Thay Đổi Kiến Thức và Thực Hành Tự Chăm Sóc Của Người Bệnh Suy Tim Mạn Tại Bệnh Viện Đa Khoa Hợp Lực

• Tác giả: Lê Thị Liễu
• Người hướng dẫn: TS. Vũ Văn Thành
• Trường học: Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Thay Đổi Kiến Thức và Thực Hành Tự Chăm Sóc cho Bệnh Nhân Suy Tim Mạn Tại Bệnh Viện Đa Khoa Hợp Lực
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Nam Định

• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ
• 0.1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan về suy tim
• 1.2. Tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn tính
• 1.3. Vai trò của giáo dục sức khỏe
• 1.4. Mô hình niềm tin sức khỏe
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Các biến số nghiên cứu
• 2.7. Các khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá
• 2.8. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu
• 2.10. Sai số và biện pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng kiến thức và thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn điều trị tại Bệnh viện đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa
• 3.3. Thay đổi kiến thức và thực hành tự chăm sóc của NB suy tim mạn sau can thiệp giáo dục sức khỏe
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Bàn luận về đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng kiến thức và thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn
• 4.3. Những thay đổi kiến thức và thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn sau can thiệp giáo dục sức khỏe
• 4.4. Bàn luận về ưu điểm và hạn chế của luận văn
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Phụ lục 1: Bản đồng thuận tham gia nghiên cứu
• Phụ lục 2: Phiếu đánh giá kiến thức và thực hành tự chăm sóc
• Phụ lục 3: Thang điểm đánh giá kiến thức và thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim
• Phụ lục 4: Công cụ can thiệp
• Phụ lục 5: Danh sách người bệnh tham gia nghiên cứu

I. Tổng Quan Về Suy Tim Mạn Định Nghĩa Nguyên Nhân Phân Loại

Suy tim mạn là một hội chứng lâm sàng phức tạp, hậu quả của tổn thương thực thể hoặc rối loạn chức năng tim. Điều này dẫn đến việc tâm thất không đủ khả năng tiếp nhận máu (suy tim tâm trương) hoặc tống máu (suy tim tâm thu). Theo thống kê, có khoảng 26 triệu người trên toàn thế giới mắc bệnh suy tim và dự đoán tỷ lệ này sẽ tăng lên 25% đến năm 2030. Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 320.000 đến 1,6 triệu người bị suy tim. Tỷ lệ mắc suy tim có thể tiếp tục tăng do già hóa dân số. Suy tim thực sự đã trở thành gánh nặng cho người bệnh, gia đình và xã hội. Các nước phát triển dành 1-2% chi phí chăm sóc sức khỏe cho khám và điều trị suy tim. Suy tim đã, đang và sẽ trở thành vấn đề sức khỏe cho toàn nhân loại. Theo Hội Tim mạch học Việt Nam, suy tim là một hội chứng lâm sàng phức tạp, là hậu quả của những tổn thương thực thể hay rối loạn chức năng của quả tim dẫn đến tâm thất không đủ khả năng tiếp nhận máu (suy tim tâm trương) hoặc tống máu (suy tim tâm thu).

1.1. Các Yếu Tố Nguy Cơ và Nguyên Nhân Gây Suy Tim Mạn

Nguyên nhân gây suy tim trái thường bao gồm tăng huyết áp động mạch, bệnh động mạch vành, bệnh van tim (hở hoặc hẹp van động mạch chủ, hở van hai lá), tổn thương cơ tim và rối loạn nhịp tim. Suy tim phải có thể do hẹp van hai lá, tim bẩm sinh, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn hoặc các bệnh phổi mạn tính. Các yếu tố thuận lợi làm khởi phát hoặc tăng nặng suy tim bao gồm thiếu máu, nhiễm trùng, dùng thuốc hóa trị liệu, rối loạn nhịp tim và bệnh van tim. Trên cơ sở một bệnh lý tim mạch, một số nguyên nhân làm khởi phát, tăng nặng hoặc thúc đẩy suy tim nhanh hơn như: thiếu máu, nhiễm trùng, dùng các thuốc hóa trị liệu, rối loạn nhịp tim, bệnh van tim lại có thêm bệnh động mạch vành.

1.2. Phân Loại Suy Tim Mạn Theo NYHA và Các Tiêu Chí

Suy tim được phân loại theo nhiều cách khác nhau, bao gồm theo hình thái định khu (suy tim phải, trái, toàn bộ), tình trạng tiến triển (cấp, mạn), lưu lượng tim (giảm, tăng) và chức năng tâm thu, tâm trương. Phân độ suy tim theo NYHA (Hội Tim Mạch New York) được sử dụng rộng rãi để đánh giá mức độ hạn chế vận động thể lực của bệnh nhân. Bảng phân độ này chia suy tim thành bốn độ, từ không hạn chế đến hạn chế nặng, dựa trên mức độ mệt mỏi, khó thở hoặc hồi hộp khi vận động. Bảng 1. Phân độ suy tim theo NYHA (Hội Tim Mạch New York) [12] Không hạn chế - Vận động thể lực thông thường không gây mệt, khó Độ 1 thở hay hồi hộp. Hạn chế nhẹ vận động thể lực. Người bệnh khỏe khi nghỉ ngơi, vận Độ 2 động thể lực thông thường dẫn đến mệt, hồi hộp, khó thở hay đau ngực. Hạn chế nhiều vận động thể lực. Mặc dù người bệnh khỏe khi nghỉ ngơi Độ 3 nhưng chỉ cần vận động nhẹ đã có triệu chứng cơ năng. Không vận động thể lực nào không gây khó chịu. Triệu chứng cơ năng Độ 4 của suy tim xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi, chỉ một vận động thể lực nhẹ cũng làm triệu chứng cơ năng gia tăng.

II. Tự Chăm Sóc Suy Tim Mạn Vai Trò Thực Trạng và Thách Thức

Tự chăm sóc đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân suy tim mạn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân còn hạn chế về kiến thức và kỹ năng tự chăm sóc. Điều này dẫn đến việc tuân thủ điều trị kém, không kiểm soát tốt các triệu chứng và tăng nguy cơ tái nhập viện. Tự chăm sóc kém như thiếu tuân thủ điều trị thuốc, không tuân thủ chế độ ăn hạn chế muối, hạn chế chất lỏng, không tự theo dõi cân nặng hàng ngày, trì hoãn thời gian nhập viện khi có triệu chứng của bệnh sẽ càng làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh, tăng tỷ lệ tái nhập viện và tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh suy tim mạn [37], [54]. Thực tế cho thấy có rất nhiều người bệnh suy tim mạn có hành vi tự chăm sóc chưa tốt [36]. Tại Việt Nam, người cao tuổi suy tim mạn có 2 hành vi tự chăm sóc ở mức độ thấp chiếm từ 50,9% - 83,6% [7], [11].

2.1. Tầm Quan Trọng của Tự Chăm Sóc Đối Với Bệnh Nhân Suy Tim Mạn

Tự chăm sóc bao gồm việc tuân thủ điều trị, chế độ ăn uống, vận động, theo dõi triệu chứng và tái khám định kỳ. Việc tự chăm sóc tốt giúp bệnh nhân kiểm soát triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Hiệp hội Tim Mạch Châu Âu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự chăm sóc như một phần của việc điều trị thành công và các chương trình giáo dục nâng cao tự chăm sóc cho người bệnh có thể làm giảm các triệu chứng nặng lên của bệnh, giảm nguy cơ tái nhập viện, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm tỷ lệ tử vong [27], [48],[58].

2.2. Các Rào Cản Trong Tự Chăm Sóc Suy Tim Mạn Hiệu Quả

Các rào cản bao gồm thiếu kiến thức, kỹ năng, động lực, hỗ trợ xã hội và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế. Ngoài ra, các yếu tố tâm lý như lo âu, trầm cảm cũng ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc của bệnh nhân. Trên thực tế, hơn một nửa số trường hợp suy tim mạn tái nhập viện là do bệnh trầm trọng và là kết quả trực tiếp của việc tự chăm sóc kém [53].

III. Giáo Dục Sức Khỏe Giải Pháp Cải Thiện Tự Chăm Sóc Suy Tim Mạn

Giáo dục sức khỏe đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao kiến thức và thực hành tự chăm sóc cho bệnh nhân suy tim mạn. Các chương trình giáo dục cần cung cấp thông tin đầy đủ, dễ hiểu về bệnh, cách điều trị, chế độ ăn uống, vận động và theo dõi triệu chứng. Giáo dục sức khỏe là nhiệm vụ hàng đầu của công tác điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh tại bệnh viện [2]. Khuyến khích tự chăm sóc là một trong những mục đích chính của các can thiệp giáo dục cho người bệnh bị suy tim mạn [36]. Các nghiên cứu trước cho thấy sự thay đổi có ý nghĩa sau khi can thiệp kiến thức ở nhóm người bệnh suy tim mạn so với nhóm không được can thiệp [34], [43], [57].

3.1. Nội Dung Giáo Dục Sức Khỏe Cho Bệnh Nhân Suy Tim Mạn

Nội dung giáo dục cần bao gồm kiến thức về bệnh, cách dùng thuốc, chế độ ăn uống, vận động, theo dõi triệu chứng, phòng ngừa biến chứng và tái khám định kỳ. Cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị và tự theo dõi sức khỏe. * Chế độ nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi là một việc khá quan trọng vì nó góp phần làm giảm công của tim. Tuy nhiên cần hiểu nghỉ ngơi theo nghĩa linh hoạt. Tùy mức độ suy tim mà có chế độ tập luyện nghỉ ngơi khác nhau. Nói chung người bệnh suy tim nhẹ với nhiều yếu 8 tố nguy cơ tim mạch vẫn cần khuyến khích tập thể lực nhưng không được hoạt động gắng sức. Trong trường hợp suy tim nặng thì phải nghỉ tại giường theo tư thế nửa nằm nửa ngồi. Trường hợp suy tim mà người bệnh phải nằm điều trị lâu ngày thì khi hoàn cảnh cho phép, nên khuyến khích người bệnh xoa bóp, lúc đầu là thụ động, sau đó là chủ động ở các chi, nhất là hai chi dưới để làm cho máu tĩnh mạch trở về tim được dễ dàng hơn, giảm bớt các nguy cơ huyết khối tĩnh mạch thường hay gặp ở những người bệnh này.

3.2. Phương Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Hiệu Quả Cho Bệnh Nhân Suy Tim Mạn

Sử dụng các phương pháp đa dạng như tư vấn trực tiếp, tài liệu in ấn, video, nhóm hỗ trợ và ứng dụng di động. Cần tạo môi trường thân thiện, khuyến khích bệnh nhân đặt câu hỏi và chia sẻ kinh nghiệm. Giáo dục sức khỏe là nhiệm vụ hàng đầu của công tác điều dưỡng trong chăm sóc người bệnh tại bệnh viện [2]. Khuyến khích tự chăm sóc là một trong những mục đích chính của các can thiệp giáo dục cho người bệnh bị suy tim mạn [36]. Các nghiên cứu trước cho thấy sự thay đổi có ý nghĩa sau khi can thiệp kiến thức ở nhóm người bệnh suy tim mạn so với nhóm không được can thiệp [34], [43], [57].

IV. Nghiên Cứu Tại Bệnh Viện Hợp Lực Thay Đổi Sau Giáo Dục

Nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa năm 2020 cho thấy, sau can thiệp giáo dục sức khỏe, kiến thức và thực hành tự chăm sóc của bệnh nhân suy tim mạn đã cải thiện đáng kể. Điểm trung bình kiến thức tăng từ 10,0 lên 19,6 sau 1 tuần và duy trì ở mức cao sau 1 tháng. Thực hành tự chăm sóc cũng cải thiện ở cả ba lĩnh vực: duy trì, quản lý và tự tin chăm sóc. Vì vậy, cần thường xuyên giáo dục sức khỏe để nâng cao kiến thức và thực hành tự chăm sóc cho người bệnh suy tim mạn.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Về Kiến Thức Tự Chăm Sóc Sau Can Thiệp

Về kiến thức trước can thiệp điểm trung bình đạt 10,0 ± 2,89 điểm trên tổng điểm 22, sau can thiệp 1 tuần đã có sự cải thiện rõ rệt điểm trung bình kiến thức đạt 19,6 ± 3,01 điểm và duy trì ở mức cao sau can thiệp 1 tháng đạt 18,6 ± 4,00 trên tổng điểm 22; sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,001.

4.2. Kết Quả Nghiên Cứu Về Thực Hành Tự Chăm Sóc Sau Can Thiệp

Về thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn ở 3 lĩnh vực như sau: Thực hành Duy trì chăm sóc trước can thiệp điểm trung bình chỉ đạt 35,1 ± 17,5 điểm trên tổng 100 điểm nhưng sau can thiệp 1 tuần tăng lên 54,9 ± 12,4 điểm và sau can thiệp 1 tháng đạt 57,6 ± 12,2 điểm trên tổng 100 điểm; thực hành Quản lý chăm sóc điểm trung bình đạt 47,2 ± 14,63 điểm trước can thiệp, tăng lên sau can thiệp 1 tuần và 1 tháng lần lượt là 64,5 ± 13,3 và 68,4 ± 13,4 điểm trên tổng 100 điểm; thực hành Tự tin chăm sóc trước can thiệp đạt 41,3 ± 15,39 điểm, sau can thiệp một tuần điểm trung bình tăng lên 57,6 ± 15,2 và sau can thiệp một tháng đạt 62,5 ± 16,6 trên tổng điểm 100; sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,01.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Nâng Cao Chất Lượng Chăm Sóc Suy Tim

Kết quả nghiên cứu và các giải pháp giáo dục sức khỏe cần được ứng dụng vào thực tiễn chăm sóc bệnh nhân suy tim mạn tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực và các cơ sở y tế khác. Cần xây dựng các chương trình giáo dục phù hợp, cung cấp tài liệu dễ hiểu và tăng cường tư vấn cá nhân cho bệnh nhân. Tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa theo thống kê của Phòng kế hoạch tổng hợp, những năm gần đây số lượng người bệnh suy tim điều trị nội trú tăng và thường tái nhập viện nhiều lần (324 lượt người bệnh trong năm 2018, 336 lượt người bệnh trong năm 2019, 265 lượt người bệnh trong 9 tháng năm 2020). Thực trạng cho thấy người bệnh suy tim mạn điều trị tại Khoa Nội Tim - Thận - Khớp có kiến thức tự chăm sóc còn hạn chế như kiến thức về bệnh, cách dùng thuốc, chế độ ăn uống, chế độ luyện tập, việc theo dõi, phòng bệnh và thực hành tự chăm sóc suy tim mạn chưa tốt; tại bệnh viện hiện chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này.

5.1. Xây Dựng Chương Trình Giáo Dục Sức Khỏe Chuẩn Hóa

Xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe chuẩn hóa, bao gồm nội dung, phương pháp và tài liệu phù hợp với trình độ và nhu cầu của bệnh nhân. Cần có sự phối hợp giữa bác sĩ, điều dưỡng và các chuyên gia khác.

5.2. Tăng Cường Tư Vấn Cá Nhân và Hỗ Trợ Tại Nhà

Tăng cường tư vấn cá nhân cho bệnh nhân và gia đình, cung cấp thông tin chi tiết và giải đáp thắc mắc. Xây dựng hệ thống hỗ trợ tại nhà để giúp bệnh nhân tuân thủ điều trị và tự chăm sóc tốt hơn.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Suy Tim Mạn

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng giáo dục sức khỏe có vai trò quan trọng trong việc cải thiện kiến thức và thực hành tự chăm sóc cho bệnh nhân suy tim mạn. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu để đánh giá hiệu quả lâu dài của các chương trình giáo dục và tìm ra các giải pháp tối ưu để nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Người bệnh suy tim mạn điều trị tại bệnh viện đa khoa Hợp Lực còn hạn chế về kiến thức và thực hành tự chăm sóc nhưng cải thiện đáng kể sau can thiệp giáo dục sức khỏe. Vì vậy, cần thường xuyên giáo dục sức khỏe để nâng cao kiến thức và thực hành tự chăm sóc cho người bệnh suy tim mạn.

6.1. Đánh Giá Hiệu Quả Lâu Dài Của Giáo Dục Sức Khỏe

Cần có các nghiên cứu dài hạn để đánh giá hiệu quả của giáo dục sức khỏe đối với việc giảm tỷ lệ tái nhập viện, cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân suy tim mạn.

6.2. Nghiên Cứu Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tự Chăm Sóc

Cần nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc của bệnh nhân, bao gồm yếu tố tâm lý, xã hội và kinh tế, để có các giải pháp can thiệp phù hợp.

Tổng quan nghiên cứu

Suy tim mạn là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao trên toàn cầu. Ước tính có khoảng 26 triệu người mắc suy tim mạn trên thế giới, với dự báo tỷ lệ mắc sẽ tăng lên 25% đến năm 2030. Tại Việt Nam, theo ước tính dựa trên tỷ lệ mắc của châu Âu, có khoảng 320.000 đến 1,6 triệu người bị suy tim, trong đó tỷ lệ tái nhập viện trong 30 ngày sau xuất viện lên tới 25%, và tỷ lệ tử vong trong vòng 5 năm có thể đạt khoảng 50%. Suy tim mạn không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh mà còn tạo gánh nặng lớn về kinh tế cho gia đình và xã hội do chi phí điều trị cao và tần suất tái nhập viện thường xuyên.

Tự chăm sóc được xem là một yếu tố then chốt trong quản lý bệnh suy tim mạn, giúp giảm các triệu chứng nặng lên, giảm nguy cơ tái nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều người bệnh suy tim mạn có kiến thức và thực hành tự chăm sóc còn hạn chế, đặc biệt tại các bệnh viện tuyến tỉnh. Nghiên cứu này được thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa trong năm 2020 nhằm mô tả thực trạng kiến thức và thực hành tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn, đồng thời đánh giá sự thay đổi sau can thiệp giáo dục sức khỏe. Nghiên cứu tập trung trên 86 người bệnh suy tim mạn điều trị nội trú từ tháng 12/2019 đến tháng 5/2020, với mục tiêu nâng cao hiệu quả tự chăm sóc, giảm tái nhập viện và cải thiện chất lượng điều trị tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình niềm tin sức khỏe (Health Belief Model) nhằm giải thích và dự đoán hành vi tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn. Mô hình này tập trung vào các khái niệm chính như nhận thức tính nhạy cảm với bệnh, nhận thức về mức độ nghiêm trọng của bệnh, nhận thức về lợi ích và cản trở khi thực hiện hành vi tự chăm sóc, sự tự chủ và mong muốn đạt được kết quả tích cực. Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng các khái niệm chuyên ngành về tự chăm sóc trong suy tim mạn, bao gồm ba lĩnh vực chính: duy trì chăm sóc (theo dõi cân nặng, dùng thuốc, chế độ ăn, tập thể dục), quản lý chăm sóc (nhận biết và xử lý triệu chứng), và sự tự tin trong tự chăm sóc.

Bộ công cụ đánh giá kiến thức sử dụng bộ câu hỏi Atlanta Heart Failure Knowledge Test (AHFKT) với 22 câu hỏi về kiến thức bệnh và tự chăm sóc, trong khi thực hành tự chăm sóc được đánh giá bằng thang đo Self-Care of Heart Failure Index (SCHFI) gồm 22 câu hỏi chia thành ba lĩnh vực: duy trì chăm sóc, quản lý chăm sóc và sự tự tin. Các thang đo này đã được Việt hóa và kiểm định độ tin cậy với hệ số Cronbach alpha từ 0,75 đến 0,91.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế theo phương pháp can thiệp có so sánh trước và sau trên một nhóm người bệnh suy tim mạn điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa. Cỡ mẫu gồm 86 người bệnh được chọn theo phương pháp thuận tiện, đáp ứng các tiêu chuẩn lựa chọn như tuổi từ 18 trở lên, có khả năng tiếp nhận và đồng ý tham gia nghiên cứu. Thời gian thu thập số liệu từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2020.

Quy trình nghiên cứu gồm ba thời điểm đánh giá: trước can thiệp (T1), sau can thiệp 1 tuần (T2) và sau can thiệp 1 tháng (T3). Can thiệp giáo dục sức khỏe được thực hiện theo nhóm nhỏ (3-4 người/buổi) với nội dung về kiến thức bệnh suy tim, các biện pháp tự chăm sóc và kỹ năng xử lý triệu chứng, kèm theo tài liệu phát tay và hình ảnh minh họa. Các điều dưỡng được tập huấn kỹ về kỹ năng phỏng vấn và can thiệp giáo dục sức khỏe tham gia thu thập số liệu và thực hiện can thiệp.

Dữ liệu được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp bằng bộ câu hỏi chuẩn hóa, sau đó được mã hóa và phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0. Phân tích sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, t-test và phân tích tương quan Pearson để đánh giá sự khác biệt và mối liên hệ giữa các biến số trước và sau can thiệp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kiến thức tự chăm sóc trước can thiệp: Điểm trung bình kiến thức tự chăm sóc của người bệnh suy tim mạn trước can thiệp chỉ đạt 10,0 ± 2,89 trên tổng điểm 22, cho thấy kiến thức còn rất hạn chế. Cụ thể, 58,1% người bệnh không hiểu đúng suy tim là tình trạng bệnh lý, 69,8% không tin rằng bệnh có thể kiểm soát được, và hơn 60% chưa hiểu đúng về tác dụng và cách sử dụng thuốc lợi tiểu.

2. Thực trạng thực hành tự chăm sóc trước can thiệp: Điểm trung bình thực hành duy trì chăm sóc chỉ đạt 35,1 ± 17,5 trên 100 điểm, trong đó 81,4% người bệnh không chú ý giảm muối khi ăn ngoài nhà hàng, 62,8% không theo dõi cân nặng hàng ngày, và 76,7% không tập thể dục đều đặn. Thực hành quản lý chăm sóc và sự tự tin cũng ở mức thấp với điểm trung bình lần lượt là 47,2 ± 14,63 và 41,3 ± 15,39.

3. Thay đổi kiến thức và thực hành sau can thiệp: Sau 1 tuần can thiệp giáo dục sức khỏe, điểm trung bình kiến thức tăng lên 19,6 ± 3,01 và duy trì ở mức cao 18,6 ± 4,00 sau 1 tháng (p < 0,001). Thực hành duy trì chăm sóc tăng lên 54,9 ± 12,4 sau 1 tuần và 57,6 ± 12,2 sau 1 tháng; thực hành quản lý chăm sóc tăng lên 64,5 ± 13,3 và 68,4 ± 13,4; sự tự tin trong tự chăm sóc cũng cải thiện đáng kể với điểm trung bình 57,6 ± 15,2 và 62,5 ± 16,6 (p < 0,01).

4. Nguồn thông tin và hướng dẫn: 94,2% người bệnh nhận được thông tin từ nhân viên y tế, 51,2% từ tivi và internet, tuy nhiên chỉ 7,4% được hướng dẫn về hành vi phòng ngừa như tiêm chủng cúm, viêm phổi.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy người bệnh suy tim mạn tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa có kiến thức và thực hành tự chăm sóc còn nhiều hạn chế, tương tự với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Việc thiếu kiến thức đúng về bệnh và cách tự chăm sóc dẫn đến thực hành kém, làm tăng nguy cơ tái nhập viện và tử vong. Can thiệp giáo dục sức khỏe đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao kiến thức và cải thiện thực hành tự chăm sóc, phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy giáo dục sức khỏe giúp giảm triệu chứng nặng lên và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình kiến thức và thực hành tự chăm sóc trước và sau can thiệp, cũng như bảng phân tích tỷ lệ người bệnh đạt và không đạt các tiêu chí tự chăm sóc. Việc tập trung giáo dục theo nhóm nhỏ, sử dụng tài liệu minh họa và tư vấn trực tiếp đã góp phần nâng cao hiệu quả can thiệp.

Tuy nhiên, tỷ lệ người bệnh được hướng dẫn về phòng ngừa bệnh còn thấp, cho thấy cần tăng cường các hoạt động giáo dục toàn diện hơn, đặc biệt về các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng đường hô hấp. Ngoài ra, sự tự tin trong tự chăm sóc mặc dù được cải thiện nhưng vẫn chưa đạt mức tối ưu, cần có các biện pháp hỗ trợ lâu dài để duy trì hành vi tự chăm sóc tích cực.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường chương trình giáo dục sức khỏe định kỳ: Thực hiện các buổi giáo dục sức khỏe nhóm nhỏ cho người bệnh suy tim mạn ngay khi nhập viện và trong quá trình điều trị, nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng tự chăm sóc. Mục tiêu đạt điểm kiến thức và thực hành tự chăm sóc trên 70 điểm trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: nhân viên y tế khoa Nội Tim - Thận - Khớp.

2. Phát triển tài liệu hướng dẫn tự chăm sóc đa dạng: Cung cấp tài liệu in ấn, video hướng dẫn và ứng dụng di động hỗ trợ người bệnh theo dõi cân nặng, chế độ ăn, tập luyện và nhận biết triệu chứng. Thời gian triển khai trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: phòng giáo dục sức khỏe và truyền thông bệnh viện.

3. Đào tạo nâng cao năng lực nhân viên y tế: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng tư vấn, giáo dục sức khỏe và hỗ trợ tâm lý cho điều dưỡng và bác sĩ nhằm nâng cao hiệu quả can thiệp. Mục tiêu hoàn thành đào tạo cho 100% nhân viên trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban giám đốc bệnh viện phối hợp với trường đại học điều dưỡng.

4. Xây dựng hệ thống theo dõi và hỗ trợ sau xuất viện: Thiết lập nhóm hỗ trợ qua điện thoại hoặc mạng xã hội để nhắc nhở, tư vấn và giải đáp thắc mắc cho người bệnh sau khi ra viện, giảm tỷ lệ tái nhập viện trong 30 ngày xuống dưới 20%. Thời gian thực hiện trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: khoa Nội Tim - Thận - Khớp và phòng công tác xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và công cụ đánh giá kiến thức, thực hành tự chăm sóc, giúp nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục sức khỏe cho người bệnh suy tim mạn.

2. Quản lý bệnh viện và phòng giáo dục sức khỏe: Tham khảo để xây dựng và triển khai các chương trình can thiệp giáo dục sức khỏe hiệu quả, phù hợp với đặc điểm người bệnh tại địa phương.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phương pháp nghiên cứu can thiệp có so sánh trước sau, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về tự chăm sóc và giáo dục sức khỏe.

4. Người bệnh suy tim và gia đình: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của tự chăm sóc, nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý bệnh tại nhà, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm biến chứng.

Câu hỏi thường gặp

1. Tự chăm sóc trong suy tim mạn là gì?
   Tự chăm sóc là các hành vi mà người bệnh thực hiện để duy trì sức khỏe, theo dõi triệu chứng và xử lý kịp thời các dấu hiệu bệnh suy tim, bao gồm dùng thuốc đúng, chế độ ăn, tập luyện và theo dõi cân nặng. Ví dụ, cân nặng tăng 1-2 kg trong 1-2 ngày có thể báo hiệu phù, cần liên hệ bác sĩ.

2. Tại sao giáo dục sức khỏe lại quan trọng với người bệnh suy tim?
   Giáo dục sức khỏe giúp người bệnh hiểu rõ về bệnh, cách tự chăm sóc và xử lý triệu chứng, từ đó giảm nguy cơ tái nhập viện và tử vong. Một nghiên cứu cho thấy điểm kiến thức và thực hành tự chăm sóc tăng đáng kể sau can thiệp giáo dục.

3. Làm thế nào để theo dõi cân nặng đúng cách?
   Người bệnh nên cân vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, sau khi đi vệ sinh, mặc quần áo nhẹ và dùng cùng một chiếc cân để theo dõi chính xác. Tăng cân đột ngột cần được báo ngay cho nhân viên y tế.

4. Người bệnh suy tim nên hạn chế những gì trong chế độ ăn?
   Cần hạn chế muối dưới 5 gam/ngày tùy theo giai đoạn bệnh, hạn chế chất lỏng dưới 2 lít/ngày nếu không có phù, tránh các thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối như thịt hộp, xúc xích, và hạn chế rượu bia, cà phê.

5. Làm sao để duy trì sự tự tin trong tự chăm sóc?
   Sự tự tin được nâng cao thông qua giáo dục sức khỏe liên tục, hỗ trợ từ nhân viên y tế và gia đình, cũng như thực hành thường xuyên các kỹ năng tự chăm sóc. Ví dụ, người bệnh được tư vấn và thực hành xử lý triệu chứng sẽ tự tin hơn trong quản lý bệnh.

Kết luận

• Người bệnh suy tim mạn tại Bệnh viện Đa khoa Hợp Lực Thanh Hóa có kiến thức và thực hành tự chăm sóc còn hạn chế, đặc biệt về chế độ ăn, theo dõi cân nặng và tập luyện.
• Can thiệp giáo dục sức khỏe nhóm nhỏ đã cải thiện đáng kể điểm kiến thức và thực hành tự chăm sóc sau 1 tuần và duy trì sau 1 tháng (p < 0,01).
• Nguồn thông tin chủ yếu từ nhân viên y tế, tuy nhiên hướng dẫn về phòng ngừa bệnh còn thấp, cần tăng cường giáo dục toàn diện hơn.
• Đề xuất xây dựng chương trình giáo dục sức khỏe định kỳ, phát triển tài liệu đa dạng, đào tạo nhân viên và hệ thống hỗ trợ sau xuất viện nhằm nâng cao hiệu quả tự chăm sóc.
• Nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho các hoạt động chăm sóc và giáo dục sức khỏe người bệnh suy tim mạn tại các bệnh viện tuyến tỉnh, góp phần giảm tái nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế nên áp dụng và mở rộng chương trình giáo dục sức khỏe cho người bệnh suy tim mạn, đồng thời nghiên cứu thêm các yếu tố ảnh hưởng đến tự chăm sóc để phát triển các can thiệp phù hợp hơn.