Tác động của rủi ro tín dụng đến tỷ suất sinh lời tại ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Rủi ro tín dụng là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng. Trong bối cảnh ngân hàng thương mại Việt Nam, rủi ro tín dụng không chỉ tác động đến khả năng sinh lời mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định của toàn bộ hệ thống tài chính. Theo lý thuyết đánh đổi rủi ro - lợi nhuận, mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận thường được coi là có tính chất thuận chiều. Tuy nhiên, một số nghiên cứu lại chỉ ra rằng khi rủi ro vượt quá một ngưỡng nhất định, nó có thể dẫn đến việc giảm sút lợi nhuận. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp tín dụng ngân hàng khi tỷ lệ nợ xấu gia tăng, buộc ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, làm giảm lợi nhuận. Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy rằng rủi ro tín dụng có thể có tác động tiêu cực đến các chỉ số như ROA và ROE. Theo nghiên cứu của Trujillo-Ponce (2013), sự gia tăng của nợ xấu làm giảm hiệu quả hoạt động của ngân hàng, điều này cho thấy rằng quản lý rủi ro tín dụng là rất cần thiết để duy trì lợi nhuận.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng rủi ro tín dụng có tác động phi tuyến tính đến tỷ suất sinh lời tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2009-2018. Cụ thể, khi tín dụng ngân hàng ở mức thấp, rủi ro tín dụng có thể thúc đẩy lợi nhuận thông qua việc tăng cường khả năng cho vay. Tuy nhiên, khi rủi ro tín dụng tăng cao, hiệu quả sinh lời lại giảm sút. Điều này được minh chứng qua các số liệu thống kê cho thấy trong giai đoạn 2011-2014, tỷ lệ nợ xấu gia tăng đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh của ROA và ROE. Theo nghiên cứu, các ngân hàng có quy mô tổng tài sản lớn có xu hướng có tỷ suất sinh lời thấp hơn do chi phí quản lý cao và các vấn đề về quan liêu. Nghiên cứu của Miller & Noulas (1997) cũng cho thấy rằng rủi ro tín dụng có thể dẫn đến những chi phí ẩn mà ngân hàng phải gánh chịu, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận.

Quản lý rủi ro tín dụng là một trong những yếu tố then chốt để duy trì hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại. Việc xây dựng một mô hình quản lý rủi ro hiệu quả không chỉ giúp ngân hàng kiểm soát các khoản vay có vấn đề mà còn tối ưu hóa lợi nhuận. Các ngân hàng cần áp dụng các phương pháp quản lý rủi ro tiên tiến, bao gồm phân tích tín dụng, đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng, và xây dựng các cơ chế dự phòng phù hợp. Theo PGS. Phan Thị Thu Hà, việc chú trọng đến quản lý rủi ro sẽ giúp ngân hàng duy trì được lợi nhuận ngân hàng ổn định và bền vững. Hơn nữa, các ngân hàng cũng cần phải tăng cường đa dạng hóa hoạt động phi tín dụng để giảm thiểu rủi ro và tăng cường nguồn thu nhập từ các nguồn khác.

Từ những phân tích trên, có thể thấy rằng rủi ro tín dụng có tác động lớn đến lợi nhuận ngân hàng tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam. Để cải thiện tình hình, các ngân hàng cần xây dựng chiến lược quản lý rủi ro tín dụng một cách bài bản, chú trọng đến cả hoạt động nội bảng và ngoại bảng. Việc áp dụng các mô hình quản lý rủi ro hiện đại sẽ giúp ngân hàng không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn tối ưu hóa lợi nhuận. Ngoài ra, ngân hàng cũng nên chú trọng đến việc nâng cao năng lực phân tích và đánh giá rủi ro tín dụng, từ đó đưa ra các quyết định tín dụng chính xác và kịp thời. Điều này sẽ góp phần nâng cao tính bền vững và ổn định của hệ thống ngân hàng trong bối cảnh kinh tế hiện nay.