Tổng quan nghiên cứu

Công tác mua sắm tập trung bằng nguồn ngân sách Nhà nước là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn công, giảm thiểu lãng phí và phòng chống tham nhũng trong quản lý tài sản công. Tại thành phố Hải Phòng, từ năm 2017 đến 2018, Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng được giao nhiệm vụ thực hiện mua sắm tập trung tài sản Nhà nước cho các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn. Trong giai đoạn này, tổng giá trị mua sắm tập trung đạt khoảng 23.000 triệu đồng năm 2018, giảm 37,56% so với năm 2017, đồng thời tiết kiệm được tổng cộng 837,5 triệu đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm trung bình khoảng 2,56% năm 2017 và 0,34% năm 2018.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng công tác mua sắm tập trung tại Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng, từ đó đề xuất các biện pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả công tác này trong giai đoạn 2019-2023. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động mua sắm tập trung trong hai năm 2017-2018, với các biện pháp đề xuất hướng tới cải thiện quy trình, nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện môi trường pháp lý.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng vốn Nhà nước, đồng thời hỗ trợ phát triển thị trường hàng hóa, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước thông qua việc tạo ra các đơn hàng lớn, ổn định. Kết quả nghiên cứu cũng giúp các cơ quan quản lý có cơ sở để hoàn thiện chính sách, quy trình mua sắm tập trung, góp phần tiết kiệm ngân sách và nâng cao tính minh bạch trong hoạt động mua sắm công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý công và lý thuyết về mua sắm tập trung trong khu vực công. Lý thuyết quản lý công nhấn mạnh vai trò của việc tổ chức, điều hành các hoạt động mua sắm nhằm đảm bảo hiệu quả, minh bạch và tiết kiệm nguồn lực công. Lý thuyết mua sắm tập trung tập trung vào mô hình tổ chức mua sắm tập trung, so sánh với mô hình mua sắm phân tán, làm rõ các khái niệm như đơn vị mua sắm tập trung, thỏa thuận khung, hợp đồng mua sắm trực tiếp, danh mục tài sản mua sắm tập trung và quy trình thực hiện mua sắm.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Mua sắm tập trung: Phương thức mua sắm tài sản Nhà nước thông qua đơn vị mua sắm tập trung nhằm giảm chi phí, thời gian và tăng tính chuyên nghiệp.
  • Thỏa thuận khung: Hình thức ký kết giữa đơn vị mua sắm tập trung và nhà thầu để tạo điều kiện cho các đơn vị sử dụng tài sản ký hợp đồng mua sắm trực tiếp.
  • Danh mục tài sản mua sắm tập trung: Các loại tài sản được quy định phải thực hiện mua sắm tập trung theo quy định của Nhà nước.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng kết hợp định tính. Nguồn dữ liệu chính là số liệu thứ cấp thu thập từ báo cáo, thống kê của Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng giai đoạn 2017-2018, bao gồm các bảng biểu về giá trị đăng ký, dự toán, thực tế mua sắm và tỷ lệ tiết kiệm. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các đơn vị đầu mối và đơn vị trực tiếp sử dụng tài sản tham gia mua sắm tập trung trong hai năm này.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm giữa các năm, phân tích tổng hợp để đánh giá thực trạng và xác định các hạn chế. Ngoài ra, phương pháp phân tích SWOT được áp dụng để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác mua sắm tập trung. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến 2019, với việc thu thập và xử lý số liệu diễn ra chủ yếu trong năm 2018.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả tiết kiệm chi phí: Trong giai đoạn 2017-2018, tổng số tiền tiết kiệm được do mua sắm tập trung tại Quỹ đạt khoảng 837,5 triệu đồng. Tỷ lệ tiết kiệm so với dự toán là 2,56% năm 2017 và giảm còn 0,34% năm 2018, cho thấy hiệu quả tiết kiệm có xu hướng giảm nhưng vẫn duy trì được mức tiết kiệm đáng kể.

  2. Giảm số lượng đơn vị tham gia và giá trị mua sắm: Năm 2018, số lượng đơn vị đăng ký nhu cầu mua sắm giảm 39,31% so với năm 2017, tương ứng giảm 10.400 triệu đồng về giá trị đăng ký. Thực tế mua sắm cũng giảm 37,56%, cho thấy sự sụt giảm đáng kể trong hoạt động mua sắm tập trung.

  3. Tuân thủ quy trình và pháp luật: Quỹ thực hiện đầy đủ các bước trong quy trình mua sắm tập trung, từ tổng hợp nhu cầu, lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đấu thầu rộng rãi đến ký kết thỏa thuận khung và hợp đồng mua sắm. Việc thuê tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp giúp đảm bảo tính minh bạch và chuyên nghiệp trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

  4. Hạn chế về nhân sự và năng lực: Đội ngũ cán bộ thực hiện mua sắm tập trung chủ yếu làm kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn sâu về đấu thầu và quản lý mua sắm, dẫn đến khó khăn trong việc lập hồ sơ mời thầu, thẩm định và xử lý các tình huống phát sinh.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mua sắm tập trung tại Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng đã đạt được những thành tựu nhất định trong việc tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công. Việc giảm đầu mối tổ chức mua sắm giúp tiết kiệm nhân lực và chi phí, đồng thời tạo điều kiện cho các cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, kiểm soát hoạt động mua sắm, góp phần phòng chống tham nhũng.

Tuy nhiên, sự giảm sút về số lượng đơn vị tham gia và giá trị mua sắm năm 2018 so với năm 2017 phản ánh những khó khăn trong việc duy trì và mở rộng phạm vi mua sắm tập trung. Nguyên nhân chủ yếu là do hạn chế về năng lực cán bộ, nhận thức chưa đầy đủ của các đơn vị đầu mối và khó khăn trong việc bố trí nguồn kinh phí kịp thời.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành quản lý kinh tế công, việc thuê tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp là một giải pháp hiệu quả để khắc phục hạn chế về năng lực nội bộ, đồng thời nâng cao tính minh bạch và chuyên nghiệp trong đấu thầu. Tuy nhiên, để phát huy tối đa lợi ích của mua sắm tập trung, cần có sự đầu tư bài bản hơn về đào tạo cán bộ và hoàn thiện môi trường pháp lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện sự biến động giá trị đăng ký, dự toán và thực tế mua sắm theo từng năm, cùng bảng tổng hợp tỷ lệ tiết kiệm chi phí theo từng đơn vị đầu mối, giúp minh họa rõ nét hiệu quả và hạn chế của công tác mua sắm tập trung.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch và phân bổ dự toán ngân sách
    Đề nghị các cơ quan quản lý ngân sách phối hợp chặt chẽ với Quỹ để đảm bảo dự toán mua sắm tập trung được phân bổ kịp thời, đầy đủ, tránh tình trạng đơn vị sử dụng tài sản không có kinh phí thanh toán. Thời gian thực hiện: ngay trong các kỳ phân bổ ngân sách hàng năm. Chủ thể thực hiện: Sở Tài chính, UBND thành phố.

  2. Nâng cao năng lực và chuyên môn cho cán bộ mua sắm tập trung
    Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về đấu thầu, quản lý mua sắm công cho cán bộ Quỹ và các đơn vị đầu mối nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng xử lý tình huống. Thời gian thực hiện: trong giai đoạn 2019-2021. Chủ thể thực hiện: Trường Đại học Hải Phòng phối hợp với Quỹ.

  3. Hoàn thiện quy trình đấu thầu và tổ chức thực hiện mua sắm tập trung
    Rà soát, cập nhật quy trình mua sắm tập trung theo hướng đơn giản hóa thủ tục, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, đấu thầu và công khai minh bạch thông tin. Thời gian thực hiện: 2019-2020. Chủ thể thực hiện: Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng, Sở Kế hoạch và Đầu tư.

  4. Tăng cường phối hợp liên ngành và hoàn thiện môi trường pháp lý
    Đẩy mạnh sự phối hợp giữa các cơ quan tài chính, kho bạc, đơn vị mua sắm tập trung và các đơn vị sử dụng tài sản để giải quyết kịp thời các vướng mắc trong thanh toán, quyết toán. Đồng thời đề xuất hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đến mua sắm tập trung. Thời gian thực hiện: 2019-2023. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, các sở ngành liên quan.

  5. Khuyến khích phát triển thị trường cung cấp hàng hóa trong nước
    Tạo điều kiện ưu tiên cho các doanh nghiệp trong nước tham gia đấu thầu mua sắm tập trung, qua đó thúc đẩy phát triển sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí mua sắm. Thời gian thực hiện: liên tục trong giai đoạn 2019-2023. Chủ thể thực hiện: Quỹ, Sở Công Thương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và nhân viên các đơn vị mua sắm tập trung
    Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, pháp luật và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác mua sắm tập trung, từ đó thực hiện nhiệm vụ hiệu quả hơn.

  2. Lãnh đạo các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập
    Cung cấp thông tin về lợi ích và hạn chế của mua sắm tập trung, giúp lãnh đạo có cơ sở để phối hợp, hỗ trợ và giám sát công tác mua sắm tại đơn vị mình.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước
    Hỗ trợ trong việc xây dựng, hoàn thiện chính sách, quy định pháp luật về mua sắm công, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý công
    Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn về mô hình mua sắm tập trung, phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực quản lý kinh tế công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mua sắm tập trung là gì và có lợi ích gì?
    Mua sắm tập trung là phương thức mua sắm tài sản Nhà nước thông qua một đơn vị đầu mối để tổ chức đấu thầu, nhằm tiết kiệm chi phí, thời gian và tăng tính minh bạch. Ví dụ, tại Hải Phòng, mua sắm tập trung giúp tiết kiệm khoảng 2,5% chi phí so với mua sắm phân tán.

  2. Quy trình mua sắm tập trung được thực hiện như thế nào?
    Quy trình gồm tổng hợp nhu cầu, lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đấu thầu rộng rãi, ký thỏa thuận khung hoặc hợp đồng trực tiếp, bàn giao và thanh toán. Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng đã thực hiện đầy đủ các bước này trong giai đoạn 2017-2018.

  3. Những khó khăn chính trong công tác mua sắm tập trung là gì?
    Khó khăn gồm năng lực cán bộ hạn chế, nguồn kinh phí chưa kịp thời, nhận thức chưa đầy đủ của các đơn vị đầu mối và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác mua sắm tập trung?
    Cần đào tạo chuyên môn cho cán bộ, hoàn thiện quy trình, tăng cường phối hợp liên ngành và đảm bảo nguồn kinh phí đầy đủ, kịp thời. Việc thuê tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp cũng là giải pháp hiệu quả.

  5. Mua sắm tập trung có ảnh hưởng thế nào đến doanh nghiệp trong nước?
    Mua sắm tập trung tạo ra các đơn hàng lớn, ổn định, giúp doanh nghiệp trong nước mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Kết luận

  • Mua sắm tập trung tại Quỹ Đầu tư và Phát triển đất Hải Phòng đã góp phần tiết kiệm chi phí khoảng 837,5 triệu đồng trong giai đoạn 2017-2018, với tỷ lệ tiết kiệm trung bình trên 2%.
  • Quy trình mua sắm được thực hiện đầy đủ, minh bạch, tuân thủ pháp luật, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài sản công.
  • Hạn chế chính là năng lực cán bộ còn yếu, nguồn kinh phí chưa ổn định và sự phối hợp giữa các đơn vị chưa chặt chẽ.
  • Các biện pháp hoàn thiện bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình, đảm bảo nguồn kinh phí và tăng cường phối hợp liên ngành.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể cho giai đoạn 2019-2023 nhằm nâng cao hiệu quả công tác mua sắm tập trung, góp phần tiết kiệm ngân sách và phát triển kinh tế địa phương.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả, các cơ quan liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời đẩy mạnh công tác đào tạo và hoàn thiện môi trường pháp lý. Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả công tác mua sắm công tại địa phương và đơn vị mình.