Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng và phát triển nhanh chóng, ngành ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống xã hội. Với dân số gần 100 triệu người và sự phát triển ổn định của kinh tế, dịch vụ ngân hàng bán lẻ (NHBL) tại Việt Nam có tiềm năng rất lớn để phát triển. Đặc biệt, sau đại dịch Covid-19, hoạt động sản xuất và tiêu dùng phục hồi mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các dịch vụ tài chính, trong đó có NHBL.
Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) chi nhánh Nhơn Trạch là một trong những chi nhánh tiên phong trong việc áp dụng và phát triển dịch vụ NHBL. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Agribank Nhơn Trạch chưa khai thác hết tiềm năng của dịch vụ này, còn tồn tại một số hạn chế trong việc thu hút và giữ chân khách hàng. Do đó, nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHBL tại Agribank Nhơn Trạch là cần thiết để đề xuất các giải pháp phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.
Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng dịch vụ NHBL tại Agribank Nhơn Trạch, xác định các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động của chúng, từ đó đề xuất các hàm ý chính sách nhằm thúc đẩy sự phát triển dịch vụ trong giai đoạn 2019-2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho lãnh đạo ngân hàng trong việc hoạch định chiến lược phát triển dịch vụ NHBL, đồng thời góp phần nâng cao trải nghiệm khách hàng và tăng trưởng doanh thu dịch vụ.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về dịch vụ ngân hàng bán lẻ, trong đó nổi bật là mô hình SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1988) với 5 thành phần chính: phương tiện hữu hình, tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ và sự đồng cảm. Mô hình này được đánh giá cao về độ tin cậy và tính ứng dụng trong nhiều lĩnh vực dịch vụ, đặc biệt là ngân hàng.
Bên cạnh đó, mô hình nghiên cứu của Jahangir Yadollahi Farsi và Sedighe Taghizadeh (2012) tập trung vào các yếu tố phát triển dịch vụ ngân hàng như nghiên cứu thị trường, xúc tiến, cơ sở hạ tầng, tiếp cận thông tin và nhân viên được đào tạo tốt. Mô hình của Đỗ Hữu Hải và cộng sự (2015) bổ sung các yếu tố quy mô kinh doanh, giá cả sản phẩm dịch vụ và công nghệ thông tin, nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong phát triển NHBL.
Ngoài ra, mô hình của Lê Duy Thành (2014) đưa vào các yếu tố như nguồn nhân lực, năng lực tài chính, chính sách khách hàng, sản phẩm dịch vụ và hoạt động quảng cáo. Mô hình của Tô Thiện Hiền và Võ Thị Hồng Nhung (2020) cũng được tham khảo với các yếu tố tác động đến chất lượng dịch vụ NHBL gồm phương tiện hữu hình, sự tin cậy, sự đồng cảm, năng lực phục vụ và sự đáp ứng.
Từ các mô hình trên, nghiên cứu đề xuất mô hình gồm 6 yếu tố độc lập ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHBL tại Agribank Nhơn Trạch: Quy mô kinh doanh, Công nghệ thông tin, Chính sách khách hàng, Giá cả sản phẩm dịch vụ, Năng lực phục vụ và Phương tiện hữu hình.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 450 khách hàng của Agribank chi nhánh Nhơn Trạch vào tháng 12/2021, trong đó 445 mẫu hợp lệ được phân tích. Phương pháp chọn mẫu là ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm khách hàng sử dụng dịch vụ NHBL.
Phương pháp định tính được thực hiện thông qua thảo luận nhóm với 10 chuyên gia quản lý tại Agribank Nhơn Trạch nhằm hiệu chỉnh và bổ sung các biến quan sát trong bảng câu hỏi. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động kinh doanh của Agribank Nhơn Trạch giai đoạn 2019-2021.
Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 22 với các kỹ thuật: kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định tương quan Pearson, phân tích hồi quy tuyến tính đa biến và kiểm định sự phù hợp của mô hình nghiên cứu. Các bước phân tích được thực hiện theo quy trình nghiên cứu khoa học chuẩn nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan của kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của công nghệ thông tin: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy công nghệ thông tin có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến sự phát triển dịch vụ NHBL tại Agribank Nhơn Trạch với hệ số beta đạt khoảng 0,35 (p < 0,01). Việc ứng dụng các công nghệ số như internet banking, mobile banking và hệ thống ATM giúp nâng cao trải nghiệm khách hàng và mở rộng kênh phân phối dịch vụ.
Phương tiện hữu hình: Yếu tố phương tiện hữu hình bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài liệu giới thiệu cũng có tác động tích cực với hệ số beta khoảng 0,28 (p < 0,05). Điều này cho thấy việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng vật chất góp phần tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp và thu hút khách hàng.
Chính sách khách hàng: Chính sách khách hàng được đánh giá là yếu tố quan trọng với hệ số beta 0,25 (p < 0,05), thể hiện qua các chính sách ưu đãi, chăm sóc khách hàng và cập nhật liên tục các chương trình khuyến mãi phù hợp với nhu cầu khách hàng.
Giá cả sản phẩm dịch vụ: Giá cả hợp lý và cạnh tranh cũng ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển dịch vụ NHBL với hệ số beta 0,22 (p < 0,05). Khách hàng có xu hướng lựa chọn các dịch vụ có mức phí phù hợp với giá trị nhận được.
Năng lực phục vụ: Năng lực phục vụ của nhân viên ngân hàng, bao gồm trình độ chuyên môn và thái độ phục vụ, có ảnh hưởng tích cực với hệ số beta 0,20 (p < 0,05). Nhân viên nhiệt tình, chuyên nghiệp giúp tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng.
Quy mô kinh doanh: Quy mô kinh doanh, thể hiện qua sự đa dạng sản phẩm và đối tượng khách hàng, cũng có ảnh hưởng tích cực với hệ số beta 0,18 (p < 0,05), góp phần mở rộng thị phần và tăng trưởng dịch vụ NHBL.
Thảo luận kết quả
Các kết quả trên phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của công nghệ thông tin và phương tiện hữu hình trong việc nâng cao chất lượng và phát triển dịch vụ NHBL. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ giúp ngân hàng giảm chi phí vận hành mà còn tạo ra sự thuận tiện, nhanh chóng cho khách hàng, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường.
Chính sách khách hàng và giá cả sản phẩm dịch vụ là những yếu tố then chốt trong việc thu hút và giữ chân khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt với các tổ chức tài chính phi ngân hàng và fintech. Năng lực phục vụ của nhân viên cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin và sự hài lòng của khách hàng.
Quy mô kinh doanh tuy có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn so với các yếu tố khác, cho thấy Agribank Nhơn Trạch cần tiếp tục đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng mạng lưới khách hàng để tăng sức cạnh tranh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số beta của từng yếu tố, giúp minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của các biến độc lập đến sự phát triển dịch vụ NHBL.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường đầu tư công nghệ thông tin: Agribank Nhơn Trạch cần đẩy mạnh ứng dụng các công nghệ số hiện đại như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và blockchain trong quản lý và cung cấp dịch vụ NHBL. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ giao dịch trực tuyến lên ít nhất 50% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện là ban công nghệ thông tin phối hợp với phòng kinh doanh.
Nâng cấp phương tiện hữu hình: Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị giao dịch và tài liệu truyền thông tại các điểm giao dịch nhằm tạo môi trường thân thiện, chuyên nghiệp. Dự kiến hoàn thành trong 12 tháng, do phòng quản lý tài sản và marketing chịu trách nhiệm.
Hoàn thiện chính sách khách hàng: Xây dựng và cập nhật thường xuyên các chương trình ưu đãi, chăm sóc khách hàng cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập trung vào nhóm khách hàng tiềm năng. Thực hiện trong 6 tháng, do phòng chăm sóc khách hàng phối hợp phòng marketing thực hiện.
Điều chỉnh giá cả sản phẩm dịch vụ: Đánh giá và điều chỉnh mức phí dịch vụ phù hợp với thị trường, đảm bảo tính cạnh tranh và hấp dẫn khách hàng. Thời gian thực hiện trong 9 tháng, do phòng tài chính và phòng kinh doanh phối hợp thực hiện.
Nâng cao năng lực phục vụ: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng giao tiếp, kiến thức sản phẩm và xử lý tình huống cho nhân viên. Mục tiêu tăng chỉ số hài lòng khách hàng lên trên 85% trong 1 năm. Phòng nhân sự và đào tạo chịu trách nhiệm.
Mở rộng quy mô kinh doanh: Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ NHBL, mở rộng mạng lưới khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ, đặc biệt tại các khu vực tiềm năng trong huyện Nhơn Trạch. Kế hoạch triển khai trong 18 tháng, do phòng kinh doanh và phát triển thị trường thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Lãnh đạo và quản lý ngân hàng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHBL, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường.
Nhân viên phòng kinh doanh và chăm sóc khách hàng: Nắm bắt các yếu tố tác động đến trải nghiệm khách hàng, cải thiện kỹ năng phục vụ và áp dụng các chính sách khách hàng hiệu quả nhằm tăng sự hài lòng và trung thành.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển dịch vụ NHBL, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo hoặc luận văn, luận án.
Các tổ chức tài chính và fintech: Hiểu được xu hướng phát triển dịch vụ NHBL truyền thống, từ đó xây dựng các sản phẩm, dịch vụ mới phù hợp với nhu cầu khách hàng và cạnh tranh hiệu quả trên thị trường.
Câu hỏi thường gặp
Dịch vụ ngân hàng bán lẻ là gì?
Dịch vụ ngân hàng bán lẻ là các sản phẩm và dịch vụ tài chính được cung cấp trực tiếp đến khách hàng cá nhân, hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ thông qua mạng lưới chi nhánh hoặc kênh điện tử như internet banking, mobile banking.Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự phát triển dịch vụ NHBL?
Công nghệ thông tin được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, mở rộng kênh phân phối và cải thiện trải nghiệm khách hàng.Tại sao chính sách khách hàng lại quan trọng?
Chính sách khách hàng tốt giúp thu hút và giữ chân khách hàng thông qua các chương trình ưu đãi, chăm sóc cá nhân hóa, từ đó tăng doanh thu và thị phần dịch vụ NHBL.Làm thế nào để nâng cao năng lực phục vụ của nhân viên?
Ngân hàng cần tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng giao tiếp, kiến thức sản phẩm và xử lý tình huống, đồng thời xây dựng văn hóa phục vụ chuyên nghiệp, thân thiện.Quy mô kinh doanh ảnh hưởng như thế nào đến dịch vụ NHBL?
Quy mô kinh doanh lớn giúp ngân hàng đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng mạng lưới khách hàng và tăng khả năng cạnh tranh, tuy nhiên cần kết hợp với các yếu tố khác để phát huy hiệu quả.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định 6 yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng bán lẻ tại Agribank Nhơn Trạch: Công nghệ thông tin, Phương tiện hữu hình, Chính sách khách hàng, Giá cả sản phẩm dịch vụ, Năng lực phục vụ và Quy mô kinh doanh.
- Công nghệ thông tin và phương tiện hữu hình là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng và mở rộng dịch vụ.
- Chính sách khách hàng và giá cả sản phẩm dịch vụ góp phần quan trọng trong việc thu hút và giữ chân khách hàng.
- Năng lực phục vụ và quy mô kinh doanh cũng có ảnh hưởng tích cực nhưng cần được cải thiện để tăng sức cạnh tranh.
- Các đề xuất chính sách tập trung vào đầu tư công nghệ, nâng cấp cơ sở vật chất, hoàn thiện chính sách khách hàng, điều chỉnh giá cả, đào tạo nhân viên và mở rộng quy mô kinh doanh nhằm thúc đẩy phát triển dịch vụ NHBL trong giai đoạn tới.
Hành động tiếp theo: Agribank Nhơn Trạch cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh chiến lược phù hợp. Các nhà quản lý và chuyên gia tài chính nên tham khảo kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững dịch vụ ngân hàng bán lẻ.