Luận án tiến sĩ: Yếu tố phi lý trong tác phẩm của Franz Kafka và Haruki Murakami qua lăng kính hiện đại và hậu hiện đại

Yếu tố phi lý trong sáng tác của Franz Kafka và Haruki Murakami là một chủ đề quan trọng trong nghiên cứu văn học hiện đại và hậu hiện đại. Yếu tố phi lý không chỉ phản ánh sự khủng hoảng của con người trong xã hội mà còn thể hiện những nỗi đau, sự cô đơn và sự tìm kiếm bản ngã của nhân vật. Nghệ thuật phi lý của Kafka thường được thể hiện qua những tình huống nghịch lý, nơi mà nhân vật phải đối mặt với những quy luật vô hình và sự bất lực của bản thân. Ngược lại, Murakami lại khai thác tâm thức hậu hiện đại, nơi mà nhân vật thường xuyên tìm kiếm ý nghĩa trong một thế giới đầy rẫy sự mơ hồ và phi lý. Sự so sánh giữa hai tác giả này không chỉ giúp làm rõ những đặc điểm riêng biệt trong phong cách sáng tác mà còn mở ra những góc nhìn mới về tâm thức hiện đại và hậu hiện đại.

Tâm thức hiện đại và hậu hiện đại là hai khái niệm quan trọng trong việc phân tích sáng tác của Franz Kafka và Haruki Murakami. Tâm thức hiện đại thường gắn liền với những khái niệm như lý trí, sự tìm kiếm chân lý và sự khẳng định bản thân. Trong khi đó, tâm thức hậu hiện đại lại nhấn mạnh sự hoài nghi, sự phân mảnh và sự không chắc chắn. Triết lý hiện đại của Kafka thể hiện qua những nhân vật như Gregor Samsa trong 'Hóa thân', người phải đối mặt với sự tha hóa và sự cô đơn trong một thế giới vô cảm. Ngược lại, Murakami lại thể hiện sự tìm kiếm bản ngã trong những tác phẩm như 'Kafka bên bờ biển', nơi nhân vật phải đối diện với những bí ẩn của chính mình và thế giới xung quanh. Sự khác biệt này không chỉ phản ánh sự chuyển mình trong tư duy nghệ thuật mà còn cho thấy sự phát triển của văn học từ hiện đại sang hậu hiện đại.

Trong sáng tác của Franz Kafka, yếu tố phi lý được thể hiện rõ nét qua những tình huống nghịch lý và sự khủng hoảng tâm lý của nhân vật. Các tác phẩm như 'Vụ án' và 'Lâu đài' cho thấy sự bất lực của con người trước những quy luật vô hình và sự áp bức của xã hội. Tâm lý nhân vật thường bị chi phối bởi những yếu tố bên ngoài mà họ không thể kiểm soát, dẫn đến sự hoang mang và tuyệt vọng. Kafka đã khéo léo sử dụng nghệ thuật phi lý để phản ánh những nỗi đau và sự tha hóa của con người trong xã hội hiện đại. Những nhân vật của ông thường rơi vào những tình huống không thể lý giải, thể hiện sự mâu thuẫn giữa mong muốn cá nhân và thực tại khắc nghiệt. Điều này không chỉ tạo ra một không gian nghệ thuật độc đáo mà còn khơi gợi những suy tư sâu sắc về bản chất của con người và xã hội.

Sáng tác của Haruki Murakami mang đậm dấu ấn của tâm thức hậu hiện đại, nơi mà yếu tố phi lý được thể hiện qua những câu chuyện kỳ ảo và những nhân vật lạc lõng. Trong các tác phẩm như 'Rừng Na-uy' và 'Kafka bên bờ biển', Murakami khám phá những khía cạnh sâu sắc của tâm lý con người, từ sự cô đơn đến sự tìm kiếm bản ngã. Nghệ thuật phi lý của Murakami không chỉ dừng lại ở việc mô tả những tình huống kỳ quái mà còn mở ra những không gian tâm lý phong phú, nơi mà nhân vật phải đối diện với những bí ẩn của chính mình và thế giới xung quanh. Sự kết hợp giữa hiện thực và huyền ảo trong tác phẩm của Murakami tạo ra một bức tranh đa chiều về cuộc sống, khơi gợi những suy tư về ý nghĩa và bản chất của con người trong một thế giới đầy rẫy sự phi lý.

Nghiên cứu về yếu tố phi lý trong sáng tác của Franz Kafka và Haruki Murakami không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong việc hiểu biết về tâm lý con người và xã hội. Những tác phẩm của hai tác giả này giúp người đọc nhận thức rõ hơn về những khía cạnh tối tăm của cuộc sống, từ đó khơi gợi sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc hơn về bản thân và người khác. Việc phân tích nghệ thuật phi lý cũng mở ra những hướng đi mới trong nghiên cứu văn học, giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn toàn diện hơn về sự phát triển của văn học từ hiện đại sang hậu hiện đại. Hơn nữa, những giá trị nhân văn trong tác phẩm của Kafka và Murakami có thể được áp dụng trong giáo dục, nghệ thuật và các lĩnh vực khác, góp phần nâng cao nhận thức và cảm nhận về cuộc sống.