Biểu Tượng Đá Trong Truyền Thuyết Dân Gian Việt Nam

LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Mục tiêu nghiên cứu

0.3. Đối tượng, phạm vi và nhiệm vụ nghiên cứu

0.4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

0.5. Đóng góp khoa học của luận án

0.6. Bố cục luận án

1. CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT BIỂU TƯỢNG VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Lý thuyết biểu tượng và nghiên cứu văn học dân gian từ lý thuyết biểu tượng

1.1.1. Lý thuyết biểu tượng

1.1.2. Nghiên cứu văn học dân gian từ lý thuyết biểu tượng

1.1.3. Các công trình nghiên cứu đá ở Việt Nam

1.1.4. Công trình về tín ngưỡng thờ đá

1.1.5. Công trình nghiên cứu Đá với tư cách biểu tượng

1.1.6. Công trình nghiên cứu motif Đá trong truyện kể dân gian Việt Nam (thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích)

1.1.7. Đánh giá tình hình nghiên cứu và hướng triển khai đề tài

1.1.7.1. Đánh giá tình hình nghiên cứu

1.1.7.2. Hướng triển khai đề tài

2. CHƯƠNG 2: BIỂU TƯỢNG ĐÁ VÀ HỆ THỐNG NGHĨA CỦA BIỂU TƯỢNG ĐÁ TRONG TRUYỀN THUYẾT DÂN GIAN VIỆT NAM

2.1. Biểu tượng đá và các lớp nghĩa của biểu tượng đá trong văn hóa thế giới và Việt Nam

2.2. Biểu tượng đá và các hướng tiếp cận biểu tượng đá ở Việt Nam

2.3. Các lớp nghĩa của biểu tượng đá trong văn hóa thế giới và Việt Nam qua các công trình nghiên cứu

2.4. Các lớp nghĩa tiêu biểu của biểu tượng đá trong truyền thuyết dân gian Việt Nam

2.4.1. Sự sống trong trạng thái tĩnh

2.4.2. Sự tái sinh trong ngưỡng vọng

2.4.3. Sự hiện diện của thần linh

2.4.4. Ý niệm chuyển vị

3. CHƯƠNG 3: CẤU TRÚC TRẦN THUẬT CỦA DẠNG TRUYỆN KỂ SỬ DỤNG BIỂU TƯỢNG ĐÁ TRONG TRUYỀN THUYẾT DÂN GIAN VIỆT NAM

3.1. Đá trong giấc mơ điềm báo của truyền thuyết dân gian Việt Nam

3.2. Đá là phần thưởng cho việc tu thân tích đức

3.3. Đá là hiện thân của nhân vật lịch sử trong giấc mơ điềm báo

3.4. Đá trong motif hiển linh của truyền thuyết dân gian Việt Nam

3.5. Đá và sự hiển linh của nhân thần

3.6. Đá và sự hiển linh của nhiên thần

3.7. Đá – thành tố cấu tạo nên không gian tâm linh

4. CHƯƠNG 4: BIỂU TƯỢNG ĐÁ TRONG TRUYỀN THUYẾT VÀ TÍN NGƯỠNG DÂN GIAN: NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP THAI DƯƠNG PHU NHÂN VÀ KỲ THẠCH PHU NHÂN

4.1. Văn bản và cấu trúc văn bản của truyền thuyết về Thai Dương phu nhân và Kỳ Thạch phu nhân

4.2. Truyền thuyết về Thai Dương phu nhân và Kỳ Thạch phu nhân nhìn từ văn bản

4.3. Truyền thuyết về Thai Dương phu nhân và Kỳ Thạch phu nhân nhìn từ cấu trúc văn bản

4.4. Biểu tượng đá trong truyền thuyết về Thai Dương phu nhân và Kỳ Thạch phu nhân trong mối quan hệ với tín ngưỡng dân gian Chăm

4.5. Tín ngưỡng thờ đá

4.6. Tín ngưỡng thờ Mẫu

4.7. Biểu tượng đá trong truyền thuyết về Thai Dương phu nhân và Kỳ Thạch phu nhân trong mối quan hệ với tục thờ đá tại đền Thai Dương phu nhân và miếu Kỳ Thạch phu nhân

4.7.1. Hình thức đá thờ

4.7.2. Hình thức thờ cúng

DANH MỤC CÁC BÀI BÁO KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Biểu tượng đá trong truyền thuyết dân gian Việt Nam

Biểu tượng đá trong truyền thuyết dân gian Việt Nam là một chủ đề nghiên cứu quan trọng, phản ánh sự gắn kết sâu sắc giữa con người và thiên nhiên. Đá không chỉ là vật chất mà còn mang ý nghĩa tâm linh, tín ngưỡng. Trong văn hóa dân gian, đá thường xuất hiện như một biểu tượng của sự bền vững, sức mạnh và sự tái sinh. Luận án tiến sĩ văn học này tập trung phân tích các lớp nghĩa của biểu tượng đá trong các truyền thuyết, từ đó làm rõ vai trò của nó trong việc xây dựng cấu trúc trần thuật và nghệ thuật kể chuyện.

1.1. Ý nghĩa biểu tượng đá trong văn hóa thế giới và Việt Nam

Biểu tượng đá trong văn hóa thế giới thường gắn liền với sự vĩnh cửu và sức mạnh siêu nhiên. Ở Việt Nam, đá còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện qua các truyền thuyết và tục thờ cúng. Đá được xem như một vật thiêng, kết nối con người với thần linh. Nghiên cứu văn học chỉ ra rằng, đá trong truyền thuyết thường xuất hiện trong các motif như giấc mơ điềm báo, sự hiển linh của nhân thần và nhiên thần. Điều này phản ánh sự đa dạng trong cách tiếp cận và giải mã biểu tượng đá.

1.2. Sự hiện diện của đá trong truyền thuyết dân gian

Trong truyền thuyết dân gian Việt Nam, đá thường xuất hiện như một yếu tố không thể thiếu trong cấu trúc trần thuật. Đá không chỉ là vật chất mà còn là biểu tượng của sự sống, sự tái sinh và sự hiện diện của thần linh. Văn học dân gian đã khai thác đá như một công cụ để truyền tải thông điệp về lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng. Qua đó, biểu tượng đá trở thành một phần không thể tách rời trong việc xây dựng nhân vật và cốt truyện.

II. Cấu trúc trần thuật và biểu tượng đá

Cấu trúc trần thuật trong các truyền thuyết sử dụng biểu tượng đá thường mang tính đa tầng, phản ánh sự phức tạp của các lớp nghĩa văn hóa và tín ngưỡng. Đá không chỉ là yếu tố vật chất mà còn là phương tiện để truyền tải thông điệp tâm linh. Luận án tiến sĩ văn học này phân tích cách đá được sử dụng trong các motif như giấc mơ điềm báo, sự hiển linh và không gian tâm linh, từ đó làm rõ vai trò của đá trong việc xây dựng cốt truyện và nhân vật.

2.1. Đá trong giấc mơ điềm báo

Trong truyền thuyết dân gian Việt Nam, đá thường xuất hiện trong các giấc mơ điềm báo, mang ý nghĩa tiên tri hoặc cảnh báo. Biểu tượng đá trong giấc mơ thường gắn liền với sự kiện lịch sử hoặc số phận của nhân vật. Điều này phản ánh niềm tin của người xưa vào sự linh thiêng của đá và khả năng kết nối với thế giới siêu nhiên. Nghiên cứu văn học chỉ ra rằng, đá trong giấc mơ điềm báo thường mang tính chất biểu tượng cao, thể hiện sự tương tác giữa con người và thần linh.

2.2. Đá và sự hiển linh của nhân thần

Biểu tượng đá còn được sử dụng để thể hiện sự hiển linh của nhân thần trong truyền thuyết dân gian. Đá thường xuất hiện như một phần của sự kiện thần kỳ, nơi nhân vật lịch sử hoặc thần linh hiện thân qua đá. Điều này phản ánh niềm tin vào sự linh thiêng của đá và khả năng kết nối với thế giới siêu nhiên. Văn hóa dân gian đã khai thác đá như một công cụ để truyền tải thông điệp về sự hiện diện của thần linh và sức mạnh siêu nhiên.

III. Biểu tượng đá và tín ngưỡng dân gian

Biểu tượng đá trong truyền thuyết dân gian Việt Nam có mối liên hệ mật thiết với tín ngưỡng dân gian, đặc biệt là tục thờ đá và tín ngưỡng thờ Mẫu. Luận án tiến sĩ văn học này tập trung phân tích mối quan hệ giữa đá trong truyền thuyết và tục thờ đá tại các di tích lịch sử. Qua đó, làm rõ sự tương tác giữa văn học và văn hóa dân gian, đồng thời khẳng định giá trị của biểu tượng đá trong việc bảo tồn di sản văn hóa.

3.1. Tín ngưỡng thờ đá trong văn hóa Việt Nam

Tín ngưỡng thờ đá là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian Việt Nam. Đá được xem như một vật thiêng, kết nối con người với thần linh. Nghiên cứu văn học chỉ ra rằng, tục thờ đá thường gắn liền với các di tích lịch sử và lễ hội dân gian. Điều này phản ánh niềm tin vào sự linh thiêng của đá và khả năng bảo vệ, che chở của nó. Biểu tượng đá trong tín ngưỡng thờ đá thường mang tính chất biểu tượng cao, thể hiện sự tương tác giữa con người và thần linh.

3.2. Biểu tượng đá trong truyền thuyết và tục thờ đá

Biểu tượng đá trong truyền thuyết dân gian có mối liên hệ mật thiết với tục thờ đá tại các di tích lịch sử. Luận án tiến sĩ văn học này phân tích cách đá được sử dụng trong truyền thuyết và tục thờ đá, từ đó làm rõ sự tương tác giữa văn học và văn hóa dân gian. Điều này phản ánh niềm tin vào sự linh thiêng của đá và khả năng kết nối với thế giới siêu nhiên. Di sản văn hóa được bảo tồn qua các truyền thuyết và tục thờ đá, khẳng định giá trị của biểu tượng đá trong việc duy trì bản sắc văn hóa.

Khám Phá Biểu Tượng Đá Trong Truyền Thuyết Dân Gian Việt Nam - Luận Án Tiến Sĩ Văn Học