Các yếu tố tác động đến tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

• Tác giả: Lý Thuyết Ngọc Trang
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Thị Hà Thương
• Trường học: Trường Đại học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng
• Đề tài: Các Yếu Tố Tác Động Đến Tăng Trưởng Tín Dụng Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
• 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1.2.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• 1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI
• 1.7. KẾT CẤU LUẬN VĂN
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 2.1. LÝ THUYẾT VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG
• 2.1.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng
• 2.1.2. Vai trò của tín dụng ngân hàng
• 2.2. TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG
• 2.2.1. Khái niệm tăng trưởng tín dụng tại các ngân hàng thương mại
• 2.2.2. Tiêu chí đo lường tăng trưởng tín dụng ngân hàng
• 2.3. CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG
• 2.3.1. Nhóm các yếu tố vĩ mô nền kinh tế
• 2.3.1.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
• 2.3.1.2. Tỷ lệ lạm phát
• 2.3.2. Nhóm các yếu tố thuộc ngân hàng thương mại
• 2.3.2.1. Quy mô ngân hàng
• 2.3.2.2. Tốc độ tăng trưởng tiền gửi huy động
• 2.3.2.3. Tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi huy động
• 2.3.2.4. Rủi ro tín dụng
• 2.3.2.5. Tỷ suất sinh lời
• 2.3.2.6. Tỷ lệ an toàn vốn
• 2.4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.4.1. Các nghiên cứu trong nước
• 2.4.2. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.4.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Khái quát mô hình nghiên cứu
• 3.1.2. Giải thích các biến độc lập
• 3.1.3. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.2. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.3. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU
• 3.3.1. Mẫu nghiên cứu
• 3.3.2. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 3.4.2. Phân tích ma trận tương quan
• 3.4.3. Phân tích hồi quy
• 3.4.4. Phân tích khuyết tật mô hình và khắc phục
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. THỐNG KÊ MÔ TẢ MẪU NGHIÊN CỨU
• 4.2. Tăng trưởng tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam từ năm 2012 – 2022
• 4.3. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu
• 4.4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.4.1. Phân tích tương quan
• 4.4.2. Kết quả kiểm định cho các mô hình hồi quy
• 4.4.3. Kiểm định lựa chọn mô hình
• 4.4.4. Kiểm định khuyết tật của mô hình FEM
• 4.4.5. Khắc phục khuyết tật của mô hình FEM
• 4.5. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1. HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1.1. Đối với quy mô ngân hàng
• 5.1.2. Đối với tăng trưởng tiền gửi
• 5.1.3. Đối với tỷ lệ vốn chủ sở hữu
• 5.1.4. Đối với tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng
• 5.1.5. Đối với tỷ suất sinh lời trên tài sản
• 5.2. HẠN CHẾ VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO
• 5.2.1. Hạn chế nghiên cứu
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tăng Trưởng Tín Dụng Ngân Hàng Là Gì

Trong nền kinh tế thị trường, tín dụng ngân hàng đóng vai trò quan trọng. Nó không chỉ là đòn bẩy kinh tế mà còn là công cụ để chính phủ điều tiết sản xuất và điều chỉnh chiến lược kinh tế. Tín dụng ngân hàng giúp phân công lao động xã hội, điều chỉnh lượng tiền phát hành, sử dụng hiệu quả vốn nhàn rỗi, kiềm chế lạm phát và ổn định sức mua. Theo cơ chế thị trường và sự quản lý vĩ mô của nhà nước, tín dụng ngân hàng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo điều kiện cho các đơn vị và cá nhân sản xuất kinh doanh hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nếu không kiểm soát chặt chẽ, tín dụng có thể gây mất cân đối giữa tiền và hàng, dẫn đến lạm phát tăng cao. Vì vậy, việc nghiên cứu và quản lý tăng trưởng tín dụng là vô cùng quan trọng đối với sự ổn định và phát triển của nền kinh tế.

1.1. Khái Niệm Tín Dụng Ngân Hàng và Vai Trò Trong Nền Kinh Tế

Theo Hồ Diệu (2001), tín dụng là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị từ người này sang người khác. Người chuyển nhượng (người cho vay) tin tưởng người nhận (người đi vay) sẽ hoàn trả đúng hạn cả gốc và lãi. Tín dụng ngân hàng là quan hệ tín dụng giữa ngân hàng và các chủ thể kinh tế, trong đó ngân hàng vừa là người cho vay, vừa là người đi vay. Vai trò của tín dụng ngân hàng là thúc đẩy sản xuất, lưu thông hàng hóa, dịch vụ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

1.2. Tăng Trưởng Tín Dụng Định Nghĩa và Tiêu Chí Đánh Giá Hiệu Quả

Tăng trưởng tín dụng (TTTD) là sự gia tăng về quy mô và số lượng các khoản tín dụng mà ngân hàng cung cấp cho nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định. TTTD được đo lường bằng tỷ lệ phần trăm thay đổi của tổng dư nợ tín dụng giữa hai thời điểm. Tiêu chí đánh giá hiệu quả TTTD bao gồm: mức độ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, khả năng kiểm soát lạm phát, mức độ rủi ro tín dụng và khả năng sinh lời của ngân hàng. Tăng trưởng tín dụng hợp lý và chất lượng sẽ tạo ra nguồn thu nhập ổn định và an toàn cho các ngân hàng (Nguyễn Thùy Dương và Trần Hải Yến, 2011).

II. Vấn Đề Kiểm Soát Tăng Trưởng Tín Dụng ở Việt Nam Hiện Nay

Từ năm 2009 đến nay, tăng trưởng tín dụng có nhiều biến động do ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới và dịch Covid-19. Giai đoạn 2008 - 2010, tín dụng tăng bình quân 31,8%/năm (Ngân hàng Nhà nước, 2016), gây bất ổn kinh tế vĩ mô, lạm phát cao và đe dọa an toàn hệ thống tài chính. Từ năm 2012, NHNN đã thực hiện giải pháp điều hành tăng trưởng tín dụng định hướng toàn ngành và giao chỉ tiêu cho từng TCTD nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Năm 2020, 2021, tốc độ TTTD thấp nhất trong 5 năm do dịch Covid-19. Năm 2022, TTTD đạt 14,16%, khá cao so với những năm trước. Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm 2023, TTTD toàn ngành ngân hàng chỉ đạt khoảng 4,03%, thấp nhất trong 10 năm qua (Ngân hàng Nhà nước, 2023).

2.1. Biến Động Tăng Trưởng Tín Dụng Trong Giai Đoạn Khủng Hoảng và Đại Dịch

Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008 - 2009 đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế Việt Nam. Sau khủng hoảng, tăng trưởng tín dụng tăng nhanh, gây bất ổn kinh tế vĩ mô và lạm phát tăng cao. Dịch Covid-19 bùng phát năm 2020 tiếp tục gây gián đoạn hoạt động kinh tế - xã hội, làm chậm lại tăng trưởng tín dụng. Năm 2022, tăng trưởng tín dụng phục hồi nhưng vẫn còn nhiều thách thức phía trước. Việc kiểm soát và điều hành tăng trưởng tín dụng trong bối cảnh kinh tế bất ổn là một bài toán khó đối với Ngân hàng Nhà nước.

2.2. Vai Trò Điều Tiết của Ngân Hàng Nhà Nước NHNN trong Tăng Trưởng Tín Dụng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết tăng trưởng tín dụng. NHNN sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ như lãi suất, tỷ giá hối đoái, dự trữ bắt buộc và hạn mức tín dụng để kiểm soát tăng trưởng tín dụng và ổn định kinh tế vĩ mô. Từ năm 2012, NHNN đã áp dụng giải pháp giao chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng hàng năm cho từng TCTD nhằm kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế. Tuy nhiên, việc điều hành tăng trưởng tín dụng cần linh hoạt và phù hợp với tình hình thực tế của nền kinh tế.

III. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Tới Tăng Trưởng Tín Dụng NHTMCP

Tranh luận về các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng của các NHTM nhận được nhiều sự quan tâm của nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Tuy nhiên, với sự khác biệt về bối cảnh nghiên cứu bao gồm vị trí địa lý, cấu trúc hệ thống tài chính của các quốc gia, đặc thù của các ngân hàng và giai đoạn nghiên cứu, có thể dẫn đến các kết quả nghiên cứu khác nhau. Chính vì vậy, việc nghiên cứu các yếu tố tác động đến TTTD của các NHTMCP Việt Nam là điều quan trọng trong bối cảnh hiện nay.

3.1. Yếu Tố Vĩ Mô Tác Động của GDP Lạm Phát và Lãi Suất

Các yếu tố vĩ mô như GDP, lạm phát và lãi suất có ảnh hưởng đáng kể đến tăng trưởng tín dụng. GDP tăng trưởng mạnh tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, từ đó gia tăng nhu cầu vay vốn. Lạm phát cao có thể làm giảm sức mua của đồng tiền và tăng chi phí vay vốn, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng. Lãi suất cao làm tăng chi phí vay vốn và giảm nhu cầu vay vốn, gây cản trở tăng trưởng tín dụng. Ngược lại, lãi suất thấp có thể kích thích vay vốn và thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

3.2. Yếu Tố Vi Mô Quy Mô Ngân Hàng Vốn Chủ Sở Hữu và Rủi Ro Tín Dụng

Các yếu tố vi mô của ngân hàng như quy mô, vốn chủ sở hữu và rủi ro tín dụng cũng ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng. Ngân hàng có quy mô lớn thường có khả năng cung cấp tín dụng lớn hơn. Vốn chủ sở hữu dồi dào giúp ngân hàng tăng cường khả năng hấp thụ rủi ro và mở rộng tín dụng. Rủi ro tín dụng cao có thể làm giảm khả năng cho vay và ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng. Quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo tăng trưởng tín dụng an toàn và bền vững.

3.3. Yếu Tố Đặc Thù Ngân Hàng Chính sách tín dụng và năng lực quản lý

Chính sách tín dụng của ngân hàng và năng lực quản lý cũng là yếu tố quan trọng. Các chính sách tín dụng linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thị trường sẽ khuyến khích vay vốn. Năng lực quản lý tốt giúp ngân hàng đánh giá rủi ro hiệu quả, phân bổ vốn hợp lý và đảm bảo thu hồi nợ. Điều này không chỉ thúc đẩy tăng trưởng tín dụng mà còn đảm bảo an toàn hoạt động của ngân hàng. Việc áp dụng công nghệ hiện đại trong quy trình cấp tín dụng cũng giúp nâng cao hiệu quả và giảm thiểu rủi ro.

IV. Phân Tích Định Lượng Các Yếu Tố Tác Động Đến Tăng Trưởng Tín Dụng

Luận văn sử dụng phương pháp định lượng để đo lường mức độ tác động của các yếu tố đến tăng trưởng tín dụng tại các NHTMCP Việt Nam. Dữ liệu thứ cấp của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012 – 2022 được thu thập và xử lý bằng phần mềm STATA 14.0. Các mô hình hồi quy như Pooled OLS, FEM và REM được sử dụng để phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và các yếu tố ảnh hưởng. Các kiểm định như Hausman, F – test được thực hiện để lựa chọn mô hình phù hợp. Sau đó, các khuyết tật mô hình được kiểm định và khắc phục bằng phương pháp FGLS để có được kết quả hồi quy cuối cùng.

4.1. Phương Pháp Nghiên Cứu và Dữ Liệu Sử Dụng Trong Phân Tích

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi quy đa biến để phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và các yếu tố ảnh hưởng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022. Các biến độc lập bao gồm: quy mô ngân hàng, vốn chủ sở hữu, tỷ lệ an toàn vốn, tăng trưởng huy động vốn, tỷ lệ đa dạng hóa thu nhập, tỷ lệ DPRRTD, tỷ suất sinh lời ROA, tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ lạm phát và đại dịch Covid 19.

4.2. Kết Quả Phân Tích Mức Độ Ảnh Hưởng Của Các Yếu Tố

Kết quả phân tích cho thấy tỷ lệ VCSH, tỷ lệ DPRRTD, tỷ suất sinh lời ROA, tốc độ tăng trưởng kinh tế và đại dịch Covid 19 có tác động tích cực đến tăng trưởng tín dụng tại các NHTMCP Việt Nam. Ngược lại, quy mô ngân hàng và tăng trưởng huy động vốn có tác động tiêu cực. Đa dạng hóa thu nhập, tỷ lệ an toàn vốn và tỷ lệ lạm phát không có ý nghĩa thống kê tác động đến tăng trưởng tín dụng.

V. Hàm Ý Quản Trị Nâng Cao Tăng Trưởng Tín Dụng NHTMCP

Từ kết quả nghiên cứu, luận văn đề xuất các hàm ý quản trị để các NHTMCP Việt Nam tăng trưởng tín dụng theo hướng ổn định và an toàn trong tương lai. Các hàm ý này tập trung vào việc gia tăng quy mô ngân hàng theo hướng tập trung vào đầu tư công nghệ, gia tăng VCSH, tăng trưởng huy động tiền gửi theo hướng ưu tiên các kỳ hạn dài hơn và giảm chi phí hoạt động để gia tăng lợi nhuận lẫn tăng trưởng tín dụng tốt hơn.

5.1. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Hoạt Động và Quản Lý Rủi Ro Tín Dụng

Để nâng cao hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro tín dụng, các NHTMCP Việt Nam cần tập trung vào việc đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực quản lý, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ và tăng cường kiểm soát rủi ro. Đầu tư công nghệ giúp ngân hàng nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và cải thiện chất lượng dịch vụ. Nâng cao năng lực quản lý giúp ngân hàng đánh giá rủi ro hiệu quả, phân bổ vốn hợp lý và đảm bảo thu hồi nợ.

5.2. Chính Sách Huy Động Vốn và Sử Dụng Vốn Hiệu Quả để Thúc Đẩy TTTD

Các NHTMCP Việt Nam cần có chính sách huy động vốn và sử dụng vốn hiệu quả để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng. Huy động vốn nên tập trung vào các kỳ hạn dài hơn để giảm áp lực thanh khoản và tạo nguồn vốn ổn định cho hoạt động tín dụng. Sử dụng vốn cần tập trung vào các dự án có hiệu quả kinh tế cao, rủi ro thấp và có khả năng tạo ra dòng tiền ổn định.

VI. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo và Tăng Trưởng Tín Dụng Bền Vững

Luận văn còn một số hạn chế. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu, sử dụng thêm các biến độc lập và áp dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn. Dù vậy, nghiên cứu này cung cấp cái nhìn tổng quan về các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng của các NHTMCP Việt Nam và đưa ra các hàm ý quản trị hữu ích. Tăng trưởng tín dụng bền vững là mục tiêu quan trọng đối với sự phát triển của ngành ngân hàng và nền kinh tế Việt Nam.

6.1. Mở Rộng Phạm Vi Nghiên Cứu và Sử Dụng Các Phương Pháp Phân Tích Tiên Tiến

Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu bằng cách sử dụng dữ liệu của nhiều ngân hàng hơn hoặc trong giai đoạn dài hơn. Ngoài ra, có thể sử dụng các phương pháp phân tích tiên tiến hơn như mô hình đồng tích hợp, mô hình VAR hoặc mô hình GMM để phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và các yếu tố ảnh hưởng.

6.2. Tăng Trưởng Tín Dụng Xanh và Vai Trò Của Ngân Hàng TMCP Việt Nam

Tăng trưởng tín dụng xanh là xu hướng tất yếu trong bối cảnh phát triển bền vững. Các ngân hàng TMCP Việt Nam cần đóng vai trò tích cực trong việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh bằng cách cung cấp các sản phẩm tín dụng ưu đãi cho các dự án thân thiện với môi trường và xã hội, đồng thời quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động tín dụng.

Tổng quan nghiên cứu

Tăng trưởng tín dụng (TTTD) là một trong những chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe và năng lực phát triển của các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) tại Việt Nam. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, giai đoạn 2008-2010, tín dụng tăng bình quân 31,8%/năm, tuy nhiên cũng gây ra những bất ổn kinh tế vĩ mô như lạm phát hai con số và nợ xấu tăng cao. Từ năm 2012 đến 2022, TTTD của 24 NHTMCP Việt Nam có nhiều biến động do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế toàn cầu, đại dịch Covid-19 và các yếu tố kinh tế vĩ mô khác. Năm 2020 và 2021, tốc độ TTTD chỉ đạt khoảng 12%, mức thấp nhất trong 5 năm trở lại, trong khi năm 2022 tăng lên 14,16%. Đặc biệt, 6 tháng đầu năm 2023, TTTD toàn ngành chỉ đạt khoảng 4,03%, thấp nhất trong 10 năm qua.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào việc xác định các yếu tố tác động đến TTTD của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022, nhằm đề xuất các giải pháp quản trị giúp tăng trưởng tín dụng ổn định, an toàn và bền vững. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) xác định các yếu tố ảnh hưởng đến TTTD; (2) đo lường mức độ tác động của các yếu tố này; (3) đề xuất hàm ý quản trị phù hợp cho các NHTMCP Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 24 NHTMCP chiếm hơn 75% thị phần hệ thống ngân hàng Việt Nam, với dữ liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo tài chính và các nguồn uy tín trong giai đoạn 2012-2022.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phục hồi sau đại dịch và đối mặt với nhiều thách thức về lạm phát, biến động kinh tế toàn cầu. Việc hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến TTTD sẽ giúp các ngân hàng điều chỉnh chiến lược kinh doanh, đồng thời hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước trong việc điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng về tín dụng ngân hàng và tăng trưởng tín dụng, trong đó tín dụng được hiểu là quan hệ vay mượn có hoàn trả giữa ngân hàng và khách hàng, đóng vai trò trung gian tài chính quan trọng trong nền kinh tế. Tăng trưởng tín dụng là sự gia tăng giá trị dư nợ cho vay, phản ánh khả năng mở rộng hoạt động tín dụng của ngân hàng.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Quy mô ngân hàng (SIZE): Được đo bằng logarit tổng tài sản, phản ánh tiềm lực tài chính và khả năng tiếp cận khách hàng.
• Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP): Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, thể hiện đòn bẩy tài chính và mức độ an toàn vốn.
• Hệ số an toàn vốn (CAR): Tỷ lệ vốn trên tài sản có điều chỉnh rủi ro, đánh giá sức chịu đựng rủi ro của ngân hàng.
• Tăng trưởng huy động vốn (DGR): Tốc độ tăng trưởng tiền gửi, nguồn vốn quan trọng để cấp tín dụng.
• Đa dạng hóa thu nhập (DIVER): Tỷ lệ thu nhập ngoài lãi, giúp giảm rủi ro tín dụng.
• Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (DPRRTD): Chi phí dự phòng cho nợ xấu, ảnh hưởng đến khả năng mở rộng tín dụng.
• Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA): Hiệu quả sử dụng tài sản để tạo lợi nhuận.
• Tăng trưởng kinh tế (GDP): Tốc độ tăng trưởng GDP, môi trường kinh doanh thuận lợi.
• Tỷ lệ lạm phát (INF): Tốc độ tăng giá tiêu dùng, ảnh hưởng đến chi phí vay và nhu cầu tín dụng.
• Đại dịch Covid-19 (COVID): Biến giả thể hiện tác động của đại dịch trong các năm 2020-2021.

Mô hình nghiên cứu sử dụng phương trình hồi quy đa biến để đo lường tác động của các yếu tố trên đến TTTD, dựa trên mô hình gốc của một nghiên cứu gần đây được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được sử dụng để tổng hợp lý thuyết, lược khảo các nghiên cứu trước và xác định khoảng trống nghiên cứu. Phương pháp định lượng chủ yếu dựa trên dữ liệu thứ cấp của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022, với tổng cộng 264 quan sát.

Dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính hợp nhất đã kiểm toán, báo cáo thường niên của các ngân hàng và các nguồn uy tín như Ngân hàng Nhà nước, World Bank, IMF. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê STATA 14.0 với các bước: thống kê mô tả, phân tích ma trận tương quan, hồi quy đa biến với các mô hình Pooled OLS, FEM, REM, kiểm định lựa chọn mô hình bằng Hausman test, F-test, và khắc phục khuyết tật mô hình bằng phương pháp FGLS.

Cỡ mẫu 264 quan sát đảm bảo tính đại diện và phù hợp với yêu cầu tối thiểu theo công thức n ≥ 50 + 8m (với m=11 biến độc lập). Phương pháp chọn mẫu là chọn các NHTMCP Việt Nam có dữ liệu minh bạch, chiếm hơn 75% thị phần ngân hàng Việt Nam, loại trừ ngân hàng có vốn nước ngoài.

Timeline nghiên cứu kéo dài 11 năm (2012-2022), bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích và đề xuất hàm ý quản trị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (CAP) tác động tích cực đến TTTD: Kết quả hồi quy cho thấy CAP có hệ số dương và ý nghĩa thống kê, cho thấy ngân hàng có vốn chủ sở hữu cao có khả năng tăng trưởng tín dụng tốt hơn. Điều này phản ánh sự ổn định tài chính và khả năng chịu đựng rủi ro của ngân hàng.

2. Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (DPRRTD) tác động tích cực đến TTTD: DPRRTD cũng có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê, cho thấy ngân hàng tăng dự phòng rủi ro tín dụng có xu hướng mở rộng tín dụng để bù đắp chi phí dự phòng, phù hợp với quan điểm của một số nghiên cứu quốc tế.

3. Tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) đều tác động tích cực: ROA phản ánh hiệu quả kinh doanh, khi cao sẽ thúc đẩy ngân hàng tăng trưởng tín dụng. Tăng trưởng kinh tế tạo môi trường thuận lợi cho nhu cầu vay vốn, từ đó thúc đẩy TTTD.

4. Quy mô ngân hàng (SIZE) và tăng trưởng huy động vốn (DGR) tác động tiêu cực đến TTTD: Kết quả cho thấy quy mô ngân hàng có hệ số âm, trái ngược với giả thuyết ban đầu, có thể do các ngân hàng lớn thận trọng hơn trong việc mở rộng tín dụng để kiểm soát rủi ro. Tăng trưởng huy động vốn cũng có tác động tiêu cực, có thể do ngân hàng ưu tiên huy động vốn dài hạn và kiểm soát chi phí vốn.

5. Đa dạng hóa thu nhập (DIVER), hệ số an toàn vốn (CAR) và tỷ lệ lạm phát (INF) không có ý nghĩa thống kê: Các biến này không ảnh hưởng đáng kể đến TTTD trong giai đoạn nghiên cứu, cho thấy các yếu tố này chưa phải là nhân tố quyết định trong bối cảnh hiện tại của các NHTMCP Việt Nam.

6. Đại dịch Covid-19 (COVID) tác động tích cực đến TTTD: Trong hai năm đại dịch, nhu cầu vay vốn tăng do khó khăn kinh tế, ngân hàng cũng có chính sách hỗ trợ tín dụng, dẫn đến tăng trưởng tín dụng được duy trì.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tác động tích cực của CAP, DPRRTD, ROA và GDP đến TTTD có thể giải thích bởi sự ổn định tài chính, khả năng sinh lời và môi trường kinh tế thuận lợi giúp ngân hàng tự tin mở rộng tín dụng. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, đồng thời nhấn mạnh vai trò của vốn chủ sở hữu và hiệu quả kinh doanh trong việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng.

Tác động tiêu cực của quy mô ngân hàng và tăng trưởng huy động vốn có thể do các ngân hàng lớn có chiến lược thận trọng hơn, tập trung vào chất lượng tín dụng thay vì số lượng, đồng thời ưu tiên huy động vốn dài hạn để giảm chi phí vốn. Điều này khác biệt với một số nghiên cứu trước đây, phản ánh đặc thù thị trường Việt Nam trong giai đoạn biến động kinh tế.

Việc đa dạng hóa thu nhập, hệ số an toàn vốn và lạm phát không có ý nghĩa thống kê cho thấy các yếu tố này chưa ảnh hưởng rõ rệt đến TTTD, có thể do các ngân hàng vẫn tập trung vào hoạt động tín dụng truyền thống và chính sách tiền tệ ổn định trong giai đoạn nghiên cứu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện xu hướng TTTD qua các năm, bảng hồi quy chi tiết các hệ số tác động và ma trận tương quan các biến độc lập để minh chứng cho các kết quả trên.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường vốn chủ sở hữu: Các NHTMCP cần tập trung gia tăng vốn chủ sở hữu thông qua phát hành cổ phiếu, giữ lại lợi nhuận để nâng cao năng lực tài chính, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng tín dụng chất lượng. Thời gian thực hiện: 2-3 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo ngân hàng, cổ đông.

2. Quản lý dự phòng rủi ro tín dụng hiệu quả: Ngân hàng nên duy trì tỷ lệ dự phòng hợp lý, đồng thời xây dựng chính sách tín dụng thận trọng để cân bằng giữa tăng trưởng tín dụng và kiểm soát rủi ro. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Phòng quản lý rủi ro, ban điều hành.

3. Tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài sản: Nâng cao tỷ suất sinh lời trên tài sản bằng cách cải thiện quản lý chi phí, đầu tư công nghệ và nâng cao chất lượng dịch vụ để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng bền vững. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Ban điều hành, phòng tài chính.

4. Định hướng tăng trưởng tín dụng phù hợp với kinh tế vĩ mô: Ngân hàng cần theo dõi sát sao diễn biến kinh tế, điều chỉnh chính sách tín dụng linh hoạt để tận dụng cơ hội khi kinh tế tăng trưởng và hạn chế rủi ro khi lạm phát hoặc biến động kinh tế xảy ra. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban điều hành, phòng phân tích kinh tế.

5. Đầu tư công nghệ và phát triển mạng lưới: Để gia tăng quy mô ngân hàng theo hướng chất lượng, các NHTMCP nên tập trung đầu tư công nghệ hiện đại, mở rộng mạng lưới khách hàng nhằm nâng cao khả năng tiếp cận và phục vụ khách hàng, từ đó thúc đẩy tăng trưởng tín dụng. Thời gian: 3-5 năm; Chủ thể: Ban lãnh đạo, phòng công nghệ thông tin.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo các ngân hàng thương mại cổ phần: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng tín dụng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển tín dụng phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh và quản lý rủi ro.

2. Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan quản lý: Cung cấp cơ sở khoa học để điều chỉnh chính sách tiền tệ, kiểm soát tăng trưởng tín dụng hợp lý, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn hệ thống tài chính.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích dữ liệu bảng và các yếu tố tác động đến tín dụng ngân hàng trong bối cảnh Việt Nam.

4. Các nhà đầu tư và chuyên gia phân tích tài chính: Giúp đánh giá tiềm năng tăng trưởng và rủi ro của các NHTMCP Việt Nam, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

1. Tăng trưởng tín dụng được đo lường như thế nào?
   Tăng trưởng tín dụng được tính bằng tỷ lệ phần trăm thay đổi dư nợ cho vay của ngân hàng so với kỳ trước, thường sử dụng phương pháp tăng trưởng liên hoàn để phản ánh biến động qua các năm.

2. Tại sao vốn chủ sở hữu lại ảnh hưởng tích cực đến tăng trưởng tín dụng?
   Vốn chủ sở hữu cao giúp ngân hàng có nguồn lực tài chính ổn định, tăng khả năng chịu đựng rủi ro và tạo niềm tin cho khách hàng, từ đó thúc đẩy mở rộng tín dụng.

3. Tại sao quy mô ngân hàng lại có tác động tiêu cực đến tăng trưởng tín dụng trong nghiên cứu này?
   Ngân hàng lớn có thể thận trọng hơn trong việc mở rộng tín dụng để kiểm soát rủi ro, ưu tiên chất lượng tín dụng và quản lý vốn hiệu quả hơn, dẫn đến tác động tiêu cực đến tốc độ tăng trưởng tín dụng.

4. Đại dịch Covid-19 ảnh hưởng thế nào đến tăng trưởng tín dụng?
   Trong đại dịch, nhu cầu vay vốn tăng do khó khăn kinh tế, ngân hàng cũng có chính sách hỗ trợ tín dụng, nên TTTD được duy trì hoặc tăng lên trong giai đoạn 2020-2021.

5. Làm thế nào để ngân hàng có thể cân bằng giữa tăng trưởng tín dụng và kiểm soát rủi ro?
   Ngân hàng cần duy trì tỷ lệ dự phòng rủi ro hợp lý, áp dụng chính sách tín dụng thận trọng, đầu tư công nghệ quản lý rủi ro và theo dõi sát sao diễn biến kinh tế vĩ mô để điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Kết luận

• Luận văn đã xác định và đo lường mức độ tác động của 11 yếu tố đến tăng trưởng tín dụng của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2012-2022.
• Các yếu tố vốn chủ sở hữu, dự phòng rủi ro tín dụng, tỷ suất sinh lời trên tài sản, tăng trưởng kinh tế và đại dịch Covid-19 có tác động tích cực đến TTTD.
• Quy mô ngân hàng và tăng trưởng huy động vốn có tác động tiêu cực, trong khi đa dạng hóa thu nhập, hệ số an toàn vốn và lạm phát không có ý nghĩa thống kê.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp tăng vốn chủ sở hữu, quản lý dự phòng rủi ro, tối ưu hiệu quả tài sản và điều chỉnh chính sách tín dụng phù hợp với kinh tế vĩ mô.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các hàm ý quản trị, theo dõi diễn biến kinh tế và mở rộng nghiên cứu với các biến số mới để nâng cao tính ứng dụng.

Call-to-action: Các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược tăng trưởng tín dụng bền vững, đồng thời tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng trong bối cảnh kinh tế biến động hiện nay.