Bảo Tồn Tiếng Mẹ Đẻ Cho Học Sinh Dân Tộc Tày Ở Trường Trung Học Cơ Sở Huyện Định Hóa, Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Hoàng Đức Trường
• Người hướng dẫn: GS. TSKH Nguyễn Văn Hộ
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Bảo Tồn Tiếng Mẹ Đẻ Cho Học Sinh Dân Tộc Tày Tại Trường Trung Học Cơ Sở Định Hóa
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC BẢO TỒN TIẾNG MẸ ĐẺ CHO HỌC SINH DÂN TỘC TÀY Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước
• 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu
• 1.2.1. Dân tộc Tày
• 1.2.2. Bảo tồn tiếng mẹ đẻ
• 1.2.3. Giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh
• 1.2.4. Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày
• 1.3. Một số vấn đề cơ bản về giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.1. Mối quan hệ giữa bảo tồn tiếng mẹ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc
• 1.3.2. Giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.3. Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.4. Lập kế hoạch quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.5. Tổ chức thực hiện quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.6. Chỉ đạo thực hiện quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.3.7. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở
• 1.4.1. Điều kiện tự nhiên và xã hội của các vùng dân tộc thiểu số
• 1.4.2. Điều kiện kinh tế của các vùng dân tộc thiểu số
• 1.4.3. Chính sách ngôn ngữ dân tộc của Đảng và Nhà nước ta
• 1.4.4. Chương trình giáo dục và sách giáo khoa
• 1.4.5. Đội ngũ giáo viên
• 1.4.6. Cơ chế phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội
• 1.4.7. Đặc điểm của HS dân tộc thiểu số
• 1.5. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC BẢO TỒN TIẾNG MẸ ĐẺ CHO HỌC SINH DÂN TỘC TÀY Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 2.1. Khái quát về giáo dục cấp THCS huyện Định Hóa
• 2.2. Khảo sát về thực trạng
• 2.2.1. Mục đích khảo sát
• 2.2.2. Đối tượng khảo sát
• 2.2.3. Nội dung khảo sát
• 2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu
• 2.2.5. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.2.6. Thực trạng giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.2.7. Tầm quan trọng của công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở một số trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.2.8. Nội dung thực hiện của công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở một số trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.2.9. Hình thức thực hiện của công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở một số trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.2.10. Hiệu quả của cách hình thức thực hiện công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở một số trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.2.11. Thực trạng quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.3. Lập kế hoạch giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.4. Tổ chức giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.5. Chỉ đạo giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.6. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở các trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường trung học cơ sở huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.8. Đánh giá chung về công tác quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc Tày ở một số trường trên địa bàn huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 2.8.1. Kết quả đạt được
• 2.8.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 2.9. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC BẢO TỒN TIẾNG MẸ ĐẺ CHO HỌC SINH DÂN TỘC TÀY Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN
• 3.1. Những nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với đối tượng giáo dục
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
• 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển
• 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ
• 3.2. Biện pháp quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người dân tộc thiểu số ở trường THCS huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
• 3.2.1. Tăng cường nhận thức cho CBQL, GV và các lực lượng tham gia về hoạt động bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày ở trường THCS
• 3.2.2. Hoàn thiện công tác tổ chức sinh hoạt chuyên đề cho giáo viên theo hướng tiếp cận nội dung bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh THCS là người DTTS
• 3.2.3. Tăng cường sự phối hợp với giáo dục gia đình nhằm giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh THCS là người DTTS
• 3.2.4. Hoàn thiện những điều kiện pháp lý về giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh người DTTS ở trường THCS
• 3.2.5. Tăng cường đa dạng hóa các hình thức giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho HS người DTTS
• 3.2.6. Thực hiện truyền thông giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh THCS là người DTTS
• 3.3. Mối quan hệ các biện pháp
• 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
• 3.4.1. Đối tượng khảo sát
• 3.4.2. Cách thức tiến hành khảo sát
• 3.4.3. Mục đích, nội dung khảo sát
• 3.4.4. Kết quả khảo sát
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Bảo Tồn Tiếng Mẹ Đẻ Cho Dân Tộc Tày 55

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc với hơn 90 ngôn ngữ. Dân tộc Tày là một trong số đó, với ngôn ngữ riêng biệt, tiếng Tày. Hội nhập quốc tế đặt ra thách thức cho sự tồn tại của ngôn ngữ Tày. Việc bảo tồn ngôn ngữ các dân tộc thiểu số, trong đó có tiếng Tày, là cần thiết. Điều này thể hiện sự bình đẳng giữa các dân tộc và bảo tồn bản sắc văn hóa. Ngôn ngữ là yếu tố cơ bản của văn hóa, phương tiện lưu truyền giá trị tinh thần. Bảo tồn tiếng mẹ đẻ góp phần vào sự đa dạng văn hóa Việt Nam. Vấn đề này không chỉ của ngành ngôn ngữ học, mà còn của giáo dục, dân tộc học, và chính sách dân tộc. Bảo tồn và phát triển ngôn ngữ các dân tộc thiểu số là trách nhiệm của toàn xã hội, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Các chính sách hỗ trợ, giáo dục song ngữ và các hoạt động văn hóa cần được triển khai đồng bộ để đảm bảo tiếng mẹ đẻ của các dân tộc thiểu số được duy trì và phát triển bền vững.

1.1. Nghiên Cứu Quốc Tế Về Bảo Tồn Ngôn Ngữ Thiểu Số

Trên thế giới có hàng nghìn ngôn ngữ, nhưng chỉ một số ít được sử dụng rộng rãi. Liên Hợp Quốc cảnh báo nhiều ngôn ngữ đang gặp nguy hiểm. Nghiên cứu quốc tế tập trung vào việc phục hồi và duy trì ngôn ngữ bản địa. Các biện pháp bao gồm giáo dục song ngữ, hỗ trợ cộng đồng nói tiếng bản địa và ghi lại các ngôn ngữ đang bị đe dọa. Các tổ chức quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sự đa dạng ngôn ngữ và thúc đẩy các chính sách bảo tồn ngôn ngữ.

1.2. Nghiên Cứu Trong Nước Về Văn Hóa và Tiếng Tày

Nghiên cứu trong nước nhấn mạnh vai trò của văn hóa Tày trong việc duy trì tiếng Tày. Các nghiên cứu tập trung vào việc phát triển tài liệu giảng dạy giáo dục song ngữ. Các chính sách của nhà nước cũng đóng vai trò quan trọng. Một số nghiên cứu đề xuất tăng cường sử dụng tiếng Tày trong các hoạt động cộng đồng và truyền thông. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng để bảo tồn và phát huy tiếng mẹ đẻ.

II. Thách Thức Nguy Cơ Mai Một Tiếng Mẹ Đẻ Dân Tộc Tày 59

Có ba nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ mai một tiếng Tày. Thứ nhất, số lượng người nói ngôn ngữ Tày ít, đặc biệt là ở thế hệ trẻ. Thứ hai, ngôn ngữ Tày ít được sử dụng trong các hoạt động chính thức, chủ yếu ở phạm vi gia đình. Thứ ba, áp lực kinh tế khiến nhiều bậc cha mẹ ưu tiên cho con cái học tiếng Việt và ngoại ngữ. Điều này dẫn đến việc trẻ em ít có cơ hội tiếp xúc và sử dụng tiếng mẹ đẻ. Tình trạng này đòi hỏi các biện pháp can thiệp kịp thời để ngăn chặn sự suy giảm ngôn ngữ Tày.

2.1. Yếu Tố Dân Số Học Số Lượng Người Sử Dụng Tiếng Tày

Số người nói tiếng Tày đang giảm dần. Người lớn tuổi là người nói chính. Thanh niên và trẻ em ít biết tiếng mẹ đẻ. Nguy cơ mai một càng cao khi số lượng người sử dụng ít và phân tán. Cần có các chương trình khuyến khích sử dụng tiếng Tày trong gia đình và cộng đồng để tăng số lượng người nói, đặc biệt là ở thế hệ trẻ.

2.2. Yếu Tố Văn Hóa Phạm Vi Sử Dụng Ngôn Ngữ Tày Hẹp

Dù dân tộc Tày có chữ viết, nhưng hệ thống này ít được sử dụng. Tiếng Tày chủ yếu được truyền dạy tự phát trong gia đình. Việc thiếu các chương trình giáo dục chính thức và tài liệu học tập bằng tiếng Tày hạn chế khả năng tiếp cận và sử dụng ngôn ngữ này. Cần phát triển và triển khai các chương trình giáo dục song ngữ để bảo tồn và phát huy tiếng Tày.

2.3. Yếu Tố Xã Hội Ưu Tiên Tiếng Việt và Cơ Hội Việc Làm

Áp lực kinh tế khiến nhiều gia đình ưu tiên tiếng Việt và ngoại ngữ. Cha mẹ muốn con có nhiều cơ hội việc làm hơn. Điều này vô tình làm giảm sự quan tâm đến tiếng Tày. Cần nâng cao nhận thức về giá trị của tiếng mẹ đẻ và tạo ra các cơ hội sử dụng tiếng Tày trong các lĩnh vực kinh tế và văn hóa để khuyến khích người dân duy trì và phát triển ngôn ngữ này.

III. Giải Pháp Dạy và Học Tiếng Tày Tại Trường THCS 52

Để bảo tồn tiếng Tày, cần tăng cường dạy và học tiếng Tày tại Trường THCS Định Hóa. Điều này giúp học sinh tiếp xúc và sử dụng tiếng mẹ đẻ thường xuyên hơn. Giáo viên cần có phương pháp giảng dạy phù hợp với đặc điểm của học sinh dân tộc thiểu số. Cần phát triển tài liệu học tập và các hoạt động ngoại khóa liên quan đến văn hóa Tày. Sự tham gia của gia đình và cộng đồng cũng rất quan trọng. Tạo môi trường sử dụng tiếng Tày không chỉ trong trường học mà còn ở nhà và cộng đồng.

3.1. Phát Triển Chương Trình Giáo Dục Song Ngữ Tiếng Tày

Xây dựng chương trình giáo dục song ngữ phù hợp với cấp THCS. Chương trình cần kết hợp giữa tiếng Việt và tiếng Tày. Nội dung giảng dạy cần liên quan đến văn hóa Tày. Mục tiêu là giúp học sinh nắm vững cả hai ngôn ngữ. Chương trình cần được thiết kế khoa học và phù hợp với trình độ của học sinh, đảm bảo tính hiệu quả và khả thi.

3.2. Nâng Cao Năng Lực Giáo Viên Dạy Tiếng Tày

Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên dạy tiếng Tày. Cung cấp kiến thức về văn hóa Tày và phương pháp giảng dạy phù hợp. Hỗ trợ giáo viên phát triển tài liệu giảng dạy. Đảm bảo giáo viên có đủ năng lực để truyền đạt tiếng Tày một cách hiệu quả. Cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các hội thảo, diễn đàn chuyên môn để học hỏi kinh nghiệm và nâng cao trình độ.

3.3. Khuyến Khích Sử Dụng Tiếng Tày Trong Hoạt Động Ngoại Khóa

Tổ chức các hoạt động văn nghệ, trò chơi dân gian bằng tiếng Tày. Tạo sân chơi để học sinh giao tiếp bằng tiếng mẹ đẻ. Khuyến khích học sinh sưu tầm và kể chuyện bằng tiếng Tày. Tạo môi trường sử dụng tiếng Tày một cách tự nhiên và thoải mái. Các hoạt động ngoại khóa cần được tổ chức thường xuyên và đa dạng để thu hút sự tham gia của học sinh.

IV. Quản Lý Giáo Dục Bảo Tồn Tiếng Tày Ở Định Hóa 53

Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng Tày cần sự phối hợp của nhiều bên. Nhà trường đóng vai trò trung tâm trong việc triển khai các hoạt động giáo dục. Cán bộ quản lý cần xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện một cách hiệu quả. Giáo viên cần có trách nhiệm truyền đạt kiến thức và văn hóa. Gia đình cần tạo điều kiện cho con em sử dụng tiếng Tày ở nhà. Cộng đồng cần hỗ trợ các hoạt động bảo tồn ngôn ngữ.

4.1. Lập Kế Hoạch Bảo Tồn Ngôn Ngữ Chi Tiết và Khả Thi

Xây dựng kế hoạch bảo tồn tiếng Tày cụ thể và có tính khả thi cao. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, và các hoạt động cụ thể. Phân công trách nhiệm cho từng cá nhân và bộ phận liên quan. Đảm bảo kế hoạch phù hợp với điều kiện thực tế của trường và địa phương. Kế hoạch cần được xây dựng dựa trên sự tham gia của tất cả các bên liên quan để đảm bảo tính đồng thuận và hiệu quả.

4.2. Tổ Chức Thực Hiện Các Hoạt Động Bảo Tồn Văn Hóa Tày

Triển khai các hoạt động giáo dục và văn hóa liên quan đến tiếng Tày. Tổ chức các buổi nói chuyện, hội thảo về văn hóa Tày. Hỗ trợ giáo viên trong việc phát triển tài liệu giảng dạy. Tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa. Các hoạt động cần được tổ chức một cách sáng tạo và hấp dẫn để thu hút sự tham gia của học sinh và cộng đồng.

4.3. Kiểm Tra Đánh Giá Hiệu Quả Công Tác Bảo Tồn Tiếng Mẹ Đẻ

Thực hiện kiểm tra, đánh giá định kỳ và thường xuyên về hiệu quả công tác bảo tồn tiếng Tày. Đánh giá dựa trên các tiêu chí cụ thể và khách quan. Phản hồi kết quả đánh giá cho giáo viên và học sinh. Điều chỉnh kế hoạch và phương pháp giảng dạy nếu cần thiết. Mục tiêu là đảm bảo công tác bảo tồn tiếng Tày đạt hiệu quả cao nhất.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu tại Định Hóa 60

Nghiên cứu tại Định Hóa, Thái Nguyên cho thấy việc tăng cường giáo dục song ngữ có tác động tích cực đến khả năng sử dụng tiếng Tày của học sinh. Các hoạt động ngoại khóa giúp học sinh yêu thích tiếng mẹ đẻ hơn. Sự tham gia của gia đình và cộng đồng góp phần quan trọng vào việc duy trì tiếng Tày. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội để bảo tồn và phát huy tiếng Tày.

5.1. Tầm Quan Trọng của Bảo Tồn Tiếng Mẹ Đẻ theo Khảo Sát

Khảo sát cho thấy CBQL, GV nhận thức rõ về tầm quan trọng của bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho HS người DTTS. Nhiều người cho rằng đây là nhiệm vụ cấp thiết. Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến cho rằng việc này không quan trọng bằng việc học tiếng Việt và ngoại ngữ. Cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giá trị của tiếng mẹ đẻ cho toàn xã hội.

5.2. Đánh Giá Về Nội Dung và Hình Thức Thực Hiện

Nội dung và hình thức thực hiện công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ còn đơn điệu. Chưa có nhiều tài liệu giảng dạy bằng tiếng Tày. Các hoạt động chủ yếu là hát múa và kể chuyện. Cần đa dạng hóa nội dung và hình thức để thu hút sự tham gia của học sinh. Phát triển các trò chơi, ứng dụng học tập tiếng Tày trên điện thoại để tăng tính hấp dẫn.

5.3. Kết Quả Đạt Được và Nguyên Nhân Hạn Chế

Đã có những kết quả nhất định trong việc nâng cao nhận thức và khơi dậy tình yêu tiếng mẹ đẻ cho HS. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế như thiếu kinh phí, thiếu giáo viên có trình độ tiếng Tày, và sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội chưa chặt chẽ. Cần có các giải pháp đồng bộ để khắc phục những hạn chế này.

VI. Kết Luận Bảo Tồn Tiếng Tày Tương Lai Văn Hóa 51

Việc bảo tồn tiếng Tày là trách nhiệm của toàn xã hội. Cần có sự chung tay của nhà trường, gia đình, cộng đồng và các cơ quan chức năng. Các chính sách hỗ trợ cần được triển khai một cách hiệu quả. Cần tạo ra một môi trường thuận lợi để tiếng Tày được sử dụng và phát triển. Tương lai của văn hóa Tày phụ thuộc vào việc chúng ta có thể bảo tồn và phát huy tiếng mẹ đẻ của dân tộc này hay không.

6.1. Khuyến Nghị Về Chính Sách và Hỗ Trợ

Đề xuất các chính sách hỗ trợ giáo dục song ngữ. Cung cấp kinh phí cho việc phát triển tài liệu giảng dạy và đào tạo giáo viên. Khuyến khích các hoạt động văn hóa dân tộc Tày. Tăng cường truyền thông về tầm quan trọng của bảo tồn ngôn ngữ.

6.2. Tầm Quan Trọng Của Giáo Dục Văn Hóa Dân Tộc Tày

Giáo dục văn hóa dân tộc Tày là chìa khóa để bảo tồn tiếng Tày. Cần đưa văn hóa Tày vào chương trình giảng dạy. Tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật để học sinh hiểu và yêu quý văn hóa của dân tộc mình.

## Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc với 54 dân tộc và hơn 90 ngôn ngữ khác nhau, trong đó tiếng Việt là ngôn ngữ giao tiếp chung. Tuy nhiên, sự hội nhập quốc tế và các yếu tố xã hội đang đe dọa sự tồn tại của tiếng mẹ đẻ các dân tộc thiểu số, đặc biệt là tiếng Tày tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Theo thống kê, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 70,13% dân số huyện, trong đó người Tày chiếm 49,2% với hơn 43.367 người. Mặc dù có nhiều chính sách và dự án hỗ trợ giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, công tác này chủ yếu tập trung ở bậc mầm non và tiểu học, còn ở cấp trung học cơ sở chưa được quan tâm đúng mức.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày tại các trường trung học cơ sở huyện Định Hóa, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc và phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 23 trường trung học cơ sở với 30 cán bộ quản lý và 115 giáo viên tham gia khảo sát. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng ngôn ngữ và văn hóa, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục vùng dân tộc thiểu số.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và bảo tồn ngôn ngữ dân tộc thiểu số. Lý thuyết quản lý giáo dục nhấn mạnh các chức năng cơ bản: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành và kiểm tra đánh giá. Lý thuyết bảo tồn tiếng mẹ đẻ xem ngôn ngữ là yếu tố cấu thành văn hóa, phương tiện lưu giữ và truyền tải giá trị văn hóa dân tộc. Các khái niệm chính bao gồm:

- **Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ**: Tác động có tổ chức, định hướng của cán bộ quản lý nhằm duy trì và phát triển việc sử dụng tiếng mẹ đẻ trong nhà trường.
- **Giáo dục song ngữ**: Sử dụng hai ngôn ngữ trong giảng dạy nhằm bảo tồn tiếng mẹ đẻ đồng thời giúp học sinh hòa nhập chương trình giáo dục quốc gia.
- **Môi trường giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ**: Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội tạo điều kiện cho học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ thường xuyên.
- **Vai trò của ngôn ngữ trong văn hóa**: Ngôn ngữ là công cụ tư duy và phương tiện giao tiếp, đồng thời là biểu tượng văn hóa không thể tách rời.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp lý luận và thực tiễn:

- **Phương pháp lý luận**: Phân tích, tổng hợp tài liệu khoa học, văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến bảo tồn tiếng mẹ đẻ và quản lý giáo dục.
- **Phương pháp thực tiễn**: Quan sát, điều tra bằng bảng hỏi với 30 cán bộ quản lý và 115 giáo viên tại 23 trường trung học cơ sở huyện Định Hóa; phỏng vấn chuyên gia và cán bộ quản lý; tổng kết kinh nghiệm thực tế.
- **Phương pháp thống kê**: Xử lý số liệu bằng phần mềm Excel, phân tích định lượng các kết quả khảo sát.

Thời gian nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2016-2018, phù hợp với thực trạng giáo dục và chính sách hiện hành tại địa phương.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Thực trạng quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ còn hạn chế**: Khoảng 65% cán bộ quản lý và giáo viên cho biết công tác quản lý chưa được tổ chức bài bản, thiếu kế hoạch cụ thể và nguồn lực hỗ trợ chưa đầy đủ.
2. **Nhận thức về tầm quan trọng của bảo tồn tiếng mẹ đẻ cao**: 85% giáo viên và cán bộ quản lý đánh giá công tác bảo tồn tiếng mẹ đẻ là rất quan trọng đối với việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày.
3. **Hình thức giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ chủ yếu là giáo dục song ngữ yếu**: Chỉ khoảng 20% trường thực hiện giáo dục song ngữ mạnh, còn lại chủ yếu là chuyển tiếp sang tiếng Việt, dẫn đến nguy cơ mai một tiếng mẹ đẻ.
4. **Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội còn yếu**: Chỉ 40% giáo viên đánh giá sự phối hợp này hiệu quả, ảnh hưởng đến môi trường sử dụng tiếng mẹ đẻ của học sinh.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế trong quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ xuất phát từ thiếu hụt nguồn lực, chưa có kế hoạch chi tiết và chưa có sự quan tâm đúng mức từ các cấp quản lý. So với các nghiên cứu ở Trung Quốc và Mỹ, nơi giáo dục song ngữ được triển khai mạnh mẽ và có chính sách hỗ trợ rõ ràng, huyện Định Hóa còn nhiều khó khăn trong việc duy trì và phát triển tiếng mẹ đẻ cho học sinh trung học cơ sở.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ các trường áp dụng giáo dục song ngữ mạnh và yếu, biểu đồ tròn về nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý, cũng như bảng tổng hợp đánh giá hiệu quả phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của quản lý giáo dục trong việc bảo tồn tiếng mẹ đẻ, đồng thời chỉ ra nhu cầu cấp thiết về các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường nhận thức và đào tạo cán bộ quản lý, giáo viên**  
   - Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên đề về bảo tồn tiếng mẹ đẻ và quản lý giáo dục cho cán bộ quản lý và giáo viên.  
   - Mục tiêu: 100% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 1 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trường đại học.

2. **Hoàn thiện kế hoạch và chương trình giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ**  
   - Xây dựng kế hoạch chi tiết, phù hợp với đặc điểm địa phương và lứa tuổi học sinh trung học cơ sở.  
   - Mục tiêu: 100% trường có kế hoạch cụ thể và chương trình giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ trong 2 năm tới.  
   - Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở.

3. **Tăng cường phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội**  
   - Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ, tổ chức các hoạt động truyền thông, vận động gia đình và cộng đồng tham gia bảo tồn tiếng mẹ đẻ.  
   - Mục tiêu: Tăng tỷ lệ phối hợp hiệu quả lên 80% trong 3 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ tại địa phương.

4. **Đa dạng hóa hình thức giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ**  
   - Phát triển các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa, hội thi, tọa đàm nhằm tạo môi trường sử dụng tiếng mẹ đẻ cho học sinh.  
   - Mục tiêu: 70% trường tổ chức các hoạt động đa dạng trong 2 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Giáo viên chủ nhiệm, tổ chuyên môn.

5. **Huy động nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất và tài chính**  
   - Tăng cường đầu tư trang thiết bị, tài liệu, sách giáo khoa phục vụ giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ.  
   - Mục tiêu: Đảm bảo 100% trường có đủ tài liệu và cơ sở vật chất cần thiết trong 3 năm.  
   - Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, chính quyền địa phương.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Cán bộ quản lý giáo dục các cấp**  
   - Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các biện pháp quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, từ đó xây dựng chính sách và kế hoạch phù hợp.  
   - Use case: Xây dựng chương trình đào tạo, kế hoạch quản lý giáo dục vùng dân tộc thiểu số.

2. **Giáo viên dạy các trường trung học cơ sở vùng dân tộc thiểu số**  
   - Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, áp dụng hiệu quả trong giảng dạy và hoạt động ngoại khóa.  
   - Use case: Thiết kế bài giảng, tổ chức câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa.

3. **Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục, ngôn ngữ học, văn hóa dân tộc**  
   - Lợi ích: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, làm tài liệu tham khảo cho nghiên cứu và luận văn.  
   - Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ.

4. **Các tổ chức, cơ quan quản lý văn hóa và dân tộc**  
   - Lợi ích: Hiểu rõ vai trò của giáo dục trong bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa dân tộc, từ đó phối hợp với ngành giáo dục thực hiện các chương trình bảo tồn.  
   - Use case: Xây dựng chính sách, chương trình phối hợp giữa giáo dục và văn hóa.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao cần bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày?**  
   Bảo tồn tiếng mẹ đẻ giúp giữ gìn bản sắc văn hóa, phát triển tư duy và khả năng học tập của học sinh, đồng thời góp phần duy trì sự đa dạng ngôn ngữ và văn hóa của quốc gia.

2. **Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ gồm những hoạt động nào?**  
   Bao gồm lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo điều hành và kiểm tra đánh giá các hoạt động giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ trong nhà trường.

3. **Phương pháp giáo dục song ngữ nào phù hợp với học sinh dân tộc Tày?**  
   Giáo dục song ngữ mạnh, duy trì tiếng mẹ đẻ từ 5-10% thời lượng học, giúp học sinh thành thạo cả tiếng mẹ đẻ và tiếng phổ thông, được đánh giá là hiệu quả nhất.

4. **Yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ?**  
   Bao gồm nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên, nguồn lực tài chính, sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội, cũng như chương trình và tài liệu giáo dục phù hợp.

5. **Làm thế nào để tạo môi trường sử dụng tiếng mẹ đẻ cho học sinh?**  
   Thông qua phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, giao tiếp hàng ngày bằng tiếng mẹ đẻ trong trường học.

## Kết luận

- Quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ cho học sinh dân tộc Tày tại huyện Định Hóa còn nhiều hạn chế, đặc biệt về kế hoạch và nguồn lực.  
- Nhận thức về tầm quan trọng của bảo tồn tiếng mẹ đẻ được đánh giá cao nhưng việc thực hiện chưa đồng bộ và hiệu quả.  
- Giáo dục song ngữ mạnh và sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả bảo tồn tiếng mẹ đẻ.  
- Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm tăng cường đào tạo, hoàn thiện kế hoạch, đa dạng hóa hình thức giáo dục và huy động nguồn lực.  
- Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác quản lý giáo dục bảo tồn tiếng mẹ đẻ, góp phần bảo tồn văn hóa dân tộc và phát triển giáo dục vùng dân tộc thiểu số.

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường cần triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá để điều chỉnh phù hợp. Đề nghị các cán bộ quản lý, giáo viên và nhà nghiên cứu quan tâm và áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.