Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nhân viên điều dưỡng tại các bệnh viện tuyến đầu chịu áp lực công việc và nguy cơ lây nhiễm cao, dẫn đến tình trạng căng thẳng tâm lý nghiêm trọng. Tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn Hà Nội, một bệnh viện hạng 1 với hơn 1000 nhân viên y tế và quy mô trên 850 giường bệnh, khối lượng công việc tăng đột biến trong năm 2022 khi bệnh viện vừa điều trị bệnh nhân COVID-19, vừa thực hiện các nhiệm vụ phòng chống dịch. Nghiên cứu được thực hiện nhằm mô tả thực trạng căng thẳng của điều dưỡng tại bệnh viện này trong đại dịch COVID-19 năm 2022 và phân tích các yếu tố liên quan đến tình trạng căng thẳng.

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thu thập từ tháng 3 đến tháng 4 năm 2022 với 400 điều dưỡng tham gia, trong đó 78% là nữ, độ tuổi trung bình 36,5 ± 8,4. Tỷ lệ điều dưỡng bị căng thẳng được xác định là 11,8%, với các mức độ từ nhẹ đến rất nặng. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá mức độ căng thẳng và các yếu tố cá nhân, công việc, gia đình ảnh hưởng đến tình trạng này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chính sách hỗ trợ, quản lý sức khỏe tâm thần cho điều dưỡng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc sức khỏe trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến căng thẳng của điều dưỡng trong đại dịch COVID-19:

  • Yếu tố cá nhân: bao gồm tuổi tác, giới tính, tình trạng hôn nhân, có con, trình độ chuyên môn, thu nhập, bệnh mạn tính, nỗi sợ COVID-19, tình trạng lo âu và trầm cảm, số mũi vắc xin đã tiêm.
  • Yếu tố công việc: thời gian công tác, loại hợp đồng lao động, khoa làm việc, tiếp xúc trực tiếp với người bệnh COVID-19, bị bạo hành liên quan đến COVID-19, hiệu suất công việc.
  • Yếu tố gia đình: điều kiện sống, chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi, chăm sóc người thân bị bệnh hoặc khuyết tật, áp lực tài chính, mối quan hệ với thành viên gia đình.

Khái niệm căng thẳng được định nghĩa theo Hans Selye là phản ứng không đặc hiệu của cơ thể đối với các yêu cầu, được đo lường qua thang DASS-21, một công cụ đánh giá trầm cảm, lo âu và căng thẳng trong 7 ngày qua. Thang DASS-21 gồm 21 mục, trong đó 7 câu dành riêng cho đánh giá căng thẳng, với điểm cắt ≥15 cho mức độ căng thẳng từ nhẹ trở lên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế cắt ngang, thu thập dữ liệu từ toàn bộ 400 điều dưỡng tại BVĐK Xanh Pôn trong giai đoạn tháng 3-4/2022. Số liệu được thu thập trực tiếp qua phiếu điều tra, bao gồm các biến số về đặc điểm cá nhân, công việc, gia đình và các thang đo tâm lý như DASS-21, thang đo nỗi sợ COVID-19.

Cỡ mẫu được xác định dựa trên tỷ lệ căng thẳng tham khảo khoảng 26% từ các nghiên cứu trước, với mức sai số 5% và độ tin cậy 95%, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20, áp dụng thống kê mô tả, kiểm định khi bình phương, t-test và hồi quy logistic đa biến để xác định các yếu tố liên quan đến căng thẳng. Mô hình hồi quy được lựa chọn dựa trên tiêu chí Hosmer-Lemeshow p>0,05 và kiểm tra các giá trị ngoại lai bằng dfBeta.

Nghiên cứu tuân thủ các quy định đạo đức, đảm bảo bảo mật thông tin cá nhân và được hội đồng đạo đức phê duyệt.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ căng thẳng của điều dưỡng: Tỷ lệ điều dưỡng bị căng thẳng theo thang DASS-21 là 11,8%, trong đó 6,3% ở mức nhẹ, 3% vừa, 2,3% nặng và 0,3% rất nặng. Điểm trung bình căng thẳng là 7,75 ± 6,33, dao động từ 0 đến 36 điểm.

  2. Phân bố căng thẳng theo khoa: Khoa Cấp cứu có điểm căng thẳng trung bình cao nhất (11,93 ± 8,74) với tỷ lệ điều dưỡng căng thẳng lên tới 34,5%. Khoa Khám bệnh có tỷ lệ căng thẳng cao nhất 40%. Các khoa khác như Phẫu thuật nhi, Mắt cũng có điểm căng thẳng trung bình trên 10 điểm.

  3. Yếu tố cá nhân liên quan: Tình trạng lo âu (35,5%) và trầm cảm (16,7%) có mối liên hệ chặt chẽ với căng thẳng. Phân tích đa biến cho thấy tình trạng lo âu, trầm cảm và tiếp xúc trực tiếp với người bệnh COVID-19 là các yếu tố có ý nghĩa thống kê liên quan đến căng thẳng (p<0,05).

  4. Yếu tố công việc và gia đình: Tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân COVID-19 làm tăng nguy cơ căng thẳng. Hiệu suất công việc trung bình là 8,05 ± 1,19 điểm, cho thấy điều dưỡng duy trì hiệu quả công việc dù chịu áp lực. Áp lực tài chính và các yếu tố gia đình như chăm sóc người thân cũng được xem xét nhưng chưa có mối liên quan rõ ràng trong mô hình đa biến.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ căng thẳng 11,8% tại BVĐK Xanh Pôn thấp hơn so với nhiều nghiên cứu quốc tế như Thổ Nhĩ Kỳ (65,74%) hay Jordan (50,1%), nhưng vẫn phản ánh áp lực tâm lý đáng kể trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài. Kết quả tương đồng với nghiên cứu tại Hoa Kỳ (11,9%) và Tây Bắc Ethiopia (20,5%). Sự khác biệt có thể do mức độ bùng phát dịch, điều kiện làm việc và chính sách hỗ trợ khác nhau.

Điều dưỡng tại các khoa có tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân COVID-19 như Cấp cứu, Khám bệnh chịu áp lực căng thẳng cao hơn, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy môi trường làm việc có nguy cơ cao làm tăng mức độ căng thẳng. Tình trạng lo âu và trầm cảm là những yếu tố tâm lý quan trọng, có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng nghề nghiệp, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe và hiệu suất làm việc.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ căng thẳng theo khoa, biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cá nhân và điểm căng thẳng, cũng như bảng hồi quy logistic đa biến minh họa các yếu tố liên quan.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai chương trình quản lý căng thẳng: Ban lãnh đạo BVĐK Xanh Pôn cần khuyến khích điều dưỡng sử dụng các biện pháp quản lý căng thẳng, đặc biệt tại các khoa Khám bệnh, Cấp cứu và Phẫu thuật Nhi. Thời gian thực hiện trong 6 tháng tới, phối hợp với các chuyên gia tâm lý để tổ chức các khóa đào tạo và hỗ trợ trực tuyến.

  2. Hỗ trợ tài chính cho điều dưỡng khó khăn: Xem xét chính sách phụ cấp thêm cho điều dưỡng có hoàn cảnh khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nhằm giảm áp lực tài chính, nâng cao động lực làm việc. Thực hiện trong quý tiếp theo, phối hợp với phòng tài chính và công đoàn bệnh viện.

  3. Tăng cường trang bị bảo hộ và điều kiện làm việc: Đảm bảo đầy đủ thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) và cải thiện môi trường làm việc để giảm nguy cơ lây nhiễm, từ đó giảm căng thẳng cho điều dưỡng. Thực hiện liên tục, giám sát định kỳ.

  4. Khuyến khích tự chăm sóc sức khỏe tâm thần: Điều dưỡng cần được hướng dẫn và khuyến khích áp dụng các kỹ thuật quản lý căng thẳng cá nhân như thiền, tập thể dục, tư vấn tâm lý. Bệnh viện phối hợp với các tổ chức y tế công cộng để cung cấp tài liệu và hỗ trợ kỹ thuật.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo bệnh viện và quản lý nhân sự: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách hỗ trợ sức khỏe tâm thần, cải thiện môi trường làm việc và nâng cao hiệu suất điều dưỡng.

  2. Nhân viên điều dưỡng và nhân viên y tế tuyến đầu: Hiểu rõ về mức độ căng thẳng nghề nghiệp, các yếu tố ảnh hưởng để chủ động áp dụng biện pháp quản lý căng thẳng, bảo vệ sức khỏe tinh thần.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, tâm lý học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sức khỏe tâm thần trong bối cảnh dịch bệnh.

  4. Cơ quan quản lý y tế và chính sách công: Dựa trên bằng chứng khoa học để xây dựng các chương trình hỗ trợ nhân viên y tế, đặc biệt trong các tình huống khẩn cấp y tế công cộng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao điều dưỡng lại dễ bị căng thẳng trong đại dịch COVID-19?
    Điều dưỡng là nhóm nhân viên y tế tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân, chịu áp lực công việc cao, nguy cơ lây nhiễm lớn và phải đối mặt với nhiều tình huống căng thẳng về tâm lý và thể chất. Ví dụ, tại BVĐK Xanh Pôn, điều dưỡng khoa Cấp cứu có tỷ lệ căng thẳng lên tới 34,5%.

  2. Thang đo DASS-21 có đáng tin cậy để đánh giá căng thẳng không?
    DASS-21 là công cụ được chuẩn hóa và sử dụng rộng rãi, có độ tin cậy nội tại cao (cronbach’s alpha = 0,829 trong nghiên cứu này), giúp đánh giá chính xác các trạng thái trầm cảm, lo âu và căng thẳng trong 7 ngày qua.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến căng thẳng của điều dưỡng?
    Nghiên cứu cho thấy tình trạng lo âu, trầm cảm và tiếp xúc trực tiếp với người bệnh COVID-19 là các yếu tố có ý nghĩa thống kê liên quan mật thiết đến căng thẳng.

  4. Làm thế nào để giảm căng thẳng cho điều dưỡng trong bệnh viện?
    Các giải pháp bao gồm triển khai chương trình quản lý căng thẳng, hỗ trợ tài chính, cải thiện điều kiện làm việc và khuyến khích tự chăm sóc sức khỏe tâm thần.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các bệnh viện khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại BVĐK Xanh Pôn, các kết quả và khuyến nghị có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng tại các bệnh viện khác, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh hoặc các tình huống khẩn cấp y tế.

Kết luận

  • Tỷ lệ căng thẳng của điều dưỡng tại BVĐK Xanh Pôn trong đại dịch COVID-19 năm 2022 là 11,8%, với mức độ từ nhẹ đến rất nặng.
  • Các khoa có tỷ lệ căng thẳng cao nhất là Khám bệnh (40%) và Cấp cứu (34,5%).
  • Tình trạng lo âu, trầm cảm và tiếp xúc trực tiếp với người bệnh COVID-19 là các yếu tố liên quan chính đến căng thẳng.
  • Nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng các chương trình hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho điều dưỡng.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp quản lý căng thẳng, hỗ trợ tài chính và cải thiện điều kiện làm việc trong vòng 6 tháng tới nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của căng thẳng nghề nghiệp.

Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe tâm thần của điều dưỡng – lực lượng tuyến đầu quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng!