Tổng quan nghiên cứu

Báo cáo tài chính (BCTC) giữ vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin tài chính phục vụ quản lý, giám sát và ra quyết định tại các đơn vị sự nghiệp công lập. Tại tỉnh Long An, với hơn 422 trường học công lập các cấp từ mầm non đến trung học phổ thông, việc nâng cao chất lượng thông tin trên BCTC là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong sử dụng ngân sách Nhà nước. Nghiên cứu tập trung vào các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh Long An, thu thập dữ liệu từ tháng 08 đến tháng 09 năm 2018, nhằm nhận diện và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Mục tiêu cụ thể là xác định các nhân tố môi trường pháp lý, kinh tế, văn hóa, chính trị, giáo dục và hệ thống thông tin kế toán của đơn vị ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng thông tin tài chính, góp phần cải thiện công tác quản lý tài chính công và đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Long An.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết thông tin hữu ích cho việc ra quyết định, nhấn mạnh vai trò của BCTC trong việc cung cấp thông tin tài chính chất lượng, giúp các nhà quản lý và đối tượng sử dụng đưa ra quyết định kinh tế chính xác. Lý thuyết lập quy được áp dụng để giải thích vai trò của môi trường pháp lý trong việc nâng cao chất lượng thông tin kế toán. Ngoài ra, các lý thuyết về sự đa dạng của kế toán quốc gia được sử dụng để phân tích ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế, pháp lý, văn hóa và chính trị đến hệ thống kế toán và chất lượng thông tin trên BCTC. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chất lượng thông tin kế toán (CLTT): Được định nghĩa theo khuôn mẫu của IASB và FASB, bao gồm các thuộc tính nền tảng như Thích hợp, Trình bày trung thực, và các thuộc tính gia tăng như Có khả năng so sánh, Có thể kiểm chứng, Kịp thời, Có thể hiểu được.
  • Môi trường pháp lý: Hệ thống luật pháp, chuẩn mực kế toán, cơ quan ban hành chuẩn mực và mục tiêu báo cáo tài chính.
  • Môi trường kinh tế: Tính ổn định kinh tế, quy mô đơn vị, sự cạnh tranh và quy định thu chi ngân sách.
  • Môi trường văn hóa: Chủ nghĩa cá nhân, tham nhũng, sự hợp tác và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.
  • Môi trường chính trị: Tính dân chủ, giám sát của cơ quan quản lý và áp lực cung cấp thông tin kiểm toán.
  • Môi trường giáo dục: Trình độ chuyên gia kế toán, mức độ tiếp cận phát triển kế toán quốc tế và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Hệ thống thông tin kế toán: Cơ sở hạ tầng công nghệ và quy trình xử lý thông tin kế toán trong đơn vị.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng. Phương pháp định tính được áp dụng để tổng hợp, mô tả các lý thuyết và khái niệm liên quan đến chất lượng thông tin kế toán và các nhân tố ảnh hưởng. Phương pháp định lượng nhằm nhận diện và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng thông tin trên BCTC. Dữ liệu được thu thập thông qua khảo sát bảng hỏi với cỡ mẫu khoảng 300 thành viên ban giám hiệu và nhân viên kế toán tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập trên địa bàn tỉnh Long An. Mẫu được chọn theo phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS với các kỹ thuật như kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định mô hình hồi quy tuyến tính bội và phân tích phương sai (ANOVA). Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 08 đến tháng 09 năm 2018, đảm bảo thu thập dữ liệu kịp thời và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của môi trường pháp lý: Môi trường pháp lý có tác động mạnh mẽ đến chất lượng thông tin trên BCTC với hệ số hồi quy đạt khoảng 0.45, thể hiện qua việc các quy định về luật ngân sách, chuẩn mực kế toán và cơ quan ban hành chuẩn mực ảnh hưởng trực tiếp đến tính minh bạch và chính xác của thông tin tài chính.
  2. Môi trường kinh tế: Quy mô đơn vị và sự cạnh tranh giữa các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập làm tăng nhu cầu cung cấp thông tin chính xác, với mức độ ảnh hưởng khoảng 0.38, góp phần nâng cao chất lượng thông tin kế toán.
  3. Môi trường văn hóa: Chủ nghĩa cá nhân và tham nhũng làm giảm chất lượng thông tin, trong khi sự hợp tác và tuân thủ đạo đức nghề nghiệp có tác động tích cực, với hệ số ảnh hưởng khoảng 0.30.
  4. Môi trường chính trị: Tính dân chủ và sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan quản lý thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, ảnh hưởng đến chất lượng thông tin với hệ số khoảng 0.35.
  5. Môi trường giáo dục và hệ thống thông tin kế toán: Trình độ chuyên gia kế toán, mức độ tiếp cận công nghệ và ứng dụng CNTT trong kế toán có ảnh hưởng tích cực, với hệ số hồi quy lần lượt là 0.32 và 0.40.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy môi trường pháp lý là nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC, phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước. Sự ổn định và rõ ràng của các quy định pháp luật tạo nền tảng cho việc lập báo cáo tài chính chính xác và minh bạch. Môi trường kinh tế và chính trị cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập nâng cao chất lượng thông tin kế toán, thông qua áp lực cạnh tranh và giám sát. Môi trường văn hóa với các yếu tố như tham nhũng và đạo đức nghề nghiệp ảnh hưởng đến tính trung thực và minh bạch của thông tin. Đặc biệt, sự phát triển của môi trường giáo dục và hệ thống thông tin kế toán giúp cải thiện khả năng xử lý và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố, hoặc bảng tổng hợp hệ số Cronbach Alpha và hệ số hồi quy để minh chứng độ tin cậy và mức độ tác động của các biến độc lập đến biến phụ thuộc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Củng cố môi trường pháp lý: Cần hoàn thiện và đồng bộ các quy định về kế toán và báo cáo tài chính khu vực công, đặc biệt là xây dựng chuẩn mực kế toán công phù hợp với chuẩn mực quốc tế, nhằm nâng cao tính minh bạch và chính xác của BCTC. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan chủ trì.
  2. Tăng cường giám sát và áp lực chính trị: Đẩy mạnh vai trò giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nước và tăng cường áp lực cung cấp thông tin kiểm toán độc lập nhằm nâng cao trách nhiệm giải trình của các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập. Thực hiện liên tục, do các cơ quan giám sát và UBND tỉnh Long An phối hợp thực hiện.
  3. Phát triển nguồn nhân lực và đào tạo: Nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ kế toán và quản lý tài chính công thông qua các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu, đồng thời khuyến khích tiếp cận các xu hướng phát triển kế toán khu vực công trên thế giới. Thời gian triển khai 3 năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học và viện đào tạo thực hiện.
  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Đầu tư nâng cấp hệ thống thông tin kế toán, áp dụng công nghệ hiện đại để tự động hóa quy trình kế toán, giảm thiểu sai sót và tăng tính kịp thời của thông tin. Thời gian thực hiện 1-2 năm, do các đơn vị sự nghiệp phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông triển khai.
  5. Xây dựng văn hóa minh bạch và đạo đức nghề nghiệp: Tăng cường tuyên truyền, giáo dục về đạo đức nghề nghiệp, chống tham nhũng và khuyến khích sự hợp tác trong tổ chức nhằm nâng cao chất lượng thông tin kế toán. Thực hiện liên tục, do các đơn vị sự nghiệp và các tổ chức đoàn thể trong ngành giáo dục đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban giám hiệu và nhân viên kế toán các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập: Giúp nhận diện các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán và báo cáo tài chính.
  2. Cơ quan quản lý Nhà nước về tài chính và giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định và giám sát việc thực hiện báo cáo tài chính trong khu vực công, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, tài chính công: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán trong khu vực công, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.
  4. Các tổ chức kiểm toán và tư vấn tài chính: Hỗ trợ trong việc đánh giá, kiểm toán và tư vấn nâng cao chất lượng báo cáo tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chất lượng thông tin kế toán là gì và tại sao nó quan trọng?
    Chất lượng thông tin kế toán là khả năng cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời và dễ hiểu để hỗ trợ người sử dụng ra quyết định kinh tế. Nó quan trọng vì giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và minh bạch trong sử dụng ngân sách công.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến chất lượng thông tin trên BCTC khu vực công?
    Môi trường pháp lý được xác định là nhân tố ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là môi trường kinh tế, chính trị, giáo dục, văn hóa và hệ thống thông tin kế toán của đơn vị.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố?
    Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với kỹ thuật phân tích hồi quy tuyến tính bội, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và kiểm định độ tin cậy Cronbach Alpha để đo lường và kiểm định các nhân tố ảnh hưởng.

  4. Làm thế nào để các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập nâng cao chất lượng thông tin kế toán?
    Các đơn vị cần củng cố hệ thống pháp lý nội bộ, nâng cao trình độ nhân sự kế toán, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng văn hóa minh bạch, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp.

  5. Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho các khu vực khác ngoài tỉnh Long An không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại Long An, các nhân tố và giải pháp đề xuất có tính tổng quát và có thể tham khảo áp dụng cho các đơn vị sự nghiệp công lập ở các tỉnh, thành phố khác có điều kiện tương tự.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định sáu nhân tố chính ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC tại các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập tỉnh Long An: môi trường pháp lý, kinh tế, văn hóa, chính trị, giáo dục và hệ thống thông tin kế toán.
  • Môi trường pháp lý và hệ thống thông tin kế toán của đơn vị có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến chất lượng thông tin kế toán.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng thông tin tài chính trong khu vực công.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào hoàn thiện pháp lý, tăng cường giám sát, phát triển nguồn nhân lực và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp trong thực tiễn và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực khác nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công trên phạm vi toàn quốc.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng thông tin tài chính tại đơn vị bạn, góp phần xây dựng nền giáo dục công lập minh bạch và hiệu quả!