Ảnh Hưởng Từ Dự Toán Sản Xuất Kinh Doanh Đến Kết Quả Hoạt Động Của Các Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Việt Nam

• Tác giả: Lê Ngọc Thăng
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thị Thủy
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế Quốc Dân
• Chuyên ngành: Kế Toán
• Đề tài: Ảnh Hưởng Từ Dự Toán Sản Xuất Kinh Doanh Đến Kết Quả Hoạt Động Của Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Ảnh hưởng từ sự rõ ràng của mục tiêu dự toán
• 1.2. Ảnh hưởng từ mức độ khó trong mục tiêu dự toán
• 1.3. Ảnh hưởng từ sự phản hồi thông tin dự toán
• 1.4. Ảnh hưởng từ phạm vi sử dụng và tần suất sử dụng dự toán
• 1.5. Ảnh hưởng từ sự tinh vi của dự toán
• 1.6. Ảnh hưởng từ sự tham gia của nhà quản lý vào dự toán
• 1.7. Vai trò của đặc điểm doanh nghiệp đối với mối quan hệ giữa dự toán sản xuất kinh doanh và kết quả hoạt động
• 1.8. Khoảng trống nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo được thực hiện trong luận án
• 1.8.1. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.8.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo được thực hiện trong luận án
• 1.9. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT, GIẢ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Một số vấn đề về dự toán sản xuất kinh doanh
• 2.1.1. Khái niệm dự toán sản xuất kinh doanh
• 2.1.2. Các chức năng của dự toán sản xuất kinh doanh
• 2.1.3. Các khía cạnh đặc trưng của dự toán sản xuất kinh doanh
• 2.2. Một số vấn đề về kết quả hoạt động của doanh nghiệp
• 2.2.1. Kết quả hoạt động của nhà quản lý
• 2.2.2. Kết quả tài chính
• 2.2.3. Kết quả phi tài chính
• 2.2.4. Kết quả thực hiện dự toán
• 2.3. Các lý thuyết sử dụng trong luận án
• 2.3.1. Lý thuyết đại diện
• 2.3.2. Lý thuyết động lực
• 2.3.3. Lý thuyết bất định
• 2.4. Các giả thuyết nghiên cứu
• 2.4.1. Sự rõ ràng của mục tiêu dự toán và kết quả hoạt động của DNNVV Việt Nam
• 2.4.2. Mức độ khó của mục tiêu dự toán và kết quả hoạt động của DNNVV Việt Nam
• 2.4.3. Sự phản hồi thông tin dự toán và kết quả hoạt động của DNNVV Việt Nam
• 2.4.4. Phạm vi và tần suất sử dụng dự toán và kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 2.4.5. Sự tinh vi của dự toán và kết quả hoạt động của DNNVV Việt Nam
• 2.4.6. Sự tham gia của nhà quản lý vào dự toán và kết quả hoạt động của DNNVV Việt Nam
• 2.4.7. Vai trò trung gian của kết quả hoạt động của nhà quản lý
• 2.4.8. Vai trò của quy mô doanh nghiệp
• 2.5. Mô hình nghiên cứu
• 2.6. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.2.1. Nhiệm vụ của nghiên cứu định tính
• 3.2.2. Nghiên cứu định tính giai đoạn 1
• 3.2.3. Nghiên cứu định tính giai đoạn 2
• 3.2.4. Hệ thống thang đo dự kiến
• 3.3. Nghiên cứu định lượng sơ bộ
• 3.4. Thiết kế nghiên cứu
• 3.5. Phân tích dữ liệu
• 3.6. Nghiên cứu định lượng chính thức
• 3.7. Xử lý dữ liệu
• 3.8. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Kết quả nghiên cứu định tính
• 4.1.1. Kết quả nghiên cứu định tính giai đoạn 1
• 4.1.2. Kết quả nghiên cứu định tính giai đoạn 2
• 4.2. Kết quả nghiên cứu định lượng
• 4.2.1. Kết quả nghiên cứu định lượng sơ bộ
• 4.2.2. Kết quả nghiên cứu định lượng chính thức
• 4.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: BÀN LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 5.1. Bàn luận kết quả nghiên cứu
• 5.1.1. Bàn luận về dự toán sản xuất kinh doanh trong DNNVV Việt Nam
• 5.1.2. Bàn luận về ảnh hưởng từ sự rõ ràng của mục tiêu dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.3. Bàn luận về ảnh hưởng từ mức độ khó của mục tiêu dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.4. Bàn luận về ảnh hưởng từ sự phản hồi thông tin dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.5. Bàn luận về ảnh hưởng từ phạm vi và tần suất sử dụng dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.6. Bàn luận về ảnh hưởng từ sự tinh vi của dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.7. Bàn luận về ảnh hưởng từ sự tham gia của nhà quản lý vào dự toán tới kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.1.8. Bàn luận về vai trò trung gian của kết quả hoạt động của nhà quản lý
• 5.1.9. Bàn luận về vai trò của đặc điểm quy mô trong mối quan hệ giữa dự toán sản xuất kinh doanh và kết quả hoạt động DNNVV Việt Nam
• 5.2. Một số khuyến nghị
• 5.2.1. Khuyến nghị đối với nhà quản lý doanh nghiệp
• 5.2.2. Khuyến nghị đối với các hiệp hội doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo
• 5.3. Hạn chế và hướng nghiên cứu trong tương lai
• 5.3.1. Hạn chế của nghiên cứu
• 5.3.2. Các hướng nghiên cứu trong tương lai
• 5.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 5
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Ảnh Hưởng Dự Toán Đến DNNVV Việt Nam

Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, chiếm gần 98% tổng số doanh nghiệp, đóng góp 40% vào GDP và giải quyết hơn một nửa nhu cầu việc làm. Tuy nhiên, DNNVV cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm khả năng tiếp cận tín dụng hạn chế, chính sách hỗ trợ chưa hiệu quả và năng lực quản lý yếu kém. Việc áp dụng các công cụ quản lý hiệu quả, như dự toán sản xuất kinh doanh, có thể giúp DNNVV nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh. Theo Kaplan (1991), dự toán là một bộ phận quan trọng của hệ thống kế toán quản trị, giúp doanh nghiệp thích ứng với biến động và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Raj (2008) cũng nhấn mạnh vai trò của dự toán trong việc phân bổ nguồn lực phù hợp với mục tiêu cụ thể.

1.1. Tầm quan trọng của DNNVV trong nền kinh tế Việt Nam

DNNVV là xương sống của nền kinh tế, đóng góp lớn vào GDP, tạo việc làm và thu ngân sách. Tuy nhiên, phần lớn là các doanh nghiệp siêu nhỏ, dễ bị tổn thương và có năng lực quản lý yếu. Theo VCCI (2018), doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm hơn 70% số lượng doanh nghiệp, nhưng lại là nhóm yếu nhất và kém bền vững nhất. Cần có các giải pháp hỗ trợ để nâng cao năng lực quản lý và khả năng cạnh tranh cho DNNVV.

1.2. Vai trò của dự toán sản xuất kinh doanh trong quản lý DNNVV

Dự toán sản xuất kinh doanh là công cụ quản lý quan trọng, giúp DNNVV lập kế hoạch, kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động và phối hợp các bộ phận. Kaplan (1991) nhấn mạnh vai trò của dự toán trong việc truyền đạt thông tin và kết nối các bộ phận trong doanh nghiệp. Đối với DNNVV có nguồn lực hạn chế, dự toán là công cụ quản lý phù hợp, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động mà không đòi hỏi nhiều chi phí.

II. Thách Thức Của DNNVV Trong Lập Dự Toán Sản Xuất

Mặc dù dự toán sản xuất kinh doanh mang lại nhiều lợi ích, nhưng DNNVV tại Việt Nam thường gặp khó khăn trong quá trình lập và thực hiện dự toán. Các vấn đề thường gặp bao gồm thiếu nguồn lực, trình độ chuyên môn hạn chế, dữ liệu không đầy đủ và sự biến động của thị trường. Theo báo cáo của VCCI (2018), nhiều DNNVV tổ chức kinh doanh một cách tự phát, không có kế hoạch và quản lý yếu kém, dẫn đến năng suất lao động giảm và không ổn định. Việc khắc phục những thách thức này là yếu tố then chốt để DNNVV tận dụng tối đa lợi ích từ dự toán.

2.1. Thiếu nguồn lực và trình độ chuyên môn trong lập dự toán

DNNVV thường thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực có trình độ chuyên môn cao để lập dự toán một cách bài bản. Việc thuê chuyên gia tư vấn có thể tốn kém, trong khi nhân viên hiện tại có thể thiếu kinh nghiệm và kiến thức về kế toán quản trị và phân tích tài chính. Cần có các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật để nâng cao năng lực lập dự toán cho DNNVV.

2.2. Khó khăn trong thu thập và phân tích dữ liệu dự toán

Việc thu thập và phân tích dữ liệu là yếu tố quan trọng để lập dự toán chính xác. Tuy nhiên, nhiều DNNVV gặp khó khăn trong việc thu thập dữ liệu đầy đủ và đáng tin cậy, do hệ thống thông tin quản lý còn sơ sài và thiếu sự liên kết giữa các bộ phận. Việc sử dụng các phần mềm dự toán và công cụ phân tích dữ liệu có thể giúp DNNVV cải thiện khả năng thu thập và phân tích dữ liệu.

2.3. Ảnh hưởng của môi trường kinh doanh biến động đến dự toán

Môi trường kinh doanh tại Việt Nam thường xuyên biến động, do ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế vĩ mô, chính sách và cạnh tranh. Điều này gây khó khăn cho DNNVV trong việc lập dự toán dài hạn và dự báo chính xác các chỉ tiêu kinh doanh. Cần có các phương pháp quản trị rủi ro và phân tích độ nhạy để giúp DNNVV ứng phó với những biến động của thị trường.

III. Phương Pháp Lập Dự Toán Sản Xuất Kinh Doanh Hiệu Quả

Để dự toán sản xuất kinh doanh phát huy tối đa hiệu quả, DNNVV cần áp dụng các phương pháp lập dự toán phù hợp với đặc điểm và quy mô của mình. Các phương pháp phổ biến bao gồm dự toán từ trên xuống, dự toán từ dưới lên, dự toán linh hoạt và dự toán theo hoạt động (ABC). Việc lựa chọn phương pháp phù hợp và kết hợp các phương pháp khác nhau có thể giúp DNNVV lập dự toán chính xác, linh hoạt và dễ dàng kiểm soát.

3.1. Dự toán từ trên xuống và dự toán từ dưới lên

Dự toán từ trên xuống bắt đầu từ việc xác định mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp, sau đó phân bổ cho các bộ phận. Dự toán từ dưới lên bắt đầu từ việc các bộ phận lập dự toán riêng, sau đó tổng hợp lại thành dự toán chung. Việc kết hợp cả hai phương pháp có thể giúp DNNVV đảm bảo tính thống nhất và phù hợp của dự toán.

3.2. Dự toán linh hoạt và dự toán theo hoạt động ABC

Dự toán linh hoạt cho phép điều chỉnh dự toán khi có sự thay đổi về sản lượng hoặc các yếu tố khác. Dự toán theo hoạt động (ABC) tập trung vào việc xác định chi phí của từng hoạt động, từ đó lập dự toán chi phí chính xác hơn. Việc áp dụng dự toán linh hoạt và dự toán ABC có thể giúp DNNVV quản lý chi phí hiệu quả hơn.

3.3. Kinh nghiệm lập dự toán từ các case study DNNVV

Nghiên cứu các case study DNNVV thành công trong việc lập dự toán có thể cung cấp những bài học kinh nghiệm quý báu. Các case study có thể cho thấy cách các doanh nghiệp này đã vượt qua những khó khăn, áp dụng các phương pháp dự toán hiệu quả và đạt được kết quả kinh doanh tốt hơn. Cần có các chương trình chia sẻ kinh nghiệm và kết nối các DNNVV để học hỏi lẫn nhau.

IV. Ứng Dụng Dự Toán Để Tối Ưu Kết Quả Hoạt Động DNNVV

Sau khi lập dự toán sản xuất kinh doanh, DNNVV cần sử dụng dự toán để tối ưu hóa kết quả hoạt động. Các biện pháp bao gồm kiểm soát chi phí, tăng doanh thu, quản trị rủi ro và đầu tư hiệu quả. Việc theo dõi và đánh giá thường xuyên kết quả thực hiện dự toán giúp DNNVV phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh kịp thời.

4.1. Kiểm soát chi phí và tối ưu hóa chi phí sản xuất

Dự toán giúp DNNVV xác định các khoản chi phí cần thiết và kiểm soát chi tiêu. Việc so sánh chi phí thực tế với dự toán giúp phát hiện các khoản chi vượt mức và tìm cách tối ưu hóa chi phí sản xuất. Cần có các biện pháp kiểm soát chi phí chặt chẽ và khuyến khích tiết kiệm.

4.2. Tăng doanh thu và mở rộng thị phần nhờ dự toán

Dự toán giúp DNNVV lập kế hoạch tăng doanh thu và mở rộng thị phần. Việc dự báo doanh thu và chi phí marketing giúp DNNVV phân bổ nguồn lực hiệu quả và đạt được mục tiêu doanh thu. Cần có các chiến lược marketing và bán hàng hiệu quả để tăng doanh thu.

4.3. Quản trị rủi ro và đầu tư hiệu quả dựa trên dự toán

Dự toán giúp DNNVV nhận diện và quản trị rủi ro tài chính. Việc dự báo dòng tiền và phân tích độ nhạy giúp DNNVV đánh giá khả năng thanh toán và ứng phó với các tình huống xấu. Dự toán cũng giúp DNNVV đưa ra quyết định đầu tư hiệu quả, đảm bảo sinh lời và giảm thiểu rủi ro.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Dự Toán Và Cải Thiện Hoạt Động DNNVV

Việc đánh giá hiệu quả dự toán là bước quan trọng để cải thiện kết quả hoạt động của DNNVV. Các chỉ số đánh giá bao gồm độ chính xác của dự toán, mức độ hoàn thành mục tiêu và tác động của dự toán đến các chỉ tiêu tài chính và phi tài chính. Việc cải thiện kết quả hoạt động đòi hỏi sự cam kết của lãnh đạo, sự tham gia của nhân viên và sự liên tục trong quá trình đánh giá và điều chỉnh.

5.1. Các chỉ số đánh giá hiệu quả dự toán sản xuất kinh doanh

Các chỉ số đánh giá hiệu quả dự toán bao gồm độ chính xác của dự báo doanh thu, dự báo chi phí và dự báo lợi nhuận. Ngoài ra, cần đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu về tăng trưởng doanh thu, tối ưu hóa chi phí và cải thiện khả năng sinh lời. Cần có hệ thống báo cáo và phân tích báo cáo tài chính để theo dõi và đánh giá các chỉ số này.

5.2. Cải thiện kết quả hoạt động dựa trên đánh giá dự toán

Việc đánh giá dự toán giúp DNNVV phát hiện các điểm yếu và tìm cách cải thiện kết quả hoạt động. Các biện pháp cải thiện có thể bao gồm điều chỉnh chiến lược kinh doanh, tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động và cải thiện chất lượng sản phẩm. Cần có kế hoạch hành động cụ thể và theo dõi tiến độ thực hiện.

5.3. Vai trò của lãnh đạo và nhân viên trong đánh giá dự toán

Sự cam kết của lãnh đạo và sự tham gia của nhân viên là yếu tố quan trọng để đánh giá dự toán hiệu quả. Lãnh đạo cần tạo điều kiện cho nhân viên tham gia vào quá trình lập và thực hiện dự toán, đồng thời khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. Nhân viên cần chủ động đóng góp ý kiến và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện dự toán.

VI. Kết Luận Và Triển Vọng Của Dự Toán Trong DNNVV

Dự toán sản xuất kinh doanh là công cụ quản lý quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến kết quả hoạt động của DNNVV tại Việt Nam. Việc áp dụng dự toán hiệu quả giúp DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng trưởng doanh thu và cải thiện khả năng sinh lời. Trong tương lai, dự toán sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc giúp DNNVV thích ứng với những thay đổi của môi trường kinh doanh và đạt được sự phát triển bền vững.

6.1. Tóm tắt các ảnh hưởng chính của dự toán đến DNNVV

Dự toán ảnh hưởng đến DNNVV thông qua việc giúp lập kế hoạch, kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động, phối hợp các bộ phận và quản trị rủi ro. Việc áp dụng dự toán hiệu quả giúp DNNVV tăng doanh thu, tối ưu hóa chi phí và cải thiện khả năng sinh lời.

6.2. Triển vọng và xu hướng phát triển của dự toán trong DNNVV

Trong tương lai, dự toán sẽ tiếp tục phát triển và được áp dụng rộng rãi hơn trong DNNVV. Các xu hướng phát triển bao gồm sử dụng phần mềm dự toán, áp dụng các phương pháp dự toán tiên tiến và tích hợp dự toán với các hệ thống quản lý khác. Cần có các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật để giúp DNNVV tiếp cận và áp dụng các xu hướng này.

6.3. Khuyến nghị cho DNNVV để tận dụng tối đa lợi ích dự toán

Để tận dụng tối đa lợi ích từ dự toán, DNNVV cần cam kết từ lãnh đạo, sự tham gia của nhân viên, áp dụng các phương pháp dự toán phù hợp, theo dõi và đánh giá thường xuyên kết quả thực hiện dự toán. Ngoài ra, cần có sự hỗ trợ từ các hiệp hội doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo và các cơ quan nhà nước.