Những Yếu Tố Tác Động Đến Rủi Ro Thanh Khoản Của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Tại Việt Nam

Rủi ro thanh khoản là tình trạng ngân hàng không có đủ tài sản lỏng để đáp ứng các nghĩa vụ tài chính khi đến hạn. Điều này có thể dẫn đến việc ngân hàng phải bán tài sản với giá thấp hoặc vay vốn với lãi suất cao, gây ảnh hưởng đến lợi nhuận và uy tín. Theo Drehmann và Nikolaou (2009), rủi ro thanh khoản là khả năng ngân hàng không thể giải quyết các nghĩa vụ ngay lập tức. Vì vậy, việc quản trị rủi ro thanh khoản là ưu tiên hàng đầu của các NHTM CP để đảm bảo khả năng thanh toán và duy trì hoạt động ổn định. Ngân hàng Nhà nước cũng cần có chính sách để kiểm soát và hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng.

Việc quản trị rủi ro thanh khoản hiệu quả giúp ngân hàng duy trì khả năng thanh toán, bảo vệ uy tín và đảm bảo hoạt động kinh doanh liên tục. Nếu không quản lý tốt rủi ro thanh khoản, ngân hàng có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu vốn, giảm lợi nhuận và thậm chí là phá sản. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đã chứng minh tầm quan trọng của việc quản lý rủi ro thanh khoản đầy đủ. Rủi ro thanh khoản có thể ảnh hưởng xấu đến thu nhập và vốn của ngân hàng, thậm chí dẫn đến sự sụp đổ (Barbados Central Bank, 2008).

Quy mô ngân hàng (SIZE) ảnh hưởng đến mức độ rủi ro thanh khoản. Ngân hàng lớn có khối lượng giao dịch lớn, do đó, áp lực thanh khoản cũng cao hơn. Việc quản lý dòng tiền và tài sản lỏng trở nên phức tạp hơn. Đồng thời, ngân hàng lớn thường có nhiều chi nhánh và hoạt động đa dạng, đòi hỏi nguồn vốn dự trữ thanh khoản lớn hơn. Ngân hàng cần có chiến lược quản lý thanh khoản phù hợp với quy mô hoạt động để giảm thiểu rủi ro thanh khoản.

Cấu trúc nguồn vốn của ngân hàng (DEP) có ảnh hưởng lớn đến khả năng thanh toán. Nếu ngân hàng phụ thuộc quá nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn (tiền gửi ngắn hạn), rủi ro thanh khoản sẽ tăng lên khi khách hàng rút tiền đồng loạt. Ngân hàng cần đa dạng hóa nguồn vốn, tăng tỷ trọng vốn dài hạn và vốn chủ sở hữu để đảm bảo sự ổn định về thanh khoản. Việc quản lý tài sản nợ và tài sản có một cách hiệu quả giúp cân bằng dòng tiền vào và ra, giảm thiểu rủi ro thanh khoản.

Nợ xấu (NPL) là một trong những yếu tố quan trọng gây ra rủi ro thanh khoản. Khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, ngân hàng gặp khó khăn trong việc thu hồi vốn, làm giảm khả năng tạo tiền và tài sản thanh khoản. Để giảm thiểu tác động của nợ xấu, ngân hàng cần có chính sách tín dụng chặt chẽ, quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả và trích lập dự phòng đầy đủ. Ngân hàng cần có quy trình đánh giá rủi ro nợ xấu chặt chẽ để có thể xử lý nợ xấu kịp thời.

Lạm phát (INF) có thể làm giảm giá trị tiền tệ và tăng chi phí hoạt động của ngân hàng, ảnh hưởng đến khả năng thanh khoản. Khi lạm phát tăng cao, người dân có xu hướng rút tiền khỏi ngân hàng để đầu tư vào các tài sản khác, gây áp lực lên nguồn vốn của ngân hàng. Ngân hàng cần điều chỉnh lãi suất và các chính sách tài chính để đối phó với lạm phát và duy trì sự ổn định về thanh khoản. Ngân hàng cũng cần theo dõi sát sao các chỉ số tăng trưởng kinh tế và lạm phát để đưa ra các quyết định kịp thời.

Tăng trưởng tín dụng (TLA) quá nhanh có thể dẫn đến tình trạng bong bóng tài sản và tăng rủi ro thanh khoản. Khi tín dụng tăng trưởng quá mức, ngân hàng có thể giảm tiêu chuẩn cho vay và cấp tín dụng cho các dự án rủi ro, dẫn đến nợ xấu tăng cao và giảm khả năng thanh toán. Ngân hàng cần kiểm soát tăng trưởng tín dụng, đảm bảo chất lượng tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng hiệu quả. Ngân hàng cũng cần chú trọng đến kiểm soát rủi ro để hạn chế những tác động tiêu cực từ tăng trưởng tín dụng.

Việc áp dụng các tiêu chuẩn Basel III giúp ngân hàng nâng cao khả năng quản trị rủi ro thanh khoản. Basel III yêu cầu các ngân hàng phải duy trì tỷ lệ dự trữ thanh khoản (LCR) và tỷ lệ nguồn vốn ổn định ròng (NSFR) để đảm bảo khả năng thanh toán trong các tình huống căng thẳng. Ngoài ra, Basel III cũng yêu cầu các ngân hàng phải có kế hoạch ứng phó với áp lực thanh khoản và thực hiện kiểm tra định kỳ. Việc áp dụng Basel III giúp ngân hàng tăng cường khả năng đánh giá rủi ro và quản lý thanh khoản một cách toàn diện.

Đa dạng hóa nguồn vốn giúp ngân hàng giảm sự phụ thuộc vào một số ít nguồn vốn và tăng cường khả năng chống chịu với áp lực thanh khoản. Ngân hàng có thể huy động vốn từ nhiều kênh khác nhau, như tiền gửi khách hàng, phát hành trái phiếu và vay vốn từ các tổ chức tài chính khác. Việc tăng vốn chủ sở hữu cũng giúp ngân hàng tăng cường khả năng thanh toán và giảm rủi ro thanh khoản. Ngân hàng có thể tăng vốn chủ sở hữu bằng cách phát hành cổ phiếu hoặc giữ lại lợi nhuận. Điều này giúp ngân hàng có nguồn vốn dài hạn và ổn định để đối phó với các tình huống khó khăn.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ cho vay (TLA) có tác động cùng chiều đến rủi ro thanh khoản. Khi tỷ lệ cho vay tăng cao, ngân hàng có thể gặp khó khăn trong việc thu hồi vốn, làm giảm khả năng thanh toán. Điều này cho thấy ngân hàng cần kiểm soát tăng trưởng tín dụng và đảm bảo chất lượng tín dụng để giảm thiểu rủi ro thanh khoản. Việc quản lý tài sản có một cách hiệu quả là rất quan trọng để đảm bảo khả năng thanh toán của ngân hàng.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ tiền gửi (DEP) có tác động ngược chiều đến rủi ro thanh khoản. Khi tỷ lệ tiền gửi tăng cao, ngân hàng có nguồn vốn dồi dào hơn và giảm rủi ro thanh khoản. Điều này cho thấy việc thu hút tiền gửi từ khách hàng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định về thanh khoản. Ngân hàng cần có chính sách huy động vốn hiệu quả và tạo niềm tin cho khách hàng để thu hút tiền gửi. Ngân hàng cần chú trọng cơ cấu nguồn vốn để đảm bảo thanh khoản.

Mặc dù nghiên cứu đã xác định được một số yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản, nhưng vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Nghiên cứu chỉ sử dụng dữ liệu từ năm 2012 đến 2020, chưa bao gồm các năm gần đây. Ngoài ra, nghiên cứu chưa xem xét đến tác động của các yếu tố mới, như công nghệ tài chính (Fintech) và các quy định mới về ICAAP, đến rủi ro thanh khoản. Vì vậy, các nghiên cứu tiếp theo cần mở rộng phạm vi thời gian và xem xét đến các yếu tố mới để có cái nhìn toàn diện hơn về rủi ro thanh khoản.

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của công nghệ tài chính (Fintech) và các quy định mới về ICAAP đến rủi ro thanh khoản của ngân hàng. Ngoài ra, các nghiên cứu cũng có thể xem xét đến tác động của khủng hoảng tài chính và các sự kiện bất ngờ khác đến khả năng thanh toán của ngân hàng. Việc sử dụng các mô hình rủi ro thanh khoản phức tạp hơn và dữ liệu chi tiết hơn cũng giúp nâng cao tính chính xác của các nghiên cứu. Ngoài ra, nghiên cứu có thể tập trung vào phân tích thị trường liên ngân hàng để hiểu rõ hơn về cơ chế lây lan rủi ro.