Đối chiếu sự biểu hiện các gen liên quan tới tăng trưởng u và đáp ứng miễn dịch với đặc điểm giải phẫu bệnh ở bệnh nhân ung thư vú giai đoạn I, II có biểu hiện ER

Ung thư vú là loại ung thư phổ biến trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở Bắc Mỹ, Úc/New Zealand và Tây/Bắc Âu, thấp nhất ở Châu Á và châu Phi vùng sa mạc Sahara. Tại Việt Nam, số ca mới của UTV chiếm 25,8% trong tổng số các bệnh ung thư ở nữ giới, theo ghi nhận của Globocan 2020. Sự khác biệt về tỷ lệ mắc bệnh có thể liên quan đến những thay đổi xã hội do quá trình công nghiệp hóa, như béo phì, ít vận động, độ tuổi bắt đầu có kinh, tuổi sinh con, và các mô hình sinh sản khác. Cần có những nghiên cứu sâu rộng hơn để hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ và dịch tễ học của ung thư vú tại Việt Nam.

Phân loại TNM theo AJCC (American Joint Committee on Cancer) là hệ thống được sử dụng rộng rãi để xác định giai đoạn của bệnh ung thư vú. Giai đoạn I, II bao gồm từ T1 (kích thước u dưới 20mm) đến T3 (kích thước u lớn hơn 50mm). Giai đoạn này cũng bao gồm bệnh nhân không di căn hạch hoặc di căn tối đa 3 hạch. Các giai đoạn cụ thể bao gồm IA (T1N0M0), IB (T0N1miM0, T1N1miM0), IIA (T0N1M0, T1N1M0, T2N0M0) và IIB (T2N1M0, T3N0M0). Việc xác định giai đoạn bệnh chính xác là rất quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và tiên lượng bệnh. Bảng 1-1, 1-2, 1-3 cung cấp chi tiết về phân loại T, N, và giai đoạn TNM theo AJCC.

Ung thư vú xâm lấn là một thuật ngữ rộng bao gồm nhiều loại ung thư khác nhau, mỗi loại có đặc điểm hình thái và tiên lượng riêng. Việc phân loại UTV dựa trên đặc điểm hình thái học bao gồm đặc điểm cấu trúc, đặc điểm xâm nhập, các dạng đặc biệt/không đặc biệt hiện diện, hình thái,... Các loại phổ biến bao gồm carcinôm vú xâm lấn dạng không đặc biệt, carcinôm vú vi xâm lấn, carcinôm vú tiểu thùy xâm lấn, và nhiều loại khác. Bảng 1-4 liệt kê phân loại UTV xâm lấn theo WHO năm 2019. Việc xác định chính xác loại mô bệnh học là rất quan trọng để đưa ra quyết định điều trị và tiên lượng bệnh.

Marker sinh học như ER (thụ thể estrogen), PR (thụ thể progesterone), HER2 (thụ thể yếu tố tăng trưởng biểu bì 2) và Ki67 (marker tăng sinh tế bào) đóng vai trò quan trọng trong phân loại và điều trị ung thư vú. Biểu hiện của các marker sinh học này giúp xác định các phân nhóm lòng ống, mỗi phân nhóm có tiên lượng và đáp ứng điều trị khác nhau. Ví dụ, bệnh nhân có ER/PR(+) có thể đáp ứng tốt với liệu pháp nội tiết, trong khi bệnh nhân HER2(+) có thể được điều trị bằng các thuốc nhắm mục tiêu HER2. Ki67 được sử dụng để đánh giá tốc độ tăng sinh của tế bào ung thư. Bảng 1-6, 1-7, và 1-8 cung cấp thông tin chi tiết về cách đánh giá và sử dụng các marker sinh học này.

Đánh giá điểm số tái phát (RS) dựa trên 21 gen, như Oncotype Dx, là một công cụ tiên lượng quan trọng cho bệnh nhân ung thư vú giai đoạn sớm, ER dương tính, HER2 âm tính. Xét nghiệm này phân tích biểu hiện của 21 gen liên quan đến tăng sinh tế bào, xâm lấn, và đáp ứng với liệu pháp nội tiết. Kết quả RS giúp xác định nguy cơ tái phát của bệnh nhân và quyết định xem có cần hóa trị bổ trợ hay không. Mô hình Oncotype Dx đã được chứng minh là có giá trị trong việc cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân ung thư vú.

Mô hình Oncotype Dx bao gồm 21 gen, được chia thành các nhóm khác nhau dựa trên chức năng của chúng. Các gen liên quan đến tăng sinh tế bào (ví dụ: Ki67, MYBL2), gen liên quan đến nội tiết (ví dụ: ER, PR), gen liên quan đến HER2 (ví dụ: HER2, GRB7), và gen kiểm soát (ví dụ: ACTB, GAPDH). Việc phân tích biểu hiện của các gen này cung cấp thông tin quan trọng về sinh học của khối u và giúp tiên lượng nguy cơ tái phát. Nghiên cứu sâu hơn về đặc điểm của các gen này có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cơ chế phát triển của ung thư vú và phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn.

Nghiên cứu này tập trung vào việc đối chiếu sự biểu hiện các gen liên quan đến tăng trưởng u, đáp ứng miễn dịch, và xâm lấn với các đặc điểm giải phẫu bệnh ở bệnh nhân ung thư vú giai đoạn I, II có biểu hiện ER/PR và không biểu hiện HER2. Các đặc điểm giải phẫu bệnh được xem xét bao gồm kích thước u, tình trạng hạch bạch huyết, độ mô học, và sự hiện diện của xâm lấn mạch máu và thần kinh. Mục tiêu là xác định xem có mối liên hệ nào giữa biểu hiện gen và các đặc điểm giải phẫu bệnh này, từ đó cải thiện khả năng tiên lượng bệnh.

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp RT-PCR (Reverse Transcription Polymerase Chain Reaction) để khảo sát mô hình Oncotype Dx trên mẫu ung thư vú vùi nến. RT-PCR là một kỹ thuật nhạy bén và chính xác để đo biểu hiện của các gen. Kỹ thuật này cho phép các nhà nghiên cứu xác định mức độ biểu hiện của 21 gen trong mô hình Oncotype Dx và tính toán điểm số tái phát (RS). Kết quả RT-PCR được sử dụng để đối chiếu với các đặc điểm giải phẫu bệnh và lâm sàng để xác định mối liên hệ giữa biểu hiện gen và tiên lượng bệnh.

Nghiên cứu đã phân tích đặc điểm biểu hiện của các gen theo mô hình Oncotype Dx ở bệnh nhân ung thư vú Việt Nam. Kết quả cho thấy có sự khác biệt trong biểu hiện của các gen liên quan đến tăng trưởng u, đáp ứng miễn dịch, và xâm lấn. Các gen như Ki67 và MYBL2, liên quan đến tăng sinh tế bào, có mức biểu hiện cao hơn ở một số bệnh nhân. Biểu hiện của các gen liên quan đến đáp ứng miễn dịch cũng khác nhau giữa các bệnh nhân. Phân tích chi tiết về biểu hiện của từng gen được trình bày trong chương 3 và 4.

Nghiên cứu đã xác định mối liên hệ giữa biểu hiện của các gen và các đặc điểm giải phẫu bệnh như kích thước u, tình trạng hạch bạch huyết, độ mô học. Ví dụ, biểu hiện cao hơn của các gen liên quan đến tăng trưởng u có liên quan đến kích thước u lớn hơn. Sự hiện diện của di căn hạch bạch huyết cũng có liên quan đến biểu hiện của một số gen nhất định. Các mối liên hệ này cung cấp thông tin quan trọng về sinh học của khối u và có thể giúp cải thiện khả năng tiên lượng bệnh.

Nghiên cứu này có một số điểm mạnh, bao gồm việc sử dụng phương pháp RT-PCR chính xác để đo biểu hiện của các gen và việc khảo sát một nhóm bệnh nhân ung thư vú Việt Nam. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng có một số điểm yếu, bao gồm cỡ mẫu nhỏ và việc chỉ khảo sát một số ít gen. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc tăng cỡ mẫu và khảo sát nhiều gen hơn để có được bức tranh toàn diện hơn về biểu hiện gen trong ung thư vú.

Dựa trên kết quả của nghiên cứu này, chúng tôi kiến nghị cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá giá trị của các xét nghiệm biểu hiện gen trong việc tiên lượng và điều trị bệnh nhân ung thư vú tại Việt Nam. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của việc sử dụng các xét nghiệm biểu hiện gen để cá nhân hóa điều trị cho bệnh nhân ung thư vú, cũng như việc phát triển các xét nghiệm biểu hiện gen phù hợp với quần thể bệnh nhân Việt Nam. Nghiên cứu này cung cấp cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực ung thư vú.