Thay Đổi Kiến Thức và Thực Hành Tự Chăm Sóc Bàn Chân của Người Bệnh Đái Tháo Đường Type 2

• Tác giả: Lê Thị Hoa
• Người hướng dẫn: TS. Ngô Huy Hoàng
• Trường học: Trường Đại học Điều dưỡng Nam Định
• Chuyên ngành: Điều dưỡng
• Đề tài: Thay Đổi Kiến Thức và Thực Hành Tự Chăm Sóc Bàn Chân cho Người Bệnh Đái Tháo Đường Type 2
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thái Bình

• TÓM TẮT NGHIÊU CỨU
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH VẼ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Bệnh đái tháo đường
• 1.2. Biến chứng bàn chân ở người bệnh đái tháo đường
• 1.3. Thực trạng về kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh ĐTĐ đã được nghiên cứu
• 1.4. Các biện pháp nâng cao kiến thức và thực hành chăm sóc bàn chân ở người bệnh ĐTĐ
• 1.5. Giáo dục sức khỏe
• 1.6. Tự chăm sóc bàn chân ở người bệnh đái tháo đường
• 1.7. Một số thông tin về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Các biến số nghiên cứu. Công cụ thu thập số liệu và tiêu chuẩn đánh giá
• 2.7. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.8. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu. Sai số và biện pháp khắc phục
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Kết quả kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh đái tháo đường type 2 tham gia nghiên cứu trước và sau can thiệp
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh đái tháo đường trước và sau can thiệp GDSK
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Bàn Chân Đái Tháo Đường Type 2 Hiểu Rõ Hơn

Bệnh đái tháo đường type 2 đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu, kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có biến chứng bàn chân. Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF), cứ 11 người trưởng thành thì có 1 người mắc bệnh. Biến chứng bàn chân ảnh hưởng đến khoảng 6% số người mắc bệnh, gây nhiễm trùng, loét và phá hủy mô. Nghiên cứu cho thấy từ 0,03% đến 1,5% bệnh nhân cần phải cắt cụt chi. Kiểm soát đường huyết tốt, kiểm tra bàn chân thường xuyên, sử dụng giày dép phù hợp và giáo dục sức khỏe là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Kiến thức chăm sóc bàn chân đúng đắn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các vấn đề về bàn chân và cắt cụt chi. Nghiên cứu này tập trung vào việc cải thiện kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân cho bệnh nhân đái tháo đường type 2.

1.1. Định Nghĩa và Tầm Quan Trọng của Chăm Sóc Bàn Chân Tiểu Đường

Biến chứng bàn chân tiểu đường là tình trạng nhiễm trùng, loét hoặc phá hủy các mô sâu, liên quan đến bất thường thần kinh và bệnh mạch máu ngoại biên. Nguyên nhân chính bao gồm bệnh thần kinh, bệnh động mạch ngoại biên và nhiễm trùng. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm béo phì, giảm thị lực và vệ sinh kém. Chăm sóc bàn chân tiểu đường đúng cách giúp ngăn ngừa loét, nhiễm trùng và cắt cụt chi. Giáo dục bệnh nhân về kiến thức chăm sóc bàn chân là rất quan trọng.

1.2. Tình Hình Bệnh Đái Tháo Đường và Biến Chứng Bàn Chân Tại Việt Nam

Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển bệnh đái tháo đường nhanh. Theo Bộ Y tế (2015), có khoảng 3,5 triệu người mắc bệnh, tương đương 6% dân số trưởng thành. Biến chứng bàn chân là một vấn đề đáng quan tâm, đặc biệt ở các tỉnh có nền kinh tế nông nghiệp. Nhiều bệnh nhân bị loét, hoại tử bàn chân, thậm chí phải cắt cụt chi. Cần có các nghiên cứu và can thiệp để cải thiện thực hành chăm sóc bàn chân cho bệnh nhân.

II. Thách Thức Thiếu Kiến Thức Tự Chăm Sóc Bàn Chân Hiệu Quả

Nhiều người bệnh đái tháo đường type 2 còn thiếu kiến thức chăm sóc bàn chân cần thiết để phòng ngừa biến chứng bàn chân. Điều này dẫn đến tỷ lệ loét bàn chân và cắt cụt chi cao. Nghiên cứu cho thấy kiến thức và thực hành chăm sóc bàn chân còn hạn chế ở cả nhóm nghiên cứu và nhóm đối chứng trước khi can thiệp. Cần có các chương trình giáo dục sức khỏe để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người bệnh. Việc tiếp cận thông tin về chăm sóc bàn chân cũng còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở vùng nông thôn.

2.1. Thực Trạng Kiến Thức và Thực Hành Chăm Sóc Bàn Chân Trước Can Thiệp

Nghiên cứu cho thấy trước can thiệp, kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân ở cả hai nhóm (nghiên cứu và đối chứng) đều còn hạn chế. Không có sự khác biệt đáng kể về mặt thống kê giữa hai nhóm. Điều này cho thấy cần có sự can thiệp để cải thiện tình hình. Việc đánh giá kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân là bước quan trọng để thiết kế các chương trình giáo dục phù hợp.

2.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Kiến Thức và Thực Hành Tự Chăm Sóc

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân, bao gồm trình độ học vấn, thu nhập, nơi cư trú và khả năng tiếp cận thông tin. Người bệnh ở vùng nông thôn, có trình độ học vấn thấp và thu nhập thấp thường có ít kiến thức chăm sóc bàn chân hơn. Cần có các giải pháp để khắc phục những hạn chế này. Giáo dục sức khỏe cho người bệnh tiểu đường cần được thực hiện một cách toàn diện và phù hợp với từng đối tượng.

III. Giải Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Cải Thiện Tự Chăm Sóc Bàn Chân

Giáo dục sức khỏe là một giải pháp hiệu quả để cải thiện kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường type 2. Nghiên cứu cho thấy sau can thiệp giáo dục, có sự cải thiện rõ rệt về kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân ở nhóm nghiên cứu so với nhóm đối chứng. Các chương trình giáo dục cần cung cấp thông tin về cách kiểm tra bàn chân, vệ sinh bàn chân, chọn giày dép phù hợp và phòng ngừa loét bàn chân. Tự chăm sóc sức khỏe là yếu tố then chốt để ngăn ngừa biến chứng bàn chân.

3.1. Nội Dung Giáo Dục Sức Khỏe Về Chăm Sóc Bàn Chân Cho Bệnh Nhân

Nội dung giáo dục sức khỏe cần bao gồm các chủ đề sau: kiểm tra bàn chân hàng ngày, vệ sinh bàn chân đúng cách, cắt móng chân an toàn, chọn giày dép phù hợp, tránh đi chân trần, kiểm soát đường huyết, bỏ thuốc lá và khám bác sĩ định kỳ. Cần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở bàn chân. Hướng dẫn chăm sóc bàn chân cần được trình bày một cách dễ hiểu và dễ thực hiện.

3.2. Phương Pháp Giáo Dục Sức Khỏe Hiệu Quả Cho Người Bệnh Tiểu Đường

Các phương pháp giáo dục sức khỏe hiệu quả bao gồm: tư vấn cá nhân, thảo luận nhóm, sử dụng tài liệu trực quan (poster, tờ rơi, video), tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề và sử dụng các ứng dụng di động. Cần tạo điều kiện để người bệnh đặt câu hỏi và chia sẻ kinh nghiệm. Tư vấn chăm sóc bàn chân cần được thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm.

3.3. Vai Trò Của Điều Dưỡng Trong Giáo Dục Chăm Sóc Bàn Chân

Điều dưỡng chăm sóc bàn chân đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục và hỗ trợ người bệnh. Điều dưỡng có thể cung cấp thông tin, hướng dẫn, đánh giá nguy cơ và theo dõi tình trạng bàn chân của người bệnh. Điều dưỡng cũng có thể giúp người bệnh xây dựng kế hoạch tự chăm sóc bàn chân phù hợp. Bác sĩ nội tiết và điều dưỡng cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo người bệnh được chăm sóc toàn diện.

IV. Ứng Dụng Thay Đổi Kiến Thức và Thực Hành Sau Can Thiệp

Nghiên cứu cho thấy can thiệp giáo dục đã cải thiện đáng kể kiến thức chăm sóc bàn chân và thực hành chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường type 2. Điểm trung bình kiến thức chung tăng lên đáng kể sau can thiệp. Điểm trung bình thực hành chăm sóc bàn chân cũng tăng lên sau can thiệp. Điều này chứng tỏ giáo dục sức khỏe là một công cụ hiệu quả để phòng ngừa biến chứng bàn chân. Cần nhân rộng mô hình can thiệp này để giúp nhiều người bệnh hơn.

4.1. Kết Quả Cụ Thể Về Cải Thiện Kiến Thức Sau Can Thiệp

Điểm trung bình kiến thức chung ở nhóm nghiên cứu tăng từ 16,6 ± 3,81 điểm lên 23,15 ± 2,47 điểm ngay sau can thiệp và 22,33 ± 2,22 điểm sau can thiệp 1 tháng. Điều này cho thấy người bệnh đã tiếp thu và ghi nhớ kiến thức về chăm sóc bàn chân. Cần có các biện pháp để duy trì kiến thức này lâu dài.

4.2. Kết Quả Cụ Thể Về Cải Thiện Thực Hành Sau Can Thiệp

Điểm trung bình thực hành chăm sóc bàn chân ở nhóm nghiên cứu tăng lên 15,94 ± 1,81 điểm sau can thiệp 1 tháng so với 13,02 ± 2,72 điểm ở nhóm đối chứng. Điều này cho thấy người bệnh đã áp dụng kiến thức vào thực tế và thực hiện các biện pháp chăm sóc bàn chân đúng cách. Cần tiếp tục theo dõi và hỗ trợ người bệnh để duy trì thực hành chăm sóc bàn chân tốt.

V. Phòng Ngừa Loét Bàn Chân Bí Quyết Vàng Cho Bệnh Nhân Tiểu Đường

Phòng ngừa loét bàn chân là mục tiêu quan trọng trong chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường type 2. Loét bàn chân có thể dẫn đến nhiễm trùng, hoại tử và cắt cụt chi. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm: kiểm soát đường huyết, kiểm tra bàn chân hàng ngày, vệ sinh bàn chân đúng cách, chọn giày dép phù hợp, tránh đi chân trần và khám bác sĩ định kỳ. Dinh dưỡng cho người tiểu đường cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đường huyết và phòng ngừa biến chứng bàn chân.

5.1. Các Bước Kiểm Tra Bàn Chân Hàng Ngày Để Phát Hiện Sớm Tổn Thương

Kiểm tra bàn chân hàng ngày là một bước quan trọng để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như vết cắt, vết trầy xước, mụn nước, vết chai, nứt nẻ, sưng tấy, đỏ da và thay đổi màu sắc. Sử dụng gương để kiểm tra lòng bàn chân. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

5.2. Lựa Chọn Giày Dép Phù Hợp Để Bảo Vệ Bàn Chân Khỏi Tổn Thương

Giày dép cho người tiểu đường cần phải thoải mái, vừa vặn, có độ thông thoáng tốt và không gây áp lực lên bàn chân. Tránh đi giày cao gót, giày mũi nhọn và giày dép quá chật. Kiểm tra bên trong giày trước khi đi để đảm bảo không có vật lạ gây tổn thương bàn chân.

5.3. Vệ Sinh Bàn Chân Đúng Cách Để Ngăn Ngừa Nhiễm Trùng

Rửa bàn chân hàng ngày bằng nước ấm và xà phòng nhẹ. Lau khô bàn chân cẩn thận, đặc biệt là giữa các ngón chân. Sử dụng kem dưỡng ẩm để giữ cho da bàn chân mềm mại và ngăn ngừa nứt nẻ. Cắt móng chân thẳng và không cắt quá sát da.

VI. Tương Lai Nâng Cao Nhận Thức và Chăm Sóc Bàn Chân Toàn Diện

Cần tiếp tục nâng cao nhận thức về chăm sóc bàn chân cho người bệnh đái tháo đường type 2 và cộng đồng. Phát triển các chương trình giáo dục sức khỏe toàn diện và dễ tiếp cận. Tăng cường sự phối hợp giữa các chuyên gia y tế (bác sĩ, điều dưỡng, chuyên gia chăm sóc bàn chân) để cung cấp dịch vụ chăm sóc bàn chân tốt nhất cho người bệnh. Nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp điều trị loét bàn chân mới nhất.

6.1. Phát Triển Các Chương Trình Giáo Dục Sức Khỏe Dễ Tiếp Cận

Sử dụng các kênh truyền thông đa dạng (truyền hình, radio, báo chí, internet, mạng xã hội) để truyền tải thông tin về chăm sóc bàn chân. Tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề tại cộng đồng. Phát triển các tài liệu giáo dục dễ hiểu và phù hợp với từng đối tượng.

6.2. Tăng Cường Hợp Tác Giữa Các Chuyên Gia Y Tế

Xây dựng mạng lưới chăm sóc bàn chân với sự tham gia của bác sĩ nội tiết, điều dưỡng, chuyên gia chăm sóc bàn chân và các chuyên gia khác. Tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho các chuyên gia y tế.

6.3. Nghiên Cứu và Ứng Dụng Các Phương Pháp Điều Trị Mới

Tiếp tục nghiên cứu và ứng dụng các phương pháp điều trị loét bàn chân mới nhất như liệu pháp tế bào gốc, liệu pháp oxy cao áp và các loại băng gạc tiên tiến. Đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị này và đưa ra các khuyến cáo phù hợp.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) type 2 đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu, với khoảng 425 triệu người trưởng thành mắc bệnh vào năm 2017 theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế (IDF). Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc ĐTĐ cũng tăng nhanh, với 3,5 triệu người trưởng thành mắc bệnh năm 2015, dự kiến lên tới 6,1 triệu người vào năm 2040. Biến chứng bàn chân (BCBC) là một trong những biến chứng nghiêm trọng của ĐTĐ, ảnh hưởng đến gần 6% người bệnh, gây loét, nhiễm trùng và có thể dẫn đến cắt cụt chi, làm giảm chất lượng cuộc sống và khả năng lao động. Tại tỉnh Thái Bình, nơi có nền kinh tế nông nghiệp với 83,6% dân số sống ở nông thôn, biến chứng bàn chân ở người bệnh ĐTĐ type 2 đang là vấn đề đáng quan tâm khi có tới 45 trường hợp loét bàn chân nặng phải nhập viện trong năm 2017, trong đó có 7 ca phải cắt cụt chi.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu mô tả thực trạng kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh ĐTĐ type 2 điều trị ngoại trú tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình năm 2019, đồng thời đánh giá sự thay đổi kiến thức và thực hành sau can thiệp giáo dục sức khỏe. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 104 người bệnh, chia thành nhóm nghiên cứu và nhóm đối chứng, được theo dõi trong vòng 6 tháng. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả phòng ngừa biến chứng bàn chân, giảm tỷ lệ loét và cắt cụt chi, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết tự chăm sóc của Orem: Nhấn mạnh vai trò của người bệnh trong việc tự quản lý và thực hiện các hoạt động chăm sóc bản thân nhằm duy trì sức khỏe và phòng ngừa biến chứng. Điều dưỡng đóng vai trò hỗ trợ, giáo dục và bù đắp những thiếu hụt trong khả năng tự chăm sóc của người bệnh.
• Mô hình giáo dục sức khỏe (GDSK): Quá trình tác động có kế hoạch nhằm nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và thực hành các hành vi lành mạnh của người bệnh, đặc biệt trong việc tự chăm sóc bàn chân để phòng ngừa biến chứng.
• Khái niệm tự chăm sóc bàn chân ĐTĐ: Bao gồm các hoạt động kiểm tra, vệ sinh, bảo vệ và tăng cường tuần hoàn bàn chân, dựa trên hướng dẫn của Hiệp hội Đái tháo đường Thế giới (IDF) và Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA).

Các khái niệm chính bao gồm: kiến thức tự chăm sóc bàn chân, thực hành tự chăm sóc bàn chân, biến chứng bàn chân ĐTĐ, giáo dục sức khỏe và vai trò của điều dưỡng trong can thiệp.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Can thiệp giáo dục có nhóm chứng, so sánh trước - sau.
• Đối tượng nghiên cứu: 104 người bệnh ĐTĐ type 2 điều trị ngoại trú tại Phòng khám Nội tiết - Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình, chia ngẫu nhiên thành nhóm nghiên cứu (52 người) và nhóm đối chứng (52 người).
• Tiêu chuẩn chọn mẫu: Người bệnh từ 18 tuổi trở lên, đã được chẩn đoán và điều trị ĐTĐ type 2 tối thiểu 1 tháng, đồng ý tham gia nghiên cứu.
• Công cụ thu thập số liệu: Phiếu điều tra đánh giá kiến thức (26 câu hỏi) và thực hành (19 câu hỏi) tự chăm sóc bàn chân, với độ tin cậy Cronbach’s Alpha lần lượt là 0,907 và 0,745.
• Phương pháp thu thập số liệu: Phỏng vấn trực tiếp tại 3 thời điểm: trước can thiệp (T1), ngay sau can thiệp (T2, chỉ đánh giá kiến thức), và sau can thiệp 1 tháng (T3, đánh giá cả kiến thức và thực hành).
• Can thiệp giáo dục sức khỏe: Chương trình GDSK gồm phát tài liệu, chiếu video, tư vấn và hướng dẫn thực hành trực tiếp cho nhóm nghiên cứu; nhóm đối chứng chỉ nhận tài liệu phát tay.
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20, áp dụng thống kê mô tả và kiểm định Paired-Samples T test để so sánh sự khác biệt về điểm trung bình kiến thức và thực hành giữa các thời điểm và giữa hai nhóm. Mức ý nghĩa thống kê p < 0,05.
• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2019, can thiệp và đánh giá kết quả trong vòng 6 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kiến thức và thực hành trước can thiệp: Điểm trung bình kiến thức tự chăm sóc bàn chân của cả hai nhóm đều thấp, không có sự khác biệt đáng kể (khoảng 16,6 ± 3,81 điểm nhóm đối chứng và tương đương nhóm nghiên cứu trên thang 26 điểm). Thực hành tự chăm sóc cũng ở mức hạn chế với điểm trung bình thấp (khoảng 13,02 ± 2,72 điểm nhóm đối chứng trên thang 19 điểm).

2. Sự cải thiện sau can thiệp giáo dục sức khỏe: Ngay sau can thiệp, điểm trung bình kiến thức nhóm nghiên cứu tăng lên 23,15 ± 2,47 điểm, cao hơn rõ rệt so với nhóm đối chứng (18,23 ± 3,61 điểm). Sau 1 tháng, điểm kiến thức nhóm nghiên cứu vẫn duy trì ở mức cao (22,33 ± 2,22 điểm), trong khi nhóm đối chứng không có sự thay đổi đáng kể.

3. Thực hành tự chăm sóc bàn chân sau 1 tháng can thiệp: Nhóm nghiên cứu đạt điểm trung bình thực hành 15,94 ± 1,81 điểm, cao hơn nhóm đối chứng (13,02 ± 2,72 điểm) với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.

4. Phân loại mức độ kiến thức và thực hành: Tỷ lệ người bệnh có kiến thức và thực hành tốt tăng đáng kể trong nhóm nghiên cứu sau can thiệp, trong khi nhóm đối chứng không có sự thay đổi rõ rệt.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh ĐTĐ type 2 trước can thiệp còn nhiều hạn chế, phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế. Việc can thiệp giáo dục sức khỏe theo chương trình bài bản, có hướng dẫn thực hành trực tiếp đã giúp cải thiện đáng kể kiến thức và thực hành của người bệnh. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục sức khỏe trong việc nâng cao nhận thức và kỹ năng tự chăm sóc, từ đó góp phần phòng ngừa biến chứng bàn chân.

So sánh với các nghiên cứu tương tự tại Malaysia, Ả Rập Saudi và Việt Nam, kết quả nghiên cứu này có sự đồng thuận về hiệu quả của can thiệp giáo dục sức khỏe. Việc sử dụng bộ công cụ đánh giá có độ tin cậy cao và phương pháp can thiệp đa dạng (video, thực hành mẫu) giúp tăng tính hiệu quả và khả năng duy trì kiến thức, thực hành của người bệnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm trung bình kiến thức và thực hành giữa hai nhóm qua các thời điểm, cũng như bảng phân loại mức độ kiến thức và thực hành, giúp minh họa rõ ràng sự thay đổi tích cực sau can thiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức thường xuyên các chương trình giáo dục sức khỏe về tự chăm sóc bàn chân cho người bệnh ĐTĐ type 2 tại các cơ sở y tế, đặc biệt là phòng khám ngoại trú, nhằm nâng cao kiến thức và thực hành, giảm biến chứng bàn chân. Thời gian thực hiện: hàng quý; chủ thể: bệnh viện, trung tâm y tế.

2. Đào tạo nâng cao năng lực cho nhân viên y tế, đặc biệt điều dưỡng về kỹ năng tư vấn, hướng dẫn thực hành chăm sóc bàn chân, đảm bảo truyền đạt hiệu quả kiến thức cho người bệnh. Thời gian: 6 tháng/lần; chủ thể: các trường đại học điều dưỡng, bệnh viện.

3. Phát triển và phổ biến tài liệu hướng dẫn tự chăm sóc bàn chân bằng ngôn ngữ dễ hiểu, có minh họa trực quan để người bệnh dễ tiếp cận và thực hiện đúng. Thời gian: 3 tháng; chủ thể: Sở Y tế, bệnh viện.

4. Xây dựng hệ thống theo dõi, đánh giá định kỳ kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh ĐTĐ để kịp thời điều chỉnh chương trình giáo dục và hỗ trợ cá nhân. Thời gian: hàng năm; chủ thể: bệnh viện, trung tâm y tế.

5. Khuyến khích sự tham gia của gia đình và cộng đồng trong hỗ trợ người bệnh tự chăm sóc bàn chân, tạo môi trường hỗ trợ tích cực cho người bệnh duy trì thói quen chăm sóc đúng cách. Thời gian: liên tục; chủ thể: cộng đồng, tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và phương pháp can thiệp hiệu quả để nâng cao kiến thức và kỹ năng tư vấn chăm sóc bàn chân cho người bệnh ĐTĐ, giúp cải thiện chất lượng dịch vụ chăm sóc.

2. Nhà quản lý y tế và các cơ sở khám chữa bệnh: Thông tin về thực trạng và hiệu quả can thiệp giúp xây dựng chính sách, chương trình giáo dục sức khỏe phù hợp, giảm biến chứng và chi phí điều trị.

3. Người bệnh ĐTĐ và gia đình: Hiểu rõ tầm quan trọng của tự chăm sóc bàn chân, áp dụng các biện pháp phòng ngừa biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành điều dưỡng, y tế công cộng: Tài liệu tham khảo về thiết kế nghiên cứu can thiệp, xây dựng công cụ đánh giá và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe người bệnh mãn tính.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao tự chăm sóc bàn chân lại quan trọng đối với người bệnh ĐTĐ type 2?
   Tự chăm sóc bàn chân giúp phát hiện sớm tổn thương, ngăn ngừa loét và nhiễm trùng, giảm nguy cơ cắt cụt chi. Người bệnh có kiến thức và thực hành đúng sẽ kiểm soát tốt biến chứng, nâng cao chất lượng cuộc sống.

2. Chương trình giáo dục sức khỏe được thực hiện như thế nào trong nghiên cứu?
   Chương trình bao gồm phát tài liệu, chiếu video, tư vấn và hướng dẫn thực hành trực tiếp cho nhóm nhỏ người bệnh, giúp họ hiểu và thực hiện đúng các bước chăm sóc bàn chân.

3. Làm sao để đánh giá kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh?
   Sử dụng bộ câu hỏi chuẩn gồm 26 câu về kiến thức và 19 câu về thực hành, điểm số được tính dựa trên câu trả lời đúng, phân loại mức độ kém, trung bình và tốt.

4. Hiệu quả của can thiệp giáo dục sức khỏe được duy trì trong bao lâu?
   Nghiên cứu cho thấy sau 1 tháng can thiệp, kiến thức và thực hành của người bệnh vẫn duy trì ở mức cao, tuy nhiên cần có các chương trình giáo dục định kỳ để duy trì lâu dài.

5. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân?
   Tuổi tác, trình độ học vấn, tình trạng kinh tế xã hội, hỗ trợ xã hội, khả năng tiếp nhận thông tin và rào cản tâm lý đều ảnh hưởng đến mức độ kiến thức và thực hành của người bệnh.

Kết luận

• Kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân của người bệnh ĐTĐ type 2 tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình trước can thiệp còn hạn chế, với điểm trung bình kiến thức khoảng 16,6/26 và thực hành khoảng 13/19.
• Can thiệp giáo dục sức khỏe có nhóm chứng đã cải thiện rõ rệt kiến thức và thực hành tự chăm sóc bàn chân, với điểm trung bình kiến thức tăng lên trên 23 điểm và thực hành trên 15 điểm sau 1 tháng.
• Giáo dục sức khỏe kết hợp hướng dẫn thực hành trực tiếp là phương pháp hiệu quả giúp người bệnh nâng cao nhận thức và kỹ năng tự chăm sóc, góp phần phòng ngừa biến chứng bàn chân.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để triển khai các chương trình giáo dục sức khỏe định kỳ, đào tạo nhân viên y tế và phát triển tài liệu hướng dẫn phù hợp.
• Các bước tiếp theo cần mở rộng quy mô nghiên cứu, theo dõi lâu dài hiệu quả can thiệp và áp dụng mô hình giáo dục vào thực tiễn chăm sóc ngoại trú.

Hành động ngay hôm nay: Các cơ sở y tế và nhân viên điều dưỡng nên triển khai chương trình giáo dục sức khỏe tự chăm sóc bàn chân cho người bệnh ĐTĐ type 2 nhằm giảm thiểu biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống người bệnh.