Xu Hướng của Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu Sau Đại Dịch Covid và Giải Pháp cho Các Doanh Nghiệp Dệt May Việt Nam

Chuỗi cung ứng là một mạng lưới phức tạp bao gồm tất cả các hoạt động liên quan đến việc cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ từ nhà cung cấp đến khách hàng cuối cùng. Điều này bao gồm mua sắm nguyên liệu, sản xuất, lưu trữ, vận chuyển và phân phối. Chuỗi cung ứng không chỉ giới hạn ở nhà sản xuất và nhà cung cấp mà còn bao gồm các công ty vận tải, kho bãi, nhà bán lẻ và khách hàng. Theo H. Hugos, 'Chuỗi cung ứng bao gồm mọi công đoạn có liên quan, trực tiếp hay gián tiếp, đến việc đáp ứng nhu cầu khách hàng.' Mục tiêu chính là tối ưu hóa hiệu quả, giảm chi phí và nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc quản lý hiệu quả chuỗi cung ứng giúp doanh nghiệp nâng cao lợi thế cạnh tranh.

Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả và tính linh hoạt của chuỗi cung ứng dệt may. Các yếu tố này bao gồm: (1) Sản xuất: quyết định loại sản phẩm, số lượng và thời gian sản xuất. (2) Hàng tồn kho: quản lý lượng hàng tồn kho phù hợp để đáp ứng nhu cầu mà không gây lãng phí. (3) Địa điểm: lựa chọn vị trí nhà máy, kho bãi tối ưu hóa chi phí và thời gian vận chuyển. (4) Vận chuyển: lựa chọn phương thức vận chuyển phù hợp (đường bộ, đường biển, đường hàng không) để đảm bảo hàng hóa đến đúng thời gian và địa điểm. (5) Thông tin: thu thập và chia sẻ thông tin chính xác và kịp thời để hỗ trợ các quyết định tốt hơn. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các yếu tố này giúp chuỗi cung ứng hoạt động trơn tru và hiệu quả.

Việc đóng cửa các nhà máy sản xuất nguyên liệu và vải ở các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ và Bangladesh đã gây ra tình trạng thiếu hụt nguyên liệu nghiêm trọng cho ngành dệt may. Điều này dẫn đến việc tăng giá nguyên liệu và làm chậm quá trình sản xuất. Nhiều doanh nghiệp phải tạm ngừng hoạt động hoặc giảm sản lượng do không có đủ nguyên liệu để sản xuất. Tình trạng này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ nước ngoài. Giải pháp đa dạng hóa chuỗi cung ứng trở nên cấp thiết để giảm sự phụ thuộc vào một vài nhà cung cấp.

Đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi đáng kể nhu cầu tiêu dùng của người dân. Do ảnh hưởng của giãn cách xã hội và tình hình kinh tế khó khăn, người tiêu dùng có xu hướng chi tiêu tiết kiệm hơn và tập trung vào các sản phẩm thiết yếu. Nhu cầu về các sản phẩm thời trang công sở và dự tiệc giảm mạnh, trong khi nhu cầu về các sản phẩm mặc nhà, đồ thể thao và đồ bảo hộ tăng lên. Sự phân hóa trong tiêu dùng đòi hỏi các doanh nghiệp dệt may phải linh hoạt điều chỉnh sản phẩm và chiến lược marketing để đáp ứng nhu cầu mới.

Đại dịch COVID-19 đã làm tăng cường nhận thức về tầm quan trọng của các tiêu chuẩn lao động và môi trường trong ngành dệt may. Người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến nguồn gốc và quy trình sản xuất của sản phẩm, và đòi hỏi các doanh nghiệp phải tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn lao động, bảo vệ môi trường và sản xuất bền vững. Các doanh nghiệp không tuân thủ các tiêu chuẩn này có thể bị tẩy chay bởi người tiêu dùng và mất lợi thế cạnh tranh. Việc chứng nhận dệt may và áp dụng các tiêu chuẩn dệt may trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Phương thức gia công (CMT) mang lại lợi nhuận thấp và phụ thuộc nhiều vào các đơn hàng từ nước ngoài. Để nâng cao giá trị gia tăng và chủ động hơn trong hoạt động kinh doanh, các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển đổi sang các phương thức FOB (mua nguyên liệu và bán thành phẩm), ODM (thiết kế và sản xuất) và OBM (xây dựng thương hiệu riêng). Chuyển đổi sang các phương thức này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào thiết kế, nghiên cứu thị trường và xây dựng thương hiệu. Theo VCOSA, giá trị gia tăng của phương thức OBM có thể gấp 25 lần so với phương thức CMT. 'Chỉ với 2 USD/kg nguyên liệu thô, phương thức OBM thu được giá trị gia tăng gấp 25 lần (tương đương với 50 USD/kg) trong khi phương thức gia công chỉ tăng khoảng 2,5 lần (5 USD/kg)'.

Sự phụ thuộc vào nguồn cung nguyên phụ liệu từ nước ngoài là một trong những điểm yếu của ngành dệt may Việt Nam. Để giảm sự phụ thuộc này, các doanh nghiệp cần đầu tư vào phát triển khâu cung ứng nguyên phụ liệu trong nước. Điều này bao gồm đầu tư vào trồng bông, sản xuất xơ sợi, dệt vải và nhuộm hoàn tất. Việc phát triển khâu cung ứng nguyên phụ liệu không chỉ giúp giảm chi phí mà còn giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc đáp ứng nhu cầu của thị trường. Cần có chính sách khuyến khích sourcing dệt may nội địa từ nhà nước.

Công nghệ số đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa quản lý và sản xuất trong ngành dệt may. Ứng dụng IoT (Internet of Things), AI (trí tuệ nhân tạo), Blockchain và các công nghệ khác giúp doanh nghiệp theo dõi và quản lý chuỗi cung ứng một cách hiệu quả hơn, giảm chi phí và nâng cao năng suất. Ví dụ, ứng dụng Blockchain có thể giúp doanh nghiệp theo dõi nguồn gốc của nguyên liệu và đảm bảo tính minh bạch trong chuỗi cung ứng. 'Với ý tưởng chuỗi cung ứng này, chúng ta dễ dàng nhận thấy rằng chỉ có một nguồn tạo ra lợi nhuận duy nhất cho toàn chuỗi đó là khách hàng cuối cùng'.

Việc sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường như bông hữu cơ, sợi tái chế, và các loại vải có nguồn gốc thực vật giúp giảm tác động tiêu cực đến môi trường. Các doanh nghiệp nên tìm kiếm các nhà cung cấp nguyên liệu bền vững và áp dụng các quy trình sản xuất tiết kiệm nước và năng lượng. Việc giảm thiểu sử dụng hóa chất độc hại và tái chế chất thải cũng là những biện pháp quan trọng để xây dựng chuỗi giá trị bền vững.

Các quy trình sản xuất dệt may thường tiêu thụ nhiều năng lượng và tạo ra lượng chất thải lớn. Để giảm thiểu tác động đến môi trường, các doanh nghiệp nên đầu tư vào các công nghệ tiết kiệm năng lượng, tái sử dụng nước và chất thải, và áp dụng các biện pháp quản lý chất thải hiệu quả. Việc tối ưu hóa quy trình sản xuất không chỉ giúp giảm chi phí mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh thương hiệu xanh và thu hút khách hàng.

Việc đảm bảo điều kiện làm việc tốt cho người lao động là một yếu tố quan trọng trong phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cần tuân thủ các tiêu chuẩn về an toàn lao động, trả lương công bằng, và tạo cơ hội phát triển cho người lao động. Môi trường làm việc tốt không chỉ giúp thu hút và giữ chân người lao động mà còn nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc đầu tư vào đào tạo và nâng cao kỹ năng cho lao động ngành dệt may là rất quan trọng.

Việc tham gia vào các hiệp định thương mại tự do mang lại cơ hội lớn cho các doanh nghiệp dệt may Việt Nam để mở rộng thị trường xuất khẩu. Các hiệp định này giúp giảm hoặc xóa bỏ thuế quan và các rào cản thương mại, tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam tiếp cận các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, và Canada. Tuy nhiên, để tận dụng được các cơ hội này, các doanh nghiệp cần nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng các yêu cầu về chất lượng sản phẩm và tuân thủ các quy tắc xuất xứ.

Để cạnh tranh được trên thị trường quốc tế, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này bao gồm đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại, cải thiện quy trình quản lý, nâng cao chất lượng sản phẩm, và xây dựng thương hiệu. Các doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đảm bảo đáp ứng được yêu cầu của thị trường.

Thị trường dệt may toàn cầu đang trải qua nhiều biến động do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, chiến tranh thương mại, và các yếu tố khác. Để đối phó với các biến động này, các doanh nghiệp cần linh hoạt và thích ứng nhanh. Điều này bao gồm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, điều chỉnh sản phẩm theo nhu cầu của thị trường, và xây dựng chuỗi cung ứng linh hoạt và bền vững.

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu của ngành dệt may trong tương lai. Việc ứng dụng các công nghệ số như IoT, AI, Big Data, và Blockchain giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng, và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Ví dụ, ứng dụng IoT có thể giúp doanh nghiệp theo dõi và kiểm soát quy trình sản xuất một cách chính xác và hiệu quả, giảm thiểu lãng phí và tăng năng suất. Việc chuyển đổi số cần diễn ra toàn diện từ khâu thiết kế, sản xuất, đến marketing và bán hàng.

Để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Việc phát triển các sản phẩm mới, sử dụng vật liệu tiên tiến và áp dụng các công nghệ sản xuất mới giúp doanh nghiệp tạo ra sự khác biệt và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào R&D từ nhà nước.

Việc xây dựng thương hiệu là yếu tố quan trọng để nâng cao giá trị và uy tín của sản phẩm dệt may Việt Nam trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp cần đầu tư vào xây dựng hình ảnh thương hiệu, thiết kế sản phẩm độc đáo, và chú trọng đến chất lượng sản phẩm và dịch vụ khách hàng. Việc tham gia vào các hội chợ triển lãm quốc tế và quảng bá thương hiệu trên các kênh truyền thông quốc tế cũng giúp doanh nghiệp nâng cao nhận diện thương hiệu.