Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên và học sinh ngày càng được chú trọng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Theo báo cáo của ngành giáo dục, phương pháp trắc nghiệm khách quan (TNKQ) đang được áp dụng rộng rãi từ giáo dục phổ thông đến đại học và sau đại học nhờ tính khách quan, chính xác và khả năng bao phủ toàn bộ nội dung môn học. Tuy nhiên, tại các trường đại học y dược, đặc biệt là ngành hộ sinh, hình thức kiểm tra chủ yếu vẫn là tự luận, dẫn đến hạn chế trong việc đánh giá toàn diện kiến thức và kỹ năng của người học.

Luận văn thạc sĩ này tập trung xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn học Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho sinh viên và học sinh ngành hộ sinh tại Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2012-2013, với đối tượng khảo sát gồm 50 giảng viên và 100 sinh viên, học sinh thuộc 6 bộ môn của Khoa Điều dưỡng Kỹ thuật Y học. Mục tiêu chính là xây dựng và thử nghiệm bộ câu hỏi TNKQ nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra, đánh giá kiến thức, góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập trong ngành hộ sinh.

Việc xây dựng bộ câu hỏi TNKQ không chỉ giúp đánh giá khách quan, chính xác mà còn thúc đẩy sinh viên, học sinh chủ động học tập, nâng cao năng lực nhận thức và tư duy phản biện. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc chuẩn hóa công tác kiểm tra, đánh giá tại các cơ sở đào tạo y dược, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về trắc nghiệm khách quan trong giáo dục, bao gồm:

  • Lý thuyết về trắc nghiệm khách quan: Trắc nghiệm khách quan là hệ thống câu hỏi với các phương án trả lời đã được chuẩn hóa, giúp đánh giá kiến thức một cách khách quan, hạn chế sự chủ quan của người chấm bài. Các hình thức câu hỏi bao gồm: câu trả lời ngắn, câu hỏi có hai lựa chọn (đúng - sai), câu hỏi nhiều lựa chọn và câu hỏi ghép hợp.

  • Mô hình xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm: Quy trình xây dựng bộ câu hỏi gồm xác định mục tiêu học tập, phân tích nội dung cần kiểm tra, thiết kế dàn bài trắc nghiệm, biên soạn câu hỏi, lấy ý kiến chuyên gia, thử nghiệm và phân tích câu hỏi để điều chỉnh.

  • Khái niệm chính:

    • Độ khó câu hỏi: Tỷ lệ phần trăm học sinh trả lời đúng, mức độ vừa phải nằm trong khoảng 0,25 - 0,75.
    • Độ phân cách câu hỏi: Khả năng phân biệt học sinh giỏi và kém, được tính bằng hiệu số tỷ lệ trả lời đúng giữa nhóm điểm cao và nhóm điểm thấp.
    • Tính tin cậy: Độ ổn định và chính xác của kết quả đo lường.
    • Tính giá trị: Mức độ câu hỏi đo đúng nội dung và mục tiêu cần đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Tài liệu lý luận về trắc nghiệm khách quan, chương trình đào tạo và đề cương chi tiết môn học Dân số - Kế hoạch hóa gia đình.
    • Khảo sát ý kiến 50 giảng viên và 100 sinh viên, học sinh ngành hộ sinh tại Trường Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.
    • Bộ câu hỏi trắc nghiệm được biên soạn và thử nghiệm thực tế.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phân tích định tính qua ý kiến chuyên gia và giảng viên.
    • Phân tích định lượng bằng thống kê mô tả, tính độ khó, độ phân cách câu hỏi và phân tích đáp án, mồi nhử.
    • Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận tiện với sinh viên, học sinh năm cuối và giảng viên đang giảng dạy tại 6 bộ môn của khoa.

  • Timeline nghiên cứu:

    • Tháng 6-8/2012: Viết đề cương và biên soạn câu hỏi.
    • Tháng 9-10/2012: Lấy ý kiến chuyên gia, giảng viên, sinh viên, học sinh.
    • Tháng 11/2012: Thử nghiệm bộ câu hỏi với 240 câu hỏi trên sinh viên và học sinh.
    • Tháng 12/2012 - 2/2013: Phân tích dữ liệu, điều chỉnh câu hỏi và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng câu hỏi biên soạn và đạt chuẩn: Tổng cộng 337 câu hỏi trắc nghiệm được biên soạn, trong đó 332 câu đạt yêu cầu sau khi lấy ý kiến giảng viên. Thử nghiệm 240 câu trên sinh viên và học sinh, có 207 câu đảm bảo tiêu chuẩn về nội dung và hình thức, chiếm khoảng 86,25%.

  2. Phân bố độ khó câu hỏi: Độ khó trung bình của các câu hỏi thử nghiệm nằm trong khoảng 0,30 đến 0,75, phù hợp với mức độ vừa phải, giúp phân biệt tốt trình độ người học. Cụ thể, khoảng 70% câu hỏi có độ khó vừa phải, 20% câu dễ và 10% câu khó.

  3. Độ phân cách câu hỏi: Khoảng 80% câu hỏi có độ phân cách từ 0,3 trở lên, cho thấy khả năng phân biệt tốt giữa học sinh giỏi và kém. Một số câu có độ phân cách thấp được điều chỉnh hoặc loại bỏ.

  4. Hình thức câu hỏi: Bộ câu hỏi được phân loại thành 4 hình thức chính gồm câu trả lời ngắn, câu hỏi hai lựa chọn, nhiều lựa chọn và ghép hợp. Trong đó, câu hỏi nhiều lựa chọn chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 55%), phù hợp với đặc thù ngành y dược và khả năng đánh giá tư duy phân tích của sinh viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn Dân số - Kế hoạch hóa gia đình là khả thi và phù hợp với yêu cầu đào tạo ngành hộ sinh. Việc áp dụng TNKQ giúp đánh giá toàn diện kiến thức, giảm thiểu sự chủ quan trong chấm điểm và tiết kiệm thời gian chấm thi. So với phương pháp tự luận truyền thống, TNKQ có ưu thế vượt trội về tính khách quan và khả năng bao phủ nội dung rộng.

Phân tích độ khó và độ phân cách câu hỏi cho thấy bộ câu hỏi có chất lượng tốt, phù hợp với trình độ sinh viên và học sinh ngành hộ sinh. Việc phân loại câu hỏi theo nhiều hình thức giúp đa dạng hóa phương pháp đánh giá, đồng thời kích thích tư duy phản biện và khả năng vận dụng kiến thức thực tiễn.

So sánh với các nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục y khoa, kết quả này tương đồng với xu hướng đổi mới kiểm tra đánh giá nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế. Việc xây dựng ngân hàng câu hỏi TNKQ cũng góp phần chuẩn hóa nội dung đào tạo và hỗ trợ giảng viên trong công tác giảng dạy.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố độ khó và độ phân cách câu hỏi, bảng thống kê tỷ lệ câu hỏi theo hình thức, giúp minh họa rõ nét chất lượng bộ câu hỏi và hỗ trợ việc điều chỉnh, hoàn thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai áp dụng bộ câu hỏi TNKQ trong kiểm tra đánh giá: Khuyến nghị khoa Điều dưỡng Kỹ thuật Y học và Bộ môn Hộ sinh áp dụng bộ câu hỏi TNKQ đã xây dựng trong các kỳ kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ, nhằm nâng cao tính khách quan và hiệu quả đánh giá. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm học tiếp theo.

  2. Đào tạo giảng viên về kỹ năng biên soạn và phân tích câu hỏi TNKQ: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho giảng viên về phương pháp xây dựng câu hỏi TNKQ, phân tích độ khó, độ phân cách và điều chỉnh câu hỏi nhằm nâng cao chất lượng ngân hàng câu hỏi. Chủ thể thực hiện là Ban đào tạo sau đại học và khoa trong 6 tháng tới.

  3. Xây dựng ngân hàng câu hỏi TNKQ mở rộng cho các môn học khác: Dựa trên kinh nghiệm và quy trình đã hoàn thiện, mở rộng xây dựng ngân hàng câu hỏi TNKQ cho các môn học chuyên ngành khác trong chương trình đào tạo ngành hộ sinh và điều dưỡng. Thời gian dự kiến 2 năm.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chấm thi TNKQ: Đề xuất đầu tư hệ thống phần mềm quản lý ngân hàng câu hỏi, tổ chức thi và chấm điểm tự động nhằm tăng tính chính xác, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu sai sót. Chủ thể thực hiện là Ban quản lý đào tạo và phòng công nghệ thông tin trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên ngành hộ sinh và điều dưỡng: Giúp nâng cao kỹ năng xây dựng và sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong kiểm tra đánh giá, từ đó cải thiện chất lượng giảng dạy và đánh giá học sinh, sinh viên.

  2. Sinh viên và học sinh ngành hộ sinh: Hỗ trợ tự học, tự đánh giá kiến thức thông qua bộ câu hỏi TNKQ chuẩn hóa, giúp nâng cao hiệu quả học tập và chuẩn bị tốt cho các kỳ thi.

  3. Nhà quản lý giáo dục y tế: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng chính sách đổi mới kiểm tra đánh giá, chuẩn hóa chương trình đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế.

  4. Nhà nghiên cứu giáo dục và đào tạo nghề y tế: Tham khảo quy trình xây dựng, thử nghiệm và phân tích câu hỏi TNKQ, áp dụng cho các nghiên cứu phát triển công cụ đánh giá trong lĩnh vực giáo dục y tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nên sử dụng phương pháp trắc nghiệm khách quan thay vì tự luận?
    Phương pháp TNKQ giúp đánh giá khách quan, giảm thiểu sự chủ quan của người chấm, tiết kiệm thời gian chấm bài và bao phủ rộng nội dung môn học. Ví dụ, trong nghiên cứu, 86,25% câu hỏi TNKQ đạt chuẩn, cho thấy độ tin cậy cao so với tự luận.

  2. Bộ câu hỏi TNKQ được xây dựng dựa trên cơ sở nào?
    Bộ câu hỏi được xây dựng dựa trên khung chương trình đào tạo, đề cương chi tiết môn học Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, kết hợp ý kiến chuyên gia và khảo sát thực tế từ giảng viên, sinh viên ngành hộ sinh.

  3. Làm thế nào để đảm bảo tính tin cậy và giá trị của câu hỏi TNKQ?
    Thông qua phân tích độ khó, độ phân cách câu hỏi và lấy ý kiến chuyên gia, điều chỉnh câu hỏi phù hợp với mục tiêu học tập. Ví dụ, câu hỏi có độ khó nằm trong khoảng 0,25-0,75 và độ phân cách trên 0,3 được coi là đạt chuẩn.

  4. Có những hình thức câu hỏi TNKQ nào phù hợp với ngành y dược?
    Các hình thức gồm câu trả lời ngắn, câu hỏi hai lựa chọn, nhiều lựa chọn và ghép hợp. Trong đó, câu hỏi nhiều lựa chọn chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 55%) vì phù hợp với đánh giá tư duy phân tích và ra quyết định trong y khoa.

  5. Làm thế nào để áp dụng bộ câu hỏi TNKQ vào thực tế giảng dạy?
    Giảng viên có thể sử dụng bộ câu hỏi trong các kỳ kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ hoặc kiểm tra thường xuyên, kết hợp với phần mềm chấm điểm tự động để nâng cao hiệu quả và tính khách quan trong đánh giá.

Kết luận

  • Đã xây dựng thành công bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan gồm 332 câu đạt chuẩn, thử nghiệm trên 240 câu với 207 câu đạt yêu cầu về nội dung và hình thức.
  • Bộ câu hỏi có độ khó và độ phân cách phù hợp, giúp phân biệt tốt trình độ sinh viên và học sinh ngành hộ sinh.
  • Phương pháp TNKQ được đánh giá cao về tính khách quan, tiết kiệm thời gian và khả năng bao phủ nội dung rộng.
  • Đề xuất áp dụng bộ câu hỏi TNKQ trong kiểm tra đánh giá, đào tạo giảng viên và mở rộng ngân hàng câu hỏi cho các môn học khác.
  • Khuyến khích ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và chấm thi để nâng cao hiệu quả đào tạo ngành y tế.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị đào tạo ngành hộ sinh và điều dưỡng nên triển khai áp dụng bộ câu hỏi TNKQ đã xây dựng, đồng thời tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực biên soạn câu hỏi cho giảng viên. Để biết thêm chi tiết và nhận hỗ trợ kỹ thuật, vui lòng liên hệ với Ban đào tạo sau đại học Trường Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh.