cần được khuyến khích để nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm nông nghiệp.

Tổng quan nghiên cứu

Hợp tác xã nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp, đặc biệt tại các vùng nông thôn như huyện Phú Tân, tỉnh An Giang. Với diện tích tự nhiên 31.313,57 ha và dân số hơn 208.000 người, Phú Tân có điều kiện thuận lợi về đất đai, nguồn nước và khí hậu để phát triển nông nghiệp đa dạng. Giai đoạn 2016-2020, huyện đã chứng kiến sự tăng trưởng kinh tế ổn định với tổng giá trị sản xuất đạt 12.266,841 tỷ đồng, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 51,5 triệu đồng/năm, tăng hơn 24 triệu đồng so với năm 2015. Trong bối cảnh đó, việc phát triển hợp tác xã nông nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, liên kết thị trường và cải thiện đời sống người dân là mục tiêu cấp thiết.

Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng thực hiện chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn huyện Phú Tân từ năm 2016 đến 2020, đánh giá các kết quả đạt được, những hạn chế còn tồn tại và đề xuất giải pháp phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển bền vững. Luận văn có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp luận cứ khoa học cho các cấp chính quyền địa phương trong việc xây dựng và điều chỉnh chính sách phát triển kinh tế tập thể, góp phần thực hiện thành công chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về kinh tế tập thể và chính sách công, trong đó:

• Lý thuyết kinh tế tập thể: Nhấn mạnh vai trò của hợp tác xã như một tổ chức kinh tế tập thể, tự chủ, bình đẳng và dân chủ trong quản lý, nhằm tăng cường liên kết sản xuất, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả kinh tế cho thành viên.
• Lý thuyết chính sách công: Xem xét quá trình xây dựng, thực hiện và đánh giá chính sách phát triển hợp tác xã nông nghiệp, bao gồm các giai đoạn như ban hành văn bản, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và điều chỉnh chính sách.
• Các khái niệm chính bao gồm: hợp tác xã nông nghiệp, chính sách phát triển hợp tác xã, nguyên tắc tổ chức và hoạt động hợp tác xã, tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động hợp tác xã.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các báo cáo kinh tế xã hội của huyện Phú Tân, tỉnh An Giang; các văn bản pháp luật, nghị quyết, kế hoạch của Trung ương và địa phương; khảo sát, phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, thành viên hợp tác xã và các chuyên gia trong lĩnh vực.
• Phương pháp phân tích: Tổng hợp, so sánh số liệu thống kê về hoạt động hợp tác xã, phân tích các chính sách đã triển khai, đánh giá hiệu quả dựa trên các tiêu chí tài chính, quản trị, thành viên và tác động xã hội.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Phỏng vấn 19 hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động trên địa bàn huyện, với tổng số 2.580 thành viên, đại diện cho đa dạng quy mô và lĩnh vực hoạt động.
• Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2016-2020, phù hợp với các chính sách phát triển hợp tác xã được triển khai trong thời kỳ này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng số lượng và quy mô hợp tác xã: Đến năm 2020, huyện Phú Tân có 19 hợp tác xã nông nghiệp với 2.580 thành viên, tăng 586 thành viên so với năm 2016. Diện tích phục vụ đạt 19.422 ha, chiếm 81,42% diện tích sản xuất nông nghiệp của huyện.

2. Hiệu quả kinh tế cải thiện: Doanh thu bình quân một hợp tác xã đạt khoảng 3,769 tỷ đồng/năm, lợi nhuận bình quân trước trích quỹ là 355 triệu đồng, sau trích quỹ là 241 triệu đồng, tương ứng tỷ suất lợi nhuận khoảng 2,54%/tháng. Thu nhập bình quân lao động trong hợp tác xã đạt 22,5 triệu đồng/năm.

3. Đa dạng dịch vụ và liên kết sản xuất: Một số hợp tác xã thực hiện đa dịch vụ (từ 3 đến 12 dịch vụ), trong đó có 8 hợp tác xã ký hợp đồng liên kết với doanh nghiệp, diện tích liên kết sản xuất đạt 2.541 ha, góp phần ổn định thị trường đầu ra.

4. Nâng cao năng lực quản lý: 13 cán bộ quản lý hợp tác xã có trình độ đại học, 3 người cao đẳng, góp phần nâng cao hiệu quả vận hành. Tuy nhiên, vẫn còn hợp tác xã hoạt động yếu kém và chưa đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo Thông tư 09/2017/TT-BNNPTNT.

Thảo luận kết quả

Việc tăng trưởng số lượng và quy mô hợp tác xã phản ánh sự quan tâm và hỗ trợ tích cực từ chính quyền địa phương và các chính sách phát triển hợp tác xã. Hiệu quả kinh tế được cải thiện nhờ việc đa dạng hóa dịch vụ, liên kết với doanh nghiệp và ứng dụng khoa học kỹ thuật, phù hợp với xu hướng phát triển nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, sự chênh lệch về năng lực quản lý và quy mô hoạt động giữa các hợp tác xã cho thấy cần có sự hỗ trợ đồng bộ hơn về đào tạo, vốn và cơ sở hạ tầng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tại Phú Tân tương đồng với xu hướng phát triển hợp tác xã nông nghiệp ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, nhưng vẫn còn hạn chế về quy mô và mức độ liên kết chuỗi giá trị. Việc duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động hợp tác xã có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng thành viên, bảng so sánh doanh thu và lợi nhuận các hợp tác xã, cũng như sơ đồ mạng lưới liên kết sản xuất giữa hợp tác xã và doanh nghiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng quản lý, kỹ thuật sản xuất và marketing cho cán bộ hợp tác xã, đặc biệt là cán bộ trẻ, nhằm nâng cao năng lực điều hành và đổi mới sáng tạo. Thời gian thực hiện: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện phối hợp Liên minh Hợp tác xã tỉnh.

2. Hỗ trợ mở rộng quy mô và đa dạng hóa dịch vụ: Khuyến khích hợp tác xã phát triển các dịch vụ mới như chế biến, bảo quản, tài chính vi mô, nhằm tăng giá trị gia tăng và thu hút thành viên. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn, UBND huyện.

3. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị với doanh nghiệp: Hỗ trợ hợp tác xã ký kết hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm với các doanh nghiệp lớn, tạo thị trường ổn định và nâng cao sức cạnh tranh. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban chỉ đạo phát triển kinh tế hợp tác huyện, doanh nghiệp.

4. Đầu tư cơ sở hạ tầng và công nghệ: Ưu tiên hỗ trợ vốn xây dựng nhà kho, trụ sở, hệ thống tưới tiêu công nghệ cao, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: UBND huyện, các chương trình hỗ trợ của tỉnh và Trung ương.

5. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đẩy mạnh truyền thông về lợi ích và chính sách hỗ trợ hợp tác xã đến người dân, nâng cao nhận thức và khuyến khích tham gia. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý hợp tác xã nông nghiệp: Nắm bắt thực trạng, chính sách và giải pháp phát triển hợp tác xã, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động và quản trị.

2. Lãnh đạo chính quyền địa phương: Sử dụng luận cứ khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách phát triển kinh tế tập thể phù hợp với điều kiện địa phương.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chính sách công, kinh tế nông nghiệp: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, khung lý thuyết và kết quả thực tiễn về phát triển hợp tác xã nông nghiệp.

4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp: Hiểu rõ vai trò và tiềm năng hợp tác xã trong chuỗi giá trị sản phẩm, từ đó thúc đẩy hợp tác, liên kết sản xuất kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Hợp tác xã nông nghiệp là gì?
   Hợp tác xã nông nghiệp là tổ chức kinh tế tập thể do ít nhất 7 nông dân tự nguyện thành lập, hoạt động trên nguyên tắc tự chủ, bình đẳng, nhằm hỗ trợ sản xuất, kinh doanh và tạo việc làm cho thành viên.

2. Chính sách nào hỗ trợ phát triển hợp tác xã tại Phú Tân?
   Các chính sách bao gồm hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, đầu tư cơ sở hạ tầng, ưu đãi tín dụng, xúc tiến thương mại và hỗ trợ ứng dụng khoa học kỹ thuật, được triển khai từ năm 2016 đến 2020.

3. Hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp tại Phú Tân ra sao?
   Doanh thu bình quân đạt khoảng 3,769 tỷ đồng/hợp tác xã/năm, lợi nhuận sau trích quỹ khoảng 241 triệu đồng, thu nhập lao động trung bình 22,5 triệu đồng/năm, với 124 hợp tác xã hoạt động từ trung bình trở lên.

4. Những khó khăn chính trong phát triển hợp tác xã là gì?
   Bao gồm hạn chế về năng lực quản lý, quy mô nhỏ, dịch vụ đơn lẻ, khó khăn trong tiếp cận vốn và thị trường, cũng như sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các cơ quan quản lý.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hợp tác xã nông nghiệp?
   Cần tăng cường đào tạo cán bộ, đa dạng hóa dịch vụ, mở rộng liên kết chuỗi giá trị, đầu tư cơ sở hạ tầng và đẩy mạnh tuyên truyền chính sách để thu hút sự tham gia của người dân.

Kết luận

• Hợp tác xã nông nghiệp tại huyện Phú Tân đã có sự phát triển tích cực về số lượng, quy mô và hiệu quả kinh tế trong giai đoạn 2016-2020.
• Việc thực hiện chính sách phát triển hợp tác xã được triển khai đồng bộ, góp phần nâng cao năng lực quản lý và mở rộng liên kết sản xuất.
• Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những hạn chế về năng lực quản lý, quy mô hoạt động và mức độ đa dạng dịch vụ.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm bao gồm đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng, mở rộng liên kết thị trường và tăng cường tuyên truyền chính sách.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp chính quyền và các bên liên quan trong việc phát triển bền vững hợp tác xã nông nghiệp, hướng tới mục tiêu nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế địa phương.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2022-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh chính sách phù hợp. Các nhà quản lý, cán bộ hợp tác xã và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể tại địa phương.