Chất lượng cuộc sống của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi

• Tác giả: Mai Mỹ Châu
• Người hướng dẫn: GS. Trần Thiện Trung
• Trường học: Đại Học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Chất Lượng Cuộc Sống Của Người Bệnh Sau Phẫu Thuật Đoạn Chi
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 3. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 3.1. Tổng quan đoạn chi
• 3.1.1. Định nghĩa đoạn chi
• 3.1.2. Nguyên nhân đoạn chi
• 3.1.3. Mức đoạn chi
• 3.2. Khái niệm chất lượng cuộc sống
• 3.3. Các nghiên cứu trong nước và nước ngoài
• 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Phương pháp nghiên cứu
• 4.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 4.4. Liệt kê và định nghĩa các biến số nghiên cứu
• 4.5. Phương pháp và công cụ thu thập số liệu
• 4.6. Tiến trình thu thập số liệu
• 4.7. Kiểm soát sai lệch và biện pháp khắc phục
• 4.8. Phương pháp phân tích số liệu
• 4.9. Vấn đề đạo đức
• 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5.1. Đặc điểm chung của người bệnh
• 5.2. Chất lượng cuộc sống của người bệnh
• 5.2.1. Đặc điểm chung của người bệnh tham gia nghiên cứu
• 5.2.2. Chất lượng cuộc sống của người bệnh
• 5.2.3. Mối liên quan các điểm số chất lượng cuộc sống với đặc điểm dân số xã hội
• 5.2.4. Điểm mạnh, điểm hạn chế và tính ứng dụng của đề tài nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1
• PHỤ LỤC 2
• PHỤ LỤC 3

I. Tổng Quan Về Phẫu Thuật Đoạn Chi và Chất Lượng Cuộc Sống

Phẫu thuật đoạn chi là một thủ thuật y tế nhằm cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ chi do chấn thương, bệnh lý hoặc phẫu thuật. Mặc dù cứu sống người bệnh, đoạn chi gây ra những tác động lớn đến chất lượng cuộc sống (CLCS), ảnh hưởng đến tâm lý, thể chất, chức năng và tài chính của người bệnh và gia đình. Theo thống kê, tỉ lệ đoạn chi do chấn thương cao ở các nước đang phát triển, trong khi các nước phát triển chủ yếu do bệnh mạch máu ngoại biên và đái tháo đường. Nghiên cứu về CLCS của người bệnh sau đoạn chi còn hạn chế ở Việt Nam, do đó việc nghiên cứu để hiểu rõ hơn về những vấn đề liên quan đến thể chất và tinh thần là rất cần thiết. Mục tiêu là củng cố hướng dẫn và chăm sóc điều dưỡng, mang lại CLCS tích cực và phù hợp hơn cho người bệnh. CLCS phản ánh nhận thức của cá nhân về tình trạng cuộc sống hiện tại, gắn liền với mục tiêu, kỳ vọng và mối quan tâm của họ.

1.1. Định Nghĩa và Mục Đích của Phẫu Thuật Đoạn Chi

Đoạn chi là việc cắt bỏ chi do chấn thương, bệnh nội khoa hoặc phẫu thuật. Phẫu thuật đoạn chi là một biện pháp phẫu thuật, cắt và tạo lại đoạn chi bị tổn thương không còn khả năng bảo tồn nhằm cứu sống người bệnh và tạo mỏm cụt thích hợp cho lắp chi giả sau này. Mục đích của đoạn chi không chỉ là sự cắt bỏ phần chi bị tổn thương mà còn thể hiện sự phục hồi chức năng của phần chi còn lại. Đoạn chi còn được sử dụng để kiểm soát cơn đau hoặc quá trình bệnh ở chi bị ảnh hưởng, chẳng hạn như ung thư hoặc hoại thư.

1.2. Tác Động của Đoạn Chi Đến Chất Lượng Cuộc Sống

Đoạn chi gây ra những tác động nghiêm trọng cho các cá nhân và gia đình của họ về các khía cạnh như tâm lý xã hội, thể chất, chức năng và tài chính. Đoạn chi ảnh hưởng đến khả năng làm việc của cá nhân con người trong công việc, duy trì các mối quan hệ xã hội, tham gia các hoạt động giải trí và hoạt động của cộng đồng. Do đó, người bệnh sẽ có cảm giác tự ti với bản thân và xã hội, chất lượng cuộc sống sẽ giảm sút vì họ không thể hành động như bình thường khi có những thay đổi bất thường về hình ảnh cơ thể.

II. Các Vấn Đề Thường Gặp Ảnh Hưởng CLCS Sau Phẫu Thuật Đoạn Chi

Sau phẫu thuật đoạn chi, người bệnh thường đối mặt với nhiều vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các vấn đề này bao gồm đau sau phẫu thuật, đặc biệt là đau chi ma, khó khăn trong vận động và sinh hoạt hàng ngày, các biến chứng vết thương, và các vấn đề tâm lý như trầm cảm. Sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và các chuyên gia y tế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua những khó khăn này và cải thiện CLCS. Theo Wald, các phương pháp trị liệu cho người bệnh sau đoạn chi là những điều cần thiết để phục hồi các vấn đề về thể chất và tâm lý phức tạp.

2.1. Đau Sau Phẫu Thuật và Đau Chi Ma Cách Kiểm Soát

Đau sau phẫu thuật đoạn chi và đau chi ma là những vấn đề phổ biến. Các phương pháp kiểm soát đau bao gồm sử dụng thuốc giảm đau, vật lý trị liệu, và các liệu pháp tâm lý. Việc kiểm soát cơn đau hiệu quả giúp người bệnh cải thiện khả năng vận động, tham gia các hoạt động hàng ngày và nâng cao CLCS. Các nhân viên y tế cần phải tạo ra môi trường thân thiện và hỗ trợ giúp người bệnh bày tỏ cảm xúc và đối phó với nỗi đau.

2.2. Biến Chứng Vết Thương và Cách Chăm Sóc Hậu Phẫu

Các biến chứng vết thương như nhiễm trùng, hoại tử, và vết mổ lâu lành có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến CLCS. Việc chăm sóc vết thương sau đoạn chi đúng cách, bao gồm giữ vết thương sạch sẽ, khô ráo, và tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế, là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và thúc đẩy quá trình lành vết thương. Phần mỏm cụt sau khi đoạn chi phải được băng bó, sạch sẽ và khô ráo cho đến khi có thể tháo chỉ khâu.

2.3. Các Vấn Đề Tâm Lý Trầm Cảm và Hỗ Trợ Tâm Lý

Trầm cảm sau đoạn chi là một vấn đề tâm lý thường gặp. Người bệnh có thể cảm thấy buồn bã, tuyệt vọng, và mất hứng thú với cuộc sống. Hỗ trợ tâm lý từ các chuyên gia, gia đình và bạn bè có thể giúp người bệnh đối phó với những cảm xúc tiêu cực và cải thiện sức khỏe tinh thần. Tâm lý người bệnh thường đi kèm nhiều tâm trạng và cảm giác có thể tức giận, đau đớn, khóc lóc,… để thể hiện sự mất mát và đau buồn.

III. Phương Pháp Phục Hồi Chức Năng Sau Phẫu Thuật Đoạn Chi Hiệu Quả

Phục hồi chức năng sau đoạn chi đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các phương pháp phục hồi chức năng bao gồm vật lý trị liệu, sử dụng chi giả, và các bài tập tăng cường sức mạnh và khả năng vận động. Mục tiêu là giúp người bệnh lấy lại khả năng tự lập, tham gia các hoạt động hàng ngày và hòa nhập cộng đồng. Theo các số liệu trong nước và nước ngoài, tỉ lệ đoạn chi dưới cao hơn so với chi trên và phần lớn nguyên nhân gây ra cho người bệnh đoạn chi dưới là do biến chứng đái tháo đường.

3.1. Vật Lý Trị Liệu Bài Tập và Kỹ Thuật Phục Hồi Vận Động

Vật lý trị liệu sau đoạn chi bao gồm các bài tập và kỹ thuật giúp người bệnh cải thiện sức mạnh, khả năng vận động, và sự linh hoạt của cơ thể. Các bài tập có thể bao gồm kéo giãn, tăng cường sức mạnh cơ bắp, và luyện tập thăng bằng. Các kĩ thuật viên vật lý trị liệu sẽ bắt đầu bằng các bài tập nhẹ nhàng, kéo giãn và việc luyện tập thường bắt đầu ngay sau khi phẫu thuật.

3.2. Sử Dụng Chi Giả Lựa Chọn và Tập Luyện Với Chi Giả

Việc sử dụng chi giả có thể giúp người bệnh lấy lại khả năng vận động và tham gia các hoạt động hàng ngày. Việc lựa chọn chi giả phù hợp và tập luyện với chi giả là rất quan trọng để đảm bảo sự thoải mái, an toàn và hiệu quả. Các loại chi giả khác nhau phù hợp với các mức độ đoạn chi và nhu cầu khác nhau của người bệnh. Kết quả phục hồi chức năng của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi phụ thuộc phần lớn vào tầm mức đoạn chi.

3.3. Phục Hồi Chức Năng Tại Nhà Hướng Dẫn và Lưu Ý Quan Trọng

Phục hồi chức năng tại nhà là một phần quan trọng của quá trình phục hồi. Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của các chuyên gia y tế, thực hiện các bài tập đều đặn, và chú ý đến các dấu hiệu bất thường. Gia đình và người thân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người bệnh phục hồi chức năng tại nhà. Đặc biệt là liệu pháp phục hồi chức năng và các bài tập được thực hiện khi nhìn vào gương (liệu pháp gương) có thể giúp người bệnh thích nghi với giảm đau chi ảo giảm đáng kể và tránh bị té ngã, nếu người bệnh chịu khó luyện tập hàng ngày.

IV. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chất Lượng Cuộc Sống Sau Phẫu Thuật

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi. Các yếu tố này bao gồm tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn, tình trạng kinh tế, và sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp các chuyên gia y tế đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp để cải thiện CLCS cho người bệnh. Khi người bệnh không thể tự mình di chuyển hoặc tự phục vụ bản thân, họ có thể nghĩ mình là gánh nặng cho gia đình và xã hội, điều đó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bản thân.

4.1. Vai Trò của Gia Đình và Cộng Đồng Trong Hỗ Trợ Người Bệnh

Sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện CLCS của người bệnh sau đoạn chi. Gia đình và bạn bè có thể cung cấp sự hỗ trợ về mặt tinh thần, tài chính, và giúp người bệnh tham gia các hoạt động xã hội. Ngoài ra, các hội nhóm hỗ trợ người bệnh đoạn chi cũng có thể cung cấp một môi trường an toàn và hỗ trợ để người bệnh chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau. Ngoài ra, sự hỗ trợ của thành viên trong gia đình cũng đóng vai trò quan trọng và giúp thúc đẩy cuộc sống của người bệnh thay đổi tích cực hơn.

4.2. Tái Hòa Nhập Cộng Đồng Vượt Qua Rào Cản và Tìm Kiếm Cơ Hội

Tái hòa nhập cộng đồng là một quá trình quan trọng giúp người bệnh sau đoạn chi lấy lại sự tự tin và tham gia các hoạt động xã hội. Việc vượt qua các rào cản về thể chất, tâm lý, và xã hội là rất quan trọng để người bệnh có thể tìm kiếm cơ hội việc làm, học tập, và giải trí. Đoạn chi ảnh hưởng đến khả năng làm việc của cá nhân con người trong công việc, duy trì các mối quan hệ xã hội, tham gia các hoạt động giải trí và hoạt động của cộng đồng.

4.3. Dinh Dưỡng Hợp Lý Chế Độ Ăn Uống Tốt Cho Người Bệnh Đoạn Chi

Dinh dưỡng cho người bệnh sau đoạn chi đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi và duy trì sức khỏe. Chế độ ăn uống cần đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, protein, vitamin, và khoáng chất để hỗ trợ quá trình lành vết thương, tăng cường sức mạnh cơ bắp, và duy trì hệ miễn dịch. Cần tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu cá nhân.

V. Nghiên Cứu Về Chất Lượng Cuộc Sống Của Người Bệnh Sau Đoạn Chi

Nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về những vấn đề mà người bệnh phải đối mặt và tìm ra các biện pháp can thiệp hiệu quả. Các nghiên cứu sử dụng các công cụ đánh giá CLCS như SF-36 để đo lường các khía cạnh khác nhau của CLCS, bao gồm thể chất, tinh thần, và xã hội. Hiện nay ở Việt Nam chưa có nhiều sự quan tâm về vấn đề CLCS của người bệnh sau đoạn chi để hướng đến một cuộc sống toàn diện.

5.1. Đánh Giá Chất Lượng Cuộc Sống Bằng Thang Đo SF 36

Thang đo SF-36 là một công cụ phổ biến để đánh giá chất lượng cuộc sống của người bệnh sau đoạn chi. Thang đo này bao gồm 36 câu hỏi đánh giá 8 lĩnh vực sức khỏe khác nhau, bao gồm sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần, hoạt động xã hội, và vai trò cảm xúc. Kết quả đánh giá giúp các chuyên gia y tế xác định các vấn đề cần can thiệp và theo dõi hiệu quả của các biện pháp điều trị.

5.2. Các Yếu Tố Liên Quan Đến Chất Lượng Cuộc Sống Theo Nghiên Cứu

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc sống của người bệnh sau đoạn chi, bao gồm tuổi tác, giới tính, trình độ học vấn, tình trạng kinh tế, và sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp các chuyên gia y tế đưa ra các biện pháp can thiệp phù hợp để cải thiện CLCS cho người bệnh.

VI. Cải Thiện Chất Lượng Cuộc Sống Hướng Đi Mới Cho Người Bệnh

Việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi là một mục tiêu quan trọng. Các hướng đi mới bao gồm phát triển các phương pháp phục hồi chức năng tiên tiến, tăng cường sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội, và nâng cao nhận thức của cộng đồng về các vấn đề mà người bệnh phải đối mặt. Khi người bệnh không thể tự mình di chuyển hoặc tự phục vụ bản thân, họ có thể nghĩ mình là gánh nặng cho gia đình và xã hội, điều đó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của bản thân.

6.1. Công Nghệ Chi Giả Tiên Tiến Tương Lai Của Phục Hồi Chức Năng

Công nghệ chi giả ngày càng phát triển, mang lại những hy vọng mới cho người bệnh sau đoạn chi. Các loại chi giả tiên tiến có thể giúp người bệnh thực hiện các hoạt động phức tạp hơn, cải thiện khả năng vận động, và nâng cao CLCS. Các tiến bộ trên nhiều lĩnh vực đã đưa phẫu thuật đoạn chi thành một chuyên khoa lớn dựa trên các kỹ thuật tạo hình cơ – xương, các nguyên tắc cơ học trong vận động cơ thể.

6.2. Tăng Cường Hỗ Trợ Tâm Lý Liệu Pháp và Tư Vấn

Việc tăng cường hỗ trợ tâm lý cho người bệnh sau đoạn chi là rất quan trọng để giúp họ đối phó với những cảm xúc tiêu cực và cải thiện sức khỏe tinh thần. Các liệu pháp tâm lý như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) và liệu pháp chấp nhận và cam kết (ACT) có thể giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ và hành vi, từ đó cải thiện CLCS. Tâm lý người bệnh thường đi kèm nhiều tâm trạng và cảm giác có thể tức giận, đau đớn, khóc lóc,… để thể hiện sự mất mát và đau buồn.

Tổng quan nghiên cứu

Phẫu thuật đoạn chi là một trong những biện pháp điều trị quan trọng nhằm cứu sống người bệnh khi chi bị tổn thương nghiêm trọng hoặc không thể bảo tồn. Theo thống kê tại Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 185.000 trường hợp đoạn chi, với chi phí điều trị lên đến hơn 8,3 tỷ đô la Mỹ vào năm 2009. Ước tính đến năm 2050, khoảng 3,6 triệu người tại Hoa Kỳ sẽ sống chung với khiếm khuyết chi. Tại các nước đang phát triển, tỉ lệ đoạn chi do chấn thương chiếm từ 55-95%, trong khi ở các nước phát triển, nguyên nhân chủ yếu là bệnh mạch máu ngoại biên chiếm 85-90%. Ở Việt Nam, biến chứng bàn chân đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đoạn chi dưới, với tỉ lệ đoạn chi ở người bệnh đái tháo đường cao gấp 15-16 lần so với người không mắc bệnh.

Chất lượng cuộc sống (CLCS) của người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi các yếu tố thể chất, tâm lý và xã hội. Người bệnh thường gặp phải các vấn đề như đau đớn, hạn chế chức năng vận động, thay đổi hình ảnh cơ thể và các rối loạn tâm lý như phiền muộn, lo âu, thậm chí có nguy cơ tự tử. Do đó, việc đánh giá và nâng cao CLCS cho nhóm đối tượng này là rất cần thiết nhằm cải thiện sức khỏe toàn diện và khả năng hòa nhập xã hội.

Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Chợ Rẫy, thành phố Hồ Chí Minh, trong khoảng thời gian từ tháng 11/2020 đến tháng 4/2021, với mục tiêu xác định tỉ lệ các loại đoạn chi, đánh giá CLCS dựa trên thang đo SF-36 và phân tích mối liên quan giữa các thành phần điểm số CLCS với đặc điểm dân số xã hội của người bệnh. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần củng cố hướng dẫn chăm sóc điều dưỡng, nâng cao hiệu quả phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình sức khỏe liên quan đến chất lượng cuộc sống (Health-Related Quality of Life - HRQoL) của Ferrans và cộng sự (2005), phát triển từ mô hình của Wilson và Cleary (1995). Mô hình này bao gồm năm mức độ đặc trưng sức khỏe: yếu tố sinh học - sinh lý, triệu chứng, trạng thái chức năng, nhận thức chung về sức khỏe và chất lượng cuộc sống tổng thể. Các đặc điểm cá nhân (tuổi, giới tính, nghề nghiệp, trình độ học vấn) và môi trường xã hội (nơi cư trú, hỗ trợ gia đình) được xem là các biến số tiên đoán ảnh hưởng đến các thành phần sức khỏe và CLCS.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

• Chất lượng cuộc sống (CLCS): Nhận thức chủ quan của người bệnh về sức khỏe thể chất và tinh thần, sự hài lòng với cuộc sống và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Sức khỏe thể chất (SKTC): Bao gồm hoạt động chức năng, giới hạn chức năng, cảm nhận đau đớn và tự đánh giá sức khỏe tổng quát.
• Sức khỏe tinh thần (SKTT): Bao gồm cảm nhận cuộc sống, hoạt động xã hội, giới hạn tâm lý và sức khỏe tâm thần tổng quát.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang mô tả với cỡ mẫu tối thiểu 78 người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi, được chọn mẫu thuận tiện tại khoa khám bệnh Bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 11/2020 đến tháng 4/2021. Tiêu chuẩn chọn vào bao gồm người bệnh từ 18 tuổi trở lên, đồng ý tham gia nghiên cứu và có khả năng giao tiếp. Tiêu chuẩn loại trừ là người bệnh hạn chế nghe, nói hoặc không đủ thể lực, tinh thần để hoàn thành phỏng vấn.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi SF-36 phiên bản tiếng Việt, gồm 36 câu hỏi đánh giá 8 lĩnh vực sức khỏe thể chất và tinh thần. Các biến số dân số học và lâm sàng như tuổi, giới tính, nghề nghiệp, trình độ học vấn, vị trí và thời gian đoạn chi cũng được ghi nhận. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm Stata 14 với các phương pháp thống kê mô tả, kiểm định T, ANOVA, Mann-Whitney, Kruskal-Wallis và tương quan Pearson hoặc Spearman tùy theo loại biến và phân phối dữ liệu. Mức ý nghĩa thống kê được đặt ở p<0,05.

Quá trình thu thập số liệu được thực hiện sau khi có sự chấp thuận của hội đồng đạo đức Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh và Ban Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy. Người tham gia được giải thích mục đích nghiên cứu, ký bản đồng thuận và bảo mật thông tin cá nhân.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm dân số học: Trong 78 người bệnh tham gia, 55,13% có độ tuổi từ 60 trở lên, với tuổi trung bình 61 ± 12,26 tuổi. Nam giới chiếm đa số, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước cho thấy đoạn chi thường xảy ra nhiều hơn ở nam giới.

2. Tỉ lệ các loại đoạn chi: Đoạn chi dưới chiếm tỉ lệ cao hơn so với đoạn chi trên, chủ yếu do biến chứng đái tháo đường. Đoạn chi ngón và đoạn chi bàn chân chiếm phần lớn trong nhóm đoạn chi dưới, tương tự các báo cáo trong nước và quốc tế.

3. Chất lượng cuộc sống: Điểm trung bình CLCS theo thang SF-36 là khoảng 62, cho thấy chất lượng cuộc sống trung bình khá. Trong đó, điểm sức khỏe thể chất (SKTC) cao hơn đáng kể so với sức khỏe tinh thần (SKTT), với tỉ lệ chênh lệch khoảng 15%. Các lĩnh vực như hoạt động chức năng và cảm nhận đau đớn có điểm số thấp hơn, phản ánh ảnh hưởng tiêu cực của đoạn chi đến khả năng vận động và mức độ đau đớn của người bệnh.

4. Mối liên quan với đặc điểm dân số: Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa điểm CLCS với nhóm tuổi, trình độ học vấn và thời gian đoạn chi. Người bệnh trên 60 tuổi và có thời gian đoạn chi trên 6 tháng có điểm CLCS thấp hơn khoảng 10-15% so với nhóm trẻ hơn và thời gian đoạn chi ngắn hơn. Trình độ học vấn cao có liên quan đến điểm CLCS cao hơn, cho thấy vai trò của nhận thức và kiến thức trong việc thích nghi với tình trạng sức khỏe.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, khẳng định rằng đoạn chi ảnh hưởng sâu sắc đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh. Điểm số thấp ở lĩnh vực hoạt động chức năng và cảm nhận đau đớn phản ánh những khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày và sự tồn tại của các cơn đau mãn tính hoặc đau chi ảo, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống tổng thể.

Sự giảm sút điểm CLCS ở nhóm người cao tuổi và thời gian đoạn chi dài hơn có thể do sự suy giảm khả năng phục hồi chức năng và các biến chứng kèm theo. Trình độ học vấn cao giúp người bệnh có khả năng tiếp cận thông tin, hiểu biết về bệnh và tuân thủ các biện pháp chăm sóc, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm trung bình các lĩnh vực sức khỏe thể chất và tinh thần, cũng như bảng phân tích mối liên quan giữa điểm CLCS với các đặc điểm dân số học. Những phát hiện này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm sóc toàn diện, bao gồm cả hỗ trợ tâm lý và giáo dục sức khỏe cho người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường chương trình phục hồi chức năng: Triển khai các bài tập vận động phù hợp nhằm cải thiện hoạt động chức năng và giảm đau cho người bệnh trong vòng 6 tháng đầu sau phẫu thuật. Chủ thể thực hiện là đội ngũ vật lý trị liệu và điều dưỡng tại bệnh viện.

2. Hỗ trợ tâm lý chuyên sâu: Cung cấp tư vấn tâm lý và liệu pháp hỗ trợ tinh thần cho người bệnh, đặc biệt nhóm có điểm sức khỏe tinh thần thấp, nhằm giảm thiểu các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu trong vòng 3-6 tháng sau phẫu thuật. Chủ thể thực hiện là các chuyên gia tâm lý và nhân viên y tế.

3. Giáo dục sức khỏe và nâng cao nhận thức: Tổ chức các buổi hướng dẫn về chăm sóc mỏm cụt, sử dụng chi giả và kỹ năng tự chăm sóc cho người bệnh và gia đình, nhằm nâng cao trình độ hiểu biết và khả năng tự quản lý bệnh trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện là điều dưỡng và nhân viên y tế cộng đồng.

4. Xây dựng mạng lưới hỗ trợ xã hội: Phát triển các nhóm hỗ trợ người bệnh đoạn chi để tăng cường giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm và tạo động lực sống tích cực. Thời gian thực hiện liên tục, do các tổ chức xã hội và bệnh viện phối hợp thực hiện.

Các giải pháp này cần được triển khai đồng bộ và theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả, từ đó điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để cải tiến quy trình chăm sóc, phục hồi chức năng và hỗ trợ tâm lý cho người bệnh đoạn chi, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống.

2. Chuyên gia phục hồi chức năng: Thông tin về mức độ ảnh hưởng của đoạn chi đến chức năng vận động và đau đớn giúp xây dựng các chương trình tập luyện phù hợp, tối ưu hóa khả năng phục hồi.

3. Nhà quản lý y tế và chính sách: Dữ liệu về tỉ lệ đoạn chi và các yếu tố ảnh hưởng đến CLCS hỗ trợ hoạch định chính sách chăm sóc sức khỏe, phân bổ nguồn lực và phát triển các chương trình hỗ trợ người bệnh.

4. Người bệnh và gia đình: Hiểu rõ về các vấn đề sức khỏe thể chất và tinh thần sau đoạn chi giúp người bệnh và người thân chủ động trong việc chăm sóc, thích nghi và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Câu hỏi thường gặp

1. Phẫu thuật đoạn chi ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng cuộc sống?
   Phẫu thuật đoạn chi gây ra những thay đổi lớn về thể chất và tâm lý, làm giảm khả năng vận động, gây đau đớn và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống tổng thể.

2. Công cụ SF-36 có phù hợp để đánh giá chất lượng cuộc sống của người bệnh đoạn chi không?
   SF-36 là công cụ được sử dụng rộng rãi, có độ tin cậy cao và phù hợp để đánh giá các khía cạnh sức khỏe thể chất và tinh thần, giúp phản ánh chính xác chất lượng cuộc sống của người bệnh đoạn chi.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến chất lượng cuộc sống sau đoạn chi?
   Tuổi tác, thời gian đoạn chi và trình độ học vấn là những yếu tố có ảnh hưởng đáng kể. Người cao tuổi, thời gian đoạn chi lâu và trình độ học vấn thấp thường có chất lượng cuộc sống kém hơn.

4. Làm thế nào để giảm đau và cải thiện chức năng vận động sau đoạn chi?
   Phục hồi chức năng tích cực với các bài tập vận động, sử dụng chi giả phù hợp và hỗ trợ y tế kịp thời giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động cho người bệnh.

5. Vai trò của hỗ trợ tâm lý trong phục hồi sau đoạn chi là gì?
   Hỗ trợ tâm lý giúp người bệnh đối phó với cảm xúc tiêu cực, giảm nguy cơ trầm cảm và lo âu, từ đó nâng cao sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống tổng thể.

Kết luận

• Người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi tại Bệnh viện Chợ Rẫy có chất lượng cuộc sống trung bình khá với điểm CLCS trung bình khoảng 62 trên thang SF-36.
• Sức khỏe thể chất được đánh giá cao hơn sức khỏe tinh thần, phản ánh các khó khăn về tâm lý và xã hội sau đoạn chi.
• Tuổi tác, thời gian đoạn chi và trình độ học vấn là các yếu tố ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.
• Nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của chăm sóc toàn diện, bao gồm phục hồi chức năng, hỗ trợ tâm lý và giáo dục sức khỏe.
• Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp can thiệp đa chiều nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh đoạn chi.

Hành động ngay: Các cơ sở y tế và chuyên gia điều dưỡng nên áp dụng kết quả nghiên cứu để cải tiến quy trình chăm sóc, đồng thời phát triển các chương trình hỗ trợ toàn diện cho người bệnh sau phẫu thuật đoạn chi.