Biến Động Thị Trường và Sự Truyền Dẫn Lãi Suất Bán Lẻ Tại Việt Nam

• Tác giả: Phạm Thị Hồng Trúc
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Ngọc Trang
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân Hàng
• Đề tài: Biến Động Thị Trường và Sự Truyền Dẫn Lãi Suất Bán Lẻ Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: LỜI MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.6. Kết cấu luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
• 2.1. Lãi suất và sự truyền dẫn lãi suất
• 2.2. Sự truyền dẫn lãi suất theo trường phái kinh tế học Keynes
• 2.3. Tính cứng nhắc của truyền dẫn lãi suất
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Giới thiệu về kiểm định ngưỡng đồng liên kết
• 3.2. Giới thiệu mô hình EC-EGARCH (1, 1) –M
• 3.3. Kiểm định kỹ thuật của mô hình EC-EGARCH (1, 1) –M
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Phân tích thống kê mô tả
• 4.2. Kiểm định sự tương quan và đa cộng tuyến
• 4.3. Kết quả thực nghiệm
• 4.3.1. Kiểm định nghiệm đơn vị (kiểm tra tính dừng của chuỗi dữ liệu)
• 4.3.2. Kiểm định quan hệ hồi quy dài hạn
• 4.3.3. Kiểm định đồng liên kết
• 4.3.4. Kiểm định sự biến động nhiễu mô hình hồi quy
• 4.3.5. Kiểm định mô hình EC-EGARCH (1,1)-M bất cân xứng
• 4.4. Tóm tắt kết quả thực nghiệm
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN
• 5.1. Những kết luận chính
• 5.2. Đóng góp của đề tài
• 5.2.1. Đối với NHNN
• 5.2.2. Đối với các NHTM
• 5.3. Hạn chế và khuyến nghị hướng nghiên cứu tiếp theo
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Biến Động Thị Trường và Lãi Suất Bán Lẻ

Nền kinh tế luôn chịu ảnh hưởng từ các sự kiện trong và ngoài nước. Việt Nam đã trải qua nhiều sự kiện như gia nhập WTO, TPP và các biến động về lạm phát. Chính phủ cần chính sách vĩ mô để điều tiết nền kinh tế. Ví dụ, NHNN giảm trần lãi suất tiền gửi USD để ngăn chặn găm giữ ngoại tệ. Điều này cho thấy lãi suất là công cụ quan trọng. Nó tác động đến quyết định tiết kiệm, tiêu dùng, đầu tư của người dân và doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và lạm phát. Việc tìm ra chính sách lãi suất phù hợp là vai trò của Ngân hàng Nhà Nước (NHNN). Chính sách lãi suất cần điều chỉnh phù hợp với tình hình kinh tế. Câu hỏi đặt ra là sự thay đổi chính sách lãi suất của NHNN ảnh hưởng như thế nào đến thị trường?

1.1. Tầm quan trọng của chính sách tiền tệ và lãi suất

Theo Mishkin (1996), chính sách tiền tệ có vai trò quan trọng trong ổn định tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát. Ngân hàng trung ương (NHTW) thường tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát do tăng trưởng nóng. Muốn thành công, cần đánh giá chính xác thời gian và độ trễ của chính sách. Điều này đòi hỏi hiểu rõ cơ chế truyền dẫn chính sách tiền tệ. Theo Mishkin, kênh truyền dẫn quan trọng nhất là kênh lãi suất, là kênh truyền dẫn truyền thống theo trường phái kinh tế học Keynes.

1.2. Sự cần thiết của nghiên cứu về truyền dẫn lãi suất ở Việt Nam

Nghiên cứu truyền dẫn lãi suất ở Việt Nam rất quan trọng để đánh giá hiệu quả chính sách tiền tệ, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập tài chính quốc tế. Hiện tại, nhiều nghiên cứu sử dụng mô hình tuyến tính, bỏ qua các yếu tố phi tuyến như cơ cấu thị trường hoặc bất cân xứng thông tin. Điều này có thể dẫn đến sai lệch. Do đó, cần sử dụng các mô hình phi tuyến tính để nghiên cứu chính xác hơn.

II. Thách Thức Truyền Dẫn Lãi Suất và Biến Động Thị Trường

Trong chu kỳ kinh doanh, khi các ngân hàng trung ương điều chỉnh chính sách tiền tệ (lãi suất điều hành), lãi suất thị trường tiền tệ (ví dụ, lãi suất liên ngân hàng) sẽ bị ảnh hưởng. Các NHTM sẽ chuyển những chi phí phát sinh vào lãi suất bán lẻ (lãi suất huy động, lãi suất cho vay). Quá trình này gọi là truyền dẫn lãi suất. Truyền dẫn hoàn toàn xảy ra khi NHTM chuyển toàn bộ chi phí cho khách hàng. Thực tế, do yếu tố pháp lý, chính sách tài chính, NHTM chỉ truyền dẫn một phần chi phí, gọi là truyền dẫn không hoàn toàn. Nếu tỷ lệ truyền dẫn lớn hơn 1, gọi là truyền dẫn quá mức. Dù loại truyền dẫn nào, vẫn tồn tại mối quan hệ cân bằng dài hạn giữa các loại lãi suất, đảm bảo hiệu quả chính sách tiền tệ. Tốc độ, mức độ và tỷ lệ tăng/giảm phụ thuộc vào chính sách kinh tế, quy định và bất cân xứng thông tin.

2.1. Tính chất truyền dẫn và lãi suất thị trường

Tốc độ, mức độ và tỷ lệ tăng/giảm của sự truyền dẫn giữa lãi suất thị trường tiền tệ và lãi suất bán lẻ phụ thuộc vào các chính sách kinh tế và các quy định của nền kinh tế. Ngoài ra, sự bất cân xứng thông tin liên quan đến thị trường cũng sẽ dẫn đến một cơ chế truyền dẫn bất cân xứng. Khi lãi suất không phải là đường cân bằng dài hạn và nó đang trong quá tr nh điều chỉnh ngắn hạn, với mỗi điều kiện thị trường hoặc thông tin thị trường khác nhau, nếu tốc độ điều chỉnh khác nhau thì thông số tăng/giảm lãi suất và thông số truyền dẫn là khác nhau, đây gọi là cơ chế truyền dẫn bất cân xứng.

2.2. Tầm quan trọng của nghiên cứu truyền dẫn lãi suất

Có thể khẳng định vai trò và tầm quan trọng của truyền dẫn lãi suất. Cơ chế truyền dẫn lãi suất là một trong những nhân tố quyết định để các ngân hàng trung ương đạt được mục tiêu chính sách tiền tệ. Chủ đề này được sự quan tâm của các nhà hoạch định chính sách và giới nghiên cứu hàn lâm. Các yếu tố như cạnh tranh giữa các ngân hàng, mức độ vốn của hệ thống ngân hàng, và biến động lãi suất, tất cả đóng góp vào sự đa dạng của tốc độ và biên độ truyền dẫn lãi suất.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Truyền Dẫn Lãi Suất Bán Lẻ Hiệu Quả

Luận văn sử dụng mô hình tự hồi quy ngưỡng bất cân xứng (TAR), mô hình tự hồi quy ngưỡng động lượng (MTAR) và mô hình hiệu chỉnh sai số EGARCH tích hợp trung bình (EC-EGARCH-M) để nghiên cứu về cơ chế truyền dẫn lãi suất ở Việt Nam. Các mô hình tuyến tính không tính đến các yếu tố phi tuyến, chẳng hạn như cơ cấu thị trường hoặc bất cân xứng thông tin thị trường. Mô hình đồng liên kết tuyến tính và ECM không xem xét điều chỉnh bất cân xứng của lãi suất. Mô hình ECM truyền thống bỏ qua ảnh hưởng từ rủi ro lãi suất, vì thế mô hình có thể giải thích không chính xác quá tr nh điều chỉnh của lãi suất trong ngắn hạn.

3.1. Ưu điểm của mô hình TAR và MTAR trong nghiên cứu Truyền Dẫn Lãi Suất

Bài luận văn này sử dụng mô hình tự hồi quy ngưỡng bất cân xứng (The Asymmetric Threshold Autoregression Model – TAR), mô h nh tự hồi quy ngưỡng động lượng (The Momentum Threshold Auto-Regression Model – MTAR) và mô hình hiệu chỉnh sai số EGARCH tích hợp trung bình (The Error-Correction EGARCH in Mean model - EC-EGARCH-M) để nghiên cứu về cơ chế truyền dẫn lãi suất ở Việt Nam.

3.2. Cách thức thực hiện truyền dẫn lãi suất theo mô hình này

Dùng mô hình TAR và MTAR được đề xuất bởi Enders và Siklós (2001): để điều tra cơ chế truyền dẫn lãi suất từ lãi suất thị trường tiền tệ đến lãi suất bán lẻ và sự tồn tại sự bất cân xứng của cơ chế này tại Việt Nam. Đưa các biến động ngoại sinh của lãi suất vào mô hình, tác giả thêm giới hạn hiệu chỉnh sai số vào phương trình trung bình có điều kiện để thiết lập mô hình EC-EGARCH-M: để xem xét tác động của biến động lãi suất và hiệu ứng đòn bẩy trong quá trình truyền dẫn lãi suất tại Việt Nam.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Biến Động Thị Trường

Bài luận văn này được thực hiện với mục tiêu nghiên cứu là xem xét cơ chế truyền dẫn lãi suất từ lãi suất thị trường đến lãi suất huy động và lãi suất cho vay như thế nào. Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trên, ba câu hỏi nghiên cứu được đặt ra: (1) Mức độ truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất tiền gửi và cho vay tại Việt Nam như thế nào? (2) Mối liên hệ đồng liên kết giữa lãi suất thị trường và lãi suất bán lẻ là cân xứng hay bất cân xứng? (3) Tác động của biến động lãi suất thị trường đến lãi suất bán lẻ như thế nào?

4.1. Mục tiêu nghiên cứu

Bài luận văn này được thực hiện với mục tiêu nghiên cứu là xem xét cơ chế truyền dẫn lãi suất từ lãi suất thị trường đến lãi suất huy động và lãi suất cho vay như thế nào.

4.2. Câu hỏi nghiên cứu

(1) Mức độ truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất tiền gửi và cho vay tại Việt Nam như thế nào? (2) Mối liên hệ đồng liên kết giữa lãi suất thị trường và lãi suất bán lẻ là cân xứng hay bất cân xứng? (3) Tác động của biến động lãi suất thị trường đến lãi suất bán lẻ như thế nào?

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Dự Báo Lãi Suất Cho Nhà Đầu Tư

Bài sử dụng dữ liệu chuỗi theo thời gian từ tháng 01/2005 đến tháng 12/2014, dữ liệu lấy theo hàng tháng, tổng cộng có 120 mẫu quan sát. Về không gian, bài luận văn sử dụng dữ liệu lãi suất tại Việt Nam gồm có: Lãi suất thị trường: là lãi suất liên ngân hàng VNĐ kỳ hạn 3 tháng. Lãi suất bán lẻ: gồm lãi suất tiền gửi VNĐ kỳ hạn 3 tháng và lãi suất cho vay VNĐ kỳ hạn dưới 12 tháng của trung bình bốn NHTM cổ phần có vốn chi phối của Nhà nước (Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng Công thương Việt Nam và Ngân hàng Phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam).

5.1. Dữ liệu nghiên cứu về chuỗi thời gian

Bài sử dụng dữ liệu chuỗi theo thời gian từ tháng 01/2005 đến tháng 12/2014, dữ liệu lấy theo hàng tháng, tổng cộng có 120 mẫu quan sát.

5.2. Dữ liệu không gian gồm lãi suất thị trường và lãi suất bán lẻ

Về không gian: Bài luận văn sử dụng dữ liệu lãi suất tại Việt Nam gồm có: Lãi suất thị trường: là lãi suất liên ngân hàng VNĐ kỳ hạn 3 tháng. Lãi suất bán lẻ: gồm lãi suất tiền gửi VNĐ kỳ hạn 3 tháng và lãi suất cho vay VNĐ kỳ hạn dưới 12 tháng của trung bình bốn NHTM cổ phần có vốn chi phối của Nhà nước (Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, Ngân hàng Công thương Việt Nam và Ngân hàng Phát triển nông nghiệp và nông thôn Việt Nam).

VI. Kết Luận Truyền Dẫn Lãi Suất và Chính Sách Tiền Tệ

Với kết quả nghiên cứu đạt được, luận văn “Biến động thị trường và sự truyền dẫn lãi suất bán lẻ ở Việt Nam” có ý nghĩa khoa học sau: Góp phần làm cơ sở lý thuyết và thực tiễn trong nghiên cứu về sự truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ khi thị trường biến động tại Việt Nam. Đề xuất mô hình và phương pháp nghiên cứu khi thực hiện nghiên cứu ở Việt Nam về sự truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ khi thị trường biến động. Luận văn với đề tài “Biến động thị trường và sự truyền dẫn lãi suất bán lẻ ở Việt Nam” khi đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra sẽ có một đóng góp sau: Giúp các nhà đầu tư cần đi vay hoặc cho vay trên thị trường hiểu rõ các chi phí và doanh thu liên quan đến vốn, từ đó lên phương án hoạch định tài chính được chính xác hơn. Giúp NHTW hoạch định và thực thi chính sách tiền tệ hiệu quả hơn khi để ý đến những tác động của vấn đề thông tin thị trường và định giá chúng.

6.1. Ý nghĩa khoa học của việc truyền dẫn lãi suất

Với kết quả nghiên cứu đạt được, luận văn “Biến động thị trường và sự truyền dẫn lãi suất bán lẻ ở Việt Nam” có ý nghĩa khoa học sau: Góp phần làm cơ sở lý thuyết và thực tiễn trong nghiên cứu về sự truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ khi thị trường biến động tại Việt Nam. Đề xuất mô hình và phương pháp nghiên cứu khi thực hiện nghiên cứu ở Việt Nam về sự truyền dẫn từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ khi thị trường biến động.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn của truyền dẫn lãi suất

Luận văn với đề tài “Biến động thị trường và sự truyền dẫn lãi suất bán lẻ ở Việt Nam” khi đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã đặt ra sẽ có một đóng góp sau: Giúp các nhà đầu tư cần đi vay hoặc cho vay trên thị trường hiểu rõ các chi phí và doanh thu liên quan đến vốn, từ đó lên phương án hoạch định tài chính được chính xác hơn. Giúp NHTW hoạch định và thực thi chính sách tiền tệ hiệu quả hơn khi để ý đến những tác động của vấn đề thông tin thị trường và định giá chúng.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ tháng 01/2005 đến tháng 12/2014, thị trường tài chính Việt Nam đã trải qua nhiều biến động quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ chế truyền dẫn lãi suất bán lẻ. Lãi suất liên ngân hàng kỳ hạn 3 tháng, lãi suất tiền gửi kỳ hạn 3 tháng và lãi suất cho vay kỳ hạn dưới 12 tháng của bốn ngân hàng thương mại cổ phần có vốn chi phối của Nhà nước là các biến số chủ đạo được nghiên cứu với tổng cộng 120 quan sát. Mức trung bình của lãi suất tiền gửi là khoảng 9,15%, lãi suất thị trường khoảng 9,07%, và lãi suất cho vay khoảng 12,18%, cho thấy sự chênh lệch rõ rệt giữa các loại lãi suất này.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào cơ chế truyền dẫn lãi suất từ lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ, đặc biệt là mức độ truyền dẫn, tính cân xứng hay bất cân xứng trong mối quan hệ đồng liên kết, cũng như tác động của biến động lãi suất thị trường đến lãi suất bán lẻ. Mục tiêu cụ thể là xác định mức độ truyền dẫn, kiểm định tính bất cân xứng trong cơ chế truyền dẫn và đánh giá ảnh hưởng của biến động lãi suất thị trường đến quá trình điều chỉnh lãi suất bán lẻ tại Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu chuỗi thời gian hàng tháng trong vòng 10 năm, tập trung vào các ngân hàng thương mại lớn có vốn nhà nước chi phối, nhằm phản ánh chính xác cơ chế truyền dẫn trong bối cảnh thị trường Việt Nam.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, giúp nâng cao hiệu quả điều hành chính sách thông qua công cụ lãi suất, đồng thời hỗ trợ các nhà đầu tư và doanh nghiệp trong việc hoạch định tài chính dựa trên sự hiểu biết về cơ chế truyền dẫn lãi suất trong thực tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết truyền dẫn lãi suất theo trường phái kinh tế học Keynes và lý thuyết về tính cứng nhắc và bất cân xứng trong điều chỉnh lãi suất. Theo Mishkin (1996), kênh truyền dẫn lãi suất là kênh quan trọng nhất trong chính sách tiền tệ, tác động đến chi phí vốn và tổng cầu nền kinh tế. Tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất được giải thích bởi các chi phí thực đơn, chi phí chuyển đổi và phản ứng bất lợi của khách hàng, dẫn đến sự điều chỉnh lãi suất bán lẻ không đồng đều khi lãi suất thị trường biến động. Ngoài ra, các yếu tố như tính minh bạch của chính sách tiền tệ, mức độ cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng và cấu trúc tài chính ngân hàng cũng ảnh hưởng đến cơ chế truyền dẫn lãi suất.

Ba khái niệm chính được sử dụng gồm: đồng liên kết bất cân xứng giữa các chuỗi lãi suất, tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất bán lẻ, và sự biến động bất cân xứng trong phương sai có điều kiện của lãi suất. Các mô hình nghiên cứu bao gồm mô hình tự hồi quy ngưỡng bất cân xứng (TAR), mô hình tự hồi quy ngưỡng động lượng (MTAR) và mô hình hiệu chỉnh sai số EGARCH tích hợp trung bình (EC-EGARCH (1,1)-M).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu sử dụng là chuỗi thời gian hàng tháng từ tháng 01/2005 đến tháng 12/2014, gồm ba biến lãi suất: lãi suất liên ngân hàng VNĐ kỳ hạn 3 tháng (lãi suất thị trường), lãi suất tiền gửi VNĐ kỳ hạn 3 tháng và lãi suất cho vay VNĐ kỳ hạn dưới 12 tháng của bốn ngân hàng thương mại cổ phần có vốn nhà nước chi phối. Cỡ mẫu gồm 120 quan sát.

Phương pháp phân tích gồm các bước: kiểm định tính dừng của chuỗi dữ liệu bằng kiểm định Augmented Dickey–Fuller (ADF) và Phillips–Perron (PP); kiểm định đồng liên kết bất cân xứng bằng mô hình TAR và MTAR theo Enders và Siklós (2001); ước lượng mô hình EC-EGARCH (1,1)-M để phân tích tác động của biến động lãi suất thị trường đến lãi suất bán lẻ, đồng thời kiểm tra tính cứng nhắc và sự điều chỉnh bất cân xứng trong ngắn hạn. Quá trình nghiên cứu được thực hiện độc lập với phần mềm kinh tế lượng Eviews, đảm bảo tính chính xác và khách quan của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mối quan hệ đồng liên kết bất cân xứng tồn tại giữa các biến lãi suất: Kết quả kiểm định TAR và MTAR cho thấy mối quan hệ đồng liên kết dài hạn giữa lãi suất thị trường và lãi suất bán lẻ là bất cân xứng, phản ánh sự khác biệt trong tốc độ và mức độ điều chỉnh lãi suất khi lãi suất thị trường biến động.

2. Mức độ truyền dẫn không hoàn toàn: Tham số truyền dẫn lãi suất tiền gửi và lãi suất cho vay lần lượt khoảng 80-90% và 70-80%, cho thấy các ngân hàng thương mại không chuyển toàn bộ biến động lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ. Điều này phản ánh sự truyền dẫn không hoàn toàn, phù hợp với thực tế chính sách tiền tệ và cấu trúc tài chính tại Việt Nam.

3. Tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất bán lẻ: Mô hình EC-EGARCH (1,1)-M cho thấy tồn tại tính cứng nhắc trong việc điều chỉnh giảm lãi suất tiền gửi và điều chỉnh tăng lãi suất cho vay, ủng hộ giả thuyết phản ứng bất lợi của khách hàng. Tốc độ điều chỉnh lãi suất bán lẻ không đồng đều giữa các chiều tăng và giảm.

4. Tác động bất cân xứng của biến động lãi suất: Phân tích phương sai có điều kiện cho thấy sự biến động lãi suất tiền gửi có tác động bất cân xứng lên quá trình điều chỉnh lãi suất bán lẻ, tuy nhiên không phát hiện hiệu ứng đòn bẩy trong phương sai có điều kiện của biến lãi suất tại Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự truyền dẫn không hoàn toàn và bất cân xứng có thể được giải thích bởi các yếu tố như chi phí chuyển đổi cao, chi phí thực đơn, và sự cạnh tranh không hoàn hảo trong hệ thống ngân hàng Việt Nam. So với các nghiên cứu quốc tế, mức độ truyền dẫn tại Việt Nam tương đối thấp hơn, phản ánh đặc thù của nền kinh tế đang phát triển và các ràng buộc về chính sách tiền tệ. Việc tồn tại tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất cũng phù hợp với giả thuyết phản ứng bất lợi của khách hàng, khi ngân hàng thận trọng trong việc giảm lãi suất tiền gửi để tránh rủi ro rút vốn trước hạn và tăng lãi suất cho vay để bù đắp chi phí vốn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ diễn biến lãi suất trong giai đoạn nghiên cứu, bảng thống kê mô tả và ma trận tương quan thể hiện mối quan hệ giữa các biến. Bảng kết quả kiểm định đồng liên kết và mô hình EC-EGARCH (1,1)-M minh họa rõ ràng các phát hiện về tính bất cân xứng và cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường minh bạch chính sách tiền tệ: Ngân hàng Nhà nước cần nâng cao tính minh bạch trong việc công bố các quyết định và dự báo chính sách tiền tệ nhằm giảm biến động lãi suất thị trường, từ đó tăng hiệu quả truyền dẫn lãi suất bán lẻ. Thời gian thực hiện: trong vòng 1-2 năm.

2. Khuyến khích cạnh tranh lành mạnh trong hệ thống ngân hàng: Chính phủ và cơ quan quản lý nên thúc đẩy cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại, đặc biệt là các ngân hàng có vốn nhà nước chi phối, nhằm giảm tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất và nâng cao mức độ truyền dẫn. Thời gian thực hiện: 3-5 năm.

3. Giảm chi phí chuyển đổi và chi phí thực đơn cho ngân hàng: Các biện pháp hỗ trợ kỹ thuật và công nghệ thông tin giúp ngân hàng giảm chi phí điều chỉnh lãi suất, từ đó tăng tốc độ phản ứng với biến động thị trường. Chủ thể thực hiện: Ngân hàng Nhà nước phối hợp với các ngân hàng thương mại. Thời gian: 2-3 năm.

4. Xây dựng cơ chế giám sát và điều tiết linh hoạt: Thiết lập các công cụ giám sát nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các hiện tượng cấu kết giá cả hoặc phản ứng bất lợi của khách hàng, đảm bảo sự điều chỉnh lãi suất bán lẻ diễn ra công bằng và hiệu quả. Thời gian: liên tục và thường xuyên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách tiền tệ: Luận văn cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế và điều chỉnh chính sách lãi suất phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam, giúp nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ.

2. Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại: Giúp hiểu rõ cơ chế truyền dẫn lãi suất, từ đó cải thiện chiến lược điều chỉnh lãi suất huy động và cho vay, giảm thiểu rủi ro và tăng cường cạnh tranh.

3. Các nhà đầu tư và doanh nghiệp: Cung cấp thông tin về xu hướng biến động lãi suất và tác động của chính sách tiền tệ đến chi phí vốn, hỗ trợ hoạch định tài chính và quản lý rủi ro hiệu quả hơn.

4. Giảng viên và nghiên cứu sinh ngành Tài chính - Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về cơ chế truyền dẫn lãi suất, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam và các nền kinh tế đang phát triển.

Câu hỏi thường gặp

1. Sự truyền dẫn lãi suất là gì và tại sao nó quan trọng?
   Sự truyền dẫn lãi suất là quá trình biến động lãi suất thị trường ảnh hưởng đến lãi suất bán lẻ của ngân hàng. Đây là kênh quan trọng để chính sách tiền tệ tác động đến nền kinh tế, ảnh hưởng đến đầu tư, tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế.

2. Tại sao sự truyền dẫn lãi suất ở Việt Nam không hoàn toàn?
   Nguyên nhân chính là do chi phí chuyển đổi cao, cấu trúc tài chính ngân hàng còn phụ thuộc nhiều vào vốn nước ngoài, và các ràng buộc chính sách khiến ngân hàng không thể chuyển toàn bộ biến động lãi suất thị trường sang lãi suất bán lẻ ngay lập tức.

3. Tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất có ý nghĩa gì?
   Tính cứng nhắc thể hiện sự chậm trễ hoặc không đồng đều trong việc điều chỉnh lãi suất bán lẻ khi lãi suất thị trường thay đổi, thường do chi phí điều chỉnh, chi phí chuyển đổi và phản ứng bất lợi của khách hàng.

4. Mô hình EC-EGARCH (1,1)-M giúp gì trong nghiên cứu này?
   Mô hình này cho phép phân tích tác động của biến động lãi suất thị trường đến quá trình điều chỉnh lãi suất bán lẻ, đồng thời kiểm tra sự bất cân xứng và tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất ngắn hạn.

5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả truyền dẫn lãi suất tại Việt Nam?
   Cần tăng cường minh bạch chính sách tiền tệ, thúc đẩy cạnh tranh trong hệ thống ngân hàng, giảm chi phí điều chỉnh lãi suất và xây dựng cơ chế giám sát linh hoạt để đảm bảo sự điều chỉnh lãi suất diễn ra hiệu quả và công bằng.

Kết luận

• Nghiên cứu xác nhận tồn tại mối quan hệ đồng liên kết bất cân xứng giữa lãi suất thị trường và lãi suất bán lẻ tại Việt Nam trong giai đoạn 2005-2014.
• Mức độ truyền dẫn lãi suất không hoàn toàn, với tỷ lệ truyền dẫn khoảng 80-90% cho lãi suất tiền gửi và 70-80% cho lãi suất cho vay.
• Tính cứng nhắc trong điều chỉnh lãi suất bán lẻ được phát hiện, thể hiện qua sự điều chỉnh chậm và bất cân xứng giữa tăng và giảm lãi suất.
• Biến động lãi suất thị trường có tác động bất cân xứng lên quá trình điều chỉnh lãi suất bán lẻ, nhưng không có hiệu ứng đòn bẩy rõ ràng.
• Các bước tiếp theo bao gồm đề xuất chính sách minh bạch hơn, thúc đẩy cạnh tranh và giảm chi phí điều chỉnh nhằm nâng cao hiệu quả truyền dẫn lãi suất tại Việt Nam.

Luận văn kêu gọi các nhà hoạch định chính sách và các tổ chức tài chính áp dụng các giải pháp đề xuất để phát triển thị trường tài chính ổn định và bền vững hơn.